អង្គការសង្គមស៊ីវិល និងតំណាងជនជាតិដើមភាគតិច ស្នើទៅរដ្ឋាភិបាលបើកលំហក្នុងការផ្ដល់ព័ត៌ជូនសាធារណជនឱ្យបានទូលំទូលាយ និងស្នើដាក់ធាតុចូលបន្ថែមនៅក្នុងច្បាប់ស្ដីពី «សិទ្ធិទទួលព័ត៌មាន» ដើម្បីកាត់បន្ថយអំពើពុករលួយ ខណៈពួកគេនៅតែជួបបញ្ហាប្រឈមមួយចំនួនក្នុងការទទួលបានព័ត៌មានរស៊ើបពីស្ថាប័នរដ្ឋ។
ក្នុងសន្និសីទថ្នាក់ជាតិ ស្ដីពី «សិទ្ធិទទួលព័ត៌មានជាសកល» ឆ្នាំ២០២២នេះ នាយកប្រតិបត្តិអង្គការតម្លាភាពកម្ពុជា លោក ប៉ិច ពិសី បានថ្លែងថា សេចក្ដីព្រាងច្បាប់ស្ដីពី សិទ្ធិទទួលព័ត៌មាន នៅក្នុងមាត្រាមួយចំនួននៅមានភាពខ្វះចន្លោះនៅឡើយ ដែលករណីនេះ លោកស្នើទៅក្រសួងព័ត៌មានបញ្ចូលធាតុបន្ថែមនូវឯកសារយោងនៃសន្ធិសញ្ញាសិទ្ធិមនុស្ស និងឯកសារពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀត។
បើតាមលោក ប៉ិច ពិសី ឯកសារពាក់ព័ន្ធដែលគួរបន្ថែមដាក់ជាធាតុចូលក្នុងសេចក្ដីព្រាងច្បាប់នោះ រួមមាន មាត្រា១៩ នៃសេចក្តីប្រកាសជាសកលស្តីពីសិទ្ធិមនុស្ស, មាត្រា១៩ នៃកតិកាអន្តរជាតិស្តីពីសិទ្ធិពលរដ្ឋនិងសិទ្ធិនយោបាយ និងកតិកាសញ្ញាអន្តរជាតិផ្សេងទៀត និយាយពីសិទ្ធិសេដ្ឋកិច្ច សង្គម និងវប្បធម៌ រួមទាំងកែសម្រួលខ្លឹមសារមួយចំនួនក្នុងមាត្រា៣, ៤, ១១, ១៣, ១៥, ២០, ២៥ និងមាត្រា២៩ ដើម្បីឱ្យច្បាប់នោះចេញមកមានប្រយោជន៍សម្រាប់សង្គមជាតិ។
ក្រៅពីនោះ លោកថា ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលក៏បានស្នើឱ្យមានការត្រួតពិនិត្យនិងកែតម្រូវមាត្រា៣ និងមាត្រា៤ ដើម្បីឱ្យមាត្រាទាំងនោះ អាចអនុវត្តបានគ្រប់ស្ថាប័នសាធារណៈទាំងអស់ ជាពិសេសស្ថាប័នតុលាការ ស្ថាប័ននីតិបញ្ញត្តិ អង្គភាពរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងស្ថាប័នឯកជនដែលប្រើប្រាស់ថវិកាសាធារណៈ។
ចំណុចមួយទៀត លោក ប៉ិច ពិសី បញ្ជាក់ថា ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលស្នើឱ្យពិនិត្យនិងកែតម្រូវ បើសិនជាអាចធ្វើទៅបានចំពោះការដាក់បញ្ចូលឯកសារទាំងអស់ដែលស្ថិតនៅក្រោមការកាន់កាប់របស់ស្ថាប័នសាធារណៈ និងស្នើឱ្យមានការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានឱ្យបានទូលំទូលាយ ដោយមិនចាំបាច់កំណត់ថា ឯកសារនោះជាឯកសារផ្លូវការនោះទេ។
ក្រៅពីនោះ មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលក៏បានស្នើឱ្យមានការលុបចោលនិងកែសម្រួលមាត្រាមួយចំនួនទៀតផងដែរ ពាក់ព័ន្ធនឹងការកំណត់ពេលនៃការស្នើសុំព័ត៌មាន ការបង្ហាញអត្តសញ្ញាណអ្នកស្នើសុំ និងការពារប្រភពព័ត៌មានដែលបញ្ចេញឬលាតត្រដាងព័ត៌មានរសើប ជាដើម។
នាយកប្រតិបត្តិអង្គការតម្លាភាពកម្ពុជា លោក ប៉ិច ពិសី បានថ្លែងបន្តថា បើរដ្ឋាភិបាលធ្វើតាមសំណើរបស់ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងបើកចំហក្នុងការផ្តល់ព័ត៌មានប្រកបដោយតម្លាភាព មិនប្រកាន់បក្ខពួក នោះជាផ្នែកមួយជួយទ្រទ្រង់គោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យ និងកាត់បន្ថយនូវអំពើពុករលួយបានផងដែរ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ការដឹងព័ត៌មានអំពីការសម្រេចចិត្តរបស់រដ្ឋ ការទទួលបានព័ត៌មានអំពីសេវាសាធារណៈ ជាដើម អាចឱ្យពលរដ្ឋដឹងពីតម្លៃសេវា ពីរយៈពេលនៃការផ្តល់សេវា ហើយគាត់អាចដឹងថា សេវាណាដែលគាត់មិនត្រូវបង់ថវិកាទេ ហើយបើត្រូវបង់ ត្រូវបង់ប៉ុន្មាន! អ៊ីចឹងការទទួលបានព័ត៌មាន ដើរតួនាទីក្នុងការរារាំងកុំឱ្យមានការស៊ីសំណូកសូកប៉ាន់កើតឡើង នៅក្នុងការផ្តល់សេវាផ្សេងៗដែរ»។
នាយកប្រតិបត្តិ អង្គការវិទ្យាស្ថានតស៊ូមតិ និងគោលនយោបាយ លោក ឡាំ សុជាតិ បានថ្លែងក្នុងសន្និសីទនៅថ្ងៃពុធនេះដែរថា សិទ្ធិទទួលបានព័ត៌មានមានសារៈសំខាន់បំផុតក្នុងការអភិវឌ្ឍប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសេរី ឯករាជ្យ ពហុនិយម គ្មានការរើសអើង មានសមភាពយេនឌ័រ និងដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងការផ្សាយព័ត៌មានមិនពិត ព័ត៌មានមិនត្រឹមត្រូវ និងភាពជ្រុលនិយម ឬអំពើហិង្សាផ្សេងៗជាដើម ។
ករណីនេះ លោកបានអំពាវនាវទៅរដ្ឋាភិបាល និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ពន្លឿនការអនុម័ត និងការអនុវត្តច្បាប់ ស្តីពី សិទ្ធិទទួលព័ត៌មាន ឱ្យបានឆាប់ ហើយបន្តលើកកម្ពស់សិទ្ធិទទួលព័ត៌មានដែលជាសិទ្ធិមូលដ្ឋាននិងចាំបាច់ដល់ការអាស្រ័យផលសិទ្ធិមនុស្សផ្សេងទៀត សម្រាប់អភិបាលកិច្ចប្រកបដោយគណនេយ្យភាព ប្រជាធិបតេយ្យ គ្មានអំពើពុករលួយ និងការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយចីរភាព។
កញ្ញា យួត លក្ខិណា តំណាងសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច ដែលមកពីខេត្តចំនួន៣ រួមមាន ខេត្តកំពង់ធំ ក្រចេះ និងពោធិ៍សាត់ ដែលមានសហគមន៍ចំនួន៣៣ និងសមាជិកទាំងអស់ជាង៥ពាន់ (៥ ៣៨៦) គ្រួសារ បានថ្លែងនៅក្នុងសន្និសីទនោះថា នៅក្នុងសហគមន៍គាត់ មានប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួនយល់ដឹងច្រើនទាក់ទងនឹងសិទ្ធិទទួលបានព័ត៌មាន ពាក់ព័ន្ធនឹងថវិការដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិ និងការផ្តល់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច ជាដើម។ កញ្ញាបន្តថា កន្លងមកសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចបានដាក់លិខិតស្នើសុំព័ត៌មានចំនួន១២លិខិតទៅរដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិ ប៉ុន្តែមានការឆ្លើយតបចំនួន ៩លិខិត ដែលទាក់ទងនឹងថវិកា ច្បាប់ និងសម្បទានដីសេដ្ឋកិច្ច។
កញ្ញាបញ្ជាក់ថា បើទោះជាមានលទ្ធផលវិជ្ជមានក្នុងការបើកលំហសេរីភាពទទួលបានព័ត៌មានមួយចំនួនពីរដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិ ក៏ពួកគេនៅតែមានបញ្ហាប្រឈម ដោយសារមិនទទួលបានព័ត៌មានពីការផ្តល់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច និងមិនបានចូលរួមពេញលេញក្នុងដំណើរការពិគ្រោះយោបល់ និងរបាយការណ៍វាយតម្លៃផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន ជុំវិញការឈូសឆាយ រំលោភបំពានដីធ្លីពីសំណាក់ក្រុមហ៊ុនឯកជន ដែលធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ជីវភាព ការរស់នៅ ជាពិសេសការអាស្រ័យផល ទំនៀមទម្លាប់ និងប្រពៃណីជនជាតិដើមភាគតិច។
កញ្ញាថ្លែងដូច្នេះថា៖ «សូមឱ្យអាជ្ញាធរថ្នាក់ជាតិ និងថ្នាក់ក្រោមជាតិ បើកចំហនិងផ្តល់ព័ត៌មានពីការផ្តល់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច កិច្ចសន្យាក្រុមហ៊ុន របាយការណ៍វាយតម្លៃផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន តាមការស្នើសុំរបស់សហគមន៍ ព្រមទាំងផ្តល់ឱកាសឱ្យសហគមន៍ ជាពិសេសសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច បានចូលរួមពេញលេញនៅក្នុងគ្រប់ដំណើរការនៃការវាយតម្លៃ និងពិគ្រោះយោបល់»។
កញ្ញាបន្ថែមថា៖ «ផ្តល់ឱកាសដល់សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច ក្នុងការចូលរួមប្រជុំស្នើសុំព័ត៌មានផ្សេងៗដែលជាតម្រូវការរបស់សហគមន៍ ជាពិសេសព័ត៌មានថវិការដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិ ដែលពាក់ព័ន្ធនឹងជីវភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃរបស់សមាជិកសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច»។
ក្នុងសន្និសីទនោះ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងព័ត៌មាន លោក មាស សោភ័ណ្ឌ បានថ្លែងថា កន្លងមក រដ្ឋាភិបាលបានបង្កើតយន្តការជាច្រើនក្នុងការផ្តល់ព័ត៌មានជូនប្រជាពលរដ្ឋ ទាំងនៅថ្នាក់ជាតិ និងថ្នាក់ក្រោមជាតិ។ លោកបន្តថា បើសិនជាប្រជាពលរដ្ឋស្នើសុំការផ្តល់សេវាសាធារណៈណាមួយពីរដ្ឋបាលថ្នាក់ជាតិ និងថ្នាក់ក្រោមជាតិ ហើយមិនទទួលបានតាមការស្នើសុំ លោកលើកទឹកចិត្តដល់ពលរដ្ឋអាចដាក់ពាក្យប្តឹងបាន។
លោកថ្លែងថា៖ «រដ្ឋាភិបាលបានបង្កើតយន្តការជាច្រើនក្នុងការផ្តល់ព័ត៌មានជូនទៅសាធារណជន។ ទន្ទឹមនឹងនោះ រាជរដ្ឋាភិបាលក៏បង្កើតច្រកចេញចូលតែមួយ សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋក្នុងការទទួលបានព័ត៌មាន ក៏ដូចជាការិយាល័យប្រជាពលរដ្ឋ ដើម្បីផ្តល់ឱកាសឱ្យប្រជាពលរដ្ឋអាចធ្វើការតវ៉ា ឬក៏ដាក់ពាក្យបណ្តឹង នៅពេលដែលគាត់ស្នើសុំសេវាសាធារណៈណាមួយ ដែលមិនឆ្លើយតបទៅតាមអ្វីដែលបានកំណត់»។
ដោយឡែក ទាក់ទងនឹងសំណើរបស់សង្គមស៊ីវិលដែលស្នើសុំដាក់ធាតុចូល និងកែសម្រួលមាត្រាមួយចំនួនក្នុងសេចក្តីព្រាងច្បាប់ ស្តីពី សិទ្ធិទទួលព័ត៌មាន លោកថា នាពេលកន្លងមក ក្រសួងបានទទួលយកចំណុចខ្លះ និងចំណុចខ្លះមិនទទួលយក ហើយក្រសួងក៏បានជូនដំណឹងទៅគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធរួចហើយផងដែរ ។
លោក មាស សោភ័ណ្ឌ បញ្ជាក់ថា គិតមកដល់ពេលនេះ សេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីសិទ្ធិទទួលព័ត៌មាន កំពុងស្ថិតក្នុងដៃក្រុមការងារបច្ចេកទេសរបស់ក្រសួងព័ត៌មាន និងក្រសួងយុត្តិធម៌ ដើម្បីពិនិត្យនិងសម្រេចចុងក្រោយ មុននឹងបញ្ជូនទៅរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងព័ត៌មាន ទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី ក៏ដូចជាស្ថាប័ននីតិបញ្ញត្តិ ដើម្បីពិនិត្យនិងអនុម័ត។
គួរបញ្ជាក់ថា សេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពី “សិទ្ធិទទួលព័ត៌មាន” បានអនុញ្ញាតឱ្យតាក់តែងនៅឆ្នាំ២០១៣ ដោយមានក្រសួងព័ត៌មានជាអ្នកទទួលបន្ទុក។ ច្បាប់ស្តីពីសិទ្ធិទទួលព័ត៌មាន មាន១០ជំពូក និង៣៦មាត្រា។ ច្បាប់នេះមានគោលបំណងធានាឱ្យសាធារណជនគ្រប់រូបនូវសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការទទួលព័ត៌មានពីស្ថាប័នសាធារណៈដោយស្របទៅតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា៕
