វិស័យសេដ្ឋកិច្ចក្នុងឆ្នាំ២០២២៖ ការកើនឡើងនៃសម្ពាធទីផ្សារផ្ដល់ផលប៉ះពាល់ដល់កម្មករ និងពលរដ្ឋ

ស្របពេលដែលកម្ពុជាបានព្យាយាមបង្ហាញពីការងើបឡើងវិញនៃពាណិជ្ជកម្ម និងកំណើនផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប ក្នុងនោះ មនុស្សរាប់ពាន់នាក់បានប្រមូលផ្ដុំគ្នាតវ៉ានៅតាមដងផ្លូវសាធារណៈក្នុងឆ្នាំនេះ ជុំវិញការគាបសង្កត់នៅកន្លែងធ្វើការ និងទីតាំងប្រកបអាជីវកម្មរបស់ពួកគេ។

ឆ្នាំនេះបានបង្ហាញឱ្យឃើញពីការវិលត្រលប់ទៅរកចំណូល និងការហូរចូលនៃទំនិញយ៉ាងឆាប់រហ័ស ខណៈប្រទេសនេះប្រឈមនឹងរបាយការណ៍នៃការកើនឡើងនៃភាពក្រីក្រ និងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សនៅក្នុងវិស័យហិរញ្ញវត្ថុ។

ការនាំចូលកើនឡើងទ្វេដង បើធៀបនឹងពាក់កណ្ដាលឆ្នាំ២០២០ ហើយផលិតកម្មក្នុងស្រុកក៏បានពង្រីកសាជាថ្មីម្តងទៀតបន្ទាប់ពីករណីឆ្លងរីករាលដាលនៃជំងឺកូវីដ-១៩ មានភាពប្រសើរឡើង។ ការរឹតបន្តឹងលើជំងឺរាតត្បាតត្រូវបានលុបចោលសម្រាប់អ្នកដំណើរអន្តរជាតិដែលចូលមកកាន់ប្រទេសកម្ពុជា ខណៈការវិនិយោគរបស់ប្រទេសចិនក្នុងទំហំទឹកប្រាក់រាប់ពាន់លានដុល្លារ និងជាច្រើនផ្សេងទៀតត្រូវបានប្រកាសដាក់បញ្ចូលនៅក្នុងវិស័យកំពង់ផែ និងវិស័យផ្សេងៗទៀត។

ប៉ុន្តែស្របពេលដែលទីផ្សារមានការប្រែប្រួល សម្ពាធក៏បានកើតមានឡើងលើប្រជាជនកម្ពុជាដែលលក់កម្លាំងពលកម្ម ឬផលិតផលរបស់ពួកគេ។ យោងតាមសេចក្តីរាយការណ៍របស់ វីអូឌី ក្នុងនោះ ​វិវាទ​របស់​កម្មករ ឬ​ការ​បញ្ឈប់​សហជីព បានកើតឡើងលើក្រុមប្រមាណជា​២០ ​នៅ​ឆ្នាំ​នេះ ដែលភាគច្រើន​នៅ​រោងចក្រ​កាត់ដេរ។ កម្មករជាច្រើនបានលើកឡើងថា ករណីកូវីដ-១៩ ត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាហេតុផលដើម្បីបំផ្លាញដល់លក្ខខណ្ឌការងារ។

ភាពមិនប្រក្រតីនៃម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ច

ការ​នាំ​ចូល​របស់​កម្ពុជា​កើន​ឡើង​ដោយ​ការ​ហូរ​ចូលនៃ​មាស ដោយក្នុងនោះ មានតម្លៃប្រមាណជា ៤ ពាន់លានដុល្លារក្នុងរយៈពេលប្រាំបីខែដំបូងនៃឆ្នាំនេះ ដែលច្រើនជាងការនាំចូលក្រណាត់ទៅកាន់ឧស្សាហកម្មកាត់ដេរចម្បងរបស់ប្រទេស ឬប្រមាណ ២០% នៃការនាំចូលសរុប។

អង្គការ​ក្រុមការងារសកម្មភាព​ហិរញ្ញវត្ថុ (Financial Action Task Force) ហៅកាត់ថា​ FATF កំពុងតែធ្វើការស៊ើបអង្កេតលើប្រទេសកម្ពុជា ជុំវិញការលាងលុយកខ្វក់ បន្ទាប់ពីខ្លួនបានដាក់ប្រទេសនេះទៅក្នុង «បញ្ជីប្រផេះ» កាលពីប្រាំឆ្នាំមុន។ ការិយាល័យ​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ ​ស្តីពី​ឧក្រិដ្ឋកម្ម និង​គ្រឿងញៀន (UNODC) បានលើកឡើងថា ការកាប់ឈើខុសច្បាប់ កាស៊ីណូ ការផលិតគ្រឿងញៀន និងអំពើពុករលួយក្នុងចំណោមមន្ត្រី គឺស្ថិតនៅក្នុងហានិភ័យខ្ពស់។

តុលាការបានបន្តការចោទប្រកាន់ពីបទ «លាងលុយកខ្វក់» ប្រឆាំងនឹងជនសង្ស័យមួយចំនួនដែលត្រូវបានចាប់ខ្លួនចេញពីទីតាំងប្រតិបត្តិការឆបោកជាសកល និងការជួញដូរមនុស្សជាច្រើនកន្លែងនៅទូទាំងប្រទេស។

កម្ពុជា​ ហាក់ដក​វិធានការរឹត​បន្តឹង​ទាក់ទងនឹងវីរុសកូវីដ-១៩ សម្រាប់​អ្នក​ធ្វើ​ដំណើរមុនគេ ខណៈ​វិស័យ​ទេសចរណ៍​កំពុង​ងើប​ឡើង​វិញ​ជា​បណ្តើរៗ។ ប៉ុន្តែជំងឺរាតត្បាតក៏បានបន្សល់ទុកនូវស្លាកស្នាមមួយ ដោយនៅក្នុងរបាយការណ៍មួយរបស់ធនាគារពិភពលោកបានលើកឡើងថា ប្រជាជនកម្ពុជាចំនួន ៤៦ ម៉ឺននាក់ បានធ្លាក់ចូលទៅក្នុងភាពក្រីក្រឡើងវិញ។

ការ​ព្រួយ​បារម្ភលើបញ្ហា​សិទ្ធិ​មនុស្ស

បំណុលក្នុងចំណោមគ្រួសារបន្តកើនឡើង ដែលប្រមូលផ្តុំកាន់តែខ្លាំងនៅក្នុងវិស័យអចលនទ្រព្យ។ ធនាគារពិភពលោកក៏បានព្រមានកាលពីខែធ្នូ ដោយចាត់ទុកការពង្រីកឥណទានយ៉ាងឆាប់រហ័សថាជាការឈានជើងទៅរកវិបត្តិហិរញ្ញវត្ថុផងដែរ។

ការជាប់បំណុលកាន់តែច្រើន បានកើតមានឡើងស្របពេលដែលមានការចោទប្រកាន់កាន់តែទូលំទូលាយអំពីការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សនៅក្នុងវិស័យមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ។ ការសិក្សាមួយដែលធ្វើឡើងដោយប្រទេសអាល្លឺម៉ង់ បានលើកឡើងថា មីក្រូហិរញ្ញវត្ថុបានចាកឆ្ងាយចេញពីការប្ដេជ្ញារបស់ខ្លួនក្នុងការជួយសង្គ្រោះភាពក្រីក្រ។

អ្នកខ្ចីប្រាក់ជាងមួយភាគបួន បានលើកឡើងថា ពួកគេមានបញ្ហាជាមួយនឹងការសងប្រាក់ត្រលប់ទៅវិញ ដែលក្នុងនោះមានប្រមាណជាជាង ១៦ ម៉ឺនគ្រួសារ ត្រូវបង្ខំចិត្តលក់ដីរបស់ខ្លួន។

ទាក់ទិននឹងករណីនេះ អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលបានបន្តស្វែងរកអ្នកផ្តល់មូលនិធិអន្តរជាតិនៃមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ ជុំវិញការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ដោយដាក់ពាក្យបណ្តឹងទៅកាន់សាជីវកម្មហិរញ្ញវត្ថុអន្តរជាតិរបស់ធនាគារពិភពលោក។

ទន្ទឹមនឹងនោះ ពលកម្មកុមារ និងការ​បញ្ចាំ​ខ្លួន​ដោះ​បំណុល នៅតែជាក្តីកង្វល់មួយដ៏ធំនៅតាមទីតាំងសិប្បកម្មឡឥដ្ឋ និងការដ្ឋានសំណង់។

ការវិនិយោគ

ប្រជាជនកម្ពុជាដែលភាគច្រើនហាក់ចាប់អារម្មណ៍លើគម្រោងដើម្បីក្លាយជាអ្នកមានក្នុងរយៈពេលខ្លី បានជួបប្រទះនូវបញ្ហាក្នុងអាជីវកម្មដែលពួកគេធ្វើជាច្រើន៖

• បុរស​​វ័យ​៤៣​ឆ្នាំ​ម្នាក់ នៅខេត្ត​ក្រចេះ ​បាន​បោកប្រាស់​ប្រជាពលរដ្ឋ​ ១៤២​គ្រួសារ​ ដោយ​អះអាង​ថា ខ្លួន​មក​ពី​អង្គការ​អភិវឌ្ឍន៍មួយ។
• គេហទំព័រវិនិយោគ ក្រោមប្រធានបទ«បាល់ទាត់» បានទាក់ទាញអ្នកវិនិយោគឱ្យដាក់ប្រាក់ជាមុន ហើយក្រោយមកមិនអនុញ្ញាតឱ្យពួកគេដកប្រាក់វិញឡើយ។
• មន្ត្រី​នគរបាល​ប្រឆាំង​គ្រឿងញៀន​ម្នាក់​បានប្រមូលប្រាក់តុងទីន​​ជិត​ ២០​ម៉ឺន​ដុល្លារ​ ពី​អ្នក​ជិតខាងរបស់ខ្លួន ហើយ​មិន​បានសងត្រលប់វិញនោះទេ។
• វិនិយោគិនបានទទួលយកសំណងត្រឹមតែ ៣០% បន្ទាប់ពីបាត់បង់ប្រាក់ទៅឱ្យក្រុមហ៊ុនមួយដែលគ្រប់គ្រងដោយបក្សកាន់អំណាច។

រដ្ឋាភិបាលត្រូវបានទាមទារឱ្យទូទាត់ថ្លៃចំណាយដល់កូនប្រសាលោក ជាម យៀប ដែលជាអនុប្រធានទី១ រដ្ឋសភា ក្នុងករណី «ការសាងសង់សំណង់មុន រួចទើបទូទាត់ថវិកាតាមក្រោយ» ដោយមិនមានការដាក់ដេញថ្លៃ និង​ពុំបាន​​ឆ្លងកាត់ការអនុញ្ញាតពីរដ្ឋាភិបាលថ្នាក់ជាតិ។

ការព្រួយបារម្ភរបស់កម្មករ

ស្របពេលដែលទីផ្សារហិរញ្ញវត្ថុឡើងកម្ដៅ កម្មកររាប់ពាន់នាក់បានប្រមូលផ្ដុំគ្នាតវ៉ានៅតាមដងផ្លូវសាធារណៈ ជុំវិញការបញ្ឈប់សហជីព ការធ្លាក់ចុះនៃលក្ខខណ្ឌការងារ និងបញ្ហាកសិកម្ម ជាដើម។

រោងចក្រកាត់ដេរ និងផលិតស្បែកជើង ដែលរួមមាន Cinlon International, New Mingda, Bright Flushing, Eastcrown, Canteran, SYHJ, Can Sports Shoe, Qi Ming Xin, Roo Hsing, Hung Wah, Y&W, Hong Sen, Sepia Garment, Hi-Tech Apparel និង ML ត្រូវបានមើលឃើញថា មានការបញ្ឈប់សហជីព ដែលឈានដល់ការធ្វើកូដកម្ម ឬការតវ៉ារបស់កម្មកររាប់រយនាក់ ឬរាប់ពាន់នាក់ ហើយក្នុងនោះមានរោងចក្រយ៉ាងហោចណាស់ប្រាំផ្សេងទៀតក៏ប្រឈមនឹងបញ្ហាការចុះឈ្មោះសហជីពផងដែរ។

កម្មករសំណង់ និងអាជីវករលក់ដូរតាមទីផ្សារ ក៏បានតវ៉ាចំពោះការមិនទទួលបានប្រាក់ឈ្នួលគ្រប់គ្រាន់ ឬការផ្លាស់ប្តូរថ្លៃជួលទីតាំង ខណៈកសិករក្នុងខេត្តបាត់ដំបងរាប់រយនាក់ក៏ធ្លាប់បានតវ៉ាប្រឆាំងនឹងអាជ្ញាធរឱ្យប្រគល់រថយន្តដឹកលើសទម្ងន់របស់​ថៃ​ដែលដឹក​កសិផលរបស់ពួកគេទៅកាន់ភាគី​ថៃ​វិញផងដែរ។

គួរបញ្ជាក់ថា វិវាទការងារដ៏លេចធ្លោបំផុតនៅក្នុងឆ្នាំនេះ គឺកើតឡើងនៅក្រុមហ៊ុនកាស៊ីណូ​ណាហ្គាវើលដ៍ ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ បន្ទាប់ពីមានករណីបញ្ឈប់សមាជិកសហជីពចំនួន១ ១០០នាក់ រួមទាំងមេដឹកនាំកំពូលផងដែរ ក្នុងនោះ កូដករ​​ចំនួន ៩ រូបក៏ត្រូវ​​បានសាលា​​​​ដំបូង​រាជ​ធានី​ភ្នំពេញ កោះហៅឱ្យចូលបំភ្លឺ ក្រោម​បណ្តឹង​របស់​​​​ក្រុមហ៊ុន ករណីសមត្ថកិច្ច អាជ្ញាធរក្រុង និងមន្ត្រីសុខាភិបាល រារាំងអ្នកតវ៉ា និងអំពើហិង្សាដែលកើតឡើងជាបន្តបន្ទាប់៕

បកប្រែនិងសម្រួលចេញពីអត្ថបទដើមភាសាអង់គ្លេស៖ Workers, Families Feel Rising Market’s Pressure: Economy 2022