សង្គមស៊ីវិលដែលធ្វើការលើវិស័យការងារ ជំរុញដល់រដ្ឋាភិបាលលើកកម្ពស់សេដ្ឋកិច្ចគ្រួសាររបស់ប្រជាពលរដ្ឋឱ្យប្រសើរឡើង និងចុះអធិការកិច្ចជាប្រចាំនៅទីតាំងសិប្បកម្មឡឥដ្ឋ ដើម្បីទប់ស្កាត់ការប្រើប្រាស់កម្លាំងពលកម្មលើកុមារ និងការដាក់ខ្លួនបញ្ចាំដើម្បីដោះបំណុលរបស់កម្មករ ធ្វើការនៅសិប្បកម្មឡឥដ្ឋ បន្ថែមលើការព្រមានប្រើប្រាស់វិធានការច្បាប់ទៅលើអាណាព្យាបាល ដែលយកកូនមិនទាន់គ្រប់អាយុទៅធ្វើការនៅសិប្បកម្មឡឥដ្ឋ។
ការលើកឡើងរបស់សង្គមស៊ីវិល បានធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការងារ និងបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈ លោក ហេង សួរ កាលពីថ្ងៃទី៣០ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៤ បានព្រមានទៅនិយោជក និងអាណាព្យាបាល ពីការប្រឈមមុខនឹងផ្លូវច្បាប់ ប្រសិនបើពួកគេក្លែងបន្លំឯកសារអាយុកុមារ ដើម្បីធ្វើការនៅក្នុងសិប្បកម្មឡឥដ្ឋ។
ក្នុងសិក្ខាសាលាពិគ្រោះយោបល់ស្តីពី «បញ្ហាប្រឈមគ្រោះថ្នាក់ការងារ និងសុខភាពសុវត្ថិភាពសម្រាប់កម្មករនិយោជិតវិស័យសំណង់ និងឡឥដ្ឋនៅកម្ពុជា» ដែលត្រូវបានទំព័រហ្វេសប៊ុករបស់ក្រសួងលើកយកមកផ្សព្វផ្សាយនៅថ្ងៃទី២ ខែធ្នូនេះ លោក ហេង សួរ បានលើកឡើងថា កន្លងមក ក្រសួងបានណែនាំ ផ្សព្វ ផ្សាយ និងទប់ស្កាត់ការប្រើប្រាស់កម្លាំងពលកម្មកុមារនៅក្នុងសិប្បកម្មឡឥដ្ឋ ដែលជាសកម្មភាពខុសច្បាប់។
លោកបានព្រមានជាថ្មីថា ប្រសិនបើក្រសួងរកឃើញថា និយោជក និងអាណាព្យាបាល ដែលហ៊ានក្លែងបន្លំឯកសារអាយុរបស់កុមារ ដើម្បីធ្វើការនៅក្នុងអាជីវកម្មឡឥដ្ឋនោះ ពួកគេនឹងត្រូវទទួលខុសត្រូវចំពោះមុខច្បាប់ ខណៈក្រសួងនៅតែមានការសង្ស័យថា មានសិប្បកម្មឡឥដ្ឋមួយចំនួន នៅតែបន្តការប្រើប្រាស់កម្លាំងពលរដ្ឋលើកុមារ ឬក្មេងមិនទាន់គ្រប់អាយុ។
លោកថា៖ «យើងក៏នៅមានការសង្ស័យថា មានឡឥដ្ឋខ្លះគាត់ប្រើកម្លាំងពលកម្ម ដែលជាក្មេងមិនទាន់គ្រប់អាយុ អីចឹងយើងក៏មើលដូចគ្នា តើនិយោជកពិតជាមានចេតនាប្រើក្មេងដែលមិនទាន់គ្រប់អាយុ ឬមួយក៏ឪពុកម្តាយ ឬមួយក៏អ្នកពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀតផលិតឯកសារក្លែងក្លាយ ដើម្បីបញ្ជាក់អាយុរបស់ក្មេងហ្នឹងដែរឬទេ? បើសិនជាក្មេងនោះមានឯកសារបញ្ជាក់ថាខ្លួនអាយុប៉ុណ្ណេះ ហើយឪពុកម្តាយជាអ្នកបញ្ជាក់ ជាអ្នកអះអាងថាអាយុប៉ុណ្ណោះ និយោជកគាត់ចុះកិច្ចសន្យាការងារនោះ នោះនិយោជកក៏មានកំហុសមួយផ្នែក ក៏ប៉ុន្តែអ្នកដែលក្លែងឯកសារឪពុកម្តាយដែលកុហុកអាយុកូន ត្រូវតែទទួលខុសត្រូវនៅក្នុងការក្លែងឯកសារទាំងអស់នេះ អីចឹងយើងក៏ពិនិត្យមើលបញ្ហាទាំងអស់នេះដែរ»។
លោក ហេង សួរ ក៏បានព្រមានជាថ្មីផងដែរ ទៅដល់និយោជក ឬម្ចាស់សិប្បកម្មឡឥដ្ឋ ដែលមិនដាក់ស្លាកហាមប្រាមកុមារ ឬអ្នកដែលគ្មានភារកិច្ច ចូលទៅក្នុងបរិវេណសង្វាក់ផលិតកម្មផងដែរ ដោយថា ប្រសិនបើមន្រ្តីអធិការកិច្ចការងាររកឃើញ នោះនិយោជកនឹងត្រូវទទួលខុសត្រូវចំពោះមុខច្បាប់ដូចគ្នាដែរ។
រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការងាររូបនេះ ក៏បានអះអាងដែរថា ក្នុងរយៈពេល ៣ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ មិនមានករណីឧបទ្ទវហេតុគ្រោះថ្នាក់នៅក្នុងសិប្បកម្មឡឥដ្ឋនោះទេ។ ប៉ុន្តែក្រសួងក៏មិនបោះបង់ចោលការត្រួតពិនិត្យលើផ្នែកសុវត្ថិភាពនៅតាមសិប្បកម្មឡឥដ្ឋនោះដែរ។
ប្រធានសមាគមប្រជាធិបតេយ្យឯករាជ្យនៃសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធ (IDEA) លោក វន់ ពៅ មានប្រសាសន៍នៅថ្ងៃទី៣ ខែធ្នូនេះថា ការលើកឡើងរបស់ថ្នាក់ដឹកនាំក្រសួងការងារ ជាយន្តការល្អមួយដែលអាចទប់ស្កាត់និយោជក និងអាណាព្យាបាល កុំឱ្យក្លែងបន្លំអាយុកុមារ ឬកូនរបស់ខ្លួន ដើម្បីធ្វើការនៅសិប្បកម្មឡឥដ្ឋ។ តែយ៉ាងណា តាមការសង្កេតរបស់លោក គឺមានកត្តាមួយចំនួនដែលនាំធ្វើឱ្យអាណាព្យាបាល បង្ខំចិត្តកែសម្រួលអាយុកូន ដើម្បីជួយធ្វើការរកប្រាក់ចំណូល ក្នុងនោះមានបញ្ហាជីវភាពដោយសារការធ្លាក់ចុះសេដ្ឋកិច្ចរបស់ពលរដ្ឋ ការជាប់អន្ទាក់បំណុលគ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ ទីផ្សារការងារនៅកម្ពុជាមានភាពចង្អៀត និងប្រាក់ឈ្នួលរបស់កម្មករនៅមានកម្រិតទាប ខណៈការចុះធ្វើអធិការកិច្ចរបស់ក្រសួងសាម៉ី ក៏នៅមានកម្រិតតិចតួចផងដែរ។
លោកថា៖ «អ្វីដែលរដ្ឋាភិបាលគួរធ្វើ ធ្វើយ៉ាងណារៀបចំដំណើរការសេដ្ឋកិច្ចពលរដ្ឋហ្នឹង ឱ្យមានភាពប្រសើរឡើងទាក់ទងនឹងប្រាក់ចំណូលរបស់ពួកគាត់ ដើម្បីកុំឱ្យពួកគាត់ចេះតែបន្ថែមអាយុកូន ទី២ គឺត្រូវរៀបចំយន្តការធ្វើយ៉ាងណាឱ្យពលរដ្ឋមានលទ្ធភាពនូវការដោះបំណុល ដែលខ្លួនកំពុងជាប់អន្ទាក់បំណុល ទី៣ រដ្ឋគួរតែរៀបចំយន្តការធ្វើអធិការកិច្ចបន្ថែមទៀត ឱ្យបានញឹកញាប់ នៅតាមការដ្ឋានឡឥដ្ឋនៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ជៀសវាងនូវការប្រើប្រាស់កម្លាំងពលកម្មកុមារនៅតាមបណ្តាឡឥដ្ឋទាំងនោះ»។
អ្នកគ្រប់គ្រងកម្មវិធីការងារនៃអង្គការសង់ត្រាល់ លោក ឃុន ថារ៉ូ មានប្រសាសន៍ស្រដៀងគ្នានេះដែរថា អ្វីដែលក្រសួងបានលើកឡើងនេះ ជាយន្តការល្អមួយក្នុងការជួយឱ្យកុមារទទួលបានឱកាសក្នុងការសិក្សារ។ ប៉ុន្តែលោកថា ដើម្បីឱ្យកុមារទាំងនោះមានលទ្ធភាពសិក្សាបាន លុះត្រាតែស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ច និងលក្ខខណ្ឌការងាររបស់អាណាព្យាបាល ដែលជាកម្មករបម្រើការងារនៅសិប្បកម្មឡឥដ្ឋនោះ ត្រូវបានលើកកម្ពស់ឱ្យមានភាពល្អប្រសើរ និងការពារដោយច្បាប់ ហើយរដ្ឋាភិបាល និងនិយោជកត្រូវគិតគូរឱ្យបានខ្ពស់ពីសុវត្ថិភាព ព្រមទាំងផ្តល់នូវកិច្ចគាំពារសង្គមទៅដល់កម្មករ។
លោកថា៖ «ដើម្បីទប់ស្កាត់កុំឱ្យមានពលកម្មកុមារហ្នឹង វាលុះត្រាតែមានយន្តការនៃការចុះធ្វើអធិការកិច្ចហ្នឹងឱ្យបានទៀងទាត់ ឱ្យបានដិតដល់នៅតាមបណ្តាឡឥដ្ឋផ្សេងៗទៀត ហើយវាពិបាកដែរ ពីព្រោះថា នៅពេលដែលកម្មករគាត់ធ្វើការងារនៅក្នុងការដ្ឋានឡឥដ្ឋ គាត់នៅជាមួយក្រុមគ្រួសារ ទោះបីពេលដែលអធិការកិច្ចហ្នឹងគាត់ចុះទៅ គឺគាត់មិនឱ្យកុមារធ្វើការងារនៅឡឥដ្ឋហ្នឹងទេ អីចឹងអាចមានទម្រង់ខ្លះ នៅពេលដែលអធិការកិច្ចគាត់ចុះទៅ អត់រកឃើញនូវកម្លាំងពលកម្មកុមារនៅក្នុងការដ្ឋានឡឥដ្ឋទេ»។
បើតាមរបាយការណ៍ជំរឿន និងការសិក្សានាពេលកន្លងមក នៅកម្ពុជា មានសិប្បកម្មឡឥឡដ្ឋប្រមាណជាង ៤០០កន្លែង ក្នុងនោះមានកម្លាំងពលកម្មសរុបជាង ១ម៉ឺននាក់ ប៉ុន្តែអ្នកដែលធ្វើការងារផ្ទាល់មានតែជាង ៦ពាន់ នាក់ប៉ុណ្ណោះ ខណៈ៤ពាន់នាក់ទៀត អាចជាប្តី ប្រពន្ធ និងកូនៗរបស់កម្មករដែលធ្វើការនៅឡឥដ្ឋនោះ។ នេះបើតាមការបញ្ជាក់របស់លោក ឃុន ថារ៉ូ និងរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការងារ លោក ហេង សួរ។
កាលពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៣ អង្គការសិទ្ធិមនុស្ស លីកាដូ ក៏បានចេញរបាយការណ៍មួយដោយរកឃើញថា ការបញ្ចាំខ្លួនដោះបំណុល និងពលកម្មកុមារ នៅតែបន្តរីករាលដាលនៅតាមសិប្បកម្មផលិតឥដ្ឋនៅកម្ពុជា ខណៈដែលអាជ្ញាធររដ្ឋនៅតែបន្តភាពអសកម្មអស់ជាច្រើនទសវត្សរ៍។
របាយការណ៍ដដែល បន្តថា ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ សិប្បកម្មផលិតឥដ្ឋ ជាញឹកញាប់ដុតសំណល់កម្ទេចក្រណាត់ធ្វើជាឥន្ធនៈបញ្ឆេះឡឥដ្ឋ បើទោះជាវាមានផលប៉ះពាល់ដល់សុខភាព និងបរិស្ថានក្តី។ កម្មករសិប្បកម្មផលិតឥដ្ឋ និងកូនៗរបស់ពួកគេ ត្រូវបានរាយការណ៍អំពីបញ្ហាប្រព័ន្ធដង្ហើម ការឈឺក្បាល និងគ្រោះថ្នាក់ដទៃផ្សេងទៀត។ អង្គការលីកាដូ បានរកឃើញសំណល់របស់ម៉ាកសម្លៀកបំពាក់អន្តរជាតិចំនួន ១៩ នៅសិប្បកម្មផលិតឥដ្ឋចំនួន៧។
ការរកឃើញនេះ គឺជាលទ្ធផលនៃការចុះផ្ទាល់របស់ក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវនៃអង្គការនេះ នៅតាមសិប្បកម្មផលិតឥដ្ឋចំនួន ២១កន្លែង នៅក្នុងខេត្តកណ្តាល និងរាជធានីភ្នំពេញ នៅឆ្នាំ២០២៣ ព្រមទាំងការសម្ភាសន៍ជាមួយកម្មករ និងអតីតកម្មករ។ ពួកគេបានរកឃើញកុមារកាត់ និងច្រកដីឥដ្ឋចូលទៅក្នុងម៉ាស៊ីនផលិតឥដ្ឋដោយដៃ ដែលអាចបំផ្លាញអវយវៈកម្មករបាន។ ពួកគេក៏បានរកឃើញ ក្មេងៗកាត់ដីឥដ្ឋដោយប្រើខ្សែលួស យកឥដ្ឋចេញពីខ្សែពាន រុញរទេះដឹកឥដ្ឋ និងជញ្ជូនឥដ្ឋដាក់លើរថយន្ត។
នៅអំឡុងពេលនោះ លោក កត្តា អ៊ន អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការងារ បានប្រាប់ខេមបូចាថា ក្រុមអធិការ កិច្ចការងាររបស់ក្រសួងបានចុះទៅតាមរោងចក្រសរុបចំនួន ៣៥៣លើក ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០២១ មក ហើយបានរកឃើញថា៖ «គ្មានការប្រើប្រាស់ពលកម្មកុមារ និងទាសភាពបំណុលនោះទេ»។ លោកបន្តថា ក្រសួងបានធ្វើការងារដើម្បីលុបបំបាត់ពលកម្មកុមារ ហើយនឹងស៊ើបអង្កេតក្នុងករណីសង្ស័យណាមួយ។ លោកថា ការបំពានច្បាប់ អាចនាំឱ្យមានការពិន័យ ការបិទអាជីវកម្ម ឬប្រឈមនឹងបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌ។
តែយ៉ាងណា អ្នកនាង ណាលី ពីឡូក នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការក្រៅតំបន់នៃអង្គការលីកាដូ បានលើកឡើងនៅក្នុងរបាយការណ៍នោះថា រាជរដ្ឋាភិបាល អនុញ្ញាតឱ្យការបញ្ចាំខ្លួនដោះបំណុល និងពលកម្មកុមារ បន្តមានយ៉ាងជាក់ច្បាស់។ អ្នកនាងបន្តថា ការសម្តែងរបស់អាជ្ញាធររដ្ឋ ក្នុងការចុះត្រួតពិនិត្យលើសិប្បកម្មផលិតឥដ្ឋ ហើយចុងក្រោយបដិសេដថាមិនមានបញ្ហាទាំងនេះ គឺជាកិច្ចប្រឹងប្រែងបែបអវិជ្ជមាន ដើម្បីតែលាក់បាំងការពិត។ អ្នកនាងបន្ថែមថា ដល់ពេលហើយដែលត្រូវបញ្ចប់ទាសភាពសម័យទំនើប និងពលកម្មកុមារ នៅតាមសិប្បកម្មផលិតឥដ្ឋនៅកម្ពុជា៕
ដោយ៖ កញ្ញា កែវ មរកត
