ក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះ សម្រេចថា នឹងប្រកាសសាលក្រមក្នុងរឿងក្ដីព្រហ្មទណ្ឌប្រឆាំងនឹងអនុប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀន លោក សុន ឆ័យ នៅដើមខែតុលា ដែលមានគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) ជាដើមបណ្ដឹង ខណៈបទចោទដូចគ្នាដែលមានម្ចាស់បណ្ដឹងគឺគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា តុលាការក៏នឹងលើកយកមកជំនុំជម្រះក្នុងថ្ងៃតែមួយ បន្ទាប់ពីការប្រកាសសាលក្រមទីមួយរួច។
លោក ហម ម៉េងសែ ក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះ នៃសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ បានប្រាប់អង្គសវនាការមុនបិទបញ្ចប់សវនាការ ថាសាលក្រមនៃរឿងក្ដីមួយនេះ តុលាការនឹងប្រកាសនៅថ្ងៃទី៧ ខែតុលា នៅដើមសប្ដាហ៍ក្រោយនេះ។ ដោយឡែក បទចោទមួយករណីទៀត តុលាការនឹងបើកការជំនុំជម្រះក្នុងថ្ងៃតែមួយតែម្ដង នៅបន្ទាប់ពីប្រកាសសាលក្រមរឿងក្ដីទី១ ចប់សព្វគ្រប់។
ទាក់ទិនសវនាការនៅថ្ងៃនេះវិញ តំណាងអយ្យការ លោក ប្លង់ សុផល បានសួរដេញដោលលោក សុន ឆ័យ ជាច្រើនអំពីមូលហេតុដែលលោករិះគន់ និងបរិហារកេរ្តិ៍ស្ថាប័នជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត តាមប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ។
អ្នកនយោបាយចាស់វស្សារូបនេះបានជម្រាបអង្គសវនាការថា ការដែលលោកផ្ដល់បទសម្ភាស កាលពីថ្ងៃទី៧ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២២ ជាមួយសារព័ត៌មានអនឡាញ The Cambodia Daily នោះ គឺមិនមានចេតនាមួលបង្កាច់និងបន្តុះបង្អាប់ទាល់តែសោះ ក៏ប៉ុន្តែវាជាការទាមទាររកយុត្តិធម៌មួយ ដើម្បីឱ្យស្ថាប័នជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតឆ្លើយតប ចំពោះការរកឃើញថា ការបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់នេះមានភាពមិនប្រក្រតីប៉ុណ្ណោះ។
បើទោះជាបែបណា តំណាងអយ្យការ លោក ប្លង់ សុផល ក៏បានបញ្ជាក់បន្ថែមថា បើគណបក្សភ្លើងទៀនរកឃើញភាពមិនត្រឹមត្រូវដែលកើតចេញពីការបោះឆ្នោតនេះ ហេតុដូចម្ដេចមិនប្ដឹងទៅ គ.ជ.ប?
លោក សុន ឆ័យ បានជម្រាបអង្គសវនាការថា មានពាក្យបណ្ដឹងជាច្រើនដែលគណបក្សរបស់លោកបានប្ដឹងទាស់ទៅស្ថាប័នជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ក៏ប៉ុន្តែនៅទីបំផុត បណ្ដឹងដែលគណបក្សភ្លើងទៀនបានប្ដឹង មិនបានដោះស្រាយ ហើយរូបលោកក៏ត្រូវជាប់បណ្ដឹងនៅតុលាការបែបនេះទៅវិញ ជាដើម។
យ៉ាងណា អ្នកនយោបាយជាន់ខ្ពស់រូបនេះក៏ទទួលស្គាល់ដែរថា អ្នកសង្កេតការណ៍របស់លោកនៅតាមការិយាល័យបោះឆ្នោតខ្លះ ចំណេះដឹងនៅមានកម្រិត ហើយបណ្ដឹងខ្លះទៀតដាក់ទៅដែរ ប៉ុន្តែការិយាល័យបោះឆ្នោតខ្លះមិនទទួល និងពេលវេលានៃការដាក់បណ្ដឹងមានរយៈពេលខ្លីពេក ជាដើម។
ឆ្លើយតបនឹងការលើកឡើងនេះ ម្ចាស់បណ្ដឹងតំណាងដោយ គ.ជ.ប លោក សោម សូរីដា បានជម្រាបអង្គសវនាការថា តាមពិតទៅ រាល់បណ្តឹងរបស់គណបក្សភ្លើងទៀន ធ្វើឡើងហួសអាយុកាល ពោលការដាក់បណ្ដឹងនេះមិនអនុវត្តដូចមានបញ្ញត្តិនៅក្នុងច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ គឺពាក្យបណ្តឹងដាក់បានយ៉ាងយូរត្រឹមម៉ោង១១កន្លះនៅថ្ងៃបន្ទាប់។
ថ្លែងនៅមុខតុលាការ ក្រោយបិទបញ្ចប់ការជំនុំជម្រះ លោក សុន ឆ័យ បានប្រាប់ក្រុមអ្នកសារព័ត៌មាន ថាបើទោះជាបណ្តឹងដែលគណបក្សភ្លើងទៀន ដាក់ចូលទៅយឺតយ៉ាវក្ដី ក៏ស្ថាប័ន គ.ជ.ប មិនគួរបដិសេធ ហើយប្ដឹងបញ្ច្រាសមកវិញយ៉ាងដូច្នេះដែរ។ បើតាមអ្នកនយោបាយរូបនេះ ជាជម្រើសដែលល្អ ស្ថាប័នជាតិមួយនេះត្រូវបើកការស៊ើបអង្កេត ថាតើវាពិតជាមានបញ្ហាបែបហ្នឹងកើតឡើងមែនដែរឬយ៉ាងណា។
លោកបន្តថា៖ «ខ្ញុំបានជម្រាបដែរថា ទោះបីដាក់មិនទាន់ក៏ដោយ ក៏ គ.ជ.ប ត្រូវតែពិនិត្យមើលតើបណ្ដឹងហ្នឹងវាមានលក្ខណៈត្រឹមត្រូវឬទេ! ដើម្បីយកបញ្ហាហ្នឹងទៅពិនិត្យនិងកែលម្អ។ ការបដិសេធ ហើយការបដិសេធហ្នឹង ក៏ខ្ញុំមិនដឹងថាមានការបដិសេធដែរ។ ការបដិសេធនេះ គឺក្រោយពេលដែលខ្ញុំផ្តល់បទសម្ភាសឱ្យសារព័ត៌មាន The Cambodia Daily ទៅទៀតផង»។
ស្ថាប័នជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត បានដាក់ពាក្យបណ្តឹងទៅកាន់ស្ថាប័នអយ្យការ កាលពីថ្ងៃទី១៧ មិថុនា ឆ្នាំ២០២២ ដោយប្តឹងលោក សុន ឆ័យ ពីបទបរិហារកេរ្តិ៍ជាសាធារណៈ និងទាមទារឱ្យចេញលិខិតសុំទោសជាសាធារណៈ។ ការចេញមុខប្ដឹងជាលើកដំបូងរបស់ គ.ជ.ប ដែលគេចាត់ទុកថាជាស្ថាប័នដើរតួជាអាជ្ញាកណ្តាល និងពុំធ្លាប់មាននៅក្នុងប្រវត្តិនយោបាយនៅកម្ពុជានេះ ធ្វើឡើងក្រោយពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដែលតំណាងដោយលោកមេធាវី គី តិច ក៏បានដាក់បណ្តឹងក្នុងបទចោទដូចគ្នានេះដែរ កាលពីថ្ងៃទី១៤ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២២។
យ៉ាងណា សម្រាប់ការសួរដេញដោលនៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះវិញ គេសង្កេតឃើញថា ក្រោយពីលោកចៅក្រមបានផ្តល់វេទិកាទៅតំណាងអយ្យការ និងភាគីមេធាវីការពារសិទ្ធិឱ្យស្ថាប័នជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត និងតំណាងពីភាគី គ.ជ.ប បានតាំងសំណួរនិងឡើងការពារចំពោះបទចោទនេះរួចហើយ ក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះ លោក ហម ម៉េងសែ ក៏សម្រេចឱ្យគូភាគីធ្វើសន្និដ្ឋាន ដែលជានាទីចុងក្រោយនៃសវនាការ។
គេសង្កេតឃើញថា ភ្លាមៗនៅបន្ទាប់ពីការផ្តល់វេទិកាបែបនេះ ដើម្បីធ្វើសេចក្តីសន្និដ្ឋាននោះ លោក ជូង ជូងី ដែលជាមេធាវីការពារសិទ្ធិឱ្យលោក សុន ឆ័យ បានឡើងជំទាស់ ដោយសម្អាងហេតុថា វាជារឿងអយុត្តិធម៌ និងជាការបំភ្លេចរូបលោកជាភាគីក្នុងរឿងក្ដីនេះ ដោយមិនឱ្យមានឱកាស ដើម្បីបានដោះបន្ទុកសម្រាប់កូនក្ដីរបស់ខ្លួនសូម្បីមួយម៉ាត់។
ភ្លាមៗ លោកចៅក្រមក៏បានតបទៅវិញថា តុលាការមិនបានឃើញមេធាវីការពារសិទ្ធិឱ្យជនត្រូវចោទលើកដៃជាសញ្ញា ហើយរក្សាការអង្គុយនៅស្ងៀមស្ងាត់ ទើបលោកសម្រេចចិត្តឱ្យគូភាគីធ្វើសេចក្ដីសន្និដ្ឋានចុងក្រោយ។
ផ្តើមចេញពីការតវ៉ានេះហើយ បានបង្ខំចិត្តឱ្យក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះ លោក ហម ម៉េងសែ ត្រូវបើសម្ដីធ្ងន់ៗទៅកាន់លោកមេធាវី ជូង ជូងី ដោយបញ្ជាក់ថា លោកឡើងមកច្បាំងគ្នានៅក្នុងសវនាការ ហើយលោកចាំតែព្យាយាមចាប់កំហុសរហូត។ បើទោះបែបណា នៅនាទីចុងក្រោយ តុលាការសម្រេចឱ្យលោកមេធាវី ជូង ជូងី បានតាំងសំណួរទៅកាន់លោក សោម សូរីដា ជាអគ្គលេខាធិការរងនៃ គ.ជ.ប នៅចន្លោះគូភាគីនៅក្នុងសំណុំរឿង កំពុងតែធ្វើសេចក្ដីសន្និដ្ឋាន។
ប្រាប់ក្រុមអ្នកសារព័ត៌មាននៅខាងមុខបរិវេណតុលាការ លោកមេធាវី ជូង ជូងី ឱ្យដឹងថា ការផ្តល់វេទិកាមិនស្មើគ្នាបែបនេះ ដូចដែលតុលាការបានបន្តនីតិវិធីសួរដេញដោលនោះ ឆ្លុះបញ្ចាំងឱ្យឃើញពីភាពមិនស្មើគ្នានៅក្នុងដំណើរការនៃការស្វែងរកយុត្តិធម៌បាត់ទៅហើយ។
លោកបន្តថា៖ «ខ្ញុំគោរពនីតិវិធីរបស់គាត់ ពីព្រោះថា នីតិវិធីដែលត្រឹមត្រូវហ្នឹង គឺព្រះរាជអាជ្ញាសួរ មេធាវីដើមបណ្ដឹងសួរ ហើយដើមបណ្ដឹងមានសិទ្ធិលើកអ្វីៗ ទន្ទឹមនឹងហ្នឹងត្រូវផ្តល់ឱកាសឱ្យមេធាវីផង។ ប៉ុន្តែរឿងនេះ គាត់អត់បានលើកមកឱ្យខ្ញុំទេ។ ខ្ញុំគោរពនីតិវិធីរបស់គាត់ ចាំគាត់ផ្តល់ឱកាសបានហ៊ាននិយាយ ប៉ុន្តែគាត់អត់ផ្តល់ឱកាសឱ្យខ្ញុំទាល់តែសោះ។ អ៊ីចឹងខ្ញុំក៏ទាមទារសិទ្ធិក្នុងការសួរដេញដោលតែម្តង។ អ៊ីចឹងទៅ គាត់ផ្តល់ឱកាសឱ្យខ្ញុំបានតែបន្តិចបន្តួចប៉ុណ្ណោះ»។
លោក យី សុខសាន្ត មន្រ្តីជាន់ខ្ពស់នៃសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្ស អាដហុក ដែលឃ្លាំមើលដោយផ្ទាល់ពីសវនាការនេះ យល់ឃើញថា សិទ្ធិបញ្ចេញមតិមិនត្រូវបានធានាបែបនេះ បានឆ្លុះបញ្ចាំងឱ្យឃើញពីផលប៉ះពាល់ទៅសិទ្ធិនេះកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរបន្ថែមទៀត សម្រាប់អ្នកធ្វើកិច្ចការនយោបាយ និងការងារសង្គម ទៅថ្ងៃខាងមុខ។
មួយវិញទៀត លោកថា ការព្យាយាមទាញយករឿងនយោបាយទៅភ្ជាប់នឹងតុលាការនេះ នឹងកាន់តែរងការរិះគន់អំពីប្រព័ន្ធតុលាការ ថាមិនមានភាពឯករាជ្យ និងមិនអាចទុកចិត្តបានពីសាធារណជន។
លោកបន្តថា៖ «ក្នុងនាមអង្គការសង្គមស៊ីវិល ក៏សម្ដែងការមិនពេញចិត្តពាក់ព័ន្ធទៅនឹងសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ ហើយធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ទៅដល់ការប្តឹងផ្តល់ ហើយនេះវាជារឿងនយោបាយ ហើយយកតុលាការមួយដែលឯករាជ្យយកមកដោះស្រាយ វាធ្វើឱ្យប៉ះពាល់»។
បើទោះបែបណា នៅក្នុងសេចក្ដីសន្និដ្ឋានចុងក្រោយ ទាំងតំណាងអយ្យការ និងមេធាវីការពារសិទ្ធិឱ្យដើមបណ្ដឹង ព្រមទាំងភាគី គ.ជ.ប បានស្នើសុំឱ្យតុលាការផ្តន្ទាទោសលោក សុន ឆ័យ ទៅតាមបទចោទ ហើយពិន័យជាប្រាក់អតិបរមា ជាពិសេសស្នើឱ្យអ្នកនយោបាយរូបនេះចេញលិខិតសុំទោសជាសាធារណៈ។
ដោយឡែក លោក ជូង ជូងី មេធាវីការពារសិទ្ធិឱ្យជនត្រូវចោទ ចាត់ទុកថា កូនក្តីរបស់ខ្លួននៅតែមានភាពស្អាតស្អំ ហើយស្នើឱ្យតុលាការទម្លាក់ចោលបទចោទទៅលើកូនក្តីរបស់ខ្លួន៕
