សង្គមស៊ីវិល និងពលរដ្ឋមួយចំនួន ជំរុញដល់រដ្ឋាភិបាលបញ្ឈប់នូវការរើសអើង ការគំរាមកំហែង និងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញផ្នែកនយោបាយ និងសិទ្ធិសេរីភាពបញ្ចេញមតិ ទៅលើអ្នកនយោបាយ ពលរដ្ឋម្ចាស់ឆ្នោត និងសង្គមស៊ីវិល ខណៈពួកគេមិនចង់ឃើញរូបភាពរឹតត្បិត និងការប្រឈមមុខដាក់គ្នាកាន់តែខ្លាំងរវាងគណបក្សដឹកនាំរដ្ឋាភិបាល និងគណបក្សដែលមាននិន្នាការផ្ទុយ។
ការជំរុញនេះធ្វើឡើងក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មានអំពីលទ្ធផល «វេទិកាពលរដ្ឋកម្ពុជា ស្តីពី ការពារលំហពលរដ្ឋ ប្រជាធិបតេយ្យ និងសិទ្ធិមនុស្ស ដើម្បីសមធម៌ និងយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា» ដែលរៀបចំដោយអង្គការសង្គមស៊ីវិលចំនួន២១ស្ថាប័ន រួមមាន អង្គការខុមហ្វ្រែល, អង្គការសីលការ, អង្គការតម្លាភាព និង មជ្ឈមណ្ឌលកម្ពុជាដើម្បីប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ ជាដើម នៅថ្ងៃទី១៨ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២២នេះ។
កាលពីថ្ងៃ១៦ និងទី១៧ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២២ ពលរដ្ឋដែលជាកសិករ កម្មករ តំណាងសហជីព ជនជាតិដើមភាគតិច សហគមន៍រងគ្រោះ ជនមានពិការភាព និងអង្គការសង្គមស៊ីវិល សរុបចំនួន៤២៤នាក់ មកពីខេត្តចំនួន១៩ បានជួបជុំគ្នា ចូលរួមលើកជាកង្វល់ បញ្ហាចម្បងៗ និងអនុសាសន៍របស់ពួកគេ ក្នុងវេទិកាពលរដ្ឋ។ វេទិកានោះមានគោលបំណងប្រមូលផ្តុំយោបល់សម្រាប់តស៊ូមតិទៅកាន់អ្នកបង្កើតគោលនយោបាយនៅកម្រិតជាតិនិងតំបន់ លើកកម្ពស់លំហប្រជាធិបតេយ្យកាន់តែប្រសើរ ឆ្ពោះទៅសម្រេចបានសមធម៌ និងយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា។
អ្នកសម្របសម្រួលកម្មវិធីអប់រំ និងយេនឌ័រ នៃអង្គការខុមហ្វ្រែល អ្នកស្រី សឺនកេត សិរីលក្ខណ៍ គូសបញ្ជាក់ក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មាននោះថា អ្នកចូលរួមវេទិកាបានលើកនូវកង្វល់ និងអនុសាសន៍របស់ពួកគេស្តីពីសិទ្ធិនយោបាយ ក្នុងនោះពួកគេបានលើកឡើងពីការរើសអើងនិន្នាការនយោបាយ និងអ្នកមានទស្សនៈផ្ទុយគ្នា តាមរយៈរូបភាពនៃការគំរាមកំហែងឱ្យបេក្ខជនលាឈប់ពីការឈរឈ្មោះជាបេក្ខភាពសម្រាប់ការបោះឆ្នោត ការប្រើប្រាស់អំពើហិង្សាទៅលើបេក្ខជនឈរឈ្មោះ ការរំខានដល់ការលើកស្លាកគណបក្សនយោបាយតាមទីសាធារណៈ ការលាបពណ៌នយោបាយ និងការព្រួយបារម្ភអំពីសុវត្ថិភាពនៅរៀងរាល់ពេលបោះឆ្នោតម្តងៗ ជាដើម។
អ្នកស្រីបន្តថា៖ «សិទ្ធិនិងលំហពលរដ្ឋ និងលំហសង្គមស៊ីវិល នៅតែបន្តរួមតូចទៅៗ ដោយសារអាជ្ញាធរនៅតែបន្តរឹតត្បិតលំហទាំងនេះ។ ការអនុវត្តសិទ្ធិ ឬសកម្មភាពសង្គមផ្សេងទៀត ត្រូវរងការគំរាមកំហែង និងបំភិតបំភ័យ តាមរយៈការថតអត្តសញ្ញាណបណ្ណដោយមិនមានបញ្ជាក់មូលហេតុ។ ការបង្ខំឱ្យស្បថ ការថតរូប និងថតវីដេអូ អំពីការគូសសន្លឹកឆ្នោត ឬការបង្ខំឱ្យសន្យាដើម្បីធ្វើអ្វីមួយ។ ការដកហូត ឬការកាត់ប្រាក់ឧបត្ថម្ភ ការកាត់អាហារូបករណ៍សិក្សារបស់កូន ការដកហូតបណ្ណក្រីក្រ និងការប្រើប្រាស់ស្ថាប័នតុលាការនិងមន្ត្រីសាធារណៈដោយមិនប្រក្រតី និងមិនស្របតាមនីតិវិធី»។
អ្នកស្រីបន្ថែមថា សេរីភាពបញ្ចេញមតិផ្នែកនយោបាយ និងសេរីភាពជួបជុំ ត្រូវទទួលរងការរឹតត្បិត ដោយពុំអនុលោមតាមគោលការណ៍សិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យឡើយ ខណៈពលរដ្ឋបានលើកឡើងប្រៀបធៀបថា «បើលំហពលរដ្ឋនិងសិទ្ធិជាមូលដ្ឋានរបស់យើងទទួលរងបញ្ហាហើយ នោះវាក៏មានការប៉ះពាល់ដល់អុកស៊ីសែនប្រជាធិបតេយ្យដែរ»។
បើតាមសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់វេទិកាពលរដ្ឋកម្ពុជា បានលើកឡើងថា បើទោះរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជាបានចែងអំពីគោលការណ៍ និងការអនុវត្តរបបប្រជាធិបតេយ្យ សេរីពហុបក្ស និងបានផ្តល់សច្ចាប័នទៅលើកតិកាសញ្ញា និងអនុសញ្ញាអន្តរជាតិស្តីពីសិទ្ធិមនុស្ស សិទ្ធិស្ត្រី សិទ្ធិកុមារ និងទាក់ទងនឹងសិទ្ធិការងារយ៉ាងទូលំទូលាយក៏ដោយ ក៏នៅមានបញ្ហានានាកំពុងកើតមានឡើងក្នុងវិស័យជាច្រើន ដែលពលរដ្ឋនៅកម្ពុជានៅតែមានក្តីបារម្ភ។
ពួកគេបានលើកឡើងពីការប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធតុលាការដោយមិនសមស្រប ក្នុងការរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ពលរដ្ឋ តាមរយៈការចោទប្រកាន់ ឬការចាប់ខ្លួនសកម្មជនបរិស្ថាន និងសកម្មជនដីធ្លី។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍ដដែលបន្តថា៖ «នៅពេលសម្តែងមតិ ឬទាមទារសិទ្ធិសេរីភាពតាមប្រព័ន្ធអនឡាញ ប្រជាពលរដ្ឋអាចទទួលរងការគំរាមកំហែងពីមន្ត្រីអាជ្ញាធរ ដោយរួមមានទាំងការចាប់ខ្លួនអ្នកបញ្ចេញមតិយោបល់តាមបណ្តាញសង្គមផ្ទាល់ខ្លួន ឬនៅពេលពលរដ្ឋផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានដែលកើតឡើងនៅក្នុងសហគមន៍»។
ករណីនេះ វេទិកាពលរដ្ឋកម្ពុជា បានជំរុញរដ្ឋាភិបាលត្រូវបញ្ឈប់នូវរាល់ការរើសអើង ការគំរាមកំហែង ការបំភិតបំភ័យ និងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញផ្នែកនយោបាយគ្រប់រូបភាព ទៅលើអ្នកនយោបាយ សកម្មជននយោបាយ ពលរដ្ឋម្ចាស់ឆ្នោត និងសង្គមស៊ីវិល។
ក្រៅពីនោះ ពួកគេទាមទាររដ្ឋាភិបាលត្រូវចូលរួមដោយសុឆន្ទៈក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាដែលបានកើតឡើងទាំងនេះ ជាពិសេសបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស តាមរយៈការតម្កល់ប្រយោជន៍ជាតិ និងពលរដ្ឋជាធំ ដោយថា ការប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធតុលាការដើម្បីរឹតត្បិតលំហពលរដ្ឋនិងការប្រើប្រាស់សិទ្ធិមនុស្ស មិនមែនជាជម្រើសប្រកបដោយឧត្តមគតិនោះទេ។
អ្នកនាំពាក្យគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សរបស់រដ្ឋាភិបាល លោក កត្តា អ៊ន ចាត់ទុកក្តីបារម្ភរបស់ពលរដ្ឋនិងសង្គមស៊ីវិលដែលលើកឡើងក្នុងវេទិកានោះ ថាគ្រាន់តែជាមតិរបស់ជនមួយក្រុមដែលមាននិន្នាការប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាលតែប៉ុណ្ណោះ។ លោកថា ពួកគេបានជំទាស់នឹងសមិទ្ធផលរដ្ឋាភិបាល ដោយមិនបានពិចារណាឱ្យបានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយពីទិដ្ឋភាពសិទ្ធិមនុស្ស ការអនុវត្តច្បាប់ និងការវិវត្តនៃពិភពលោក។
លោក កត្តា អ៊ន ថា៖ «យើងឃើញលំហប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងការចូលរួមនៅក្នុងជីវភាពផ្សេងៗ ទាំងសេដ្ឋកិច្ច ទាំងសង្គម ទាំងសកម្មភាពនយោបាយ។ យើងឃើញរាល់ការបោះឆ្នោតតាំងពីឆ្នាំ១៩៩៣ មក យើងមានគណៈកម្មការជាតិបោះឆ្នោតដោយឯករាជ្យ វាមានច្បាប់បោះឆ្នោត វាមានការបោះឆ្នោតគ្រប់ប្រភេទ ដែលមានអ្នកអង្កេតការណ៍ជាតិ និងអន្តរជាតិ គ្រប់បែបយ៉ាង។ ហើយរាល់ការបោះឆ្នោត គឺតែងតែមានការទទួលស្គាល់ជាសកលអំពីលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោត អ៊ីចឹងវាអត់មានអ្វីដែលថាមានការរឹតត្បិតនោះទេ»។
មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលរូបនេះបន្តថា អ្វីដែលរដ្ឋាភិបាលធ្វើកន្លងមក ដូចជា ចំណាត់ការលើក្រុមដែលបញ្ចេញមតិញុះញង់ និងបរិហារនៅលើបណ្តាញសង្គម ជាដើម គឺធ្វើដើម្បីទប់ស្កាត់បទល្មើសអនាធិបតេយ្យតែប៉ុណ្ណោះ។
លោកបន្តថា៖ «ឧទាហរណ៍សេរីភាពនៅក្នុងបណ្តាញសង្គម នៅពេលណាដែលយើងប្រើប្រាស់សេរីភាពទៅជេរប្រមាថគេ ទៅបរិហារកេរ្តិ៍គេ ទៅញុះញង់ឱ្យមានការប្រព្រឹត្តបទល្មើស។ល។ អាហ្នឹងវាចូលនៅក្នុងក្របខណ្ឌបទល្មើសហើយ ដែលយើងត្រូវការអនុវត្តច្បាប់។ អ៊ីចឹងប្រសិនបើជនល្មើសមិនត្រូវបានអនុវត្តច្បាប់ សួរថាតើសង្គមយើងទៅជាបែបណា? អនាធិបតេយ្យ! គ្មានច្បាប់ទម្លាប់! អ៊ីចឹងហើយបានថា គេឃើញអារូបភាពតូចនៃសកម្មជនដែលប្រព្រឹត្តបទល្មើស ហើយ[រដ្ឋាភិបាល]មានចំណាត់ការផ្លូវច្បាប់ [បុគ្គលទាំងនោះ] គាត់វាទីថា កម្ពុជាយើងមានលំហប្រជាពលរដ្ឋតូច មានលំហប្រជាធិបតេយ្យមានភាពមិនស្មើគ្នា។ល។ ដូច្នេះ វាជាការមិនឆ្លុះបញ្ចាំងនូវអ្វីដែលកម្ពុជាកំពុងមាន ហើយពួកគាត់កំពុងតែក្បត់ឧត្តមគតិខ្លួនឯងនៅក្នុងកិច្ចការសិទ្ធិមនុស្ស»។
លោក កត្តា អ៊ន បានគូសបញ្ជាក់ទៀតថា កម្ពុជាគ្មានក្របខណ្ឌច្បាប់មួយណារឹតត្បិតលំហពលរដ្ឋ និងលំហប្រជាធិបតេយ្យឡើយ ដរាបណាពលរដ្ឋប្រើប្រាស់សិទ្ធិរបស់ពួកគេដោយស្របច្បាប់៕
