CAT ចង់​ឱ្យ​ម្ចាស់​កិច្ច​ព្រមព្រៀង​ទីក្រុង​ប៉ារីស​សង្គ្រោះ​កម្ពុជា​ពី​ការ​រំលោភ​សិទ្ធិ​ជា​ប្រព័ន្ធ

ក្រុម​អ្នក​តស៊ូមតិ​កម្ពុជា CAT ជំរុញ​ឱ្យ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ និង​ម្ចាស់​ហត្ថលេខី​កិច្ច​ព្រមព្រៀ​ង​ក្រុង​ប៉ារីស កោះ​ប្រជុំ​ឡើង​វិញ​បន្ទាន់ ដើម្បី​រក​ដំណោះ​ស្រាយ​នយោបាយ​កម្ពុជា ក្រោយ​រក​ឃើញ​ថា ជិត​​១០​ឆ្នាំ​​មកនេះ សិទ្ធិ​មនុសុ្ស​នៅ​កម្ពុជា​ត្រូវ​បាន​​រំលោភ​ជា​ប្រព័ន្ធ ​ក្រៅ​ក្រប​ខណ្ខ​ច្បាប់ សំ​ដៅ​កម្ទេច​ក្រុម​អ្នក​មាន​សំ​​ឡេង​​ជំទាស់​ ពី​រដ្ឋាភិបាល​គ្រួសារហ៊ុន ដោយ​មិន​មាន​ការ​ទប់​ស្កាត់​ពី​ស្ថាប័ន​ពាក់​ព័ន្ធ។

នេះ​បើ​តាម​សេចក្តី​វិភាគ​កម្រាស់​ ៧ទំព័រ របស់ក្រុម​អ្នក​តស៊ូ​មតិ​កម្ពុជា ហៅ​កាត់ CAT ពី​ទី​ក្រុង​ម៉ែល​ប៊ន ប្រទេស​អូស្រ្តាលី ចេញ​ផ្សាយនា​ថ្ងៃ​ទី​៩ ខែ​ធ្នូ ឆ្នាំ​២០២៤​នេះ។

CAT រក​ឃើញ​ថា អំ​ពើ​រំលោភ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ជា​ប្រព័ន្ធ​មាន​ភស្តុតាង​ច្បាស់​លាស់​ចាប់​តាំង​ពី​ឆ្នាំ២០១៥ រហូត​ដល់​ឆ្នាំ២០២៤ នេះ។

បើ​តាម CAT ការ​រំលោភ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​នៅ​កម្ពុជា​នេះ ស្តែង​ចេញ​តាម​រយៈ​ការ​ធ្វើ​ច្បាប់ គោល​នយោបាយ ការ​សម្រេច​របស់​នគរបាល ព្រះរាជអាជ្ញា ចៅក្រម រដ្ឋសភា ព្រឹទ្ធសភា ជាដើម សំដៅ​រឹត​ត្បឹត​ លើ​ក្រុម​ដែល​មាន​មតិ​ផ្ទុយ ឬមិន​គាំទ្រ​គណបក្ស​ដឹក​នាំ​រដ្ឋាភិបាល។

ក្នុង​ន័យ​នេះ CAT ថា ពួក​គេ​ទាំង​នោះ​ប្រើ​សិទ្ធិ​ស្រប​តាម​ច្បាប់​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ និង​ច្បាប់​អន្តរ​ជាតិ​មិន​បាន​នោះ​ទេ ព្រោះ​ត្រូវ​បាន​រា​រាំង ឬ​ធ្វើ​ទុក្ខ​បុក​ម្នេញ ដោយ​រដ្ឋ​ក្នុង​គ្រប់​ទំ​រង់ រួម​មាន​សាល​ក្រម សាល​ដីកា សេចក្តី​សម្រេច​របស់​ស្ថាប័ន​រដ្ឋ ឬ​ធ្វើ​ច្បាប់​ហាម​ឃាត់​សិទ្ធិ​សេរីភាព​ជា​ដើម។

ជាក់​ស្តែង CAT រក​ឃើញ​ថា សកម្មភាព​រំលោភ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ទាំង​នោះ រួម​មាន ការ​បង្កើត​ច្បាប់​ដាក់​គំនាប​ដល់​អង្គការ​ក្រៅ​រដ្ឋាភិបាល​ ឱ្យ​បញ្ចេញ​ទិន្នន័យ​ឯកជន​ភាព​របស់​បុគ្គល ការ​គំរាម​កំហែង​ប្រព្រឹត្ត​ដោយ​លោក ហ៊ុន សែន ប្រធាន​បក្ស​កាន់​អំណាច តាម​វោហា​សាសន៍​រាប់​មិន​អស់​តាំង​ពី​ឆ្នាំ២០១៧ ការ​អនុវត្ត​ច្បាប់​លើ​ពលរដ្ឋ​មាន​មតិ​ផ្ទុយ អង្គការ​សង្គម​ស៊ីវិល អ្នក​សារព័ត៌មាន​វិជ្ជា​ជីវៈ ដែល​សម្តែង​មតិ​ ពី​រឿងទឹក​ដី នយោ​បាយ សេដ្ឋកិច្ច បញ្ហា​ជន​អន្តោប្រវេសន៍​វៀត​ណាម និងចិន ជាដើម ដែល​ពួក​គេ​ត្រូវ​ចាប់​ខ្លួនភ្លាមៗ​ក្រោយ​​បញ្ជេញ​មតិ។

ជាង​នេះ​ទៅ​ទៀត ក្នុង​សេចក្តី​វិភាគ​របស់ CAT ចាត់​ទុក ការ​រំលាយ​គណបក្ស​សង្គ្រោះ​ជាតិ និង​ដក​​សិទ្ធិ​ធ្វើ​នយោបាយ​ពី​ពលរដ្ឋ​ខ្មែរ ១១៤នាក់ ដែល​នៅ​ក្នុង​រចនាសម្ព័ន្ធ​ថ្នាក់​ដឹក​នាំ​បក្ស​នេះ ជា​ការ​អនុវត្ត​ក្រៅ​ក្រប​ខណ្ឌ​ច្បាប់ ដែល​ជា​ការ​រំលោភ​សិទ្ធិ​មនុស្ស ខណៈ​ការ​រំលាយ​នេះ ក្រោយ​បក្ស​កាន់​អំណាច​ប្រឈម​ការ​ចាញ់​ការ​បោះ​ឆ្នោត​បើ​មាន​វត្ត​មាន​បក្ស​សង្គ្រោះ​ជាតិ​ចូល​រួម​ប្រកួត​នៅ​ឆ្នាំ២០១៨ ។

បន្ថែម​លើ​នេះ ការ​ផ្តួច​ផ្តើម​វិសោធនកម្ម​ច្បាប់​ស្តី​ពី​ការ​បោះ​ឆ្នោត ដើម្បី​យក​អាសនៈ​រដ្ឋ​សភា​ទាំង​៥៥  និង​ក្រុម​ប្រឹក្សា​ឃុំ-​សង្កាត់​ជាង​ ៥០០០អាសនៈ​របស់​គណបក្ស​សង្គ្រោះជាតិ​ ទៅ​ចែក​គណបក្ស​ដែល​ពលរដ្ឋ​មិន​បាន​បោះ​ឆ្នោត​ឱ្យ និង​បើក​ប្រាក់​បំ​ណាច់​ថវិកា​ជាតិ ដោយ​មិន​មាន​ភាព​ជា​តំណាង ក្នុង​ប្រព័ន្ធ​ប្រជាធិបតេយ្យ គឺជា អំពើ​រំលោភ​សិទ្ធិមនុស្ស​ជា​ប្រព័ន្ធ។

រីឯ ការ​ដក​សិទ្ធិ​សេរីភាព​លោក កឹម សុខា ប្រធាន​គណបក្ស​សង្គ្រោះជាតិ ទាំង​មាន​អភ័យ​ឯកសិទ្ធិ​សភា និង​ដំណើរការ​ក្តី​ជា​ច្រើន​ឆ្នាំ​ ចាប់​តាំង​ពី​ឆ្នាំ២០១៧ ដល់ឆ្នាំ​២០២៤ បាន​ក្លាយ​ជា​ភស្តុតាង​នៃការ​រំលោភ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​យ៉ាង​ធ្ងន់​ធ្ងរ​ ប្រ​ព្រឹត្ត​ដោយ​រដ្ឋ​អំណាច​ក្នុង​ទំរង់​ជា​ការ​អនុវត្ត​នីតិវិធី​តុលាការ ដែល​មិន​ត្រឹម​ត្រូវ តាម​គោល​ការណ៍​ជំនុំ​ជម្រះ ដោយ​យុត្តិធម៌​ដែល​មាន​ចែង​ក្នុង​នីតិវិធី​ព្រហ្មទណ្ឌ និង​កតិកា​សញ្ញា​អន្តរជាតិ​ ស្តី​ពី​​សិទ្ធិ​​ពលរដ្ឋ និង​សិទ្ធិ​នយោបាយ។

ក្នុង​ន័យ​នេះ ក្រុម​អ្នក​តស៊ូ​មតិ បាន​លើក​ទឹក​ចិត្ត ស្ថាប័ន​សិទ្ធិ​មនុស្ស​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ និង​ប្រទេស​ហត្ថលេខី​កិច្ច​ព្រមព្រៀង​សន្តិភាព​ទី​ក្រុង​ប៉ារីស គួរ​កោះ​ប្រជុំ​ឡើង​វិញ ដើម្បី​រក​ដំណោះ​ស្រាយ​នយោបាយ ធានា​ឱ្យ​ខ្មែរ​នៅ​ក្រៅ​ប្រទេស​ចូល​ប្រទេស​វិញ​បាន ហើយ​ដោះលែង​អ្នក​ជាប់​ឃុំ​ឃាំង​ដោយ​សារ​សកម្មភាព​សម្តែង​មតិ និង​នយោបាយ​ទាំង​អស់ ឱ្យ​មាន​សេរីភាព ដែល​ជា​ការ​សង្គ្រោះ​កម្ពុជា​ពីការ​រំលោភ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ ជា​ប្រព័ន្ធ​ពី​រដ្ឋាភិបាល​បច្ចុប្បន្ន។

បន្ថែម​លើ​នេះ ប្រធាន​ក្រុម​អ្នក​តស៊ូ​មតិ​កម្ពុជា លោក ហុង លឹម និយាយថា ការដឹកនាំរបស់គ្រូសារហ៊ុន ចាប់​ចង​មនុស្ស​តាម​ទំ​នើង​ចិត្ត​បែប​នេះ នឹង​នាំ​ឱ្យ​ជាតិ​រង​ទណ្ឌកម្ម​ពី​លោក​សេរី​ថែម​ទៀត ធ្វើ​ឱ្យ​ពលរដ្ឋ​ជួប​វិបត្តិ​ជីវភាព​កាន់​តែ​ធ្ងន់​ធ្ងរ អាច​ផ្ទុះ​ចលាចល​សង្គម​ដូច​បណ្តា​ប្រទេស​ផ្តាច់​ការ​មួយចំនួន បើ​គ្មាន​ការ​កែលម្អ​ទាន់​ពេល​ទេ។

លោកថា៖ «យើង​បាន​ឃើញ​ឧទាហរណ៍ [បាតុកម្ម​ទម្លាក់​មេ​ដឹកនាំ​] នៅ​ស៊ីរី​ឃើញ​ឧទាហរណ៍​នៅភូមា។ ចឹង​យើង​សង្ឃឹម​ថា ខ្មែរ​ដែល​កាន់​តែ​ទ្រាំ​មិនបាន​នឹងបះបោរ គឺថា​ត្រូវ​តែ​កម្ចាត់​ដេញ​ចោល​ពូជ​ពង្ស​វង្ស​ត្រកូល ដែល​តិរិច្ឆាន ស៊ី​សាច់​ហុត​ឈាម​អង្គាម​ឆ្អឹង»

ជុំវិញ​រឿង​នេះ អ្នក​នាំ​ពាក្យ​គណបក្ស​ប្រជាជនកម្ពុជា លោក សុខ ឥសាន្ត បាន​ច្រាន​ចោល​ការ​ចោទ​ថា ការ​ដឹក​នាំ​របស់​គណបក្ស​ប្រជាជនកម្ពុជា មាន​ការ​រំលោភ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ជា​ប្រព័ន្ធ ដោយ​ថា  វិធាន​ការ​ច្បាប់​ធ្វើ​ឡើង​ចំពោះ​មនុស្ស​ទូទៅ​ដែល​ប្រព្រឹត្ត​ខុស​ច្បាប់​ប៉ុណ្ណោះ មិន​មែន​អនុវត្ត​តែ​លើ​អ្នក​នយោបាយ​ប្រឆាំង​ ​ដូច​ការ​ចោទ​ទេ។

លោក​ថា៖ «ការ​ចាប់​ខ្លួន គេ​ចាប់​ខ្លួន​អ្នក​ល្មើស​ច្បាប់ គេ​អត់​ចាប់​ខ្លួន​គិត​ថា អ្នក​នយោបាយ មន្រ្តី​រាជការ យុវជន ឬស្រ្តីទេ ឱ្យ​តែ​អ្នក​ណា​ប្រព្រឹត្ត​ល្មើស​ច្បាប់ គេ​ចាប់​ហើយ​អាហ្នឹង គេ​ហៅ​ថា លើក​កម្ពស់​ប្រជាធិបតេយ្យ និងពង្រឹង​នីតិរដ្ឋ»

ទោះ​ជា​បែប​នេះ​ក្តី ជុំ​វិញ​ការ​រំលោភ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​នេះ សភា​អឺរ៉ុប កាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី២៨ ខែ​វិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៤ បាន​ជំរុញ​ឱ្យ​គណៈ​កម្មការ​អឺរ៉ុប និង​សហភាព​អឺរ៉ុប សើ​រើ​ឡើង​វិញ​ប្រព័ន្ធ​អនុគ្រោះ​ពន្ធ EBA ដែល​នៅ​សល់​ ៨០% ជា​មួយ​កម្ពុជា និង​ដាក់​ទណ្ឌកម្ម​ជាក់​លាក់​លើ​មន្ត្រី​រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា ដែល​ពាក់​ព័ន្ធ​នឹង​ការ​រឹត​ត្បិត​ ផ្នែក​នយោបាយ ដែល​ជា​ការ​ឆ្លើយ​តប​ទៅ​នឹង​ការ​មិន​អើ​ពើ​ស្តារ​ប្រជាធិបតេយ្យ ពី​សំ​ណាក់​រដ្ឋាភិបាល​គ្រួសារហ៊ុន។ សភា​អឺរ៉ុប​បាន ថ្កោល​ទោស ពី​ការ​រំលោភ​សិទ្ធិ​មនុស្ស ការ​រួម​តូច​លំហ​សង្គម​ស៊ីវិល​នៅ​កម្ពុជា និង​អំពាវ​នាវ​ឱ្យ​អាជ្ញាធរ​កម្ពុជា ​ដោះ​លែង​រាល់​អ្នក​ទោស​នយោបាយ សកម្មជន អ្នក​កាសែត អ្នក​ការពារ​សិទ្ធិមនុស្ស និង​តួអង្គ​សង្គម​ស៊ីវិល​ដ៏ទៃ​ទៀត​ទាំង​អស់​ ដែល​ត្រូវ​បាន​ចោទ​ប្រកាន់​ ក្រោម​បទ​ចោទ​ដែល​មានចរិត​នយោបាយ៕

ដោយ៖ លោក ​សែន សច្ចៈ

រក្សាសិទ្វិគ្រប់យ៉ាងដោយ ស៊ីស៊ីអាយអឹម

សូមបញ្ជាក់ថា គ្មានផ្នែកណាមួយនៃអត្ថបទ រូបភាព សំឡេង និងវីដេអូទាំងនេះ អាចត្រូវបានផលិតឡើងវិញក្នុងការបោះពុម្ពផ្សាយ ផ្សព្វផ្សាយ ការសរសេរឡើងវិញ ឬ ការចែកចាយឡើងវិញ ដោយគ្មានការអនុញ្ញាតជាលាយលក្ខណ៍អក្សរឡើយ។
ស៊ីស៊ីអាយអឹម មិនទទួលខុសត្រូវចំពោះការលួចចម្លងនិងចុះផ្សាយបន្តណាមួយ ដែលខុស នាំឲ្យយល់ខុស បន្លំ ក្លែងបន្លំ តាមគ្រប់ទម្រង់និងគ្រប់មធ្យោបាយ។ ជនប្រព្រឹត្តិ និងអ្នកផ្សំគំនិត ត្រូវទទួលខុសត្រូវចំពោះមុខច្បាប់កម្ពុជា និងច្បាប់នានាដែលពាក់ព័ន្ធ។

អត្ថបទទាក់ទង

សូមផ្ដល់មតិយោបល់លើអត្ថបទនេះ