បញ្ញវ័ន្តខ្មែរមួយចំនួន និងថ្នាក់ដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលបច្ចុប្បន្ន រួមទាំងអ្នកនយោបាយក្រៅរដ្ឋាភិបាល បានបន្តលើកឡើងពីមូលហេតុដែលនាំឱ្យខ្មែរចុះខ្សោយបាត់បង់ទឹកដីដ៏ធំល្វឹងល្វើយមកនៅតូចដូចសព្វថ្ងៃ ថាដោយសារតែខ្មែរមានជម្លោះផ្ទៃក្នុង បែកបាក់ជាតិ ប៉ុន្តែពួកគេពុំបានបង្ហាញពីយន្តការណាមួយក្នុងការដោះស្រាយជម្លោះរវាងខ្មែរនិងខ្មែរ ដែលកំពុងតែបន្តអូសបន្លាយនោះទេ។
ការលើកឡើងនេះ ចំពេលមេដឹកនាំគ្រួសារហ៊ុន កំពុងក្លាយជាផ្ទាំងស៊ីប របស់គណបក្សប្រឆាំង ដែលក្រុមជំទាស់ បានចោទប្រកាន់ថា ក្រោមការដឹកនាំរបស់គ្រួសារហ៊ុនជាង ៣ទសវត្សរ៍ ទៅនេះ បានធ្វើឱ្យទឹកដីខ្មែរមួយផ្នែកខ្លះទៀត ទាំងព្រំដែនគោក និងព្រំដែនសមុទ្រ រួមទាំងប្រជុំកោះក្រចកសេះ កោះត្រល់ ធ្លាក់ក្នុងដៃវៀតណាម និងកោះគុតដែលថៃកំពុងគ្រប់គ្រង តែមេដឹកនាំបក្សកាន់អំណាច មិនព្រមប្តឹងករណីនេះទៅតុលាការអន្តរជាតិ ដើម្បីការពារបូរណភាពទឹកដី ក៏ព្រោះតែខ្លាចបាត់បង់អំណាច។
ដែលជាការឆ្លើយតបទៅនឹងការចោទនេះ មេបក្សកាន់អំណាចគ្រួសារហ៊ុន បានបង្កើនវិធានចាប់ឃុំខ្លួនពលរដ្ឋជិត ១០០នាក់ ដាក់ពន្ធនាគារ ពាក់ព័ន្ធគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍រួម តាមព្រំដែនជាមួយវៀតណាម CLV និងថ្មីៗនេះជនភាសខ្លួនខ្មែរ ៦នាក់ ត្រូវបានចាប់បញ្ជូនពីប្រទេសថៃ មកកាត់ទោសនៅកម្ពុជា ចោទពីបទក្បត់ជាតិ ដោយសារពួកគេជំរុញឱ្យមេដឹកនាំការពារកោះគុត។
លោកបណ្ឌិត សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិតសភាកម្ពុជារបស់រដ្ឋាភិបាល បានថ្លែងនៅក្នុងកិច្ចពិភាក្សាតុមូលនៅរាជបណ្ឌិតសភា កាលពីថ្ងៃទី៦ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៤ ដោយលើកឡើងពីប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរតាំងពីក្រោយសម័យអង្គរដែលមានជម្លោះបាក់បែកផ្ទៃក្នុងថា ពេលណាដែលខ្មែរខ្សោយ ខ្មែរទៅពឹងអាណាម ខ្មែរទៅពឹងសៀម ពឹងចុះពឹងឡើង ធ្វើឱ្យខ្មែរបាត់បង់ទឹកដីអស់ ២១ខេត្ត ទៅប្រទេសវៀតណាម និងបាត់បង់ ១៩ខេត្តទៅប្រទេសថៃ ដែលទាំងអស់នេះជាមេរៀន ដែលខ្មែរត្រូវដឹង។
លោកបណ្ឌិតបានចោទសួរថា ដោយសារខ្មែរបន្តមានជម្លោះផ្ទៃក្នុង ដោយសារខ្មែរកាប់ចាក់គ្នាដើម្បីតែអំណាច តើពេលណាខ្មែររៀបចំខ្លួន ដើម្បីធ្វើជាម្ចាស់ទឹកដី ធ្វើជាម្ចាស់ជោគវាសនាលើប្រទេសជាតិរបស់ខ្លួន?។
លោកថា៖ «ដើម្បីធ្វើជាម្ចាស់វាសនា ត្រូវមើលរដ្ឋធម្មនុញ្ញ រដ្ឋធម្មនុញ្ញគេចែងហើយថា ប្រជាជនជាម្ចាស់ឆ្នោតជាម្ចាស់អំណាច អីចឹងវាល្មមពេលដែលអ្នកឯងមើលប្រវត្តិសាស្ត្រ ហើយថាខ្មែរបែកបាក់គ្នា ខ្មែរបាត់បង់អី? បាត់បង់ទឹកដី។ វ៉ៃខ្សោយទៅពឹងគេ គេដឹងខ្សោយគេខោកក្បាល។ ចឹងយើងឃើញទាំងអស់ហ្នឹងដែលជារឿងសោកនាកម្ម ដែលធ្វើឱ្យយើងលំបាក។ នេះយើងមើលទាំងអស់គ្នា វាជាការសោកសង្រេងមួយ ដែលយុវជនត្រូវចងចាំ»។
ការថ្លែងរបស់ លោកបណ្ឌិត សុខ ទូច ចំពេលដែលប្រធានគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា គ្រប់គ្រងដោយគ្រួសារហ៊ុន កំពុងរងការចោទប្រកាន់ ពីគណបក្សប្រឆាំងថា បានកាត់ទឹកដីឱ្យទៅវៀតណាម រួមទាំងកោះត្រល់ និងមិនប្តឹងប្រទេសថៃទៅតុលាការអន្តរជាតិ ដើម្បីទាមទារកោះគុត ដែលថៃកំពុងគ្រប់គ្រង ដើម្បីរក្សាអំណាច ដែលត្រូវបានចោទប្រកាន់ ពីតំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលមានបទពិសោធន៍កិច្ចការព្រំដែនគឺ លោក អ៊ុំ សំអាន។
លោកថា៖ «ខ្ញុំនិយាយពីបញ្ហាព្រំដែន គ្មានបំណងណាមួយវាយប្រហាររដ្ធាភិបាលនោះទេ។ គ្រាន់តែចង់ឱ្យរដ្ធាភិបាលឈឺឆ្អាលបញ្ហាព្រំដែន ការពារព្រំដែនកុំឱ្យបាត់បង់ កុំឱ្យចេះតែកាត់ទឹកដីខ្មែរយើងទៅឱ្យបរទេស ដើម្បីតែរក្សាអំណាច។ ខ្ញុំចង់ធ្វើម៉េចឱ្យមានការបណ្ដុះគំនិតជាតិឱ្យកូនខ្មែរចេះស្រលាញ់ ការពារទឹកដីរបស់យើង កុំឱ្យបាត់បង់ គង់វង្សតកូនតចៅទៀត។ បើមិនចឹងទេ ប្រទេសជាតិរបស់យើងអាចបាត់បង់ដូចទឹកដីចំប៉ា (ចាម) ដូចកម្ពុជាក្រោម ហើយយើងមើលវៀតណាម និងថៃ គេបណ្ដុះគំនិតជាតិនិយម ឱ្យកូនចៅរបស់គេស្នេហាជាតិ។ ប៉ុន្ដែមេដឹកនាំយើងខុសពីប្រទេសគេ តែនរណាហ៊ាននិយាយពីបញ្ហាព្រំដែន គឺចាប់ដាក់គុកអស់ហើយ »។
ការបន្តលើកឡើងពីបញ្ហាបូរណភាពទឹកដី ពីសំណាក់អ្នកនយោបាយមិនចំណុះឱ្យបក្សកាន់អំណាចនេះ ក៏ចំពេលដែលលោក ហ៊ុន សែន បន្តបើកយុទ្ធនាការចាប់ពលរដ្ឋ ដែលសកម្មនិយាយអំពីបញ្ហាព្រំដែនដាក់ពន្ធនាគារ និងបន្តប្រើតុលាការសម្លាប់ជីវិតនយោបាយមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំង ដែលមានសក្តានុពលប្រកួតប្រជែងអំណាច លើទីលានបោះឆ្នោតមានលោក សម រង្ស៊ី និងលោក កឹម សុខា ជាដើម។
ជាមួយគ្នានេះដែរ លោកបណ្ឌិត មាស នី អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវពីការអភិវឌ្ឍសង្គម ក៏បានថ្លែងនៅក្នុងកិច្ចពិភាក្សាតុមូល ដែលរៀបចំឡើងដោយរាជបណ្ឌិតសភាកម្ពុជាពេលនោះ ក៏បានរំឭកប្រហាក់ប្រហែល នឹងលោកបណ្ឌិត សុខ ទូច ដែរ ពីស្នាមរបួសរបស់កម្ពុជាពីអតីតកាល ដែលធ្វើឱ្យប្រទេសជិតខាងអាចសម្រេចមហិច្ឆតាលេបទឹកដីខ្មែរបានពេលនោះ។
លោកបណ្ឌិត មាស នី បានគូសបញ្ជាក់ថា បញ្ហាខ្មែរ បើកុំតែមានកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស គឺគ្មានការដកកងទ័ពវៀតណាមចេញពីកម្ពុជានោះទេ ហើយថាបើគ្មានកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស ក៏គ្មានសន្តិភាពដែរ ហើយមិនដឹងថា ខ្មែរត្រូវច្បាំងគ្នាដល់ពេលណា ឬរហូតដល់ពេលណានោះទេ ។
លោកសង្កត់ធ្ងន់ថា ខ្មែរយើងឈ្លោះគ្នាតាំងពីក្រោយសម័យអង្គរមកម្ល៉េះ មិនមែនទើបតែឈ្លោះនៅពេលនេះទេ រហូតដល់ចាស់ៗគាត់ដំណាលតគ្នាថា ខ្មែរយើងឱ្យតែមានគ្នាលើសពី២នាក់ គឺខាំគ្នាដែលទាំងនេះវាជាចរិកមួយដែលវាកើតចេញតាំងពីក្រោយសម័យអង្គរ។
មួយវិញទៀតលោកថា នេះជារឿងមួយដែលវាដិតដាម នៅក្នុងវប្បធម៌ខ្មែរ ដែលកើតឡើងនៅគ្រប់ជំនាន់ តាំងពីជំនាន់សង្គមរាស្ត្រនិយម មកដល់ជំនាន់ប៉ុលពត និងនៅតែបន្តរហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន។
លោកថា៖ «រៀងរាល់ពេលដែលខ្មែរមានជម្លោះធំៗ ជាមួយអ្នកខាងក្រៅ ខ្មែរយើងអត់សូវចំណាយពេលប្រមូលគ្នាដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមទេ ច្រើនតែងាកមកហើយចោទដាក់គ្នា ទៅវិញទៅមក ដែលយើងឃើញពាក្យក្បត់ជាតិពាក្យអី ដែលជំនាន់សង្គមរាស្ត្រនិយមអីក៏មានដែរ។ តាមពិតនៅពេលហ្នុងបើសិនជាខ្មែរយើងរួមគ្នាហើយដោះស្រាយ មើលសត្រូវរួមទាំងអស់គ្នាតែមួយ វាអត់អីទេ ប៉ុន្តែនៅពេលដែលយើងបែរមកឈ្លោះគ្នា វាទៅជាផ្តល់ឱកាសឱ្យគេវិញ»។
លោកបណ្ឌិត មាស នី ថ្លែងទៀតថា ទំនាស់ច្រើនជំនាន់មកជាចំណុចខ្សោយមួយរបស់អ្នកនយោបាយខ្មែរនៅពេលដែលប្រឈមនឹងអ្នកក្រៅ មិនចេះរួមគ្នាទទប់ទល់ តែបែរជាវិលមកចោទដាក់គ្នាឯង។
លោកសង្កត់ធ្ងន់ថា ទាំងនេះជារឿងមួយ ដែលវាកើតទៅជារឿងលាបពណ៌គ្នា ហើយថារឿងលាបពណ៌នេះ ក្នុងសង្គម ដែលកម្ពុជាបានឆ្លងកាត់ វិបត្តិផ្ទៃក្នុងច្រើនពេក គឺការលាបពណ៌វាជាលក្ខណៈធម្មជាតិមួយ ដែលវាត្រូវតែកើតឡើង។
មិនមែនមានតែបញ្ញវ័ន្ត ដែលគ្មានអំណាចនៅក្នុងដៃនោះទេ ដែលលើកឡើងពីជម្លោះផ្ទៃក្នុង ខ្មែរគ្នាឯង នាំឱ្យខ្មែរចុះខ្សោយបាត់បង់ទឹកដី លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត ក៏បានលើកឡើងដូចគ្នានេះផងដែរ។
នៅក្នុងពិធីមួយនៅភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី៥ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២៤ លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត បានលើកឡើងថា កម្ពុជាបាត់បង់ទឹកដី ពីអាណាចក្រខ្មែរមកនៅដូចសព្វថ្ងៃ បញ្ហាធំគឺការបែកបាក់ផ្ទៃក្នុងជាតិ ហើយចុងក្រោយគឺការកើតមានរដ្ឋប្រហារឆ្នាំ១៩៧០ ដែលឈានទៅដល់ការកាប់ចាក់គ្នា រហូតទៅដល់ឆ្នាំ១៩៩៨បានយើងចប់ ធ្វើឱ្យប្រជាពលរដ្ឋរាប់លាននាក់ ត្រូវបាត់បង់ជីវិត ហើយប្រទេសជាតិចុះខ្សោយ។
លោកថា៖ «តែឥឡូវ យើងមិនអាចអង្គុយយំស្តាយអ្វីដែលកើតមានហើយ មានតែធ្វើយ៉ាងម៉េច កុំឱ្យកង់ប្រវត្តិសាស្ត្រត្រឡប់មកវិញ គឺការបែកបាក់ផ្ទៃក្នុងរបស់យើង»។
បើទោះបីជាលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត បានថ្លែងទទួលស្គាល់បែបនេះក៏ដោយ ក៏ប៉ុន្តែចាប់តាំងពីពេលនោះមក លោកមិនត្រឹមតែ មិនដែលឃើញបង្ហាញពីឆន្ទៈក្នុងការធ្វើឱ្យខ្មែរស្រុះស្រួលគ្នា ឈានទៅរកការបង្រួបបង្រួមគ្នានោះទេ រដ្ឋាភិបាលក្រោមការដឹកនាំរបស់លោក ថែមទាំងនៅតែបន្តធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ ទៅលើអ្នកនយោបាយ និងសកម្មជនសង្គម ដោយចាប់ឃុំខ្លួនជាបន្តបន្ទាប់ ដោយគ្រាន់តែពួកគេបញ្ចេញមតិមិនស្របនឹងរដ្ឋាភិបាលរបស់លោក។
បើតាមអង្គការលីកាដូ គិតមកត្រឹមខែធ្នូនេះ មានអ្នកទោសមនសិការចំនួន៧៦នាក់ កំពុងបន្តជាប់ឃុំក្នុងពន្ធនាគារ ក្នុងនោះក៏មាន លោក កឹម សុខា ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលជាអ្នកនយោបាយជានិមិត្តរូបប្រកាន់គោលការណ៍អហិង្សានិយមផងដែរ។
ប៉ុន្តែទោះយ៉ាងណា លោក ប៉ែន បូណា ប្រធានអង្គភាពអ្នកនាំពាក្យរាជរដ្ឋាភិបាល បានចាត់ទុកថ្នាក់ដឹកនាំ និងអ្នកគាំទ្រអតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលមានស្ទើកន្លះប្រទេសថា ជាក្រុម «មួយក្តាប់តូច»។
បន្ថែមពីនេះលោកគូសបញ្ជាក់ថា រដ្ឋាភិបាលនឹងពុំមានការបង្រួបបង្រួមផ្សះផ្សាជាមួយ «ក្រុមឧទ្ទាមមួយក្តាប់តូច» នេះឡើយ ដោយលោកថា ការផ្សះផ្សាបង្រួបបង្រួមជាតិ រាជរដ្ឋាភិបាលដឹកនាំដោយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានធ្វើរួចរាល់អស់ហើយតាំងពីឆ្នាំ១៩៩៨ ដែលកាលនោះ ភាគីខ្មែរក្រហមដែលជាក្រុមចុងក្រោយ បានចូលមកបង្រួបបង្រួមគ្នាដាក់អាវុធចុះ ដូរសម្លៀកបំពាក់ ចូលមកក្នុងរាជរដ្ឋាភិបាលតែមួយ រស់ក្រោមដំបូលរដ្ឋធម្មនុញ្ញតែមួយ។
ប៉ុន្តែ លោក នី សុខា ប្រធានសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្ស អាដហុក បានថ្លែងកាលពីពេលថ្មីៗនេះថា លោកមានការព្រួយបារម្ភនៅពេលដែលរដ្ឋាភិបាលនៅតែបន្តចាប់ឃុំខ្លួនក្រុមអ្នកដែលមានសំឡេងមិនស្របជាមួយរដ្ឋាភិបាល ដែលវាកាន់តែធ្វើឱ្យមានការបែកបាក់នូវសាមគ្គីភាព និងការឯកភាពជាតិ រវាងគណបក្សកាន់អំណាច និងគណបក្សប្រឆាំង។
លោក នី សុខា បានលើកឡើងថា កម្លាំងរបស់គណបក្សប្រឆាំងអ្នកដែលគាំទ្រគណបក្សប្រឆាំងកន្លងមកនេះគឺមានរាប់លាននាក់មិនមែនតិចតួចទេ ហើយនៅពេលដែលមានការប្រទូសរាយគ្នាខាងទស្សនៈនយោបាយ ដែលមិនស្របគ្នាឃើញមានការបែងចែក រវាងប្រជាពលរដ្ឋដែលប្រកាន់នយោបាយប្រឆាំងនិងប្រជាពលរដ្ឋដែលប្រកាន់នយោបាយស្របជាមួយនឹងរដ្ឋាភិបាលហាក់បីដូចជាមានទស្សនបែកបាក់គ្នាកាន់តែធំទៅៗ។
លោកថា៖ «ហីនេះហើយជារឿងមួយ ដែលយើងមានការព្រួយបារម្ភណាស់ ទៅថ្ងៃអនាគតចំពោះប្រទេសជាតិយើង ដែលមិនមានការសាមគ្គីភាព មិនមានការឯកភាពជាតិតែ១ នេះគឺថាជាធម្មតានៅពេលដែលប្រទេស១ ដែលប្រជាពលរដ្ឋមានការបែកបាក់ ឬក៏អ្នកនយោបាយមានការបែកបាក់សាមគ្គីគ្នា គឺជារឿង១ ដែលមានវិបត្តិធំណាស់ មិនមែនជារឿង១ ល្អសម្រាប់ប្រទេសជាតិ១ទេ»។
ចំណែកលោក អ៊ូ ច័ន្ទរ័ត្ន អតីតតំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងជាសហស្ថាបនិកគណបក្សកែទម្រង់កម្ពុជាក៏បានបន្ទរលើបញ្ហានេះផងដែរថា យើងឃើញក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រ កាលណាមានការបែកបាក់ផ្ទៃក្នុងជាតិ ធ្វើឱ្យងាយស្រួលដល់ប្រទេសជិតខាង គេលូកជ្រៀតជ្រែក រហូតធ្វើឱ្យកម្ពុជាបាត់បង់ទឹកដីមកដល់សព្វថ្ងៃនេះហើយនៅតែបន្តបែកបាក់ជាតិមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ មិនទាន់ឃើញមានឯកភាពជាតិនៅឡើយទេ គឺនៅតែមានការប្រឆាំងតតាំងគ្នា ដោយសារតែទស្សនៈមិនចុះសម្រុងគ្នា។
លោក ច័ន្ទរ័ត្ន បញ្ជាក់ថា កម្ពុជាមិនដូចប្រទេសដែលប្រកាន់យករបបប្រជាធិបតេយ្យដទៃទេ យើងតែងតែឈ្លោះគ្នាដោយសារតែមានទស្សនៈខុសគ្នានេះ អត់ជជែកគ្នាដើម្បីសម្របសម្រួលប្រកាន់យកគោលការណ៍ណាមួយដើម្បីស្វែងរកឯកភាពជាតិទេ ដោយអ្នកនយោបាយខ្មែរ នៅតែបន្តប្រើប្រាស់មធ្យោបាយដើម្បីកម្ទេចគ្នាទៅវិញទៅមក។
សម្រាប់លោក អ៊ូ ច័ន្ទរ័ត្ន វាមិនពិបាកពេកទេក្នុងការបង្រួបបង្រួមផ្ទៃក្នុងជាតិខ្មែរ ដើម្បីស្វែងរកការឯកភាពជាតិ ផ្សះផ្សាជាតិឱ្យតែអ្នកដឹកនាំនយោបាយខ្មែរគ្រប់ភាគីមានឆន្ទៈនយោបាយច្បាស់លាស់ ដោយចាត់ទុកផលប្រយោជន៍ជាតិ គឺជារឿងសំខាន់សម្រាប់ទាំងអស់គ្នា។ សម្រាប់រូបលោក លោកគិតថា បើសិនប្រទេសកម្ពុជាជ្រើសរើសយកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ដើម្បីគ្រប់គ្រងជាតិទៅហើយ ដូច្នេះជំហានទី១ យើងត្រូវគោរពទៅតាមគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យ និងគោលការណ៍សិទ្ធិមនុស្សឱ្យបានច្បាស់លាស់ និងត្រូវធ្វើការសម្របសម្រួលផ្សះផ្សាជាតិ។ ជំហានទី២ យើងត្រូវតែមានការស្រុះស្រួលគ្នា ទៅលើគោលនយោបាយជាតិធំៗ ជាពិសេសបញ្ហាបូរណភាពទឹកដី គឺត្រូវតែមានការឯកភាពពីគ្រប់ភាគី ហើយបើមិនអាចឈានទៅរកការព្រមព្រៀងគ្នាបានដូច្នោះទេ យើងអាចយកប្រជាពលរដ្ឋជាធំ ដោយធ្វើប្រជាមតិដើម្បីឱ្យអ្នកនយោបាយស្រុះស្រួលគ្នា៕
ដោយ៖ កញ្ញា កែវ មរកត
