គណបក្សកម្លាំងជាតិ នៅក្នុងទិវាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ១០ធ្នូនេះ បានជំរុញឱ្យមេដឹកនាំបក្សកាន់អំណាច បើកការសន្ទនានយោបាយ លុបបំបាត់ការគំរាមកំហែងនយោបាយគ្រប់រូបភាព ក្រោមហេតុផលការពារប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ ដើម្បីសង្គ្រោះវិបត្តិបំណុលពលរដ្ឋ។
នេះបើតាមសេចក្តីថ្លែងការណ៍ របស់គណបក្សចេញផ្សាយនៅថ្ងៃ១០ធ្នូនេះ ចំខួបលើកទី៧៦ នៃទិវាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ១០ធ្នូ ឆ្នាំ២០២៤។
ទិវាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ១០ធ្នូ ១៩៤៨ – ១០ ធ្នូ ២០២៤ គឺជាថ្ងៃរំលឹក នូវព្រឹត្តិការណ៍ជាប្រវត្តិសាស្ត្រ ដែលមហាសន្និបាតអង្គការសហប្រជាជាតិ (UN) បានអនុម័តសេចក្តីប្រកាសជាសកល ស្តីពីសិទ្ធិមនុស្ស នៅថ្ងៃទី១០ ខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៤៨ ដែលទទួលស្គាល់នូវសិទ្ធិសេរីភាព ជាមូលដ្ឋានរបស់មនុស្សជាតិ ដោយមិនប្រកាន់ជាតិសាសន៍ សញ្ជាតិ ភេទ ពណ៌សម្បុរ សាសនា ភាសារ ឋានៈ ឬនិន្នាការនយោបាយអ្វីឡើយ។
គណបក្សកម្លាំងជាតិ កត់សម្គាល់ឃើញថា ការរឹតត្បិតសេរីភាព ប្រជាធិបតេយ្យ និងការគោរពសិទ្ធិ មនុស្ស ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា នៅតែចង្អៀត សិទ្ធិសេរីភាពបញ្ចេញមតិ ព្រមទាំងសិទ្ធិសេរីភាពធ្វើនយោបាយត្រូវរងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ ផ្តើមចេញពីការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលជាគណបក្សប្រឆាំង ដោយប្រើអំណាចតុលាការកំពូល ឆ្នាំ២០១៧។
បន្ថែមពីនេះ គណបក្សនោះចាត់ទុកថា វិធានការរារាំងគណបក្សភ្លើងទៀនធំជាងគេ មិនឱ្យចូលរួមការបោះឆ្នោត ឆ្នាំ២០២៣ ការបំបិទសិទ្ធិមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំង មិនឱ្យធ្វើនយោបាយ ការចាប់មេដឹកនាំ និងសកម្មជនគណបក្សប្រឆាំង សកម្មជនការពារសិទ្ធិមនុស្ស សកម្មជនសហជីព សកម្មជនដីធ្លី សកម្មជនបរិស្ថាន ព្រមទាំង អ្នកសារព័ត៌មានឯករាជ្យ ដាក់ពន្ធនាគារជាដើម។
គណបក្សកម្លាំងជាតិ យល់ឃើញថា កម្ពុជាត្រូវពង្រឹង និងស្តារឡើងវិញ នូវការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និង ប្រជាធិបតេយ្យឱ្យបានពេញលេញ បើកលំហសេរីភាពនយោបាយ ដោយគ្មានការរើសអើង គោរពសិទ្ធិសេរីភាព បញ្ចេញមតិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ លុបបំបាត់ការគំរាមកំហែងនយោបាយគ្រប់រូបភាព ព្រមទាំងស្នើឱ្យមានការសន្ទនា ដោយឈរលើផលប្រយោជន៍ជាតិ ជាមួយសហគមន៍អឺរ៉ុប និងសហរដ្ឋអាមេរិក ដើម្បីទទួលបានពេញលេញ មកវិញនូវប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ (EBA) និង (GSP) សំដៅលើកកំពស់ជីវភាពកម្មករ និង ប្រជាពលរដ្ឋ ដែលបច្ចុប្បន្នកំពុងប្រឈម នឹងវិបត្តិបំណុលធ្ងន់ធ្ងរ។
បន្ថែមលើនេះ ទីប្រឹក្សាគណបក្សកម្លាំងជាតិ លោក រ៉ុង ឈុន ឱ្យវីអូឌីដឹងបន្ថែមនៅថ្ងៃនេះថា ប្រពន្ធ័អនុគ្រោះ របស់សហភាពអឺរ៉ុប និងអាមេរិក ជាផ្នែកជួយសង្គ្រោះវិបត្តិពលរដ្ឋ។
លោកថា៖ «ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធវាជួយច្រើនសម្រាប់កម្ពុជាយើង ទី១ រក្សាការងារជូនកម្មករ កម្មការី ទី២ ជួយរក្សានូវមុខរបរប្រជាពលរដ្ឋដែលលក់ដូរនៅជុំវិញរោងចក្រ ក៏ដូចជាឡានដឹកបងប្អូនកម្មករ និងក៏ដូចជាផ្ទះជួលផងដែរ»។
ដូចគ្នានេះដែរ ប្រធានសហជីពទ្រទ្រង់សិទ្ធិការងារ បុគ្គលិកកម្មករខ្មែរ នៃក្រុមហ៊ុនណាហ្គាវើលដ៍ កញ្ញា ឈឹម ស៊ីថរ និយាយថា ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ សក្តានុពលទាក់ទាញអ្នកវិនិយោគ ដែលជាប្រភពចំណូលរបស់ពលរដ្ឋ។ តែថា បើប្រព័ន្ធនេះត្រូវបានបាត់បង់ វានឹងបង្កផលប៉ះពាល់ដល់ជីវភាព។
កញ្ញាថា៖ «ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធហ្នឹង បានអនុញ្ញាតឱ្យកម្ពុជាយើងនាំទំនិញទៅប្រទេសអ៊ឺរ៉ុបដោយមិនមានការបង់ពន្ធ ចឹងវាទាក់ទាញអ្នកវិនិយោគច្រើនមកស្រុកខ្មែរ ហើយពេលមានអ្នកវិនិយោគមកស្រុកខ្មែរ ប្រជាពលរដ្ឋយើងក៏មានការងារធ្វើច្រើន ចឹងការផ្តល់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធនឹង គឺផ្តល់ផលប្រយោជន៍ដល់ប្រជាជន ក៏ដូចជាសេដ្ឋកិច្ចជាតិរបស់យើងទាំងមូល»។
ឆ្លើយតបនឹងរឿងនេះ អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក សុខ ឥសាន ហាក់មិនចាប់អារម្មណ៍និងមានក្តីបារម្ភ និងការជំរុញនេះទេ។
លោកថា៖ «អាហ្នឹងវាជារឿងធម្មតា វាជាសិទ្ធិរបស់គណៈកម្មាធិការអ៊ឺរ៉ុប គាត់ចង់ឱ្យជារឿងរបស់គាត់ ហើយគាត់មិនចង់ឱ្យជារឿងរបស់គាត់ តែចាប់បង្ខំយើងឱ្យធ្វើតាមគាត់អាហ្នឹងយើងមិនអាចធ្វើបានទេ»។
ដោយឡែក ប្រធានសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក លោក នី សុខា និយាយថា ដើម្បីទទួលបានប្រព័ន្ធអនុគ្រោះបន្ថែម ឬរក្សាប្រព័ន្ធអនុគ្រោះ៨០% នេះមិនឱ្យរបូត រដ្ឋាភិបាលគួរតែបន្ទន់ឥរិយាបទ ងាកមកគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យ ដើម្បីជួយសង្គ្រោះវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចជាតិ និងវិបត្តិពលរដ្ឋ។
លោកបន្តថា ក្នុងនាមលោកជាមន្រ្តីសង្គមស៊ីវិល មិនចង់ឃើញសហភាពអឺរ៉ុប ដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ ឬបន្តព្យួរប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធនេះ ដោយសារតែកម្ពុជាមិនគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យនោះទេ។
លោកថា៖ «រដ្ឋាភិបាលត្រូវតែបង្ហាញជំហរច្បាស់លាស់ ហើយមិនមែនគ្រាន់តែជំហរទេ គឺថាមកដល់ពេលនេះត្រូវតែបង្ហាញឱ្យឃើញ ការអនុវត្តឱ្យឃើញពីរឿងបញ្ហានៃការបើកលំហសិទ្ធិសេរីភាពទៅលើសង្គមស៊ីវិល ដូចជាបើកលំហសេរីភាពទៅលើសកម្មជនទាំងឡាយ រួមមានសកម្មជននយោបាយ សកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស សកម្មជនសង្គម និងសកម្មជនបរិស្ថានជាដើម»។
សភាអឹរ៉ុបបានអនុម័តសេចក្តីសម្រេចឱ្យសើរើប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ដល់កម្ពុជាដែលនៅសេសសល់ចំនួន៨០% កាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៤ គឺជាទណ្ឌកម្មដ៏ធំមួយ ចាប់តាំងពីលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ឡើងកាន់តំណែងជានាយករដ្ឋមន្ត្រី តពីឪពុករបស់លោកមក។
សហភាពអឺរ៉ុបបានដកហូតប្រព័ន្ធអនុគ្រោះនេះ ២០% ពីកម្ពុជាកាលពីពាក់កណ្តាលឆ្នាំ២០២០ ក្រោយពីអតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីលោក ហ៊ុន សែន បានបើកយុទ្ធនាការជាប្រព័ន្ធរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលមានប្រជាពលរដ្ឋគាំទ្រស្ទើរតែកន្លះប្រទេស និងបានចាប់ឃុំខ្លួនលោក កឹម សុខា ប្រធានគណបក្ស ក្រោមការចោទប្រកាន់ពីបទ «សន្ទិដ្ឋិភាព ជាមួយបរទេស» ជាបទចោទដែលមជ្ឈដ្ឋានជាតិ និងអន្តរជាតិចាត់ទុកថា ជារឿងនយោបាយ។
បើតាមអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស លីកាដូ គិតត្រឹមថ្ងៃទី៤ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៤ នេះ រដ្ឋាភិបាល និងស្ថាប័នអនុវត្តច្បាប់កម្ពុជាបាននឹងកំពុងបន្តឃុំខ្លួនអ្នកទោសមនសិការ យ៉ាងហោចណាស់ ៧៦នាក់។
ជុំវិញបញ្ហានេះ លោក វិធិត មុនថាប៊ន អ្នករាយការណ៍ពិសេស ស្តីពីស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា សហភាពអឺរ៉ុប សហរដ្ឋអាមេរិកជាដើម បានជំរុញ និងទាមទារឱ្យកម្ពុជាដោះលែងអ្នកទោសនយោបាយទាំងអស់ បញ្ចប់ការបង្ក្រាបលើសំឡេងប្រឆាំង និងចាត់វិធានការចាំបាច់នានាដើម្បីធានាឲ្យមានការបោះឆ្នោតដោយសេរីយុត្តិធម៌ ដែលមានការចូលរួមពីគ្រប់គណបក្សនយោបាយ។
ការជំរុញនេះ ក្រុមប្រទេស ប្លុកលោកសេរីមើលឃើញថា វិធានបង្ក្រាបទៅលើក្រុមសំឡេងជំទាស់ ពីសំណាក់មេដឹកនាំបក្សកាន់អំណាច មានចរិតនយោបាយ ជាទង្វើប្រាសចាកពីគន្លងប្រជាធិបតេយ្យ បំពានរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងកតិកាសញ្ញាអន្តរជាតិ ស្តីពីសិទ្ធិមនុស្ស និងសិទ្ធិនយោបាយ។ ជាងនេះទៅទៀត លោក មុនថាប៊ន បាននិយាយចំៗ ក្នុងកិច្ចប្រជុំក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិលើកទី៥៧ នៅទីក្រុងហ្វ្សឺណែវ អំឡុងដើមខែតុលាឆ្នាំ២០២៤ នេះថា ការផ្ទេរអំណាចនៅកម្ពុជា ក្នុងឆ្នាំ២០២៣ ធ្វើឡើងតែនៅក្នុងរង្វង់ក្រុមគ្រួសារ គឺជាការបន្តក្តោបក្តាប់អំណាចដោយគ្មានលក្ខណៈប្រជាធិបតេយ្យ និងតម្លាភាពឡើយ៕
ដោយ៖ លោក ប៉ុល សម្បត្តិ