ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះ នៃតុលាការកំពូល គ្រោងនឹងប្រកាសសេចក្ដីសម្រេចចិត្តរបស់ខ្លួនលើបណ្ដឹងសាទុក្ខសុំលិខិតឆ្លងដែននេះ នៅដើមខែវិច្ឆិកា ខាងមុខ ខណៈសំណុំរឿងព្រហ្មទណ្ឌមួយនេះ តុលាការជាន់ទាបនៅបន្តបើកការស៊ើបអង្កេតទៀត ដែលធ្វើឱ្យសំណុំរឿងមួយនេះត្រូវអូសបន្លាយជិត៥ឆ្នាំទៅហើយ។
លោក គង់ ស្រ៊ីម ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះ បានជម្រាបអង្គសវនាការថា បណ្តឹងស្នើសុំដកលិខិតឆ្លងដែនទៅកាន់កាប់នេះ តុលាការនឹងសម្រេចនៅថ្ងៃទី២ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២២ ខាងមុខ។ លោកបន្តថា បើផ្អែកលើសេចក្តីសម្រេចរបស់សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ គឺជនជាប់ចោទមិនអាចចេញក្រៅប្រទេសបានទេ រួមទាំងការផ្លាស់ប្តូរទីលំនៅផង។
បើតាមលោក គង់ ស្រ៊ីម ដែលជាប្រធានដឹកនាំនៃសវនាការ បានជម្រាបអង្គជំនុំជម្រះ ថាតុលាការកំពូលមិនទាន់ហ៊ានសម្រេចបែបណាទេ ដូច្នេះ លោកស្នើឱ្យមេធាវី និងជនជាប់ចោទ ត្រូវស្នើសុំទៅតុលាការជាន់ទាបវិញ។ ក៏ប៉ុន្តែប្រធានក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះរូបនេះ បានអះអាងជាថ្មីថា ខ្លួននឹងទទួលយកសំណើនេះទៅពិចារណា ហើយបានកំណត់ថ្ងៃប្រកាសសេចក្តីសម្រេចនេះនៅដើមខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២២ ខាងមុខ។
ដោយឡែក អគ្គព្រះរាជអាជ្ញា នៃមហាអយ្យការអមតុលាការកំពូល លោក ប៉ែន សារ៉ាត់ កត់សម្គាល់ថា ក្រោយពីបានស្ដាប់សំណុំរឿងដែលអានដោយសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះ និងការថ្លែងរបស់ជនជាប់ចោទ គឺពុំបានឃើញមានសារណាការពារមកជាមួយ ហេតុដូច្នេះ មហាអយ្យការមិនមានមូលដ្ឋានក្នុងការពិចារណាទេ។
មិនបង្អង់យូរ មេធាវីការពារសិទ្ធិឱ្យលោក យាង សុធារិន្ទ គឺលោក សំ ចំរើន បានឆ្លើយតបវិញភ្លាមថា ក្នុងនាមជាមេធាវី លោកបានភ្ជាប់មកជាមួយនូវសារណាអំពីសេចក្តីសម្រេចរបស់សភាស៊ើបសួរដែរ ប៉ុន្តែប្រហែលតុលាការមានភាពខ្វះចន្លោះក្នុងការត្រួតពិនិត្យឯកសារនៃសំណុំរឿង។
ប្រាប់ក្រុមអ្នកសារព័ត៌មាននៅខាងមុខបរិវេណតុលាការកំពូល នៅព្រឹកថ្ងៃទី២៦ ខែតុលា លោក យាង សុជាមេត្តា (យាង សុធារិន្ទ) មានសុទិដ្ឋិនិយមថា ការស្នើសុំលិខិតឆ្លងដែនដើម្បីយកមកប្រើប្រាស់នេះ តុលាការនឹងបើកផ្លូវសម្រាប់ខ្លួន ដោយយោងលើស្ថានភាពជាក់ស្តែង សាច់ញាតិនៅឯដែនដីកំណើតកម្ពុជាក្រោម កំពុងជួបទុក្ខ ដែលលក្ខខណ្ឌនេះ តុលាការគួរពិចារណាក្នុងការផ្តល់លទ្ធភាពសម្រាប់លោក។
លោកបន្តថា៖ «រឿងនេះ ខ្ញុំយល់ថា ប្រសិនជាការសម្រេចហ្នឹង វាអត់មានផ្សារភ្ជាប់នឹងរឿងនយោបាយ ហើយបើការសម្រេចហ្នឹងឈរលើគោលការណ៍មនុស្សធម៌ ដូចជាខ្ញុំបានស្នើសុំហើយថា ករណីខ្ញុំនេះ វាអភព្វមែនទែន ដែលថាមិនមានឱកាសសូម្បីទៅជួបឪពុកម្តាយពេលឪពុកម្តាយឈឺ។ ឥលូវនេះ បងឈឺធ្ងន់មែនទែន ឈឺដល់ដំណាក់កាលចុងក្រោយហើយ ហើយប្រសិនបើតុលាការពិចារណាទៅលើគោលការណ៍មនុស្សធម៌ ហើយផ្សារភ្ជាប់ទៅនឹងការអះអាងរបស់មេធាវីខ្ញុំ ទាក់ទងនឹងផ្លូវច្បាប់ ថាពួកខ្ញុំលែងជាប់កាតព្វកិច្ចក្រោមការត្រួតពិនិត្យរបស់តុលាការ។ បើគិតពីរយៈពេលនៃការស៊ើបអង្កេតមកដល់ពេលនេះ មានរយៈពេល៥ឆ្នាំហើយដែលអត់មានដំណើរការអីជាលទ្ធផលសោះហ្នឹង គឺផ្អែកលើហេតុផលទាំងបីហ្នឹង ខ្ញុំគិតថាលិខិតឆ្លងដែនដែលខ្ញុំស្នើសុំហ្នឹង វាគួរតែបាន»។
លោក យាង សុធារិន្ទ ហៅយាង សុជាមេត្តា និងលោក អ៊ួន ឈិន អ្នករាយការណ៍ព័ត៌មានវិទ្យុអាស៊ីសេរី ត្រូវបានសមត្ថកិច្ចចាប់ខ្លួនកាលពីថ្ងៃទី១៤ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៧ នៅផ្ទះសំណាក់ ម៉ារឌី ក្នុងខណ្ឌមានជ័យ រាជធានីភ្នំពេញ។ អ្នកទាំងពីរត្រូវរងការចោទប្រកាន់ពីបទ «ប្រគល់ឱ្យរដ្ឋបរទេសនូវព័ត៌មានជាអាទិ៍ ដែលអាចឱ្យអន្តរាយការការពារជាតិ»។ គិតពីថ្ងៃដែលសមត្ថកិច្ចចាប់ខ្លួនមកដល់ពេលនេះ សំណុំរឿងព្រហ្មទណ្ឌមួយនេះបានអូសបន្លាយជិត៥ឆ្នាំទៅហើយ។
កាលពីខែតុលា ឆ្នាំ២០១៩ សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ បានចេញសាលក្រមចាត់របៀប បើកផ្លូវឱ្យធ្វើការស៊ើបអង្កេតលើសំណុំរឿងនេះឡើងវិញ ក្រោយពីការជំនុំជម្រះត្រូវបិទបញ្ចប់។ ស្របពេលតុលាការកំពូលបើកសវនាការនៅថ្ងៃនេះ ទៅលើអង្គហេតុស្នើសុំដកលិខិតឆ្លងដែន មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា ហៅកាត់ថា CCHR បានចេញសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់ខ្លួន ដោយហៅនីតិវិធីនៃការស៊ើបអង្កេតនេះថា បានដាក់ឱ្យស្ថិតនៅក្នុងភាពមិនច្បាស់លាស់ ខណៈដែលនីតិវិធីនៅតែបន្តមិនដាច់ស្រេច។
បើទោះបែបណា ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាជុំជម្រះ នៃតុលាការកំពូល លោក គង់ ស្រ៊ីម បានសម្អាងហេតុថា ការស្នើសុំនេះ វាមានភាពស្មុគស្មាញ ដោយសារជនជាប់ចោទនៅជាប់បម្រាមតុលាការ ដែលមិនអាចធ្វើដំណើរចេញទៅក្រៅប្រទេសបាន។ ក្នុងន័យនេះ ជនជាប់ចោទ ត្រូវបង្ហាញខ្លួននៅចំពោះមុខតុលាការជានិច្ច នៅពេលណាដែលតុលាការត្រូវការ។
យ៉ាងនេះក្ដី មេធាវីការពារសិទ្ធិឱ្យលោក យាង សុធារិន្ទ គឺលោកមេធាវី សំ ចំរើន ជម្រាបអង្គសវនាការថា នៅចំពោះមុខនេះ ជនជាប់ចោទលែងមានកាតព្វកិច្ចណាមួយដែលត្រូវស្ថិតក្រោមការត្រួតពិនិត្យតាមផ្លូវតុលាការទៀតហើយ។
មិនខុសពីអ្វីដែលលោកបានជម្រាបអង្គជំនុំជម្រះទេ ប្រាប់ក្រុមអ្នកព័ត៌មាននៅព្រឹកថ្ងៃពុធនេះ ក្រោយចេញពីបន្ទប់សវនាការ លោក សំ ចំរើន ឱ្យដឹងថាសម្រាប់ការស្នើសុំដកលិខិតឆ្លងដែនដើម្បីយកមកប្រើប្រាស់វិញនេះ គឺជនជាប់ចោទមានសម្អាងហេតុគ្រប់គ្រាន់តាមផ្លូវច្បាប់។ លោកបន្តថា បើផ្អែកលើនីតិវិធីទាំងនេះ ទំនងជាតុលាការមានលទ្ធភាពសមរម្យ ដើម្បីពិចារណាក្នុងការបើកផ្លូវទៅតាមការស្នើសុំពីកូនក្តីរបស់ខ្លួនបាន។
លោកបន្តថា៖ «សម្រាប់រឿងក្តីលោក យាង សុធារិន្ទ ឈានផុតពីដំណាក់កាលនោះហើយ គឺយើងឈានដល់ដំណាក់កាលជំនុំជម្រះហើយ ដែលមានន័យថា តុលាការបានចេញដីកាដំណោះស្រាយ គឺដីកាបញ្ជូនរឿងមកជំនុំជម្រះ។ នៅក្នុងបញ្ញត្តិច្បាប់ ដីកាបញ្ជូនទៅជំនុំជម្រះ គឺវាមានអានុភាពលុបទៅលើដីកាដាក់ឱ្យស្ថិតក្រោមការត្រួតពិនិត្យ។ បើចៅក្រមចង់ដាក់គាត់ឱ្យស្ថិតក្រោមការត្រួតពិនិត្យ ចៅក្រមត្រូវចេញដីកាដំណោះស្រាយ ហើយចេញដីកាដោយឡែកពីដីកាដំណោះស្រាយមួយទៀតបន្តដាក់ឱ្យពួកគាត់ស្ថិតក្រោមការត្រួតពិនិត្យ។ បើគ្មានដីកាដោយឡែកស្ថិតក្រោមការត្រួតពិនិត្យទេ គឺមានន័យកូនក្តីទាំងពីររួចផុតពីការត្រួតពិនិត្យ»។
ទាក់ទិននីតិវិធីនេះ ចៅក្រមជំនុំជម្រះនៃសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ លោក ពេជ្រ វិជ្ជាធរ កាលពីថ្ងៃទី៧ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២២ បានច្រានចោលម្តងរួចហើយ នៅបន្ទាប់ពីលោក យាង សុធារិន្ទ តាមរយៈមេធាវីការពារសិទ្ធិរបស់ខ្លួន ដាក់សំណើសុំលិខិតឆ្លងដែននេះដើម្បីយកទៅប្រើប្រាស់។
កាលពីថ្ងៃទី១២ ខែកក្កដា ជនជាប់ចោទ បានធ្វើបណ្តឹងសាទុក្ខ ប្តឹងមកតុលាការកំពូលបន្ត ក្រោយពីសភាស៊ើបសួរនៃតុលាការថ្នាក់កណ្តាលបដិសេធជាថ្មីទៀត កាលពីខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២២ ចំពោះការស្នើសុំដកលិខិតឆ្លងដែន។ បើតាមលោក យាង សុធារិន្ទ បញ្ជាក់ថា នេះមិនមែនជាលើកទី១ទេ ដែលរូបលោកបានដាក់សំណើដើម្បីស្នើសុំដកលិខិតឆ្លងដែននេះ។ អង្គហេតុដូចគ្នានេះ តាមរយៈមេធាវីរបស់ខ្លួន លោកបានប្រើប្រាស់សិទ្ធិដូចមានបញ្ញត្តិនៅក្នុងច្បាប់ ដាក់សំណើ២លើករួចមកហើយ ប៉ុន្តែត្រូវតុលាការបដិសេធរហូត។
អ្នកសម្របសម្រួលគម្រោងបង្កើនការគោរពសិទ្ធិនៅកម្ពុជា នៃមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា លោក រស់ សារ៉ាត់ យល់ឃើញថា ដោយសារតែភាពស្មុគស្មាញនៃនីតិវិធី ទើបធ្វើឱ្យជនជាប់ចោទត្រូវជួបបញ្ហា សូម្បីជួបសាច់ញាតិ ក៏ត្រូវបាត់បង់សិទ្ធិដែរ។ ក៏ប៉ុន្តែលោកសង្កេតឃើញថា បើពិនិត្យទៅលើមូលដ្ឋានច្បាប់ ការស្នើសុំដកលិខិតឆ្លងដែននេះ តុលាការគួរពិចារណាក្នុងការបើកផ្លូវសម្រាប់ជនជាប់ចោទ។
លោកបន្តថា៖ «រហូតមកដល់ពេលនេះ តុលាការនៅតែបន្តនីតិវិធី ហើយមិនទាន់ផ្តល់ភាពច្បាស់លាស់ណាមួយដល់ករណីគាត់ ដល់អ៊ីចឹងធ្វើឱ្យមានការរាំងស្ទះដល់ការធ្វើដំណើររបស់គាត់ ជាពិសេសដូចគាត់បានលើកឡើងនៅក្នុងសវនាការមុននេះបន្តិចអ៊ីចឹង គឺមានសាច់ញាតិរបស់គាត់ជាច្រើនបានបាត់បង់ជីវិត ហើយគាត់ខកខានក្នុងការចូលរួម ហើយអ្នកដែលមានជំងឺ ជាពិសេសឪពុកម្តាយរបស់គាត់ដែលចាស់ជរា ហើយនឹងបងស្រីរបស់គាត់មានជំងឺធ្ងន់ធ្ងរ»។
មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់ខ្លួន ក្រោយសវនាការបានបិទបញ្ចប់ នៅថ្ងៃនេះ ដោយបង្ហាញនូវការនូវការខកចិត្តចំពោះការយាយីតាមប្រព័ន្ធតុលាការទៅលើលោក យាង សុធារិន្ទ និងលោក អ៊ួន ឈិន ដែលមកដល់ពេលនេះ នៅមិនទាន់ទទួលបានសេចក្តីសម្រេចស្ថាពរណាមួយអស់រយៈពេលជិតប្រាំឆ្នាំមកហើយ ចាប់តាំងពីពេលចាប់ខ្លួននៅថ្ងៃទី១៤ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៧៕
