សង្គមស៊ីវិលធ្វើការផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស ស្នើរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ បើកលំហសិទ្ធិសេរីភាពដល់សង្គមស៊ីវិល តាមរយៈការបង្ហោះបទចម្រៀង «ឈាមបាតុករ» ឡើងវិញ ដោយថា វិធានការទប់ស្កាត់ថ្មីៗនេះជាការគំរាមកំហែងសេរីភាពបញ្ចេញមតិដែលធានាដោយច្បាប់ជាតិ និងអន្តរជាតិ។
ការស្នើនេះបន្ទាប់ពីសង្គមស៊ីវិលចំនួន៤ស្ថាប័ន បានសម្រេចលុបចោលវីដេអូបទចម្រៀងរ៉េប ដែលមានចំណងជើងថា «ឈាមបាតុករ» ចេញពីបណ្ដាញសង្គមរបស់ខ្លួន បន្ទាប់ពីសមត្ថកិច្ចព្រមានចាត់វិធានការច្បាប់ ដោយលើកហេតុផលថា បទចម្រៀងនេះមានចេតនា «អុចអាល និងញុះញង់»។
ក្នុងលិខិតរបស់អង្គការសម្ព័ន្ធភាពការងារសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា ហៅកាត់ CHRAC ចុះថ្ងៃទី១១ ខែមករា ឆ្នាំ២០២៣ ឱ្យដឹងថា ទោះបីជារដ្ឋាភិបាលជាអ្នកធានាដល់សន្តិសុខ និងសណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណៈ ក៏ពិតមែន ប៉ុន្តែបទចម្រៀងរបស់យុវជន គា សុគន្ធ ដែលចុះផ្សាយនៅលើគេហទំព័រ និងបណ្តាញសង្គមរបស់អង្គការសង្គមស៊ីវិលនោះ មិនមែនជាអំពើញុះញង់ ខណៈពាក្យពេចន៍និងអត្ថន័យក្នុងបទចម្រៀងនោះក៏មិនបានឈានទៅរកការញុះញង់ និងប៉ះពាល់ដល់សន្តិសុខសង្គមជាតិដែរ។
មួយវិញទៀត អង្គការនេះថា ខ្លឹមសារនៃបទចម្រៀង«ឈាមបាតុករ»នេះ ត្រូវបានធ្វើឡើងស្ថិតក្នុងព្រំដែននៃសិទ្ធិ និងសេរីភាពបញ្ចេញមតិ ដែលបានចែងក្នុងសេចក្ដីប្រកាសជាសកលនៃសិទ្ធិមនុស្ស និងកតិកាសញ្ញាសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងនយោបាយ និងរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា។
លិខិតអង្គការ CHRAC បានលើកឡើងថា៖ «រដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជាបានទទួលស្គាល់នូវរាល់លិខិតតុបករណ៍សិទ្ធិមនុស្សទាំងអស់នៃអង្គការសហប្រជាជាតិ អង្គការសម្ព័ន្ធភាពការងារសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា បានពិនិត្យផ្ទៀងផ្ទាត់រួចហើយ និងយល់ថា បទចម្រៀងរបស់យុវជន គា សុគន្ធ ដែលបានចុះផ្សាយក្នុងគេហទំព័រ និងអង្គការសង្គមស៊ីវិល ដូចជា អង្គការ LICADHO [លីកាដូ] និងសង់ត្រាល់, CCFC [សមាគមសម្ព័ន្ធសហគមន៍កសិករកម្ពុជា], IDEA [សមាគមប្រជាធិបតេយ្យឯករាជ្យនៃសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធ] ជាដើម ខ្លឹមសារនៃបទចម្រៀងនេះគ្មានអ្វីក្រៅពីអង្គការទាំងនោះរំលឹកនូវហេតុការណ៍ផ្លូវវេងស្រេង នាពេលថ្ងៃទី៣ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៤ បង្ហាញពីភាពក្រីក្រនៃកម្មករខ្វះខាត តស៊ូ ដើម្បីចិញ្ចឹមជីវិត និងសុំឱ្យមានយុត្តិធម៌សម្រាប់អំពើហិង្សានាពេលនោះ»។
អង្គការ CHRAC យល់ថា សិល្បៈក៏ជាផ្នែកមួយនៃសិទ្ធិសេរីភាពបញ្ចេញមតិ ដែលមនុស្សគ្រប់រូបមានសិទ្ធិក្នុងការបញ្ចេញមតិដោយគ្មានការជ្រៀតជ្រែក។ សិទ្ធិនេះ រួមមាន សេរីភាពក្នុងការស្វែងរក ទទួល និងចែកចាយព័ត៌មាន និងគំនិតគ្រប់ប្រភេទ ដោយមិនគិតពីព្រំដែន ដោយផ្ទាល់មាត់ សរសេរ ឬបោះពុម្ព ក្នុងទម្រង់សិល្បៈ ឬតាមរយៈប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយផ្សេងៗទៀតនៃជម្រើសរបស់គាត់ ដែលមានចែងក្នុងមាត្រា១៩ នៃកតិកាសញ្ញាអន្តរជាតិ ស្តីពីសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិនយោបាយ (ICCPR)។
អង្គការ CHRAC បន្តថា៖ «យើងព្រួយបារម្ភថា ប្រសិនបើជាការបញ្ចេញមតិដូច្នេះ មិនអាចធ្វើការបញ្ចេញមតិដោយសេរី ពេញលេញ និងគ្មានការជ្រៀតជ្រែក ដូចដែលយើងបានប្រាថ្នាចង់បាន ពុំអាចធ្វើទៅបានឡើយ ដើម្បីរួមចំណែកបំពេញការអនុវត្តគោលនយោបាយប្រជាធិបតេយ្យ»។
ករណីនេះ អង្គការ CHRAC ស្នើទៅលោក ស ខេង ឱ្យជួយសម្របសម្រួល ដោយធ្វើយ៉ាងណាទម្លាក់ចោលក្ដីបារម្ភពាក់ព័ន្ធនឹងបទចម្រៀង «ឈាមបាតុករ» និងអនុញ្ញាតឱ្យផ្សព្វផ្សាយវីដេអូបទចម្រៀងនេះឡើងវិញ ដើម្បីលើកកម្ពស់សិទ្ធិ និងសេរីភាពបញ្ចេញមតិ ដែលរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានប្ដេជ្ញាកន្លងមក។
មួយវិញទៀត អង្គការនេះថា ការស្នើនេះក៏ដើម្បីរក្សានូវស្ថានភាពមុនពេល និងក្រោយពេលបោះឆ្នោតជាតិ នាពេលខាងមុខ កុំឱ្យមានភាពល្អក់កករ ស្របពេលក្រសួងមហាផ្ទៃ តែងចាត់ទុកក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលជាដៃគូមួយដែលមិនអាចខ្វះបាន ក្នុងការលើកកម្ពស់កិត្តិនាមកម្ពុជា ដែលជាប្រទេសអនុវត្តគោលនយោបាយសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យ នៅលើឆាកអន្តរជាតិ។
នាយកប្រតិបត្តិអង្គការសម្ព័ន្ធភាពការងារសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា (CHRAC) លោក រស់ សុដ្ឋា បន្ថែមថា វីដេអូព្រឹត្តិការណ៍បាតុកម្មនៅឆ្នាំ២០១៤ ត្រូវផ្សព្វផ្សាយទូលំទូលាយអស់ហើយ ដូច្នេះរដ្ឋាភិបាលមិនគួរព្រួយបារម្ភ រហូតទាមទារនិងបំបិទសិទ្ធិអង្គការសង្គមស៊ីវិលមិនឱ្យផុសឬបង្ហោះបែបនេះទេ។
លោកថា៖ «តាមពិត យើងត្រូវផ្ដោតទៅលើយុត្តិធម៌ ដែលស្ថានភាពនៅពេលហ្នឹងអ្នកណាជាអ្នកប្រព្រឹត្ត គឺពួកគាត់មិនទាន់បានចោទអ្នកណាជាអ្នកខុស អ្នកណាជាអ្នកប្រព្រឹត្តនៅឡើយទេ។ ចម្រៀងហ្នឹងដែលចង់បាន គឺឱ្យជួយរកយុត្តិធម៌។ ដូច្នេះទេ ការបញ្ចេញមតិដូច្នេះ គួរតែអនុញ្ញាត វាមិនមានអីធ្ងន់ធ្ងរ វាជារឿងធម្មតាៗ។ ដូច្នេះយើងហាមឃាត់ អាហ្នឹងគឺមានន័យថា ការបញ្ចេញមតិផ្សេងៗទៀតដែលមានន័យជ្រៅទំលំទូលាយ ផុយស្រួយ រស់នៅក្នុងសិទ្ធិ រឹតតែមិនអាចបញ្ចេញបាន។ ដូច្នេះគួរអនុញ្ញាតឱ្យផ្សព្វផ្សាយដែរ វីដេអូហ្នឹង»។
អ្នកនាំពាក្យសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក លោក ស៊ឹង សែនករុណា ចាត់ទុកការកោះហៅក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងឱ្យលុបវីដេអូបទចម្រៀងនាពេលថ្មីៗនេះថា ជាការរឹតត្បិត និងរំលោភបំពានសិទ្ធិសេរីភាពដែលធានាដោយច្បាប់ជាតិ និងអន្តរជាតិ ខណៈវីដេអូក្នុងបទចម្រៀងរ៉េបនេះជាព្រឹត្តិការណ៍ដែលបានកើតឡើងជាក់ស្ដែងនៅក្នុងសង្គមកម្ពុជា ដែលមិនមែនជាការថតសម្ដែងឡើយ។
លោកថា៖ «សម្ដេចក្រឡាហោម ស ខេង លោកបានមានប្រសាសន៍កាលពីថ្ងៃទី១០ ខែមករា យ៉ាងច្បាស់ហើយ ដោយចាត់ទុកអង្គការសង្គមស៊ីវិលគ្រប់វិស័យ ទាំងវិស័យសិទ្ធិមនុស្ស ប្រជាធិបតេយ្យ ជាដៃគូសំខាន់ក្នុងការពង្រឹងកិច្ចការងារ ដើម្បីជួយទៅដល់រដ្ឋាភិបាលនៅក្នុងការដឹកនាំ និងអភិវឌ្ឍន៍សង្គមជាតិហ្នឹង។ អ៊ីចឹងការដាក់សម្ពាធបែបហ្នឹង មិនមែនជារឿងល្អប្រសើរទេ កាន់តែបង្ហាញឱ្យឃើញថា កម្ពុជាយើងកំពុងតែធ្វើការរឹតត្បិតសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិនោះហើយ។ គួរតែមានការពិនិត្យមើល នៅក្នុងការទាមទារ ការតវ៉ា ឬការរំលឹកហ្នឹងឡើងវិញ ដើម្បីស្វែងរកយុត្តិធម៌ដល់ជនរងគ្រោះ ហើយព្យាយាមបញ្ចប់អំពើនិទណ្ឌភាពនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា អាហ្នឹងជារឿងដែលរដ្ឋាភិបាល ក៏ដូចជាស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធគួរធ្វើ»។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ខៀវ សុភ័គ មិនបានឆ្លើយតបជុំវិញករណីនេះ ដោយប្រាប់ថា កំពុងជាប់រវល់ប្រជុំ។
អ្នកស្រាវជ្រាវការអភិវឌ្ឍសង្គម លោកបណ្ឌិត មាស នី លើកឡើងថា វិធានការលើក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិល ពាក់ព័ន្ធបទចម្រៀងដែលភ្ជាប់ព្រឹត្តិការណ៍ផ្លូវវេងស្រេង តែមិនចាត់វិធានការលើអ្នកពាក់ព័ន្ធដែលបំផ្លាញសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌជាតិ នឹងបន្តបន្សល់ទុកនូវជំងឺអយុត្តិធម៌សង្គមផង និងការធ្លាក់ចុះប្រជាប្រិយភាពនៅពេលខាងមុខផង។
លោកគិតថា ព្រឹត្តិការណ៍បង្ក្រាបដោយហិង្សារបស់អាជ្ញាធររដ្ឋ នៅលើផ្លូវវេងស្រេង កាលពី៩ឆ្នាំមុន ប្រៀបបានវិនាសកម្មដ៏ធំមួយដែលរដ្ឋាភិបាលចង់កាយកប់ ដើម្បីកុំឱ្យប៉ះពាល់ដល់ប្រជាប្រិយភាពនៅពេលខាងមុខ ប៉ុន្តែលោកថា វិធាននេះអាចជាអាវុធមុខពីរសម្រាប់រដ្ឋាភិបាល។
លោកថា៖ «ចំណាត់ការនេះ ខ្ញុំគ្រាន់តែមានការព្រួយបារម្ភនៅត្រង់ថា តើការបំបិទហ្នឹងវាអាចនឹងផ្តល់នូវផលល្អសម្រាប់រដ្ឋាភិបាល មិនចង់ឱ្យកម្មកររំឭករឿងចាស់ឡើងវិញ ឬអាចជាកត្តាមួយធ្វើឱ្យអាការខឹងសម្បាហ្នឹង ឬការខកចិត្តហ្នឹង វាកើនឡើងកាន់តែច្រើន»។
រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ លោកស្រី ភឿង សកុណា កាលពីថ្ងៃទី៦ ខែមករា ឆ្នាំ២០២៣ បានស្នើអគ្គស្នងការនគរបាលជាតិ លោក នេត សាវឿន ចាត់វិធានការទប់ស្កាត់បណ្តាប្រព័ន្ធព័ត៌មានសង្គម ដែលបានយកបទចម្រៀងរ៉េបរបស់យុវជន គា សុគន្ធ មកផ្សព្វផ្សាយ ដោយក្រសួងសំអាងថា បទចម្រៀងនេះអាចនឹងបង្កអសន្តិសុខសណ្តាប់ធ្នាប់សង្គម។
ការស្នើរបស់រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ ធ្វើឡើងក្រោយក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលបង្ហោះវីដេអូបទចម្រៀង «ឈាមបាតុករ» លើបណ្ដាញសង្គម និងគេហទំព័ររបស់ខ្លួន ក្នុងខួប៩ឆ្នាំនៃអំពើហិង្សានៅលើផ្លូវវេងស្រេង។
អំពើហិង្សានៅលើផ្លូវវេងស្រេង ដែលបានកើតឡើងកាលពីថ្ងៃទី៣ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៤ បានបណ្តាលឱ្យមនុស្សចំនួន៤នាក់ស្លាប់ រងរបួស៣៨នាក់ ក្នុងនោះ ២៥នាក់រងរបួសដោយគ្រាប់កាំភ្លើង និងកុមារាម្នាក់អាយុ១៥ឆ្នាំនៅពេលនោះបានបាត់ខ្លួន៕
