អង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ បានរកឃើញថា យ៉ាងហោចណាស់ អ្នកភូមិជិត២០នាក់ត្រូវបានអាជ្ញាធរចាប់ខ្លួនដាក់ពន្ធនាគារ ហើយផ្ទះសម្បែងរបស់ពួកគេត្រូវបានដុតកម្ទេចចោលជាបន្តបន្ទាប់ ក្រោយមានទំនាស់ដីធ្លីជាមួយក្រុមហ៊ុនចម្ការកៅស៊ូ សុខ សំណាង ស្ថិតនៅឃុំត្រពាំងប្រាសាទ ស្រុកត្រពាំងប្រាសាទ ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ។
ក្នុងអត្ថបទមួយដែលអង្គការលីកាដូ (LICADHO) ចេញផ្សាយនៅថ្ងៃទី១៤ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២២ បានឱ្យដឹងថា កាលពីថ្ងៃទី៩ និងថ្ងៃទី១០ ខែធ្នូនេះ កងកម្លាំងប្រដាប់ដោយអាវុធ និងដំបង បានចាប់ខ្លួនអ្នកភូមិចំនួន៨នាក់ និងដុតកម្ទេចចោលផ្ទះសម្បែងរបស់ពលរដ្ឋនៅក្នុងតំបន់មានទំនាស់។ លីកាដូ បញ្ជាក់ថា ក្នុងហេតុការណ៍ហិង្សាចុងក្រោយនេះ កម្លាំងកងរាជអាវុធហត្ថបានចាប់ខ្លួនស្ត្រី៥នាក់ និងបុរស៣នាក់ ហើយពួកគេទាំង៨នាក់នោះកំពុងស្ថិតក្រោមការឃុំខ្លួនបណ្ដោះអាសន្នរង់ចាំសវនាការ។
អង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្សមួយនេះបានឱ្យដឹងទៀតថា កាលពីអំឡុងខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២២ កម្លាំងនគរបាលប្រដាប់ដោយកាំភ្លើង បានបាញ់រះ និងចាប់បុរសចំនួន៧នាក់ ខណៈបុរស២នាក់ និងស្រ្តី២នាក់ផ្សេងទៀតត្រូវបានចាប់ខ្លួនក្នុងខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២២ ដែលរហូតមកដល់ពេលបច្ចុប្បន្ននេះ មានអ្នកភូមិទាំងអស់ចំនួន ១៩នាក់ កំពុងជាប់ឃុំបណ្ដោះអាសន្ននៅក្នុងពន្ធនាគារខេត្តឧត្ដរមានជ័យ ដើម្បីរង់ចាំសវនាការ។
នាយិកាទទួលបន្ទុកកិច្ចការក្រៅតំបន់ នៃអង្គការលីកាដូ អ្នកនាង ណាលី ពីឡូក ដែលត្រូវបានស្រង់សម្ដីដាក់ក្នុងអត្ថបទនេះ បានទទូចដល់អាជ្ញាធរបញ្ឈប់ការប្រើអំពើហិង្សាលើប្រជាពលរដ្ឋ និងដោះស្រាយបញ្ហាជម្លោះដីធ្លីនេះតាមសន្តិវិធី។
អ្នកនាងមានប្រសាសន៍ថា៖ «អាជ្ញាធរគួរតែបញ្ឈប់អំពើហិង្សាដោយមិនសមហេតុផលនេះ។ បញ្ហាដីធ្លីទាំងនេះគួរតែត្រូវដោះស្រាយដោយសន្តិវិធី មិនមែនតាមរយៈការចាប់ខ្លួន និងការបំផ្លិចបំផ្លាញយ៉ាងអាក្រក់បែបនេះទេ»។
នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅ នៃអង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ លោក អំ សំអាត មានប្រសាសន៍ថា ករណីអាជ្ញាធរខេត្តឧត្ដរមានជ័យ ចាប់ពលរដ្ឋមានជម្លោះដីធ្លីទៅឃុំខ្លួននេះ នឹងធ្វើឱ្យមានការរិះគន់បន្ថែមទៀត ថាកម្ពុជានៅតែបន្តរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស។
លោកបន្ថែមថា៖ «ខ្ញុំយល់ថា បើសិនយើងព្យាយាមដោះស្រាយតាមសន្តិវិធីឱ្យអស់ពីលទ្ធភាពនោះ វាប្រសើរជាងប្រើប្រាស់កម្លាំងចាប់បង្ខំ បង្កឱ្យមានអំពើហិង្សា និងការចាប់ខ្លួនដាក់ពន្ធនាគារ ដែលវានាំឱ្យមានការរិះគន់បន្ថែមទៀតពាក់ព័ន្ធការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ហើយក៏មិនអាចដោះស្រាយវិវាទដីធ្លីនេះបានដែរ។ ផ្ទុយទៅវិញ វាកាន់តែបង្កភាពលំបាកដល់ប្រជាពលរដ្ឋបន្ថែមទៀត»។
ប្រធានលេខាធិការដ្ឋានរដ្ឋបាលតុលាការខេត្តឧត្ដរមានជ័យ លោក ហែល ឆេងហុង ប្រាប់វីអូឌីថា ពលរដ្ឋទាំងនោះត្រូវបានចោទប្រកាន់ពីបទ «ប៉ះពាល់កម្មសិទ្ធិ នៃទ្រព្យសម្បត្តិសាធារណៈ និងហិង្សាដោយចេតនាមានស្ថានទម្ងន់ទោស» តាមមាត្រា២៥៩ នៃច្បាប់ភូមិបាល និងមាត្រា២១៨ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ។
លោក ហែល ឆេងហុង បញ្ជាក់ថា ពលរដ្ឋទាំងនោះបានប្រព្រឹត្តកំហុសដោយសារប៉ះពាល់ដីរដ្ឋ នៅភូមិអូរក្រូច ឃុំត្រពាំងប្រាសាទ ស្រុកត្រពាំងប្រាសាទ ខេត្តឧត្តរមានជ័យ។
បើតាមវីដេអូមួយដែលលីកាដូទទួលបាន និងថតដោយប្រជាពលរដ្ឋនៅថ្ងៃទី១០ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២២ បានបង្ហាញថា កម្លាំងកងរាជអាវុធហត្ថ ឬប៉េអឹម បានកាន់ដំបងវែង ក្នុងពេលចាប់ខ្លួនអ្នកភូមិម្នាក់ និងបានគំរាមកំហែងប្រជាពលរដ្ឋផ្សេងទៀតមិនឱ្យថតយករូបភាពឬវីដេអូក្នុងហេតុការណ៍ដែលកំពុងកើតឡើង។
ចំណែកវីដេអូមួយទៀតដែលអ្នកភូមិបានថតនៅថ្ងៃដដែលនោះ បានបង្ហាញថា ផ្ទះសម្បែងរបស់ពួកគេកំពុងត្រូវបានដុតបំផ្លាញខ្ទេចខ្ទី។ ផ្សែងពណ៌សចេញពីបំណែកសេសសល់នៃផ្ទះដែលត្រូវបានដុតកម្ទេច នៅអាចមើលឃើញនៅឡើយ នៅពេលដែលអ្នកឃ្លាំមើលនៃអង្គការលីកាដូ បានទៅដល់កន្លែងកើតហេតុ នាល្ងាចថ្ងៃដដែលនោះ។
ក្នុងវីដេអូមួយទៀតដែលវីអូឌីទទួលបាន និងថតដោយប្រជាពលរដ្ឋកាលពីអំឡុងខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២២ បានបង្ហាញពីសកម្មភាពកម្លាំងកងរាជអាវុធហត្ថជិត១០នាក់ ប្រដាប់ដោយដំបង ហើយមានកម្លាំងកងរាជអាវុធហត្ថម្នាក់បានយកកាំភ្លើងម៉ាកអាកា (A KA )ស្វ័យប្រវត្ត ភ្ជង់ទៅលើពលរដ្ឋ ខណៈកំពុងរុញច្រានគ្នា ហើយស្ត្រីម្នាក់បានស្រែកថា ប៉េអឹមបានវាយដំទៅលើស្ត្រី ព្រមទាំងមានផ្ទុះអាវុធពីរគ្រាប់ផងដែរ។
អភិបាលខេត្តឧត្ដរមានជ័យ លោក ប៉ែន កុសល មានប្រសាសន៍ថា ករណីកម្លាំងកងរាជអាវុធហត្ថចុះបង្ក្រាបពលរដ្ឋនៅលើដីជម្លោះនោះ គឺធ្វើឡើងតាមដីការបស់តុលាការ។ លោកអះអាងថា លោកមិនបានដឹងថាកងកម្លាំងប្រើអំពើហិង្សាលើអ្នកភូមិនោះទេ។ យ៉ាងណា លោកថា លោកនឹងស្រាវជ្រាវករណីនេះបន្ថែមទៀត។
លោកបន្ថែមថា៖ «តែខ្ញុំឮថា ពលរដ្ឋមកវាយប៉េអឹមវិញ! ខ្ញុំទទួលបានរបាយការណ៍ប៉េអឹមបាញ់ឱ្យខ្ញុំមិញនេះដែរ។ រឿងនេះគេចុះអនុវត្តសាលដីការក្សាការពាររបស់តុលាការ។ គេមិនឆ្លងរដ្ឋបាលខេត្តទេ។ តែយ៉ាងណាចាំមើលរបាយការណ៍បន្ថែមសិន ព្រោះខ្ញុំទើបមកពីប្រជុំនៅភ្នំពេញមិញដែរ»។
ទោះបីជាយ៉ាងនេះក្ដី ពលរដ្ឋមួយរូបថ្លែងក្នុងលក្ខខណ្ឌមិនបញ្ចេញឈ្មោះដោយបារម្ភពីសុវត្ថិភាព និងកំពុងលាក់ខ្លួនផងនោះ ប្រាប់វីអូឌីនៅថ្ងៃពុធថា ក្នុងហេតុការណ៍កាលពីថ្ងៃទី១០ ខែធ្នូ គឺមានសមត្ថកិច្ចប្រហែល៣០នាក់ ប្រដាប់ដោយកាំភ្លើង និងដំបង បានប្រើហិង្សាទៅអ្នកភូមិ និងចាប់ពលរដ្ឋដាក់ឡាន ហើយដុតផ្ទះពួកគាត់ចោលថែមទៀត។
ពលរដ្ឋរូបនេះបន្តថា ទ្រព្យសម្បត្តិ និងឧបករណ៍ឬមធ្យោបាយសម្រាប់ធ្វើកសិកម្មរបស់ពលរដ្ឋ ដូចជា គោយន្ត ម៉ូតូ ម៉ាស៊ីនបូមទឹក ម៉ាស៊ីនកាត់ស្មៅ និងសម្ភារផ្សេងទៀត ត្រូវបានបាត់បង់ និងរឹបអូសយកអស់។ អ្នកស្រីបន្តថា បច្ចុប្បន្ននេះ ពលរដ្ឋបានរត់គេចចេញពីភូមិអស់ហើយ ដោយសារបារម្ភពីសុវត្ថិភាព។
ពលរដ្ឋរូបនេះបន្ថែមថា៖ «គេចុះមកវាយមនុស្ស។ គេវាយម្នាក់ឈ្មោះ “ដា” ចង់ងាប់ចង់រស់។ គ្នាគេ ៧ ទៅ ៨នាក់ មកព្រួតវាយម្នាក់ចង់ងាប់ ហើយចាប់ដាក់ឡាន ហើយមកចាប់មនុស្សវាយទៀត។ ខ្ញុំថាទៅជួយគេដែរ តែបើខ្ញុំទៅជួយ ខ្ញុំច្បាស់ជាជាប់ដូចគេដែរហើយ។ អ៊ីចឹងខ្ញុំមានតែរត់។ បើទ្រព្យសម្បត្តិវិញ គឺអស់រលីង។ ទ្រព្យគ្រប់បែបយ៉ាងរបស់ខ្ញុំ វាដឹកយកអស់។ អ្នកខ្លះបានលើកដៃសំពះសមត្ថកិច្ចសុំប្រមូលផលដំឡូងសិន តែគេមិនព្រមទេ»។
បើតាមអង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ ឱ្យដឹងថា ទំនាស់ដីធ្លីនេះបានពាក់ព័ន្ធជាមួយប្រជាពលរដ្ឋប្រមាណ ៣៧០គ្រួសារដែលបានទៅតាំងលំនៅក្នុងតំបន់មានជម្លោះនោះតាំងពីឆ្នាំ២០១២ អំឡុងពេលដែលមានការបំផ្លាញព្រៃឈើ និងឈូសឆាយដីធ្លី ដោយក្រុមហ៊ុន សុខ សំណាង ដែលអះអាងថាជាម្ចាស់នៃតំបន់ទំនាស់នោះ។
កាលពីខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១២ រដ្ឋាភិបាលបានចេញអនុក្រឹត្យមួយកាត់ដីទំហំ ១ ៨៦៥ហិកតា ពីដែនជម្រកសត្វព្រៃគូលែនព្រហ្មទេព ស្ថិតនៅភូមិសាស្ត្រខេត្តឧត្ដរមានជ័យ ដើម្បីផ្ដល់សម្បទានសេដ្ឋកិច្ចទៅឱ្យក្រុមហ៊ុន សុខ សំណាង វិនិយោគលើវិស័យដំណាំកសិ-ឧស្សាហកម្ម និងដំណាំកៅស៊ូ។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន នាពេលកន្លងមក ធ្លាប់បានស្ដីបន្ទោសទៅមន្ត្រីក្រោមឱវាទ ជុំវិញភាពអសកម្មក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាវិវាទដីធ្លីជូនពលរដ្ឋ។ លោកបានបញ្ជាទៅមន្ត្រីទាំងនោះឱ្យដោះស្រាយជូនពលរដ្ឋ មុនផ្តល់ដីទៅឱ្យក្រុមហ៊ុនឯកជនធ្វើការអភិវឌ្ឍ។ លោកក៏ធ្លាប់ប្តេជ្ញាថា មិនឱ្យពលរដ្ឋណាម្នាក់ជាប់ពន្ធនាគារដោយសាររឿងជម្លោះដីធ្លីនោះឡើយ។
លោកបន្ថែមថា៖ «គាត់ដាំដុះកន្លែងហ្នឹង គាត់នៅកន្លែងហ្នឹង ប្រគល់ឱ្យគាត់ទៅ! ខ្ញុំបាននិយាយរហូតដល់ប៉ុណ្ណេះហ្អ៎! បើនៅក្នុងគណបក្ស ខ្ញុំបាននិយាយថា ដីហ្នឹង ដីម៉ែលោកឯងហ្អី? បានប្រកាច់ខំទុកធ្វើអី? មិនចែកឱ្យប្រជាជនទៅ? [….] ដល់សួរទៅ អាហ្នឹងដីអ្នកណា? ថាដីគាត់ចូលទៅទន្ទ្រាន គាត់ទៅ[កាន់]កាប់។ ហើយចុះអ្នកណាគេធ្វើអីនៅ? ថាអត់ទាន់ធ្វើអីទេ! ហើយចុះម៉េចមិនវាស់ឱ្យគាត់ទៅ? ហើយបានទៅអ្នកណា? បានទៅប្រជាជនយើងតើ! នយោបាយដីធ្លីយើងផ្តល់ឱកាសធ្វើបែបនេះ ប៉ុន្តែមន្ត្រីរបស់យើងហាក់ដូចជាស្តាប់គ្នាមិនបាន យល់គ្នាមិនបាន។ ខ្ញុំសុំដាស់តឿនសាជាថ្មីម្តងទៀត។ ចេញពីខេត្តណា ខេត្តហ្នឹងត្រូវទទួលខុសត្រូវ»។
កាលពីថ្ងៃទី៨ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២២ សមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក បានចេញរបាយការណ៍មួយដោយរកឃើញថា ក្នុងឆ្នាំ២០២១ មានពលរដ្ឋរងគ្រោះដីធ្លីចំនួន ១៥៧នាក់ កំពុងជាប់បណ្ដឹងអាជ្ញា និងដាក់ឱ្យស្ថិតក្រោមការត្រួតពិនិត្យរបស់តុលាការ ខណៈជនរងគ្រោះ ១៧នាក់ទៀត កំពុងឃុំខ្លួនបណ្ដោះអាសន្ន ដោយសារការតវ៉ាទាមទារដីធ្លីរបស់ខ្លួន។
សមាគមមួយនេះបានទាមទារឱ្យរដ្ឋាភិបាលបញ្ឈប់ការប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធតុលាការ ចោទប្រកាន់ និងចាប់ឃុំខ្លួនប្រជាពលរដ្ឋក្នុងរឿងវិវាទដីធ្លីនៅកម្ពុជា ដោយថា ពួកគាត់គ្រាន់តែប្រើសិទ្ធិក្នុងការតវ៉ាដើម្បីទាមទាររកយុត្តិធម៌តែប៉ុណ្ណោះ៕
