ក្រុមអតីតអ្នកនយោបាយនៃគណបក្សសង្រ្គោះជាតិមួយចំនួន ដែលត្រូវតុលាការកំពូលរំលាយ នៅតែមានភាពស្ទាក់ស្ទើរអំពីជំហរវិលចូលឆាកនយោបាយឡើងវិញ នៅបន្ទាប់ពីបម្រាមតុលាការនឹងត្រូវផុតកំណត់នៅថ្ងៃទី១៦ ខែវិច្ឆិកា ស្អែកនេះ ដែលបើកផ្លូវឱ្យពួកគេអាចធ្វើសកម្មភាពនយោបាយបានឡើងវិញ ប្រសិនបើពួកគេគ្មានទោសព្រហ្មទណ្ឌផ្សេងទៀតនោះទេ។
លោកស្រី ម៉ម សុខវឿន ជាអតីតហេរញ្ញិក ហើយក៏ជាអតីតសមាជិកគណៈកម្មាធិការមួយរូបដែលជាប់បម្រាមតុលាការនៃគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ ឱ្យដឹងនៅថ្ងៃអង្គារនេះថា នៅចំពោះមុខនេះ លោកស្រី និងស្វាមី សម្រេចចិត្តចាកចេញពីឆាកនយោបាយហើយ។ លោកស្រីបន្តថា ការលាឈប់នេះ ព្រោះតែវ័យកាន់តែជរាណាស់ទៅហើយ ណាមួយទៀត ដើម្បីទុកពេលសម្រាប់មនុស្សជំនាន់ថ្មី ឱ្យពួកគេបានកសាងសមត្ថភាពផង។
លោកស្រីបន្តថា៖ «ជម្រាបឱ្យខ្លីស្រួលស្ដាប់តែម្ដង ឥឡូវនេះចាស់អស់ហើយក្មួយ! ធ្វើអីអត់កើតទៀតទេ! សូមចូលនិវត្តន៍ទៅហើយឥឡូវហ្នឹង។ តាមពិតចូលនិវត្តន៍ទៅហើយឥឡូវហ្នឹងនោះ ការលាឈប់នេះមកពីយើងចាស់ៗអស់ហើយក្មួយ វាខំប្រឹងយូរមកហើយ ទុកឱកាសឱ្យក្មេងៗវិញ»។
ក្រៅពីនេះ នៅមានអតីតមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់គណបក្សជំទាស់ដទៃទៀត បញ្ជាក់ដោយមិនហ៊ានបញ្ចេញអត្តសញ្ញាណ នៅថ្ងៃនេះថា ពួកគេមិនទាន់ប្រាកដពីជំហរក្នុងការវិលចូលនយោបាយឡើងវិញនៅឡើយដែរ។
លោក ឌិត មុន្ទី ជាប្រធានក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះ ដែលមានសមាជិកក្រុមប្រឹក្សា ៨រូបផ្សេងទៀត នៃតុលាការកំពូល កាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៧ បានចេញសេចក្តីសម្រេចរំលាយគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ ចេញពីសង្វៀននយោបាយ។ អំណាចសាលដីកាតុលាការកំពូលនេះបានបិទផ្លូវមនុស្ស១១៨រូប ចាប់ពីគណៈកម្មាធិការនាយកឡើងទៅ មិនឱ្យធ្វើនយោបាយរយៈពេល៥ឆ្នាំ។
សមាជិកក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះតុលាការកំពូល ដែលភាគច្រើនជាសមាជិកមជ្ឈិមបក្សនៃគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានទទួលយកបណ្តឹងដែលម្ចាស់បណ្តឹងជាក្រសួងមហាផ្ទៃ ទុកជាបានការតាមផ្លូវច្បាប់។
បើទោះបែបណា មកដល់ពេលនេះ ក្នុងចំណោមអតីតមន្រ្តីគណបក្សជំទាស់ទាំង១១៨រូបដែលជាប់បម្រាម បានសុំសិទ្ធិធ្វើនយោបាយឡើងវិញខ្លះហើយ។ អ្នកដែលបានសុំសិទ្ធិធ្វើនយោបាយ ក្នុងពាក់កណ្ដាលអាណត្តិកន្លងទៅនេះ មានអ្នកខ្លះក៏ទៅបង្កើតគណបក្សនយោបាយថ្មីៗខ្លះដែរ។ ក្រៅពីនេះក៏មានអ្នកសុំចូលរួមសកម្មភាពនយោបាយជាមួយនឹងគណបក្សភ្លើងទៀន។
ដោយឡែក លោក ប្រាក់ សាវ័ន្ត ជាអតីតមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់គណបក្សប្រឆាំងមួយរូប កូតាមកពីគណបក្ស សម រង្ស៊ី ដែលត្រូវបានតុលាការដកសិទ្ធិធ្វើនយោបាយ ឱ្យដឹងនៅថ្ងៃទី១៥ ខែវិច្ឆិកានេះថា ចំពោះរូបលោកនឹងមិនបោះបង់ការធ្វើនយោបាយទេ ក៏ប៉ុន្តែលោកត្រូវរង់ចាំមើលឱកាសនៅក្រោយខែធ្នូខាងមុខនេះជាមុនសិន។
ប្រភពដដែលបន្តថា នៅចំពោះមុខនេះ លោក កឹម សុខា ដែលជាប្រធានគណបក្ស និងជាស្មារតីនៃសង្រ្គោះជាតិ កំពុងជាប់ក្ដីក្ដាំនៅតុលាការនៅឡើយ ហេតុនេះការសម្រេចចិត្តធ្វើសកម្មភាពនយោបាយក្រោយពីបម្រាមផុតកំណត់ភ្លាម ហាក់ដូចជាការសម្រេចចិត្តលឿនពេក។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ លោកថា បណ្ដាបក្សនយោបាយដែលមានស្រាប់ ដូចសព្វថ្ងៃនេះ លោកមើលទៅហាក់ដូចមិនទាន់មានអ្វីដែលអាចធ្វើកិច្ចការដោយឯករាជ្យ និងម្ចាស់ការលើខ្លួនឯងបាននៅឡើយ ហើយប្រព័ន្ធបោះឆ្នោតទៀតសោតក៏នៅតែមិនទាន់ធានាបានពីសុចរិតភាពនៅឡើយទៀតផង។
លោកបន្តថា៖ «វាមិនមានន័យអ្វីទាំងអស់ ព្រោះគ្រាន់តែធ្វើតាមគេដដែលហ្នឹង។ ច្បាប់បោះឆ្នោតមួយចំនួនក៏នៅតែមិនអាចធ្វើអីឱ្យបានពេញលេញ នេះជាគំនិតរបស់ខ្ញុំ អ៊ីចឹងត្រូវរង់ចាំនៅពេលដែលមានការសម្របសម្រួលនយោបាយ មានការដោះលែងលោកប្រធាន កឹម សុខា មក យើងអាចនិយាយគ្នា និងចរចាគ្នាបានខ្លះ។ អាហ្នឹងយើងអាចចូលរួមប្រកួតដែលមានលក្ខណៈប្រជាធិបតេយ្យពេញលេញ»។
នៅពេលនេះ សំណុំរឿងលោក កឹម សុខា ដែលរងការចោទប្រកាន់ថាចង់ផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាល តុលាការនឹងបន្តនីតិវិធីជាថ្មីទៀត ដើម្បីទុកឱ្យភាគីធ្វើសេចក្តីសន្និដ្ឋាននៅថ្ងៃទី២១ ខែធ្នូ ខាងមុខនេះ។
ចំណែកនៅក្នុងពិធីជួបជុំជាមួយពលរដ្ឋនៅតំបន់អភិវឌ្ឍន៍រុនតាឯក ខេត្តសៀមរាប កាលពីថ្ងៃទី២១ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២២ លោក ហ៊ុន សែន បានអំពាវនាវឱ្យអ្នកដែលស្និទ្ធនឹងលោក សម រង្ស៊ី ត្រូវផ្តាច់ខ្លួនចេញពីអតីតមេដឹកនាំបក្សជំទាស់រូបនេះ ជាថ្នូរនឹងការលើកលែងទោសឱ្យ។ ក៏ប៉ុន្តែមកដល់ពេលនេះ គេសង្កេតឃើញថាហាក់មិនទាន់ឃើញមានអ្នកដែលផ្តាច់ខ្លួនចេញពីលោក សម រង្ស៊ី តាមការអំពាវនាវរបស់លោក ហ៊ុន សែន នេះនៅឡើយទេ។
អ្នកជំនាញផ្នែកគោលនយោបាយ លោក វណ្ណ ប៊ុនណា មើលឃើញថា បើទោះជាបម្រាមតុលាការនេះត្រូវផុតកំណត់ក្នុងពេលដ៏ខ្លីខាងមុខនេះក្ដី វិបត្តិនយោបាយនៅកម្ពុជានៅតែជាការគំរាមកំហែង និងមិនទាន់មានភាពល្អប្រសើរនៅឡើយដែរ។ ក្រៅពីនេះទៀត លោកថា មានអ្នកនយោបាយខ្លះ ដែលស្ថិតនៅក្នុងបម្រាមនៃការដកសិទ្ធិធ្វើនយោបាយនេះ ពួកគេនៅតែមិនអាចមានលទ្ធភាពដើម្បីវិលចូលឆាកនយោបាយឡើងវិញបាន ព្រោះតែជាប់ទោសព្រហ្មទណ្ឌមួយកម្រិតទៀត។
លោកបន្តថា៖ «វាធ្វើឱ្យពួកគាត់នឹងពិបាកក្នុងការចូលរួមក្នុងរឿងនយោបាយ ឬក្នុងជីវភាពនយោបាយរបស់ពួកគាត់ ជាក់ស្តែងដូចជាលោក កឹម សុខា លោក សម រង្ស៊ី លោកស្រី មូរ សុខហួរ និងលោក អេង ឆៃអ៊ាង ជាដើម បើទោះជាផុតបម្រាមតុលាការមែន ប៉ុន្តែពួកគាត់នៅជាប់រឿងក្តីក្តាំនៅក្នុងតុលាការផ្សេងទៀត។ អ៊ីចឹងទេ វាធ្វើឱ្យការចូលរួមក្នុងជីវភាពនយោបាយរបស់ពួកគាត់ហ្នឹង គឺមិនមានភាពល្អប្រសើរឡើងទេ ហើយបរិយាកាសនយោបាយនៅមុនបោះឆ្នោត មិនរំពឹងទុកថាវានឹងអាចល្អប្រសើរដែរ»។
សហគមន៍អន្តរជាតិបានព្រមាននៅមុនការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ ថាប្រសិនស្ថានការណ៍នយោបាយមិនមានការប្រែប្រួលទេ កម្ពុជានឹងត្រូវប្រឈមផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច ជាពិសេសអាចនឹងបាត់បង់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA និង GSP ទាំងស្រុងពីកម្ពុជា ក្រោយបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្រ្តឆ្នាំ២០២៣។
ការព្រមានពីសហគមន៍អន្តរជាតិនេះ គឺសំដៅដល់ការដែលរដ្ឋាភិបាលសម្លាប់ប្រជាធិបតេយ្យ ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញទៅលើសង្គមស៊ីវិល អ្នកកាសែត សកម្មជនការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងអ្នកនយោបាយ ហើយសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ពួកគេគួរត្រូវបានដោះស្រាយ និងផ្តល់សម្បទាឱ្យបានពេញលេញដូចដើម៕