ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលត្រូវបានតុលាការរំលាយ លោក កឹម សុខា បានយកទិវាបុណ្យឯករាជ្យជាតិផ្ញើសារទៅភាគីពាក់ព័ន្ធថា ដើម្បីឱ្យមានឯករាជ្យជាតិពិត ពលរដ្ឋខ្មែរត្រូវគោរពសិទ្ធិគ្នា មិនបង្កឱ្យការឈឺចាប់ និងមិនយកខ្មែរណាម្នាក់ជាសត្រូវ។
លោក កឹម សុខា បានសរសេរលើទំព័រហ្វេសប៊ុករបស់លោក នាថ្ងៃទី៨ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២២ មុនមួយថ្ងៃនៃទិវាបុណ្យឯករាជ្យជាតិ ថ្ងៃទី៩ ខែវិច្ឆិកា ដែលជាខួបអនុស្សាវរីយ៍លើកទី៦៩ (០៩ វិច្ឆិកា ១៩៥៣ – ០៩ វិច្ឆិកា ២០២២) ។
ក្នុងសំណេរនោះ លោក កឹម សុខា បានលើកឡើងថា៖ «ឯករាជ្យជាតិ គឺជាមោទនភាពជាតិ។ ដើម្បីឱ្យមានឯករាជ្យជាតិពិត គឺត្រូវគោរពសិទ្ធិគ្នា ១. បើខ្មែរចេះគោរពសិទ្ធិគ្នាមិនបង្កឱ្យមានការឈឺចាប់ មិនយកខ្មែរណាជាសត្រូវ នោះនឹងនាំមកនូវសាមគ្គីភាពជាតិ។ សាមគ្គីភាពជាតិនាំឱ្យមានឯកភាពជាតិ និងនាំមកនូវឯករាជ្យជាតិរឹងមាំ»។
ការលើកឡើងរបស់លោក កឹម សុខា ស្របពេលដែលលោកនៅជាប់បម្រាមតុលាការ ដែល ហាមសិទ្ធិមិនឱ្យធ្វើនយោបាយនៅឡើយ ហើយបច្ចុប្បន្នលោកក៏កំពុងតតាំងក្ដីនៅតុលាការ ជុំវិញបទចោទប្រកាន់ «គប់គិតជាមួយបរទេសចង់ផ្ដួលរំលំរដ្ឋាភិបាល» ស្របពេលដែលបក្សប្រឆាំងមួយនេះ ត្រូវបានតុលាការកំពូលរំលាយកាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៧។ សាលដីកាតុលាការកំពូលនេះ បានបើកផ្លូវឱ្យមានការរឹបអូសអាសនៈ ក្នុងសភា និងឃុំសង្កាត់ ដែលមានចំនួន ប្រហាក់ប្រហែលគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។
អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក សុខ ឥសាន មានប្រសាសន៍ថា បរិបថបច្ចុប្បន្ន មិនបានបង្កការឈឺចាប់ដល់បុគ្គលណាមួយឡើយ ហើយអ្វីដែលកើតឡើងលើថ្នាក់ដឹកនាំបក្សប្រឆាំងកន្លងមក ជាការអនុវត្តច្បាប់។
លោកថា៖ «ក៏ប៉ុន្តែនៅក្នុងបរិបទកម្ពុជាអនុវត្តលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យហ្នឹង នីតិរដ្ឋនេះ អ្នកណាដែលប្រព្រឹត្តខុសច្បាប់ គឺត្រូវទទួលខុសត្រូវចំពោះមុខច្បាប់ ដូច្នេះអ្នកដែលប្រព្រឹត្តខុសច្បាប់ហើយ ត្រូវទទួលខុសត្រូវចំពោះមុខច្បាប់នឹងហើយដែលឈឺចាប់ចំពោះទង្វើរបស់ខ្លួននឹងឯង អត់មានពីណាធ្វើគាត់ទេ គឺគាត់ធ្វើខ្លួនឯងហ្នឹង»។
សាស្ត្រាចារ្យវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយលោក ឯម សុវណ្ណរ៉ា យល់ថា ការលើកឡើងរបស់លោក កឹម សុខា នេះ ទំនងលោកចង់ឱ្យមានការអធ្យាស្រ័យ និងសម្របសម្រួលគ្នា ខណៈបច្ចុប្បន្នមេដឹកនាំរូបនេះ កំពុងរងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញពីអ្នកនយោបាយបក្សកាន់អំណាច។
លោកថា៖ «គាត់ក៏មិនមានវប្បធម៌សងសឹកអីដែរ ឬក៏យកអ្នកណាជាសត្រូវដែរ នេះជាភាសាមួយ បើកផ្លួវសម្រាប់ដោះបន្ទុករបស់គាត់ ព្រោះនៅក្នុងរយៈពេល ២ខែ វាមិនយូរទេ គាត់នឹងដល់ពេលគេសម្រេច ប៉ុន្តែយន្តកាលនេះ វាអត់មានឥទ្ធិពល បើយើងនិយាយមែនទែន សម្រាប់ទៅតុលាការ ឬសម្រាប់អ្នកនយោបាយដែលកំពុងកាន់អំណាច ខ្ញុំគិតថា វាអត់មានឥទ្ធិពលអីទេ។ វាគ្រាន់តែជាការកសាង ឬក៏បញ្ចេញវោហាស័ព្ទឱ្យមហាជន ឬមតិអន្តរជាតិ ជួយតាមដានពិនិត្យមើលទេ»។
ជាមួយគ្នានេះដែរ លោកឯម សុវណ្ណរ៉ា កត់សម្គាល់ឃើញថា កម្ពុជាទទួលបានឯករាជ្យចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៥៣មក ប៉ុន្តែការរស់នៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា មិនទាន់មានលក្ខណៈឯករាជ្យទេ ដោយសារកម្ពុជានៅពឹងពាក់ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច និងឥទ្ធិពលនយោបាយបរទេសច្រើន។
ដើម្បីទទួលបានឯករាជ្យពិតប្រាកដនោះ លោកថា ពលរដ្ឋកម្ពុជាត្រូវមានម្ចាស់ការដោយខ្លួនឯង និងកាត់បន្ថយវប្បធម៌ឈ្លោះគ្នា និងគុំគួនគ្នា ព្រមទាំងបញ្ឈប់ការប្រើប្រាស់វប្បធម៌សងសឹង ហើយចេះអធ្យាស្រ័យគ្នា ដោយកម្តល់ផលប្រយោជន៍ជាតិជាធំ។
លោកថា៖ «ធ្វើម៉េចសង្គមយើងឱ្យមានលក្ខណៈសូលីតគេហៅថា ឯកភាពជាតិ ហើយយើងចេះអធ្យាស្រ័យគ្នា ចេះយោបល់គ្នា ជាកត្តាសំខាន់ និងចាំបាច់។ អ្នកដឹកនាំត្រូវឈរលើគោលនយោបាយជាតិឱ្យមានលក្ខណៈឆ្លើយតបទៅនឹងសហគមន៍អន្តរជាតិជាទូទៅ កុំសម្រាប់តែមហាអំណាចណាមួយ បានន័យថា យើងទទួលយកមហាអំណាចទាំងអស់លើសកលលោក ដើម្បីផលប្រយោជន៍ទាំងអស់ កុំយកតែប្រទេសណាមួយ កុំតែទិសខាងកើត ឬកុំតែទិសខាងលិច យើងយកគ្រប់ទិស ខាងលិចក៏យក ទិសខាងកើតក៏យក ទាំងបួនទិសយកទាំងអស់»។
មួយឆ្នាំមុនការយាងចូលទិវង្គត ពោលគឺនៅថ្ងៃទី៣១ ខែតុលា ឆ្នាំ២០១១ ក្នុងឱកាសនៃព្រះរាជពិធីបុណ្យចម្រើនព្រះជន្មព្រះអង្គយាងចូល៩០ព្រះវស្សា ព្រះករុណា ព្រះបាទសម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ បានមានព្រះរាជបណ្តាំផ្ញើជនរួមជាតិទាំងអស់ ពិសេសអ្នកនយោបាយខ្មែរ ឱ្យនាំគ្នារួបរួមសាមគ្គី និងឯកភាពគ្នាកាន់តែរឹងមាំ។
ព្រះរាជបន្ទូលជាង២០នាទី កាលនោះ ព្រះអង្គបញ្ជាក់ថា កម្ពុជាមិនចង់ធ្វើជាមហាអំណាចទេ តែចង់ឱ្យពិភពលោកទទួលស្គាល់ថា ប្រជាជាតិកម្ពុជារួបរួមសាមគ្គីគ្នា ដែលជាកម្លាំងរ៉ឹងមាំរបស់កម្ពុជា។
ព្រះអង្គមានព្រះរាជបន្ទូលថា៖ «យើងសប្បាយណាស់ដែលជាលើកទី១ហើយ យើងបានរួបរួមគ្នាជាធ្លុងមួយ ដែលនរណាក៏បំបែកបំបាក់មិនបានដែរ ធ្វើឱ្យទន់ខ្សោយទៅវិញមិនបានដែរ។ យើងច្បាស់ចេះតែខ្លាំងទៅៗ នូវវិស័យអ្វីក៏ដោយ ក៏យើងចេះតែខ្លាំងទៅហើយ»។
មាត្រា៥២ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ចែងថា រាជរដ្ឋាភិបាល មានកាតព្វកិច្ចប្តេជ្ញារក្សាការពារឯករាជ្យ អធិបតេយ្យ បូរណភាពទឹកដី។ លើសពីនេះ អនុវត្តនយោបាយបង្រួបបង្រួមជាតិ ដើម្បីការពារឯកភាពជាតិ រក្សាទំនៀមទម្លាប់ និងប្រពៃណីរបស់ជាតិ។
ចំណែកមាត្រា៥៣វិញ ចែងថា កម្ពុជាប្រកាន់ភ្ជាប់នូវនយោបាយអព្យាក្រឹតអចិន្ត្រៃយ៍ និងមិនចូលបក្សសម្ព័ន្ធឡើយ៕
