អង្គការធ្វើការងារផ្នែកប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ និងអ្នកសារព័ត៌មានមួយចំនួន លើកឡើងថា ការមិនអនុញ្ញាតឱ្យអ្នកសារព័ត៌មាននៅស្ថាប័នចំនួន២ រួមមាន សារព័ត៌មានសំឡេងប្រជាធិបតេយ្យវីអូឌី (VOD) និងវិទ្យុសំឡេងសហរដ្ឋអាមេរិកវីអូអេ (VOA) ចូលរួមសន្និសីទសារព័ត៌មាន ស្តីពី «លទ្ធផលនៃកិច្ចប្រជុំអាស៊ាន» ដឹកនាំដោយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន គឺជាការរើសអើង ដែលធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជា។
ក្រោយកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានលើកទី៤០ ទី៤១ និងកិច្ចប្រជុំពាក់ព័ន្ធត្រូវបានបិទបញ្ចប់ កាលពីរសៀលថ្ងៃទី១៣ ខែវិច្ឆិកា នៅសណ្ឋាគារសុខា រាជធានីភ្នំពេញ ប្រធានអាស៊ាន គឺលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន មានភារកិច្ចមួយទៀត ដោយត្រូវធ្វើសន្និសីទសារព័ត៌មាននៅវិមានសន្តិភាព បង្ហាញពីលទ្ធផលនៃកិច្ចប្រជុំ ព្រមទាំងឆ្លើយតបទៅនឹងអ្នកសារព័ត៌មាន ក៏ប៉ុន្តែអ្នកសារព័ត៌មានមកពីស្ថាប័ន វីអូឌី និង វីអូអេ ត្រូវបានគេហាមឃាត់ចូលរួម។
ក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមមួយរបស់មជ្ឈមមណ្ឌលកម្ពុជាដើម្បីប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ (CCIM), សមាគមសម្ព័ន្ធអ្នកសារព័ត៌មានកម្ពុជា ខេមបូចា (CamboJa) និងក្លឹបអ្នកសារព័ត៌មានបរទេសនៅកម្ពុជា (OPCC) នៅថ្ងៃទី១៤ ខែវិច្ឆិកា បានទាមទារឱ្យក្រសួងព័ត៌មាន បំភ្លឺពីមូលហេតុដែលហាមឃាត់អ្នកសារព័ត៌មាន VOD និង VOA ចូលរួមសន្និសីទសារព័ត៌មានជាមួយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ទាំងមិនបានបញ្ជាក់មូលហេតុ ខណៈអ្នកសារព័ត៌មានរាប់សិបនាក់ផ្សេងទៀតត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យចូលរួម។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍អះអាងថា នៅព្រឹកថ្ងៃទី១៣ ខែវិច្ឆិកា អ្នកសារព័ត៌មាន VOD ៤រូប និងអ្នកសារព័ត៌មាន VOA ៣រូប បានចុះឈ្មោះដើម្បីយកព័ត៌មាន ក្រោយកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន នៅវិមានសន្តិភាព រាជធានីភ្នំពេញ។ បន្ថែមពីនេះ VOD និង VOA ស្ថិតក្នុងចំណោមស្ថាប័នប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយទាំង១០ដំបូងគេ ដែលបានចុះឈ្មោះចូលរួមសន្និសីទកាសែតនោះ។ ជាមួយគ្នានេះ អ្នកសារព័ត៌មាន VOD និង VOA ក៏មានបណ្ណសារព័ត៌មានដែលចេញដោយក្រសួងព័ត៌មានផងដែរ។
អង្គការអ្នកសារព័ត៌មានទាំង៣ បានទទូចឱ្យក្រសួងព័ត៌មានបំភ្លឺចំពោះការរើសអើងអ្នកសារព័ត៌មានមកពីស្ថាប័នទាំងពីរនេះ។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមបន្តថា៖ «យើងសូមធ្វើការអំពាវនាវឱ្យក្រសួងពន្យល់ពីការរើសអើងជាក់ស្តែងនេះ ចំពោះអ្នកសារព័ត៌មាន[មក]ពីស្ថាប័នព័ត៌មានមួយចំនួន។ យើងយល់ឃើញថា វាគ្មានហេតុផលសមស្របណាមួយក្នុងការបដិសេធអ្នកសារព័ត៌មានអាជីព ពីការចូលទៅរាយការណ៍ព័ត៌មានដើម្បីប្រើប្រាស់ជាប្រយោជន៍សាធារណៈនោះទេ»។
អ្នកសារព័ត៌មានមកពីវីអូឌី កញ្ញា ប៉ា សុខេង និយាយថា កញ្ញាមានការសោកស្តាយចំពោះការហាមឃាត់អ្នកសារព័ត៌មានវីអូឌី និងវីអូអេ មិនឱ្យចូលរួមសន្និសីទកាសែតដែលធ្វើឡើងដោយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន និងជាប្រធានអាស៊ាន កាលពីថ្ងៃម្សិលមិញ។
កញ្ញាបន្តថា ការមិនអនុញ្ញាតឱ្យចូលរួមសន្និសីទកាសែតនេះ គឺជាចេតនានៃការរឹតត្បិត និងរើសអើងចំពោះស្ថាប័នសារព័ត៌មានដែលហ៊ានសរសេររិះគន់នូវចំណុចខ្វះខាតរបស់រដ្ឋាភិបាល។
កញ្ញា ប៉ា សុខេង បន្តថា៖ «រដ្ឋធម្មនុញ្ញប្រទេសកម្ពុជាយើង មាត្រា៤១ បានចែងថា ពលរដ្ឋគ្រប់រូបមានសិទ្ធិសេរីភាពខាងសារព័ត៌មាន សេរីភាពខាងបោះពុម្ពផ្សាយ ហើយគេបែរជាមករារាំងភារកិច្ចរបស់យើង ក្រោមហេតុផលថា “ថ្នាក់លើមិនឱ្យ”។ អ៊ីចឹងនេះ សម្រាប់ខ្ញុំ នេះគឺជាការរំខានដល់ការងារនៃវិជ្ជាជីវៈរបស់យើង ហើយមានចេតនាឱ្យយើងខកខានក្នុងការផ្សព្វផ្សាយហ្នឹង ខកខាននូវការសាកសួរ។ មែនទែនទៅ ជាការរើសអើងយើងដែលធ្វើការនៅក្នុងអង្គភាពសារព័ត៌មានហ្នឹងផងដែរ»។
អ្នកសារព័ត៌មានជាស្ត្រីវ័យក្មេងរូបនេះបន្តថា ការចូលរួមរបស់អ្នកសារព័ត៌មានឯករាជ្យ ក្នុងសន្និសីទកាសែតដែលធ្វើឡើងដោយប្រធានអាស៊ាន គឺលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ក្រោយកិច្ចប្រជុំចប់នោះ ពិតជាមានសារសំខាន់ណាស់ ដ្បិតកម្ពុជា ១០ឆ្នាំម្តង ទើបបានក្លាយជាប្រធានអាស៊ាន ហើយអ្នកសារព័ត៌មានឯករាជ្យមានតួនាទីផ្សព្វផ្សាយនូវព័ត៌មានពិត មិនលម្អៀង សម្រាប់ពលរដ្ឋបានយល់ដឹង។
ដោយឡែក អ្នករាយការណ៍ព័ត៌មានឱ្យវិទ្យុសំឡេងសហរដ្ឋអាមេរិក VOA ប្រចាំប្រទេសកម្ពុជា លោក ស៊ុន ណារិន យល់ឃើញថា រាជរដ្ឋាភិបាលមិនគួររើសអើងអ្នកសារព័ត៌មានមកពីស្ថាប័ន វីអូឌី និង វីអូអេ ឡើយ បើទោះបីជាពីមុនធ្លាប់មានការរើសអើងបែបនេះក្តី ដោយថាសន្និសីទកាសែតរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ធ្វើឡើងក្នុងនាមប្រធានអាស៊ាន ក្រោយកិច្ចប្រជុំពិសេសចប់នោះ គឺជាវេទិកាអន្តរជាតិ។
លោក ស៊ុន ណារិន បន្តថា៖ «អ៊ីចឹងយើងមើលឃើញថា ទម្រង់នៃការរើសអើងនៅតែមាន ហើយការរឹតត្បិតចំពោះសេរីភាពរបស់អ្នកសារព័ត៌មានដែលហ៊ាននិយាយបញ្ហាសង្គម នៅតែកើតឡើង ដែលនេះវាមិនមែនជារឿងល្អសម្រាប់ប្រទេសដែលមានការបើកចំហសម្រាប់សេរីភាពសារព័ត៌មានទេ»។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងព័ត៌មាន លោក មាស សុភ័ណ្ឌ មានប្រសាសន៍នៅថ្ងៃចន្ទ ដោយបដិសេធការឆ្លើយតបជុំវិញរឿងនេះ ហើយរុញឱ្យទៅសាកសួរអ្នកនាំពាក្យមួយរូបទៀត គឺលោក ផុស សុវណ្ណ វិញ។
ប្រតិភូរាជរដ្ឋាភិបាលទទួលបន្ទុកអគ្គនាយកនៃអគ្គនាយកដ្ឋានព័ត៌មាន និងសោតទស្សន៍ លោក ផុស សុវណ្ណ មានប្រសាសន៍កាលពីថ្ងៃទី១៣ ខែវិច្ឆិកា ក្រោយអ្នកសារព័ត៌មានវីអូឌី សាកសួរជុំវិញការហាមឃាត់នេះ ប៉ុន្តែលោកឆ្លើយថា ក៏មិនបានដឹងពីគោលការណ៍នេះច្បាស់ឡើយ។
លោកបន្តថា៖ «កម្មវិធីហ្នឹង [សន្និសីទកាសែតប្រធានអាស៊ាន] មិនដឹងគោលការណ៍យ៉ាងម៉េចដែរក្មួយ! ពូក៏ទទួលមិនច្បាស់ដែរ»។
រដ្ឋធម្មនុញ្ញប្រទេសកម្ពុជា មាត្រា៤១ បានចែងថា ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរមានសេរីភាពខាងការបញ្ចេញមតិរបស់ខ្លួន សេរីភាពខាងសារព័ត៌មាន សេរីភាពខាងបោះពុម្ពផ្សាយ និងសេរីភាពខាងការជួបប្រជុំ។
នាយកស្តីទីមជ្ឈមណ្ឌលកម្ពុជាដើម្បីប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ លោក អ៊ិត សូធឿត យល់ឃើញថា ការហាមឃាត់អ្នកសារព័ត៌មានវីអូឌី និងវីអូអេ មិនឱ្យចូលរួមសន្និសីទកាសែតរបស់ប្រធានអាស៊ាននោះ គឺបង្ហាញពីទម្រង់រើសអើងស្ថាប័នសារព័ត៌មានវិជ្ជាជីវៈឬឯករាជ្យ ដែលធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់សេរីភាពសារព័ត៌មាន និងសិទ្ធិទទួលបានព័ត៌មាននៅកម្ពុជា ក្នុងនាមប្រទេសប្រកាន់យកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «សេរីភាពសារព័ត៌មាននេះ គឺជាសេរីភាពមូលដ្ឋានដ៏សំខាន់មួយ ដែលត្រូវបានធានាដោយច្បាប់របបសារព័ត៌មាន ក៏ដូចជារដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ហើយក៏ធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិទទួលបានព័ត៌មានឯករាជ្យរបស់ប្រជាពលរដ្ឋទូទៅ នៅពេលដែលពួកគាត់មិនអាចទទួលបានប្រភពព័ត៌មានជាក់លាក់ ពិសេសអ្នកសារព័ត៌មានវីអូឌី និងវីអូអេ ដែលយើងជាសារព័ត៌មានឈរនៅលើគោលការណ៍នៃក្រមសីលធម៌វិជ្ជាជីវៈ ផ្តល់ព័ត៌មានឯករាជ្យពិតប្រាកដទៅដល់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា»។
របាយការណ៍ដែលចេញដោយការិយាល័យសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ កាលពីដើមខែសីហា ឆ្នាំ២០២២ រកឃើញថា លំហពលរដ្ឋ និងសេរីភាពខាងសារព័ត៌មាន នៅតែជាគោលដៅនៃការវាយប្រហារ និងរឹតត្បិតខ្លាំងពីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដូចមុនដដែល។
របាយការណ៍ដដែលបន្ថែមថា អស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំមកនេះ រដ្ឋាភិបាលបានអនុម័តយ៉ាងសកម្មនូវច្បាប់ដែលមានអំណោយផល ក្នុងការផ្ដល់អំណាចដល់អាជ្ញាធរក្នុងការរឹតបន្តឹងលើអ្នកសារព័ត៌មាន និងអ្នកផ្សេងទៀត ឱ្យស្ថិតនៅក្រោមការឃ្លាំមើល ជាពិសេសពង្រីកសមត្ថភាពរបស់រដ្ឋាភិបាល ដើម្បីកាត់បន្ថយការងារប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ និងសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ តាមរយៈតុលាការ។
សម្រាប់អ្នកសារព័ត៌មានវីអូឌី កញ្ញា ប៉ា សុខេង លើកឡើងថា ការរឹតត្បិតសេរីភាពអ្នកសារព័ត៌មានវិជ្ជាជីវៈឬឯករាជ្យ មិនឱ្យចូលរួមវេទិកាសំខាន់បែបនេះ នឹងមិនបានផ្តល់ផលចំណេញដល់សង្គមឡើយ ប៉ុន្តែបង្ហាញថា អង្គការរដ្ឋកំពុងបិទបាំងនូវកង្វះខាតរបស់ខ្លួនទៅវិញទេ។
កញ្ញា ប៉ា សុខេង លើកឡើងថា៖ «រាជរដ្ឋាភិបាល ក្រសួងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ មន្ត្រីថ្នាក់លើ ថ្នាក់ក្រោមហ្នឹង សុំអនុញ្ញាតឱ្យអ្នកសារព័ត៌មានហ្នឹងបានបំពេញតួនាទីរបស់ពួកគាត់តាមផ្លូវច្បាប់។ អ្នកសារព័ត៌មានមិនមែនជាសត្រូវរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលទេ ហើយសង្គមប្រជាធិបតេយ្យត្រូវការតម្លាភាព ត្រូវការការឆ្លុះបញ្ចាំងពីបញ្ហា និងដំណោះស្រាយ ក៏ដូចជាឆ្លើយតបនូវកង្វល់ មន្ទិលដែលពលរដ្ឋចង់ដឹងចង់ឮ តាមរយៈសារព័ត៌មាន»៕
