គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន ដាក់ញត្តិទៅរដ្ឋសភានៅព្រឹកថ្ងៃចន្ទ ស្នើកែប្រព័ន្ធបោះឆ្នោត ដើម្បីឱ្យការបោះឆ្នោតខាងមុខទទួលបានសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ ព្រមទាំងបញ្ចៀសមិនឱ្យមានវិវាទ រួមទាំងវិបត្តិនយោបាយក្រោយការបោះឆ្នោតដូចអាណត្តិមុនៗ។
ប្រធានគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន លោក យ៉េង វីរៈ បានថ្លែងប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មាន ក្រោយពីលោកយកញត្តិដាក់នៅរដ្ឋសភា នាព្រឹកថ្ងៃចន្ទថា ការយកញត្តិទៅដាក់នៅស្ថាប័នជាតិកំពូលមួយនេះ បន្ទាប់ពី គ.ជ.ប. បានទទួលសំណើរួមគ្នា និងជួបពិភាក្សាជាមួយតំណាងគណបក្សនយោបាយចំនួន៤ រួមមាន គណបក្សភ្លើងទៀន គណបក្សឆន្ទៈខ្មែរ គណបក្សកែទម្រង់កម្ពុជា និងគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន កាលពីខែសីហា ឆ្នាំ២០២២ ដើម្បីស្នើសុំជួបតំណាង គ.ជ.ប. កែលម្អប្រព័ន្ធបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា។ ប៉ុន្តែត្រូវបានតំណាង គ.ជ.ប. ច្រានចោលសំណើរបស់ពួកគេ ដោយថា ចំណុចខ្លះមិនពាក់ព័ន្ធនឹងសមត្ថកិច្ច គ.ជ.ប. នោះទេ គឺពាក់ព័ន្ធនឹងស្ថាប័នរដ្ឋសភា ដែលជាស្ថាប័នរៀបចំច្បាប់ និងក្រសួងមហាផ្ទៃ រួមទាំងអាជ្ញាធរដែនដីទៅវិញ។
លោក យ៉េង វីរៈ មានប្រសាសន៍ថា ញត្តិដាក់នៅរដ្ឋសភានោះ ដើម្បីស្នើសុំឱ្យកែប្រព័ន្ធបោះឆ្នោត ជាពិសេសសមាសភាពទាំង៩រូបរបស់ គ.ជ.ប. តាមរយៈការជ្រើសរើសអ្នកឯករាជ្យ និងកែច្បាប់ បទបញ្ជា និងនីតិវិធី សម្រាប់ការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រ នីតិកាលទី៧ ឆ្នាំ២០២៣ ដើម្បីឱ្យការបោះឆ្នោតទទួលបានសេរី ត្រឹមត្រូវ យុត្តិធម៌ និងបញ្ចៀសកុំឱ្យមានវិវាទ រួមទាំងវិបត្តិនយោបាយក្រោយការបោះឆ្នោតដូចអាណត្តិមុនៗ។
លោកថ្លែងថា៖ «រដ្ឋធម្មនុញ្ញយើង មាត្រា១៥១.២ថ្មី អត់ឆ្លើយតបនឹងសភាពការជាក់ស្តែងទេ ព្រោះបញ្ញត្តិហ្នឹងចែងថា គណបក្សដែលដឹកនាំរដ្ឋាភិបាល ដាក់បេក្ខភាពបួន សមាសភាពបួន ហើយគណបក្សដែលអត់ដឹកនាំរដ្ឋាភិបាល មានអាសនៈក្នុងរដ្ឋសភា តែអត់ដឹកនាំរដ្ឋាភិបាល អាចដាក់បួននាក់ ហើយទាំងពីរហ្នឹងអាចរើសបានមួយនាក់ទៀត សម្រាប់អ្នកទីប្រាំបួន»។
លោកបន្ថែមថា៖ «ប៉ុន្តែជាក់ស្តែងនៅក្នុងអាណត្តិកន្លងមកនេះ ជាពិសេសនីតិកាលទី៦នេះ គឺមានតែមួយគណបក្សទេ ១២៥អាសនៈ មានគណបក្សតែមួយ។ អ៊ីចឹងវាក្យខណ្ឌដែលនិយាយថា គណបក្សដែលមានអាសនៈនៅសភា ប៉ុន្តែមិនដឹកនាំរដ្ឋាភិបាល ដាក់បេក្ខភាពបួននាក់បាន និងរួមគ្នារើសអ្នកទីប្រាំបួន អត់មានអនុវត្តទេ! ហ្នឹងហើយដែលរដ្ឋសភា ក្រុមអ្នកតំណាងរាស្ត្រ ត្រូវពិនិត្យទៅលើបញ្ញត្តិហ្នឹង ដើម្បីកុំឱ្យវាស្ទះ ព្រោះថា សមាសភាព គ.ជ.ប. សំខាន់ ព្រោះគាត់ជាអ្នករៀបចំគ្រប់គ្រងការបោះឆ្នោត។ ហើយបញ្ញតិ្តក្នុ្ងងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ក៏កំណត់ដែរថា គ.ជ.ប. ត្រូវធានាឱ្យការបោះឆ្នោតសេរី និងយុត្តិធម៌ ជាស្ថាប័នមួយឯករាជ្យអព្យាក្រឹត»។
លោកបន្ថែមថា ក្រោយពីដាក់ញត្តិរួច មន្ត្រីរដ្ឋសភាបានទទួលយក ប៉ុន្តែមិនទាន់កំណត់កាលបរិច្ឆេទផ្ដល់ព័ត៌មានជាក់លាក់ជុំវិញសំណើរបស់គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន នៅថ្ងៃណាឱ្យជាក់លាក់នៅឡើយទេ ខណៈបក្សនេះសង្ឃឹមថា ស្ថាប័នកំពូលនេះនឹងធ្វើតាមការស្នើសុំរបស់ខ្លួន ដើម្បីធ្វើឱ្យប្រព័ន្ធបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា មានសុក្រឹតភាព ដូចសម័យអ៊ុនតាក់ កាលពីឆ្នាំ១៩៩៣ ផងដែរ ។
អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋសភា លោក ឡេង ប៉េងឡុង មានប្រសាសន៍ថា គណបក្សនយោបាយមានសិទ្ធិដាក់សំណើសុំកែច្បាប់នៅរដ្ឋសភាបាន តែរាល់ការសម្រេចយ៉ាងណោនោះអាស្រ័យលើថ្នាក់ដឹកនាំ។ ប៉ុន្តែលោកថា សំណើរបស់គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន ដែលស្នើសុំមករដ្ឋសភាកែសមាសភាព៩រូប និងកែច្បាប់ បទបញ្ជា រួមទាំងនីតិវិធីសម្រាប់ការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រ នីតិកាលទី៧ ឆ្នាំ២០២៣ ទំនងជាមិនអាចទៅរួចនោះទេ ខណៈការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិខិតជិតមកដល់ហើយ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «មាននីតិវិធីច្រើនណាស់ដែលត្រូវធ្វើ ដំបូងឡើយ មានសេចក្តីព្រាងច្បាប់ មានសេចក្តីស្នើច្បាប់ ហើយទាល់តែព្រះករុណាគាត់ពិគ្រោះជាមួយក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ ឧទារហណ៍មានគណបក្សគ្រប់នៅក្នុងរដ្ឋសភាគាត់ចូលរួមក្នុងការសម្រេចផង ប៉ុន្តែគាត់ដាក់មកចេះតែដាក់មក ព្រោះជាមតិរបស់គាត់ ជាសំណើរបស់គាត់ ចេះតែដាក់មក ប៉ុន្តែតាមលទ្ធភាព តាមនីតិវិធីមានការពិបាកខ្លាំងណាស់ ហើយក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ គឺថាយើងមិនទាន់អាចធ្វើអ៊ីចឹងទៅបានទេ ហើយយើងពិបាកកែរដ្ឋធម្មនុញ្ញ គឺថាមិនងាយទេ»។
នាយកប្រតិបត្តិអង្គការនិចហ្វិក លោក សំ គន្ធាមី មានប្រសាសន៍ថា ការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់មិនមានអ្វីពិបាកសម្រាប់រដ្ឋសភានោះទេ ពីព្រោះតាមច្បាប់ តំណាងរាស្ត្រមានសិទ្ធិធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់បាន បើពួកគេមើលឃើញថា ច្បាប់ដែលបង្កើតផ្ទុយពីរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ លោកបន្តថា បើរដ្ឋសភាមិនធ្វើតាមសំណើរបស់គណបក្សនយោបាយដែលស្នើសុំធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ នឹងធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់តួនាទីរបស់តំណាងរាស្ត្រដែលពលរដ្ឋបោះឆ្នោតឱ្យ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ខ្ញុំចង់ឱ្យសំណើនេះ រដ្ឋសភាពិចារណា ដើម្បីធ្វើយ៉ាងណាឱ្យធ្វើការកែសម្រួល ឬក៏ធ្វើវិសោធនកម្មទៅលើសំណើរបស់គណៈបក្សនយោបាយដែលគាត់បានស្នើឡើង គាត់ត្រូវតែដាក់នៅរដ្ឋសភា ប៉ុន្តែគាត់នឹងមិនសប្បាយចិត្តម្នាក់ឯង ហើយវានឹងប៉ះពាល់ដល់តំណាងរាស្ត្រដែរ ដែលការងារតំណាងរាស្ត្រ គេស្នើឱ្យគាត់ការក្រោយៗទៀត ហើយគាត់អត់ព្រមធ្វើ»។
បើតាមសេចក្តីសម្រេចរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកាលពីឆ្នាំមុន បានកំណត់យកថ្ងៃអាទិត្យ ទី២៣ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៣ ជាកាលបរិច្ឆេទនៃការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្រ្តសម្រាប់នីតិកាលទី៧ នៃរដ្ឋសភា៕
