បណ្ដាញសហគមន៍ព្រៃឡង់ អះអាងពីករណីបទល្មើសចាប់យកស្វាចេញពីតំបន់ការពារមួយនេះកំពុងកើតឡើងរាល់ពេលពួកគេចុះល្បាត ហើយជនល្មើសទាំងនោះមិនទាន់ត្រូវបានអាជ្ញាធរចាត់វិធានការច្បាប់នៅឡើយទេ។
បណ្ដាញសហគមន៍ព្រៃឡង់ដែលរកឃើញករណីចាប់ស្វាលក់នោះ រួមមាន ខេត្តកំពង់ធំ ស្ទឹងត្រែង និងព្រះវិហារ ជាដើម បានរកឃើញថា ប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួនបានដាក់សំណាញ់ចាប់យកសត្វស្វា ជាពិសេសសត្វស្វាពណ៌ស។ ប្រជាសហគមន៍បារម្ភថា ទាំងសត្វស្វា និងព្រៃឈើ នឹងបាត់បង់យ៉ាងឆាប់រហ័ស បើបទល្មើសបន្តកើតឡើងដូចពេលនេះ។
អំឡុងពេលចុះល្បាតតំបន់ជម្រកសត្វព្រៃ សមាជិកបណ្ដាញសហគមន៍ព្រៃឡង់នៅខេត្តស្ទឹកត្រែង លោក ឡាយ ផល្លី បានបង្ហាញអ្នកសារព័ត៌មានវីអូឌីថ្មីៗនេះពីកន្លែងកាប់ព្រៃឈើដើម្បីចាប់សត្វស្វាចំនួនពីរកន្លែងដែលជនល្មើសបានបន្សល់។
បណ្ដាញសហគមន៍ព្រៃឡង់រូបនេះថា ទីតាំងទាំងពីរកន្លែងដែលមានទំហំមួយហិកតានោះ ស្ថិតក្នុងឃុំកាំងចាម ត្រង់វាលត្រពាំងត្រសេក ត្រូវបានជនល្មើសកាប់ដើមឈើព័ទ្ធជុំវិញដើមឈើណាមួយដែលមានស្វារស់នៅច្រើន បន្ទាប់មកជនល្មើសចាប់ដាក់សំណាញ់ ហើយកាប់ផ្ដួលរំលំដើមឈើដែលមានស្វាទាំងនោះ ដើម្បីឱ្យវារត់ចេញទៅជាប់សំណាញ់ដែលបានរៀបចំជាស្រេច។
លោកថា៖ «ព្រៃនេះតាមការប៉ាន់ស្មានរបស់ខ្ញុំ ព័ទ្ធចាប់យកសត្វស្វាដើម្បីធ្វើជាអាជីវកម្មលក់ ព្រោះឃើញតម្រុយកាប់នេះ គេកាប់ជុំវិញ ហើយទុកព្រៃនេះប្រឡោះកណ្ដាល មានន័យថាសត្វនៅប្រឡោះកណ្ដាលនេះ»។
លោកបន្តថា ជនល្មើសទាំងនោះបានចាប់សត្វស្វាទាំងរស់ និងយកទៅលក់ ដោយមិនដែលឃើញមន្រ្តីចុះបង្រ្កាប និងផ្ដន្ទាទោសលើពួកគេទេ។ លោកបន្ថែមថា កន្លងមក រាល់ពេលដែលបណ្ដាញសហគមន៍ព្រៃឡង់ចុះល្បាតព្រៃ តែងតែឃើញករណីចាប់ស្វាមិនដែលខាននោះឡើយ។
លោកបារម្ភជាខ្លាំង ក្រោយបទល្មើសចាប់ស្វានេះបន្តកើតមានក្នុងព្រៃឡង់ ខេត្តស្ទឹងត្រែង។ លោកសង្ឃឹមថា មន្រ្តីមូលដ្ឋាននឹងចាត់វិធានម៉ឺងម៉ាត់ ដើម្បីធានាថាបទល្មើសទាំងនោះលែងកើតមានតទៅទៀត ហើយជនដែលបានប្រព្រឹត្តត្រូវតែទទួលទោសតាមច្បាប់។
លោកថា៖ «ខ្ញុំសូមសំណូមពរឱ្យអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ និងអង្គការពាក់ព័ន្ធ ជួយថែរក្សានិងអភិរក្សព្រៃឡង់ និងសត្វស្វា ដើម្បីទុកក្មេងជំនាន់ក្រោយ[បានឃើញនិងស្គាល់] ជាពិសេសខាងក្រសួងបរិស្ថានផ្ទាល់»។
ចំណែកសមាជិកបណ្ដាញសហគមន៍ព្រៃឡង់ ខេត្តព្រះវិហារ លោក ឃុត សឿម បានលើកឡើងថា បណ្ដាញសហគមន៍បានប្រទះឃើញកន្លែងចាប់យកស្វាចំនួន៥កន្លែង អំឡុងពេលពួកគេចុះល្បាតកាលពីខែតុលា។
លោកបន្តថា សត្វស្វាពណ៌ស ដែលមានទម្ងន់១គីឡូ៨ខាំ ទៅ៣គីឡូ អាចលក់បានក្នុងតម្លៃចាប់ពី១លានរៀលឡើងទៅ ដោយមានគេចាំទិញក្នុងភូមិតែម្ដង។
លោកថា៖ «ខ្ញុំយល់ឃើញថា បទល្មើសដែលមានលក្ខណៈជាប្រព័ន្ធ ហើយអត់មានអាជ្ញាធរឬមន្រ្តីណាធ្វើការស៊ើបអង្កេតចំពោះករណីធ្វើការរកស៊ីហ្នឹង។ ខ្ញុំថាបើអ៊ីចឹងទៀត ព្រៃក៏អស់ ឈើក៏អស់ដែរ»។
ដោយឡែក អ្នកសម្របសម្រួលបណ្ដាញព្រៃឡង់ ខេត្តកំពង់ធំ លោក ហឿន សុភាព បានឱ្យដឹងថា ការចាប់សត្វស្វានៅស្រុកសណ្ដាន់ មានពីរប្រភេទដែលជាការដាក់អន្ទាក់ និងប្រភេទមួយទៀតគឺការកាប់ព្រៃឈើព័ទ្ធជុំវិញ រាយសំណាញ់ រួចដេញឱ្យស្វាជាប់សំណាញ់ ដើម្បីចាប់តែម្ដង។
លោកបន្តថា សត្វស្វាដែលគេពេញនិយមសម្រាប់ចាប់លក់នោះ គឺមានសម្បុរស ដែលអាចឱ្យជនល្មើសយកទៅលក់មានតម្លៃយ៉ាងតិច ១លានរៀលក្នុងមួយក្បាល។
លោកថា៖ «ស្វាសហ្នឹង វាមានតម្លៃណាស់! បើអាស្វាខ្មៅ អត់មានតម្លៃទេ។ ស្វាហ្នឹងមួយ ១លានរៀលឯណោះ! ថៅកែ គេទិញនៅខេត្តកំពង់ធំ ស្រុកសណ្ដាន់ មានថៅកែច្រើនសម្រាប់ទិញ»។
លោកបន្ថែមថា ជនល្មើសបានចូលទៅក្នុងព្រៃឡង់ដើម្បីចាប់យកស្វា តែយ៉ាងណា មន្រ្តីបរិស្ថានមិនបានចាប់អារម្មណ៍ជុំវិញករណីនេះទេ ហើយរាល់ពេលដែលបណ្ដាញសហគមន៍ព្រៃឡង់យាមនៅច្រកចេញចូលព្រៃឡង់ បានជួបករណីនេះជាច្រើនដង។
ប្រធានមន្ទីរបរិស្ថានខេត្តស្ទឹងត្រែង លោក អេង ភីរុង ប្រាប់វីអូឌីកាលពីចុងខែតុលា ថាលោកនៅមិនទាន់ដឹងចំនួនករណីនៃបទល្មើសកាប់ឈើនៅដែនជម្រកព្រៃឡង់ ក្នុងឆ្នាំនេះ នៅឡើយទេ។ ចំណែកឯបទល្មើសចាប់សត្វព្រៃ ជាពិសេសសត្វស្វានោះ ខាងមន្រ្តីក៏មិនទាន់ចាប់ជនល្មើសបាននៅឡើយដែរ។
លោកថា៖ «ករណីចាប់ស្វាហ្នឹងកើតឡើងញឹកញាប់ណាស់ ជួនកាលជនល្មើសវារត់ទេ។ យើងចាប់បានវត្ថុតាងដូចជាសំណាញ់ និងវត្ថុតាងផ្សេងៗមានអន្ទាក់អីហ្នឹង ហើយយើងចាប់វត្ថុតាងដាក់ក្នុងមន្ទីររួចហើយ។ ហើយសត្វស្វា និងសំពោចអី យើងលែងវិញ»។
វីអូឌី បានព្យាយាមសុំការឆ្លើយតបពីអ្នកនាំពាក្យក្រសួងបរិស្ថាន លោក នេត្រ ភក្ត្រា ប៉ុន្តែមិនមានការឆ្លើយតបគិតត្រឹមថ្ងៃទី២៣ ខែវិច្ឆិកា។ ដោយឡែក រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងបរិស្ថាន លោក សៅ សុភាព សុំមិនឆ្លើយតបលើរឿងនេះឡើយ។
អ្នកសម្របសម្រួលអាដហុកប្រចាំខេត្តស្ទឹងត្រែង លោក ប៊ី វ៉ាន្នី ដែលបានចួលរួមល្បាតព្រៃឡង់កាលពីពេលថ្មីៗនេះ បានសង្កេតឃើញថា មានការកាប់ឈើដើម្បីចាប់យកស្វាបន្តកើតមាន ដោយមន្រ្តីបរិស្ថានមិនបានបង្រ្កាប និងទប់ស្កាត់ឱ្យមានប្រសិទ្ធភាពនៅឡើយទេ។
លោកថា៖ «កន្លងមក នៅពេលដែលយើងចុះមក ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើនៅក្នុងតំបន់ព្រៃឡង់ ការដាក់អន្ទាក់ ការដាក់យកស្វាហ្នឹង នៅតែមានបន្ត អត់មានស្រាកស្រាន្តនោះទេ។ ហើយជនដែលប្រព្រឹត្តហ្នឹងអត់ថ្មីទេ មុខដដែលៗ! អ្នកអារឈើ និងអ្នកដាក់អន្ទាក់ហ្នឹងក៏មុខដដែលៗដែរ»។
មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលរូបនេះទទូចសាជាថ្មីដល់អាជ្ញាធរគ្រប់ជាន់ថ្នាក់ឱ្យស៊ើបអង្កេតជាបន្ទាន់ ដើម្បីឱ្យស្របតាមគោលនយោបាយរបស់ខ្លួនដែលបានដាក់កំណត់ជាដែនជម្រកសត្វព្រៃ «ព្រៃឡង់» ឬ កម្មវិធី «អន្ទាក់សូន្យ» ជាដើម ហើយអាជ្ញាធរត្រូវតែអនុវត្តស្របតាមនីតិវិធីតុលាការ គឺមិនគួរអនុវត្តតែការផាកពិន័យនោះទេ ដែលធ្វើឱ្យជនល្មើសមិនខ្លាចរអា។
កាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២២ សេចក្ដីថ្លែងការណ៍ដែលចេញដោយការិយាល័យមេធាវីសហរដ្ឋអាមេរិក ប្រចាំតំបន់ភាគខាងត្បូងនៃរដ្ឋផ្លរីដា បានឱ្យដឹងថា ក្នុងសំណុំរឿងរត់ពន្ធសត្វស្វាព្រៃខុសច្បាប់នេះ មានជនសង្ស័យ៨នាក់ ក្នុងនោះមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ក្រសួងកសិកម្ម ២នាក់ និងបុគ្គលិក ៦នាក់របស់ក្រុមហ៊ុន Vanny Bio Research។
មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ក្រសួងកសិកម្មទាំងពីរនាក់ដែលពាក់ព័ន្ធសំណុំរឿង រួមមាន ប្រធាននាយកដ្ឋានសត្វព្រៃ និងជីវចម្រុះ លោក គ្រី ម៉ះផល ដែលត្រូវបានសហរដ្ឋអាមេរិកចាប់ខ្លួនកាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែវិច្ឆិកា និងអគ្គនាយករដ្ឋបាលព្រៃឈើ នៃក្រសួងកសិកម្ម លោក កែវ អូម៉ាលីស។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍បន្តថា ជនសង្ស័យទាំង៨នាក់ត្រូវបានចោទប្រកាន់ថាបានចាប់ប្រមូលសត្វស្វាក្ដាមនៅក្នុងឧទ្យានជាតិ និងតំបន់ការពារ ដើម្បីនាំចេញទៅសហរដ្ឋអាមេរិក ដោយក្នុងនោះមានសត្វស្វាចំនួន៣ ០០០ក្បាលត្រូវបានអនុញ្ញាត ហើយមន្ត្រីក្រសួងកសិកម្មក៏ទទួលការទូទាត់ជាសាច់ប្រាក់ត្រលប់មកវិញដែរ៕
