អង្ករផ្ការំដួលកម្ពុជា ជាប់ជា «អង្ករល្អដាច់គេ» ក្នុងវេទិកាស្រូវអង្ករពិភពលោក ខណៈកសិករនៅខេត្តមួយចំនួនត្អូញត្អែរពីវិបត្តិទីផ្សារស្រូវ ដោយថាអង្ករកម្ពុជាល្អដាច់គេមែន តែពួកគាត់លក់ស្រូវបានតម្លៃថោក មិនចំណេញ ស្របពេលតម្លៃទំនិញ-ជីលើទីផ្សារឡើងថ្លៃជាលំដាប់ ដែលចាំបាច់ឱ្យរដ្ឋាភិបាលបំពេញតួនាទីរបស់ខ្លួនបន្ថែមក្នុងការជួយជ្រោមជ្រែងពួកគាត់ជាបន្ទាន់។
ការត្អូញត្អែរនេះធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីអង្ករពូជ «ផ្ការំដួល» របស់កម្ពុជា ត្រូវបានជាប់ជា «អង្ករល្អដាច់គេ» ក្នុងវេទិកាស្រូវអង្ករពិភពលោក ដែលរៀបចំធ្វើនៅទីក្រុងភូកេត ប្រទេសថៃ ខណៈនេះជាលើកទី៥ ហើយ ដែលអង្ករកម្ពុជាឈ្នះពានរង្វាន់នេះ។
រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងកសិកម្ម លោក ឌិត ទីណា កាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែវិច្ឆិកា ម្សិលមិញ បានបង្ហោះនៅលើបណ្ដាញសង្គមផ្ទាល់ខ្លួនរបស់លោក ដោយសាទរចំពោះអង្ករកម្ពុជាពូជ «ផ្ការំដួល» ដែលទទួលជ័យលាភីលេខ ១ សម្រាប់ឆ្នាំ២០២២។
លោកសរសេរថា៖ «នេះជាលើកទី ៥ ហើយដែលអង្ករកម្ពុជាទទួលជ័យលាភីនេះ និងនាំមកនូវមោទកភាពសម្រាប់កម្ពុជា»។
កន្លងមក អង្ករកម្ពុជា ធ្លាប់ឈ្នះពានអង្ករល្អជាងគេបំផុតក្នុងពិភពលោក ចំនួន៤លើករួចមកហើយ ដោយឈ្នះ ៣ឆ្នាំជាប់ៗគ្នា គឺឆ្នាំ២០១២, ២០១៣ និង២០១៤ និងចុងក្រោយក្នុងឆ្នាំ២០១៨ នៅប្រទេសវៀតណាម។ ក្រៅពីនោះ អង្ករកម្ពុជា ក៏ធ្លាប់ទទួលបានលេខ២ ក្នុងឆ្នាំ២០១៥, ២០១៦ និងឆ្នាំ ២០១៧។
កសិករនៅខេត្តសៀមរាប ដែលនិយមធ្វើស្រូវពូជសែនក្រអូប អ្នកស្រី ប៊ុន កិមឡា ថ្លែងប្រាប់ VOD ដោយសាទរករណីអង្ករកម្ពុជាត្រូវបានជាប់ជា «អង្ករល្អដាច់គេ» ក្នុងវេទិកាស្រូវអង្ករពិភពលោក។
យ៉ាងណា អ្នកស្រីត្អូញត្អែរថា អង្ករកម្ពុជាល្អដាច់គេ តែគាត់នៅតែលក់ស្រូវបានតម្លៃថោក ពោលគាត់លក់ស្រូវសើមជាមធ្យមបានត្រឹម៩០០រៀលប៉ុណ្ណោះក្នុងមួយគីឡូក្រាម ចំណែកស្រូវស្ងួតបានជាង១ ០០០រៀល។ អ្នកស្រីបន្តថា តម្លៃជីឡើងថ្លៃជាលំដាប់ ក្នុងនោះឡើងថ្លៃពី ៩៥ ០០០ ទៅចន្លោះ ១៧០ ០០០ឬ ២០០ ០០០ម៉ឺនរៀល ទៅតាមប្រភេទ ដែលជាហេតុធ្វើឱ្យគាត់មិនទទួលផលចំណេញ ហើយថែមទាំងខាតបង់ទៅទៀត។
អ្នកស្រីស្នើក្រសួងកសិកម្ម ជួយសម្រួលតម្លៃជីឱ្យធូរជាងនេះ និងធ្វើយ៉ាងណាឱ្យតម្លៃស្រូវបានថ្លៃជាងបច្ចុប្បន្ន។ ក្រៅពីនោះ អ្នកស្រីស្នើរដ្ឋាភិបាលជួយទិញស្រូវពីកសិករ ដូចនៅប្រទេសថៃ វៀតណាម ជាដើម ក្នុងតម្លៃសមរម្យ ដើម្បីកុំឱ្យឈ្មួញកណ្ដាលដាក់តម្លៃស្រេចតែចិត្ត នៅពេលពួកគាត់ប្រមូលផលម្តងៗ។
អ្នកស្រីចង់ឃើញរដ្ឋាភិបាលជួយជ្រោមជ្រែងពលរដ្ឋ ទិញកសិផលកសិករទុក ជាដើម ដោយកុំគ្រាន់តែប្រាប់ឱ្យពលរដ្ឋប្រឹងផលិត។
អ្នកស្រីថា៖ «រដ្ឋ ដូចជាមន្ទីរកសិកម្ម បានចុះជួយផ្សព្វផ្សាយថាឱ្យធ្វើស្រូវតាមស្តង់ដារ ប៉ុន្តែស្តង់ដារដូចតែអាមិនស្តង់ដារ ពេលច្រូតទៅ ប្រជាជនអាសុទ្ធក៏ដូចជាមិនសុទ្ធដែរ តម្លៃដូចតែគ្នា។ អ៊ីចឹងទៅប្រជាជនបាក់ទឹកចិត្ត ព្រោះអីឈ្មួញកណ្ដាល វាទិញអាសុទ្ធ ក៏ដូចជាមិនសុទ្ធ តម្លៃដូចតែគ្នា។ ដល់ពេលអ៊ីចឹងប្រជាជន គឺខ្ជិលនឹងរើសពូជផង ឱ្យធ្វើតែធម្មតាៗដូចតែគេដូចតែឯង តៗគ្នាទៅ។ ប្រជាជនចេះតែសំណូមពរឱ្យរដ្ឋជួយទិញស្រូវប្រជាជនឱ្យបានតម្លៃថ្លៃបន្តិច ដើម្បីឱ្យធ្វើដំណើរទៅមុខ ប៉ុន្តែរដ្ឋដូចអត់មានវិធានការណានឹងជួយទិញស្តុកទុកទេ បានតែជួយផ្សព្វផ្សាយឱ្យប្រជាជនធ្វើពូជឱ្យល្អៗ»។
កសិករមួយរូបទៀតនៅស្រុកគាស់ក្រឡ ខេត្តបាត់ដំបង លោក មួង ចាន់តារ៉ា លើកឡើងថា កសិករបច្ចុប្បន្ន លក់កសិផលបានតម្លៃអាស្រ័យលើមាត់ឈ្មួញ ខណៈតម្លៃដែលទទួលបានគឺទាប បើធៀបនឹងតម្លៃទំនិញ ជី និងថ្នាំកសិកម្ម ជាដើម។ ចំណែករដ្ឋាភិបាល លោកថាហាក់មិនទាន់មានភាពសកម្មក្នុងការជួយជ្រោមជ្រែងកសិករឱ្យមានលំនឹងដូចប្រទេសជិតខាង។
លោកបន្តថា គាត់លក់ស្រូវបានចន្លោះពី ៨០០ ទៅ ៩៧០រៀលប៉ុណ្ណោះក្នុងមួយគីឡូក្រាម ខណៈធ្វើស្រែមួយឆ្នាំ២ដង ហើយចេះតែខាតបង់រហូត ប៉ុន្តែពុំមានជម្រើសទៅធ្វើការផ្សេង។
លោកថា៖ «ស្រូវក្នុងខេត្តយើង ក្នុងប្រទេសយើង វាដូចអត់មានទីផ្សារ ស្រូវនៅស្រុកយើងចេះតែចុះទៅៗ។ អ៊ីចឹងប្រជាពលរដ្ឋនៅតែខាតទៅទៀត បើស្រូវចុះដល់ថ្នាក់នេះ។ អ៊ីចឹងយើងសំណូមពរឱ្យរដ្ឋាភិបាលយើងជួយទាញតម្លៃកសិករយើងបន្តិច ទាញតម្លៃឱ្យកសិករយើង ឱ្យបានថ្លៃបន្តិចទៅ ហើយទាញតម្លៃជីឱ្យចុះថោកបន្តិចទៅ ជីទិញចូលពីគេមក គឺថ្លៃទាំងអស់! បើបណ្តោយឱ្យពលរដ្ឋរកទីផ្សារខ្លួនឯង លក់បានប៉ុន្មានក៏ប៉ុណ្ណឹងទៅ នោះប្រជាពលរដ្ឋយើង អ្នកស្រែរត់ទៅស្រុកគេអស់ហើយ ធ្វើពលករស្រុកគេអស់ហើយ។ ហើយរាល់ថ្ងៃ ប្លង់ដីប្រជាពលរដ្ឋមានតែនៅអង្គការ ធ្វើស្រែខ្ចីលុយអង្គការ ដល់ពេលអត់លុយបង់អង្គការ មានតែលក់ដី»។
សមាជិកខុទ្ទកាល័យរដ្ឋមន្ដ្រីក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ ទទួលបន្ទុកផ្នែកព័ត៌មាន កញ្ញា អឹម រចនា អះអាងថា ក្រសួងកសិកម្មទទួលស្គាល់នូវក្តីបារម្ភរបស់កសិករ តែយ៉ាងណា រដ្ឋមន្ត្រីកសិកម្ម ដែលទើបចូលកាន់តំណែងថ្មី បានចុះបេសកកម្មនៅតាមបណ្តាខេត្តមួយចំនួន ដើម្បីតាមដាននូវការលក់ជីនៅតាមដេប៉ូចែកចាយ និងណែនាំមន្ត្រីថ្នាក់ក្រោមចុះជួបពលរដ្ឋ និងណែនាំឱ្យពួកគាត់ប្រើប្រាស់ជីឱ្យសមស្របនឹងដី។ កញ្ញាថា នេះជាការឆ្លើយតបនូវកង្វល់របស់ពលរដ្ឋពីសំណាក់ក្រសួង។
យ៉ាងណា កញ្ញាថា ចំណុចសំខាន់ ក្រសួងមិនចង់រុញឱ្យកសិផលលក់បានតម្លៃថ្លៃទេ តែគឺចង់ឃើញកសិករចំណាយតិច ហើយទទួលបានផលចំណេញច្រើនជាងមុន។
កញ្ញា អឹម រចនា ថា៖ «វាអាក្រក់ទៅវិញទេ នៅពេលដែលលក់តម្លៃកសិផលបានថ្លៃ ប៉ុន្តែផលចំណេញនៅដដែល វាប៉ះពាល់ដល់អ្នកបរិភោគថែមទៀត។ អ៊ីចឹងជាគោលនយោបាយរបស់ឯកឧត្តម [ឌិត ទីណា] ដែលកំពុងតែប្រឹងប្រែងធ្វើរាល់ថ្ងៃហ្នឹង គឺធ្វើម៉េចកាត់បន្ថយនូវការចំណាយ ហើយដើម្បីឱ្យប្រជាកសិករលោកបានប្រាក់ចំណេញច្រើនជាងមុនពីការលក់កសិផលរបស់ពួកគាត់។ ហើយដើម្បីឆ្លើយតប ដើម្បីទទួលបាននូវលទ្ធផលហ្នឹង លោកបានបង្កើតក្រុមការងារ លោកបានផ្តួចផ្តើមនូវការផលិតពូជស្រូវដែលមានគុណភាពល្អ ហើយដែលដាំដុះទៅទទួលបានទិន្នផលខ្ពស់»។
អ្នកជំនាញកសិកម្ម និងជាមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន លោកបណ្ឌិត យ៉ង សាំងកុមារ យល់ថា កង្វល់របស់ពលរដ្ឋ គឺជារឿងត្រឹមត្រូវ ខណៈផលស្រូវរបស់ពួកគាត់មិនកើនប៉ុន្មាន តម្លៃមិនបានខ្ពស់ ខណៈតម្លៃជីកាន់តែថ្លៃ។
លោកបន្តថា ដើម្បីឱ្យការចំណាយ និងចំណូលមានភាពស៊ីចង្វាក់គ្នា និងបានសស់ផលចំណេញ លុះណាតែរដ្ឋគាំទ្រជាប្រព័ន្ធដល់កសិករ ដូចជា ជ្រោមជ្រែងទុន ការរៀបចំដី ពូជ ជី ការទិញស្តុកទុក កែច្នៃ និងសម្ងួតស្រូវនៅតាមសហគមន៍ ជាដើម។
លោកថា តម្លៃលក់កសិផលនៅប្រទេសជិតខាង ក៏មិនថ្លៃណាស់ណាទេ ប៉ុន្តែរដ្ឋាភិបាលរបស់គេបានអន្តរាគមន៍ឱ្យទំនិញពាក់ព័ន្ធមានតម្លៃថោក និងទិញស្តុកទុក ដូច្នេះកសិករក៏បានផលចំណេញច្រើន មិនខាតបង់ ព្រោះឈ្មួញមិនអាចដាក់តម្លៃតាមចិត្ត។
លោ យ៉ង សាំងកុមារ ថ្លែងថា៖ «ដំណោះស្រាយខ្លី នៅពេលច្រូតកាត់ហ្នឹង វាគ្មានអីក្រៅពីការទម្លាក់ទុនទៅឱ្យរោងម៉ាស៊ីនឯកជន សហគមន៍ រដ្ឋខ្លួនឯងហ្នឹងប្រមូលស្រូវទុក ទោះបីថាមិនបានទិញទាំងអស់អី ក៏បាន ៣០[ទៅ]៤០% អ៊ីចឹងទៅ។ វាអាចជួយ ដើម្បីកុំឱ្យតម្លៃធ្លាក់ចុះ អ៊ីចឹងវាមានការប្រកួតប្រជែង។ មានមួយឆ្នាំ ១០០លានដុល្លារអ៊ីចឹងទៅ ដើម្បីជាទុនបង្វិលទិញស្រូវមួយរដូវៗ។ បន្ទាប់មក យើងចេះតែថែមតិចៗទៅ ឆ្នាំក្រោយឡើង១៥០[ទៅ]២០០លានដុល្លារ។ យូរៗទៅនឹងមានទុនបង្វិលគ្រប់គ្រាន់នៅក្នុងវិស័យស្រូវអង្ករហ្នឹងហើយ»។
ក្រសួងកសិកម្មបានឱ្យដឹងថា ក្នុងរយៈពេល១០ខែ ឆ្នាំ២០២២ កម្ពុជាបាននាំចេញអង្ករទៅទីផ្សារអន្តរជាតិ ចំនួន៥០៩ ២៤៩តោន កើនឡើង៤៩ ០៨០តោន ស្មើ១០,៦៧ភាគរយ បើធៀបរយៈពេលដូចគ្នាក្នុងឆ្នាំ២០២១ ដែលមាន៤៦០ ១៦៩តោន។ រីឯខែតុលា ឆ្នាំ២០២២ ការនាំចេញមានចំនួន៥៩ ៨៨៨ តោន កើន១០ ៤១៧តោន ស្មើ២១,០៦ភាគរយ ធៀបនឹងខែតុលា ឆ្នាំ២០២១។
ប្រភពដដែលបន្តថា ទឹកប្រាក់បានពីការនាំចេញអង្ករក្នុងរយៈពេល១០ខែ ឆ្នាំ២០២២ មាន៤៣៥ ៤០៧ ៨៩៥ដុល្លារ កើនឡើង១០,៧៩ភាគរយ ពីចំនួន៣៩២ ៩៨៤ ៣២៦ដុល្លារ ក្នុងរយៈពេលដូចគ្នានៅឆ្នាំ២០២១៕