អង្គការសង្គមស៊ីវិល និងស្ថាប័នព័ត៌មានជាង៣០ ជំរុញឱ្យអាជ្ញាធរមានវិធានការស៊ើបអង្កេត និងចាប់ឧក្រិដ្ឋជនសម្លាប់អ្នកសារព័ត៌មានយកមកផ្ដន្ទាទោសតាមច្បាប់ ដើម្បីផ្ដល់យុត្តិធម៌ជូនជនរងគ្រោះ និងបញ្ចប់និទណ្ឌភាពលើឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងអ្នកសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជា។
ការជំរុញនេះបានធ្វើឡើងតាមរយៈសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមចុះថ្ងៃទី០២ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២២ របស់អង្គការសង្គមស៊ីវិលធ្វើការផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ និងស្ថាប័នសារព័ត៌មាន សរុបចំនួន៣២ ក្នុងទិវាអន្តរជាតិដើម្បីបញ្ចប់និទណ្ឌភាពលើឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងអ្នកសារព័ត៌មាន។ អង្គការសង្គមស៊ីវិលទាំងនោះ រួមមាន វិទ្យាស្ថានតស៊ូមតិ និងគោលនយោបាយ, មជ្ឈមណ្ឌលកម្ពុជាដើម្បីប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ, សមាគមសម្ព័ន្ធអ្នកសារព័ត៌មានកម្ពុជា, វិទ្យាស្ថានប្រជាធិបតេយ្យកម្ពុជា, សមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក និងមជ្ឈមណ្ឌលសិទិ្ធមនុស្សកម្ពុជា ជាដើម។
ក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍នោះបានលើកឡើងថា ចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៩៤មក យ៉ាងហោចណាស់ អ្នកសារព័ត៌មានចំនួន១៧នាក់ត្រូវបានសម្លាប់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងនោះ អ្នកសារព័ត៌មានចំនួន១២នាក់បានរាយការណ៍អំពីបញ្ហារសើបនៅពេលពួកគេត្រូវបានសម្លាប់ ហើយគ្មានជនល្មើសណាម្នាក់ត្រូវបាននាំមកផ្តន្ទាទោសឡើយក្នុងករណីទាំង១២នេះ។
អង្គការសង្គមស៊ីវិលទាំងនោះបន្តថា ការយាយី និងឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងអ្នកសារព័ត៌មាននៅតែជាក្តីបារម្ភខ្ពស់នៅក្នុងឆ្នាំ២០២២នេះ ហើយបើយោងតាមសមាគមសម្ព័ន្ធអ្នកសារព័ត៌មានកម្ពុជា (CamboJA) អ្នកសារព័ត៌មានចំនួន៥៧នាក់ត្រូវបានយាយីក្នុងរយៈពេល១០ខែចុងក្រោយនេះ ក្នុងនោះ អ្នកសារព័ត៌មាន២៣នាក់ទទួលរងអំពើហិង្សានិងការគំរាមកំហែង ១២នាក់ត្រូវបានចាប់ខ្លួន ១២នាក់ប្រឈមនឹងការយាយីតាមផ្លូវតុលាការ ៦នាក់ត្រូវបានឃុំខ្លួនដើម្បីសាកសួរ និងអាជ្ញាបណ្ណសារព័ត៌មានចំនួន៤ត្រូវបានដកហូត។
ប្រភពដដែលបន្តថា នៅឆ្នាំនេះដែរ ទាំងអ្នកសារព័ត៌មានកម្ពុជា និងបរទេសមួយចំនួន ក៏បានជួបប្រទះនូវអំពើហិង្សា ការយាយី និងការបំភិតបំភ័យម្តងហើយម្តងទៀតពីសំណាក់អាជ្ញាធរ និងតួអង្គដទៃទៀត ខណៈកំពុងរាយការណ៍អំពីកូដកម្មការងារដែលកំពុងបន្តរបស់បុគ្គលិកក្រុមហ៊ុនណាហ្គាវើលដ៍ ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ។ អ្នកសារព័ត៌មានរបស់វីអូឌី (VOD) ចំនួន៥នាក់ ត្រូវបានឃុំខ្លួនដោយអយុត្តិធម៌ និងសាកសួរអស់រយៈពេលប្រមាណ ៧ម៉ោង ខណៈចុះយកព័ត៌មានអំពីការកាប់ឆ្ការ និងការដាំកូនឈើឡើងវិញនៅភ្នំតាម៉ៅ។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍នោះក៏បានលើកឡើងពីដំណើរការក្តីលើសំណុំរឿងអតីតអ្នកសារព័ត៌មានអាស៊ីសេរី ២នាក់ ដែលបានអូសបន្លាយរយៈពេល៥ឆ្នាំមកនេះ ថាជាការរំលោភសិទ្ធិរបស់ពួកគេក្នុងការជំនុំជម្រះក្តីឱ្យបានលឿន និងការរឹតត្បិតលើសេរីភាពក្នុងការធ្វើដំណើរផងដែរ។
អង្គការសង្គមស៊ីវិលទាំង៣២ស្ថាប័ន ចាត់ទុកការយាយី និងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើអ្នកសារព័ត៌មានដែលកំពុងរាយការណ៍ដើម្បីជាប្រយោជន៍សាធារណៈថា ធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ និងសារព័ត៌មាន គំរាមកំហែងដល់ការទទួលបានព័ត៌មានរបស់សាធារណជន និងមានការពិបាកសម្រាប់ឱ្យបុគ្គលមានអំណាចទទួលខុសត្រូវនូវអ្វីដែលខ្លួនបានប្រព្រឹត្ត។
សេចក្ដីថ្លែងការណ៍បានគូសបញ្ជាក់ថា៖ «យើងថ្កោលទោសចំពោះនិទណ្ឌភាព ដែលឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងអ្នកសារព័ត៌មានត្រូវបានប្រព្រឹត្តនៅកម្ពុជា។ យើងអំពាវនាវឱ្យអាជ្ញាធរចាត់វិធានការជាក់ស្តែង ដើម្បីធានាថា ការស៊ើបអង្កេតប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព ឯករាជ្យ និងតម្លាភាព លើឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងអ្នកសារព័ត៌មាន ត្រូវបានធ្វើឡើង ដែលជនល្មើសត្រូវបានផ្តន្ទាទោស ហើយថាអ្នកសារព័ត៌មានដែលបានជួបប្រទះឧក្រិដ្ឋកម្មទាំងនេះទទួលបានយុត្តិធម៌។ យើងក៏សូមអំពាវនាវដល់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាចាត់វិធានការជាបន្ទាន់ ដើម្បីធានាសុវត្ថិភាពអ្នកសារព័ត៌មានទាំងអស់ដែលកំពុងធ្វើការក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដើម្បីឱ្យពួកគេប្រើប្រាស់សេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ និងសារព័ត៌មាន ហើយបម្រើសាធារណជនដោយគ្មានការភ័យខ្លាច»។
សម្រាប់ប្រធានសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក លោក នី សុខា មានប្រសាសន៍ថា យុត្តិធម៌សម្រាប់អ្នកសារព័ត៌មានពិតជាមានសារៈសំខាន់ ដោយសារអ្នកសារព័ត៌មានដើរតួនាទីសំខាន់សម្រាប់ប្រទេសដែលកាន់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ហើយក៏ជាកញ្ចក់ឆ្លុះបញ្ចាំងពីភាពខ្វះចន្លោះចំពោះការអនុវត្តរបស់រដ្ឋាភិបាល។
លោកថា៖«ដូច្នេះ បើសិនជាមានការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ ឬឈានទៅដល់ការសម្លាប់អ្នកសារព័ត៌មានទៀត គឺថាមិនមានការកយុត្តិធម៌ ឬរកជនដែលប្រព្រឹត្តឬជនដៃដល់មកផ្ដន្ទាទោសបាន អាហ្នឹងខ្ញុំគិតថា វាធ្វើឱ្យមានការប៉ះពាល់ដល់ភាពភ័យខ្លាចរបស់អ្នកសារព័ត៌មាន ដែលធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ដំណើរការយកព័ត៌មានផ្សេងៗ វាធ្វើឱ្យអ្នកសារព័ត៌មានមានការព្រួយបារម្ភ។ អ៊ីចឹងទេ បានជាយើងតែងតែស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាលធ្វើការដោះស្រាយ ឬផ្ដន្ទាទោសជនដែលប្រព្រឹត្តបទល្មើសទៅលើអ្នកសារព័ត៌មាន និងបើកលំហសេរីភាពអ្នកសារព័ត៌មាន ដើម្បីឱ្យអ្នកសារព័ត៌មានមានលទ្ធភាពគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការយកព័ត៌មានឱ្យបានត្រឹមត្រូវ»។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងព័ត៌មាន លោក មាស សុភ័ណ្ឌ យល់ថា ការកត់ត្រាទិន្នន័យស្ថាប័នព័ត៌មាន និងសង្គមស៊ីវិល ពុំបានធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពពាក់ព័ន្ធនឹងករណីនីមួយៗឱ្យបានលម្អិត និងជម្រៅនោះទេ។ លោកកត់សម្គាល់ថា អ្នកសារព័ត៌មានដែលរងគ្រោះនោះ មិនមែនសុទ្ធតែពាក់ព័ន្ធនឹងការបំពេញវិជ្ជាជីវៈ ឬការចុះទៅយកព័ត៌មានរបស់ខ្លួននោះទេ ដោយសារករណីខ្លះជារឿងគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ ហើយករណីខ្លះទៀតមកពីទំនាស់ផលប្រយោជន៍រវាងបុគ្គលនិងអ្នកសារព័ត៌មាន។
លោកចាត់ទុកការលើកឡើងរបស់ស្ថាប័នព័ត៌មាន និងសង្គមស៊ីវិល ដែលថាអ្នកសារព័ត៌មានដែលរងគ្រោះ ជាអ្នកដែលរាយការណ៍រឿងរសើប និងរឿងក្ដៅនោះ ថាធ្វើឡើងមិនផ្អែកទៅលើអង្គហេតុ និងអង្គច្បាប់។
លោកថា៖ «ខ្ញុំយល់ថា ការវាយតម្លៃបែបនេះ គឺជាការវាយតម្លៃមួយដែលមិនបានផ្អែកអង្គហេតុ និងអង្គច្បាប់ ឬតាមដានទៅលើការអនុវត្តនីតិវិធីករណីនីមួយៗនោះទេ។ ការធ្វើសេចក្ដីសន្និដ្ឋាន ការវាយតម្លៃ ដោយពុំផ្អែកទៅលើអង្គហេតុឱ្យបានច្បាស់លាស់លម្អិតនៅឡើយទេ ហើយធ្វើសេចក្ដីសន្និដ្ឋានបែបនេះ ខ្ញុំយល់ថា វាជាការអនុវត្តមួយប្រាសចាកពីក្រមសីលធម៌ក្នុងនាមជាអ្នកប្រកបវិជ្ជាជីវៈសារព័ត៌មាន ដែលធ្វើការវិនិច្ឆយមុននៅពេលដែលអង្គសេចក្ដីនេះមិនទាន់បិទបញ្ចប់»។
លោកបន្តថា ដរាបណាសំណុំរឿងអ្នកសារព័ត៌មាននៅមិនទាន់បានបិទបញ្ចប់ការស៊ើបអង្កេត ឬកំណត់មុខសញ្ញាជនល្មើសនៅឡើយ នោះសំណុំរឿងនោះនៅមិនទាន់ចាត់ទុក ជានិទណ្ឌភាព។
លោកពន្យល់ថា៖ «បញ្ហានិទណ្ឌភាព គឺយើងចង់សំដៅថា ក្នុងករណីដែលពិនិត្យឃើញថា ជនល្មើសឬជនបង្កហ្នឹងត្រូវបានរកឃើញហើយ ស្ថាប័នមានសមត្ថកិច្ចមិនចាប់ឬឃាត់ខ្លួន មកអនុវត្តទោសទៅតាមនីតិវិធីច្បាប់នោះ ទើបយើងហៅនិទណ្ឌភាព។ ក៏ប៉ុន្តែនៅពេលដែលដំណើរការក្ដីសំណុំរឿងនីមួយៗមិនទាន់បានបិទបញ្ចប់ នោះយើងមិនទាន់អាចចាត់ទុកថាជាបញ្ហានិទណ្ឌភាពបានទេ»។
លោក សុភ័ណ្ឌ បញ្ជាក់ថា មូលហេតុដែលពិបាកកំណត់មុខជនល្មើស ដោយសារបញ្ហាបច្ចេកទេសនៃការស៊ើបអង្កេតរបស់ស្ថាប័នមានសមត្ថកិច្ច និងស្ថាប័នតុលាការ៕