កម្មករ-កម្មការិនីចំនួន ៣នាក់ បម្រើការងារនៅរោងចក្រ ស៊ិនឡន អ៊ិនធើណេសិនណល (ខេមបូឌា) ឯ.ក (CINLON INTERNATIONAL (CAMBODIA) CO.,LTD ស្ថិតតាមបណ្ដោយផ្លូវលេខជាតិ៤១ ក្នុងភូមិចាស់ ឃុំពេជ្រមុនី ស្រុកគងពិសី ខេត្តកំពង់ស្ពឺ បានស្នើទៅក្រសួងការងារជួយអន្តរាគមន៍ឱ្យពួកគាត់បានចូលធ្វើការងារវិញ ក្រោយថៅកែបញ្ឈប់ពីការងារដោយសារនាំគ្នាបង្កើតសហជីពក្នុងរោងចក្រ។
កាលពីថ្ងៃទី២១ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២២ កម្មករ-កម្មការិនី៣នាក់ រួមមាន លោក ស្រឺ នាង លោក មួន សាម៉ុក និងអ្នកស្រី ប៊ូ រ៉ាត បានដាក់លិខិតមួយទៅនាយកដ្ឋានវិវាទការងារ នៃក្រសួងការងារ និងបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈ ដើម្បីស្នើទៅនាយកដ្ឋាននេះជួយអន្តរាគមន៍ និងជំរុញទៅថៅកែរោងចក្រ ស៊ិនឡន ទទួលយកពួកគាត់ចូលធ្វើការងារវិញ។
លិខិតដដែលឱ្យដឹងថា កាលពីថ្ងៃទី៤ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២២ នាយកដ្ឋានវិវាទការងារ បានចេញលិខិតមួយបញ្ជាទៅម្ចាស់ក្រុមហ៊ុនឱ្យទទួលយកពួកគាត់ទាំង៣នាក់ដែលជាថ្នាក់ដឹកនាំសហជីពសិទ្ធិកម្មករខ្មែរប្រចាំរោងចក្រ ស៊ិនឡន ឱ្យចូលធ្វើការងារវិញ ប៉ុន្តែកម្មករអះអាងថា រហូតមកដល់ពេលនេះ ថៅកែមិនបានអនុវត្តតាមឡើយ។
កម្មការិនី និងជាអនុប្រធានសហជីពសិទ្ធិកម្មករខ្មែរប្រចាំរោងចក្រ ស៊ិនឡន អ្នកស្រី ប៊ូ រ៉ាត ប្រាប់វីអូឌីនៅថ្ងៃអង្គារនេះថា កាលពីខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២២ រូបអ្នកស្រី និងកម្មករ២នាក់ផ្សេងទៀត បាននាំគ្នាបោះឆ្នោតបង្កើតសហជីពសិទ្ធិកម្មករខ្មែរនៅរោងចក្រ ស៊ិនឡន ដើម្បីជួយការពារសិទ្ធិ និងផលប្រយោជន៍របស់កម្មករ។
អនុប្រធានសហជីពរូបនេះបន្តថា ក្រោយពីពួកគាត់បញ្ជូនលិខិត និងឯកសារជុំវិញការបង្កើតសហជីពនេះទៅខាងរោងចក្រដើម្បីទទួលស្គាល់ គឺថៅកែបានបញ្ឈប់ពួកគាត់ពីការងារ ដោយមិនប្រាប់ហេតុផលច្បាស់លាស់ និងជូនដំណឹងត្រឹមត្រូវតាមផ្លូវច្បាប់ឡើយ។
អ្នកស្រីបន្ថែមថា៖ «ខ្ញុំគិតថា នេះជាការរើសអើងសហជីព ព្រោះអីគ្រាន់តែពួកខ្ញុំជូនដំណឹងទៅរោងចក្រហើយ គេបញ្ឈប់ពួកខ្ញុំតែម្តង។ ហើយការបញ្ឈប់ហ្នឹង អត់មានជូនដំណឹងដល់ពួកខ្ញុំមុនទេ។ រោងចក្រហ្នឹងអត់មានច្បាប់អីត្រឹមត្រូវទេ គ្រាន់តែកម្មករដាក់ច្បាប់ទៅពិនិត្យផ្ទៃពោះក៏អត់បានដែរ។ អ៊ីចឹងខ្ញុំសុំស្នើដល់ក្រសួងជួយអន្តរាគមន៍ឱ្យពួកខ្ញុំបានចូលធ្វើការងារវិញ»។
កម្មករ និងជាប្រធានសហជីពសិទ្ធិកម្មករខ្មែរ លោក ស្រឺ នាង បាននិយាយថា ពួកគាត់នាំគ្នាបង្កើតសហជីពនៅក្នុងរោងចក្រ ដោយសាររោងចក្រនេះ បានរំលោភច្បាប់ និងសិទ្ធិរបស់កម្មករ។ លោកថា ថៅកែរោងចក្រនេះបានបញ្ឈប់កម្មករពីការងារជាបន្តបន្ទាប់ ដោយសារកម្មករទាំងនោះមិនព្រមធ្វើការថែមម៉ោងនៅថ្ងៃសៅរ៍ និងថ្ងៃអាទិត្យ និងបង្ខំឱ្យកម្មករធ្វើការថែមម៉ោង ហើយរោងចក្រនេះក៏មិនបានចូលជាសមាជិក ប.ស.ស រួមទាំងគ្មានប្រាក់ឧបត្ថម្ភសម្រាប់ស្ត្រីមានផ្ទៃពោះ ជាដើម។
លោកបន្ថែមថា ថៅកែរោងចក្រមិនត្រឹមតែបញ្ឈប់ពួកគាត់ពីការងារ និងមិនគោរពសេចក្ដីបង្គាប់របស់ក្រសួងការងារដែលឱ្យទទួលយកពួកគាត់ចូលធ្វើការវិញទេ ថែមទាំងប្ដឹងពួកគាត់ទាំង៣នាក់ទៅស្នងការដ្ឋាននគរបាលខេត្តកំពង់ស្ពឺ ដោយចោទពីបទ «ញុះញង់» ថែមទៀត។
លោកបន្ថែមថា៖ «ដំបូងឡើយ រោងចក្រហ្នឹងបានបញ្ឈប់កម្មករណាដែលអត់ព្រមធ្វើការងារថ្ងៃសៅរ៍-អាទិត្យ។ ហើយមួយរោងចក្រហ្នឹងអត់មានលុយកូនទេ ស្ត្រីមានផ្ទៃពោះ ពេលសម្រាលកូន គឺអត់មានលុយឧបត្ថម្ភទេ! គ្មានបណ្ណ ប.ស.ស ទេ! ដល់ពេលអ៊ីចឹងពួកខ្ញុំនាំគ្នាបង្កើតសហជីព ដើម្បីងាយដោះស្រាយរឿងទាំងអស់ហ្នឹង។ ដល់ពេលបង្កើតហើយ ជូនដំណឹងបានប្រហែល៥ថ្ងៃ ខាងរោងចក្រហៅពួកខ្ញុំទៅបញ្ឈប់ពីការងារ»។
ប្រធានរដ្ឋបាលរោងចក្រ ស៊ិនឡន អ្នកស្រី ទូច សុភ័ណ្ឌ អះអាងថា ថៅកែបញ្ឈប់កម្មករ៣នាក់នោះពីការងារ មិនមែនជាការរើសអើងសហជីពនោះទេ គឺដោយសាររោងចក្រគ្មានការងារឱ្យកម្មករធ្វើ។
អ្នកស្រីបន្ថែមថា៖ «ខ្ញុំមិនមែនបញ្ឈប់ពួកគាត់ក្នុងនាមពួកគាត់ជាសហជីពទេ គឺបញ្ឈប់ពួកគាត់ក្នុងនាមជាកម្មករទេ! ហើយកាលហ្នឹង មិនមែនបញ្ឈប់ពួកគាត់តែ៣នាក់ហ្នឹងទេ គឺមានកម្មករច្រើនផ្សេងទៀត ដោយសាររោងចក្រអត់ការងារឱ្យកម្មករធ្វើ»។
វីអូឌី មិនអាចសុំការឆ្លើយតបពីប្រធាននាយកដ្ឋានវិវាទការងារនៃក្រសួងការងារ លោក អាំង សេងលី បានទេ នៅថ្ងៃអង្គារនេះ។
កាលពីថ្ងៃទី៤ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២២ នាយកដ្ឋានវិវាទការងារ បានចេញលិខិតមួយបញ្ជាទៅថៅកែរោងចក្រ ស៊ិនឡន ទទួលកម្មករ៣នាក់នោះចូលធ្វើការងារវិញ ក្រោយរកឃើញថា ការបញ្ឈប់នោះមិនត្រឹមត្រូវតាមផ្លូវច្បាប់។
លិខិតដដែលបានបញ្ជាក់ថា ក្រោយពីពិនិត្យមើលសំណុំរឿងនៃពាក្យបណ្តឹងរបស់កម្មករ ដោយផ្អែកលើអង្គហេតុ និងអង្គច្បាប់ បានរកឃើញថា ករណីថៅកែបញ្ឈប់កម្មករទាំងនោះ គឺធ្វើឡើងមិនត្រូវតាមច្បាប់ស្តីពីសហជីព ត្រង់មាត្រា៤៣ ដែលចែងថា រាល់ការបញ្ឈប់ប្រតិភូបុគ្គលិក ឬរាល់ការបញ្ឈប់បេក្ខជនណាម្នាក់ពីការងាររបស់ខ្លួន អាចធ្វើទៅបាន លុះត្រាតែមានការយល់ព្រមពីអធិការការងារ។
មួយទៀតនោះ មាត្រា៦៧ នៃច្បាប់ដដែលនេះបានចែងថា កម្មករនិយោជិតទាំងអស់ដែលជាបេក្ខជនឈរឈ្មោះសម្រាប់ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសថ្នាក់ដឹកនាំគ្រប់គ្រងសហជីព ទទួលបាននូវការការពារពីការរងគ្រោះ និងការបញ្ឈប់ពីការងារដូចប្រតិភូបុគ្គលិកដែរ។
ប្រធានសហព័ន្ធសហជីពឯករាជ្យ លោក រី សិទ្ធីណែត ដែលទទួលបានសិទ្ធិតាមដានករណីនេះ បានចាត់ទុកករណីថៅកែបញ្ឈប់កម្មករពីការងារក្រោយបង្កើតសហជីពនេះថាជាការរើសអើងសហជីព និងបានរំលោភលើសិទ្ធិកម្មករ និងជាទង្វើខុសច្បាប់ផងដែរ។ លោកបន្តថា នេះមិនមែនជាករណីទី១នោះទេ គឺនៅមានរោងចក្រជាច្រើនផ្សេងទៀតបានបញ្ឈប់កម្មករពីការងារ ក្រោយពួកគេនាំគ្នាបង្កើតសហជីពក្នុងរោងចក្រ ឬសហគ្រាសដែលពួកគេបម្រើការងារ។
លោក រី សិទ្ធីណែត បន្ថែមថា ចាប់តាំងពីមានច្បាប់សហជីពមក គឺថៅកែរោងចក្រតែងតែរកលេសឬហេតុផល ដើម្បីបញ្ឈប់កម្មករទាំងឡាណាដែលមានគម្រោងបង្កើតសហជីពក្នុងរោងចក្រ ជាពិសេសសហជីពឯករាជ្យ ដែលមានគោលដៅការពារផលប្រយោជន៍កម្មករពិតប្រាកដ។
លោកបន្ថែមថា៖ «អ៊ីចឹងបញ្ហាប្រឈម គឺបញ្ហារបស់កម្មករត្រូវបានគេបំបិទសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការចងក្រងបង្កើតសហជីពនៅក្នុងរោងចក្រ។ យើងចាំមើល៤ទៅ៥ឆ្នាំទៀត គឺសហជីពដែលឯករាជ្យ ដែលការពារផលប្រយោជន៍ពិតប្រាកដ គឺលែងមានហើយ! មូលហេតុអី? គឺសហជីពឯករាជ្យដែលចងក្រងបង្កើតសហជីព ត្រូវបានគេធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ បញ្ឈប់ពីការងារ និងត្រូវបានគេប្តឹងទៅអាជ្ញាធរ ដើម្បីចាប់ពួកគាត់ ឬក៏គំរាមពួកគាត់ ដើម្បីឱ្យឈប់ធ្វើការងារហ្នឹង។ ក្រសួងការងារគួរតែមានវិធានការជំរុញនិយោជកហ្នឹងឱ្យគោរពច្បាប់ដែលមានស្រាប់ ដើម្បីកុំឱ្យកម្មករបន្តរងទុក្ខលំបាកទៀត»។
កម្មករឱ្យដឹងថា រោងចក្រ ស៊ិនឡន អ៊ិនធើណេសិនណល (ខេមបូឌា) ឯ.ក (CINLON INTERNATIONAL (CABODAI) CO.,LTD ជារោងចក្រផលិតកាបូបឱ្យក្រុមហ៊ុនបញ្ជាទិញម៉ាក CleverMade មានកម្មករប្រមាណ៥០០នាក់បម្រើការងារ និងមានថៅកែជាជនជាតិចិន។
កាលពីថ្ងៃទី៤ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២២ សម្ព័ន្ធសហជីពប្រជាធិបតេយ្យកម្មករកាត់ដេរកម្ពុជា (CCAWDU) បានឱ្យដឹងថា មានរោងចក្រចំនួន២៣ទីតាំង ដែលមានកម្មករសរុប១ ៤០៨នាក់ បានរងគ្រោះដោយការបញ្ឈប់ពីការងារ បន្ទាប់ពួកគេប្រើប្រាស់សិទ្ធិក្នុងការបង្កើតសហជីពក្នុងសហគ្រាស និងគ្រឹះស្ថានដែលពួកគេកំពុងធ្វើការ។
មួយទៀតនោះ សហជីពថា សំណុំរឿងមួយចំនួនដែលក្រុមប្រឹក្សាអាជ្ញាកណ្ដាលបានដោះស្រាយ និងសម្រេចឱ្យកម្មករឈ្នះហើយ គឺមិនត្រូវបានថៅកែ ឬនិយោជកអនុវត្តតាមសេចក្ដីបង្គាប់របស់ក្រុមប្រឹក្សាអាជ្ញាកណ្ដាលឡើយ ដែលករណីនេះ សហជីពចាត់ទុកថាជាការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរ និងជាការកេងប្រវ័ញ្ចកម្លាំងពលកម្មកម្មករ ដែលត្រូវបានហាមឃាត់ដោយច្បាប់ផងនោះ។
អង្គការឃ្លាំមើលសិទិ្ធមនុស្សអន្តរជាតិ Human Rights Watch បានចេញរបាយការណ៍មួយកាលពីថ្ងៃទី២១ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២២ ដោយលើកឡើងថា នៅកម្ពុជា មានតែសហជីពស្និទ្ធជាមួយថៅកែទេ ដែលអាចបន្តរស់រានមានជីវិតបានល្អប្រសើរ ខណៈសហជីពឯករាជ្យក្នុងវិស័យកាត់ដេរសម្លៀកបំពាក់ និងទេសចរណ៍ បានរងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញឥតស្រាកស្រាន្តពីសំណាក់ថៅកែ និងរដ្ឋាភិបាល។
អង្គការអន្តរជាតិមួយនេះបានជំរុញទៅរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាអនុវត្តឱ្យពេញលេញនូវកាតព្វកិច្ចជាអន្តរជាតិរបស់កម្ពុជា ក្រោមអនុសញ្ញាអង្គការពលកម្មអន្តរជាតិ ហើយរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក៏ត្រូវធ្វើវិសោធនកម្ម ឬលុបចោលមាត្រាច្បាប់ទាំងឡាយណាដែលរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពបង្កើតសមាគម និងរំលោភសិទ្ធិសេរីភាពបញ្ចេញមតិ ដូចជា «បទញុះញង់» «បទបរិហារកេរ្តិ៍» «បទបរិហារជាសាធារណៈ» ឬ «បទបរិហារកេរ្តិ៍មន្ត្រីសាធារណៈ» ដើម្បីធានាដល់ការការពារសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា៕
