ជនជាតិដើមភាគតិចពូនងជិត១០០នាក់ នៅឃុំសែនមនោរម្យ ស្រុកអូររាំង ខេត្តមណ្ឌលគិរី បាននាំគ្នាតវ៉ាមុខសាលាឃុំ នៅថ្ងៃពុធនេះ ប្រឆាំងនឹងអាជ្ញាធរដែលបានកាត់ដីពួកគេចំនួន២៥៥ហិកតា ទៅឱ្យឧកញ៉ាធ្វើការអភិវឌ្ឍ។
កាលពីថ្ងៃទី២៤ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២២ រដ្ឋាភិបាលបានចេញអនុក្រឹត្យកាត់ដីរដ្ឋចំនួន២ទីតាំង ដោយទីតាំងទី១ មានដីជាង៧៩ហិកតា នៅភូមិពូតាំង សង្កាត់រមនា ក្រុងសែនមនោរម្យ និងទីតាំងទី២ មានដីទំហំ២៥៥ហិកតា ស្ថិតក្នុងភូមិពូរ៉ាង ឃុំសែនមនោរម្យ ស្រុកអូររាំង ផ្តល់ជាកម្មសិទ្ធិឯកជនឱ្យទៅឈ្មោះ ជឹង ធាងសេង និងចេញបណ្ណកម្មសិទ្ធិទៅតាមសំណើរបស់ក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់។
ប៉ុន្តែអ្នកភូមិជនជាតិដើមភាគតិចពូនង អះអាងថា ករណីរដ្ឋាភិបាលកាត់ដីលក់ទៅឱ្យឈ្មោះ ជឹង ធាងសេង ដែលមានងារជាឧកញ៉ានេះ បានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ដី២៥៥ហិកតាដែលជាដីអាស្រ័យផលជាសមូហភាពរបស់ពួកគេ។
អ្នកស្រី ហើត ភិត ជាជនជាតិដើមភាគតិចពូនង នៅភូមិពូរ៉ាង ឃុំសែនមនោរម្យ ប្រាប់វីអូឌីថា អ្នកភូមិប្រហែលជិត១០០នាក់បាននាំគ្នាទៅតវ៉ានៅសាលាឃុំសែនមនោរម្យ នៅព្រឹកថ្ងៃពុធនេះ ដើម្បីទាមទារដល់អាជ្ញាធរឃុំឱ្យជួយដោះស្រាយដីធ្លីជូនពលរដ្ឋបានអាស្រ័យផលវិញ។ អ្នកស្រីបន្តថា ដីទំហំ២៥៥ហិកតារបស់ប្រជាពលរដ្ឋដែលរដ្ឋាភិបាលកាត់ទៅឱ្យឧកញ៉ា ជឹង ធាងសេង នោះជាដីស្រែចម្ការ និងដីអាស្រ័យផលជាសមូហភាពតាមបែបប្រពៃណីរបស់ជនជាតិដើមភាគតិច។
អ្នកស្រីបន្ថែមថា៖ «តាមគម្រោងប្លង់របស់គាត់ [ឱ្យឧកញ៉ា ជឹង ធាងសេង] ដែលយើងដឹងជាក់ស្ដែង គឺប៉ះពាល់ដីពលរដ្ឋ២៥៥ហិកតា ប៉ះពាល់ទាំងអស់ ចម្ការស្វាយចន្ទី ចម្ការដំឡូង ស្រូវ ដីតំណម ដីអារក្ខអ្នកតា ដីកប់ខ្មោច ដីសម្រាប់ឃ្វាលគោ-ឃ្វាលក្របី ដីអាស្រ័យផលសម្រាប់រកបន្លែផ្លែឈើ។ ដីអាស្រ័យទាំងអស់ហ្នឹងជាអាយុជីវិតរបស់ប្រជាពលរដ្ឋហ្នឹង ហើយបើបាត់អស់ ឱ្យប្រជាពលរដ្ឋពឹងអី? បើមានតែធ្វើស្រែចម្ការហ្នឹងហើយ»។
អ្នកស្រី បើក រើប ជាជនជាតិដើមភាគតិចពូនង រស់នៅភូមិពូរ៉ាងម្នាក់ទៀត អះអាងដែរថា ការដែលរដ្ឋាភិបាលកាត់ដី២៥៥ហិកតាទៅឱ្យឧកញ៉ា ជឹង ធាងសេង នោះបានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ការអាស្រ័យផលរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចទូទាំងភូមិពូរ៉ាង ខណៈដីនោះ ពួកគាត់អាស្រ័យផលជាសមូហភាពតាមបែបប្រពៃណីបន្តពីដូនតា ដោយពុំទាន់មានការចុះបញ្ជី ឬមានបណ្ណកម្មសិទ្ធិនៅឡើយ។
អ្នកស្រីបន្តថា រូបអ្នកស្រី និងពលរដ្ឋផ្សេងទៀតកំពុងពិបាកចិត្ត ដោយបារម្ភខ្លាចឧកញ៉ាយកដីនោះអស់ ដែលធ្វើឱ្យពួកគាត់គ្មានដីសម្រាប់អាស្រ័យផលបន្តទៀត។ អ្នកស្រីថា ជនជាតិដើមភាគតិចមានកូនច្រើន និងគ្មានមុខរបរអ្វីផ្សេងក្រៅពីការធ្វើស្រែធ្វើចម្ការ ចិញ្ចឹមសត្វ និងការរកអនុផលព្រៃឈើសម្រាប់ចិញ្ចឹមជីវិតនោះទេ។
អ្នកស្រីបន្ថែមថា៖ «ខ្ញុំសំណូមពរដល់អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ និងរដ្ឋាភិបាលដោះស្រាយ ដោយកាត់ឆ្វៀលដីជូនពលរដ្ឋវិញ។ ប្រជាពលរដ្ឋរាល់ថ្ងៃហ្នឹង មានទុក្ខកង្វល់ខ្លាំងណាស់។ គាត់ធ្វើអ៊ីចឹងដូចសម្លាប់ប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់។ គាត់មិនយកកាំភ្លើងបាញ់ ឬយកកាំបិតកាប់សម្លាប់ទេ តែគាត់សម្លាប់ពលរដ្ឋតាមរយៈការយកដី មិនឱ្យពលរដ្ឋបានអាស្រ័យផល។ រាល់ថ្ងៃនេះ ខ្ញុំដេកអត់លក់ទេ ព្រោះគាត់ធ្វើអ៊ីចឹង កូនចៅជំនាន់ក្រោយបានអី? ហើយប្រជាពលរដ្ឋសង្ឃឹមលើអី?»
មេឃុំសែនមនោរម្យ អ្នកស្រី ថ្វាន់ ត្រែល មិនអាចបញ្ជាក់បានថា ដី២៥៥ហិកតាពិតជាដីដែលជនជាតិដើមភាគតិចបានអាស្រ័យផលទាំងអស់ឬយ៉ាងណាទេ ប៉ុន្តែពិតជាមានដីអាស្រ័យផលរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចមួយចំនួនធំនៅក្នុងតំបន់នោះ។
មេឃុំរូបនេះបន្តថា ជុំវិញរឿងជម្លោះដីធ្លីនេះ គឺហួសពីសមត្ថកិច្ចរបស់អ្នកស្រីក្នុងការដោះស្រាយ។ អ្នកស្រីថា ការតវ៉ារបស់អ្នកភូមិ នៅព្រឹកមិញនេះ មន្ត្រីរដ្ឋបាលស្រុកបានឱ្យប្រជាពលរដ្ឋធ្វើបណ្ដឹងចំនួន២ ក្នុងនោះមានបណ្ដឹងជាបុគ្គល និងបណ្ដឹងរួមរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ដើម្បីប្តឹងតវ៉ាប្រឆាំងការចេញបណ្ណឱ្យឧកញ៉ា ជឹង ធាងសេង។
អ្នកស្រីបន្ថែមថា៖ «នៅតំបន់ស្រុកអូររាំងនេះ [ដី]នៅតាមតំបន់ជ្រលងដងអូរហ្នឹង គឺរបស់ប្រជាពលរដ្ឋពិតប្រាកដមែនហើយ ហើយគាត់មកតវ៉ាកន្លែងហ្នឹង ព្រោះជាស្រុកកំណើត ភូមិកំណើតរបស់ពួកគាត់ ពីមុនមកគឺធ្វើអ៊ីចឹង។ គាត់អាស្រ័យផលជាក់ស្តែងតាមជ្រលងដងអូរ តាមប្រពៃណីខាងជនជាតិដើមភាគតិចខាងខ្ញុំ ប៉ុន្តែរឿងនេះ ខ្ញុំគ្មានសិទ្ធិសម្រេចថាដោះស្រាយយ៉ាងម៉េចជូនពលរដ្ឋបានទេ មានតែថ្នាក់លើទេ»។
បើតាមមេឃុំរូបនេះ នៅភូមិពូរ៉ាង មានពលរដ្ឋជាជនជាតិដើមភាគតិចរស់នៅសរុបចំនួន១៣២គ្រួសារ ស្មើនឹង៥១០នាក់។
វីអូឌី មិនអាចសុំការឆ្លើយតបពីអភិបាលស្រុកអូររាំង លោក សៀក មន្នី និងបុគ្គលឈ្មោះ ជឹង ធាងសេង បានទេ នៅថ្ងៃពុធនេះ។
អ្នកសម្របសម្រួលបណ្តាញជនជាតិដើមភាគតិច នៅខេត្តមណ្ឌលគិរី អ្នកស្រី ផ្លឹក ភីរុំ មានប្រសាសន៍ថា ករណីអ្នកមានលុយមានអំណាចរំលោភយកដីរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចនៅក្នុងខេត្តមណ្ឌលគិរីនេះ បានកើតមានស្ទើរគ្រប់កន្លែង ខណៈជនជាតិដើមភាគតិចមិនលូវយល់ដឹងអំពីផ្លូវច្បាប់ និងនីតិវិធីនៃការចុះបញ្ជីដីធ្លីជាប្រព័ន្ធ និងជាសមូហភាព។ អ្នកស្រីអះអាងថា បញ្ហានេះកើតឡើងដោយសារតែមានការគប់គិតគ្នា និងការប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយជាប្រព័ន្ធរវាងអាជ្ញាធរ និងអ្នកមានលុយមានអំណាច។
តំណាងជនជាតិដើមភាគតិចរូបនេះបន្តថា ប្រសិនបើបញ្ហានេះមិនត្រូវបានដោះស្រាយទេ នោះបញ្ហាការរំលោភបំពានដីធ្លីរបស់ពលរដ្ឋនៅតែបន្តកើតមាន ហើយសិទ្ធិជនជាតិដើមភាគតិច និងវប្បធម៌ប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់របស់ពួកគេនឹងរងការរំលោភបំពាន។
អ្នកស្រីបន្ថែមថា៖ «ប្រសិនជារដ្ឋាភិបាលមិនមានចំណាត់ការដោះស្រាយនិងទប់ស្កាត់ទេ វានឹងធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ និងរំលោភទៅដល់សិទ្ធិរបស់ជនជាតិដើមភាគតិច ជាពិសេសការអាស្រ័យផលរបស់បងប្អូនជនជាតិដើមភាគតិច ដូចជា ដីព្រៃជំនឿ និងកន្លែងផ្សេងទៀត ហើយនឹងធ្វើឱ្យមានជម្លោះដីធ្លីមិនចេះចប់»។
មាត្រា២៥ នៃច្បាប់ភូមិបាល ឆ្នាំ២០០១ ចែងថា ដីសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច មិនមែនមានតែដីដាំដុះជាក់ស្ដែងនោះទេ ប៉ុន្តែពួកគេត្រូវមានដីបម្រុងទុកជាចាំបាច់ក្នុងការដូរវេនដំណាំ និងដីប្រើប្រាស់តាមបែបប្រពៃណីផ្សេងៗទៀត។
កាលពីឆ្នាំ២០០៩ រដ្ឋាភិបាលបានចេញអនុក្រឹត្យមួយ ស្តីពី នីតិវិធីនៃការចុះបញ្ជីដីសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច ដោយអនុក្រឹត្យនេះមានគោលដៅកំណត់គោលការណ៍នីតិវិធី និងយន្តការសម្រាប់ការចុះបញ្ជីដីសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចជាកម្មសិទ្ធិសមូហភាព។
អនុក្រឹត្យនេះក៏មានគោលបំណងផ្ដល់សិទ្ធិស្របច្បាប់ក្នុងការកាន់កាប់ដីធ្លីដល់សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច ដើម្បីធានាសុវត្ថិភាពនៃការកាន់កាប់ដីធ្លី និងការពារសិទ្ធិសមូហភាព ដោយរក្សានូវអត្តសញ្ញាណ វប្បធម៌ ទំនៀមទម្លាប់ និងប្រពៃណីល្អរបស់សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចផងដែរ។
មាត្រា៦ នៃអនុក្រឹត្យនេះ បានបញ្ជាក់ថា ដីដែលត្រូវចុះបញ្ជីជាកម្មសិទ្ធិជាសមូហភាពរបស់សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច រួមមាន ដីលំនៅឋាន ដីដែលសហគមន៍ប្រកបរបរធ្វើកសិកម្មតាមប្រពៃណី មានដីដាំដុះជាក់ស្ដែង ដីស្រែចម្ការ ដីបម្រុងទុកចាំបាច់ក្នុងការដូរវេនដំណាំ ដីព្រៃអារក្ខ និងដីកប់ខ្មោច ជាដើម៕
