អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងសិទ្ធិកម្មករ មើលឃើញថា វិបត្តិនយោបាយដែលបានអូសបន្លាយជិត ១០ឆ្នាំទៅនេះ បានបំពានសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរ បង្កជាក្តីបារម្ភទៅថ្ងៃអនាគតថា ពលរដ្ឋរាប់លាននាក់ដែលកំពុងជួបវិបត្តិបំណុលស្រាប់ និងរងគ្រោះក្រោមដៃមេដឹកនាំបក្សកាន់អំណាច បើមិនព្រមស្តារប្រជាធិបតេយ្យ។
ការថ្លែងនេះក្នុងទិវាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិលើកទី៧៦ ក្រោមប្រធានបទ «លើកតម្កើងសេរីភាពបញ្ចេញមតិ ដើម្បីសមភាព និងយុត្តិធម៌សង្គម» នៅទីលានប្រជាធិបតេយ្យ ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ នាថ្ងៃទី១០ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៤។
អនុប្រធានផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស និងដីធ្លី នៃសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្ស អាដហុក លោក យិន ម៉េងលី កត់សម្គាល់ថា ស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជាមានការធ្លាក់ចុះខ្លាំង ក្រោយឆ្នាំ២០១៧ មក ពោលគឺក្រោយមានការរំលាយបក្សសង្រ្គោះជាតិមក។
លោកសង្គត់ធ្ងន់ថា វិបត្តិនយោបាយនេះ ជំរុញឱ្យមានការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សជាប្រព័ន្ធ មានការប្រើប្រាស់ក្រមព្រហ្មទណ្ឌចោទប្រកាន់លើក្រុមសំឡេងរិះគន់ យ៉ាងសកម្មមកដល់បច្ចុប្បន្ន។
លោកថា៖«បញ្ហានយោបាយនេះ ជះឥទ្ធិពល ទៅដល់បញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សនេះ។ ពីមុនយើងអត់ដែលឮទេពីបទល្មើស ដែលមានចែងក្នុងច្បាប់ ហើយអត់សូវមានការយកមកចោទប្រកាន់ទេ ប៉ុន្តែក្រោយឆ្នាំ២០១៨ គឺបទល្មើស ជាច្រើនដែលមានចែង ក្នុងក្រមព្រហ្មទណ្ឌ ដែលជាឧបសគ្គនៅក្នុងការអនុវត្ត សេរីភាពបញ្ជេញមតិ សេរីភាពក្នុងការជួបជុំនេះ នៅក្រមព្រហ្មទណ្ឌពីបទញុះញង់ពីបទបរិហារនេះ»។
ដោយឡែកកញ្ញា វណ្ណី ទេវី តំណាងសហជីពសេរីភាព បានជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលថ្មីងាកទៅការគោរពសិទ្ធិមនុស្សឡើងវិញដើម្បីទទួលបានអំណោយផលប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធពីសហគមន៍អន្តរជាតិ ដែលជាផ្នែកមួយជួយលើកកម្ពស់ជីវភាពកម្មករ ឱ្យមានភាពល្អប្រសើរជាងបច្ចុប្បន្ន។
កញ្ញានិយាយថា៖ «យើងសង្ឃឹមថា រាជរដ្ឋាភិបាល នឹងយកចិត្តទុកដាក់ ធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវសេរីភាពសហជីព និងការលើកកម្ពស់សិទ្ធិសេរីភាពសហជីពក្នុងការការពារផលប្រយោជន៍បងប្អូនកម្មករ។ បន្ថែមពីនេះក្នុងនាមខ្ញុំជាអ្នកតំណាង ឱ្យកម្មករ គឺចង់ បាននូវប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ GSP និង EBA ព្រោះវាមានសារៈសំខាន់ខ្លាំងណាស់ដល់បងប្អូនកម្មករ ព្រោះថា តាមរយៈការនាំចេញ ស្មើនឹង៥០% នាំ[ទំនិញ]ចេញពីកម្ពុជា ទៅទីផ្សារអន្តរជាតិ»។
ថ្លែងក្នុងពិធីនោះដែរ កញ្ញា ឈឺម ស៊ីថរ ដែលធ្លាប់ជាប់ពន្ធនាគារ ២ដងក្រោយអនុវត្តសេរីភាពបញ្ជេញមតិក្នុងវិស័យការងារ បានលើកឡើងថា ការបំពានសិទ្ធិមនុស្សក្នុងវិស័យការងារនៅតែកើតមាន ព្រោះសហជីពឯករាជ្យរងការបញ្ឈប់ពីថៅកែ និងការរឹតត្បិតផ្នែកច្បាប់ ជុំវិញដំណើរការបង្កើតសហជីព ដើម្បីការពារសិទ្ធិកម្មករមិនចំណុះឱ្យថៅកែ។
កញ្ញាថា៖ «មកដល់ពេលនេះ យើងឃើញកាន់តែច្បាស់ពីបញ្ហានៃការបង្កើតច្បាប់នៅឆ្នាំ២០១៦ នោះ ដែលសហជីពគឺមានការលំបាកមែនទែនក្នុងការចុះបញ្ជី។ សហជីពដែលពិបាកចុះបញ្ជីនោះ គឺសហជីពទាមទារអត្ថប្រយោជន៍ឱ្យកម្មករ សហជីពដែលហ៊ាននិយាយពីបញ្ហារបស់កម្មករ សហជីពដែលហ៊ានតវ៉ាពីការរើសអើង បៀតបៀនអំពើហិង្សាកម្មករជាពិសេសស្រ្តីនៅកន្លែងការងារ ពិបាកចុះបញ្ជី»។
ទោះជាបែបណា លោក ប៉ែន បូណា ប្រធានអង្គភាពអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល ក្នុងឱកាសទិវាសិទ្ធិមនុស្ស១០ធ្នូនេះ បានលើកឡើងថា បើគ្មានការលះបង់របស់ថ្នាក់ដឹកនាំរបស់បក្សកាន់អំណាចរំដោះជាតិពីរបបប្រល័យពូជសាសទេ ក៏គ្មានសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជាដែរ។ ក្នុងន័យនេះ លោកថាការថែរក្សាសន្តិភាព ដូចដែលបក្សកាន់អំណាចរក្សាបានមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ គឺជាការធានាបាននូវការគោរពសិទ្ធិមនុស្សយ៉ាងពេញលេញ។
លោកថា៖ «សន្តិភាពប្រៀបបានទៅនឹងប័ណ្ណធានាអាយុជីវិត របស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ មិនឱ្យស្លាប់ដោយសារសង្រ្គាមតទៅទៀត មិនឱ្យរបួសពិការ ដោយសារសង្រ្គាមតទៅទៀតទេ នេះគឺជា តម្លៃនៃសន្តិភាពពាក់ព័ន្ធទៅនឹងសិទ្ធិមនុស្ស»។
ផ្ទុយពីការលើកឡើងនេះ គណបក្សកម្លាំងជាតិ តាមរយៈសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់ខ្លួន ក្នុងទិវាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិនេះ កត់សម្គាល់ថា ការរឹតត្បិតសេរីភាពបញ្ជេញមតិ ការបំពានសិទ្ធិមនុស្ស ព្រមទាំងសិទ្ធិធ្វើនយោបាយ រងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។
ប្រភពនោះថា បញ្ហានេះស្តែងចេញតាមរយៈ ការរំលាយគណបក្សសង្រ្គោះជាតិនៅឆ្នាំ២០១៧ ការរារាំងគណបក្សភ្លើងទៀន មិនឱ្យចូលរួមការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០២៣ ការបំបិទសិទ្ធិមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំងមិនឱ្យធ្វើនយោបាយ ការចាប់ខ្លួនសកម្មជនបក្សប្រឆាំង សកម្មជនការពារសិទ្ធិមនុស្ស សកម្មជនសហជីព សកម្មជនដីធ្លី សកម្មជនបរិស្ថាន ព្រមទាំង អ្នកសារព័ត៌មានឯករាជ្យ ដាក់ពន្ធនាគារជាដើម។
គណបក្សក្រៅរដ្ឋាភិបាលមួយនេះ បានជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលស្តារឡើងវិញ នូវការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យ បើកលំហសេរីភាពនយោបាយ គោរពសិទ្ធិសេរីភាពបញ្ចេញមតិរបស់ពលរដ្ឋ លុបបំបាត់ការគំរាមកំហែងនយោបាយគ្រប់រូបភាព ព្រមទាំងបើកឱ្យមានការសន្ទនាដោយឈរលើផលប្រយោជន៍ជាតិជាមួយសហគមន៍អឺរ៉ុប និងសហរដ្ឋអាមេរិក ដើម្បីទទួលបានពេញលេញមកវិញនូវ ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ (EBA) និង (GSP) សំដៅលើកកំពស់ជីវភាពកម្មករ និងប្រជាពលរដ្ឋ ដែលបច្ចុប្បន្នកំពុងប្រឈម នឹងវិបត្តិបំណុលធ្ងន់ធ្ងរ។
ដោយឡែក ក្រុមអ្នកតស៊ូមតិកម្ពុជា មានមូលដ្ឋាននៅទីប្រទេសអូស្រ្តាលី បានចេញការវិភាគផ្លូវច្បាប់នៅថ្ងៃទី៩ ខែធ្នូ រកឃើញថា អំណាចរដ្ឋនៅកម្ពុជាបានរំលោភសិទ្ធិមនុស្សជាប្រព័ន្ធ ក្រៅប្រកខណ្ឌច្បាប់ រយៈពេលជិត១០ឆ្នាំទៅនេះ។ ក្រុមអ្នកតស៊ូមតិកម្ពុជា CAT បានជំរុញអ្នកជំនាញសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិ និងប្រទេសហត្ថលេខីកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសកោះប្រជុំឡើងវិញ ដើម្បីសង្គ្រោះកម្ពុជាពីការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សជាប្រព័ន្ធ ក្របខណ្ខច្បាប់ សំដៅកម្ទេចក្រុមអ្នកមានសំឡេងជំទាស់ ពីរដ្ឋាភិបាលគ្រួសារហ៊ុន ដោយមិនមានការទប់ស្កាត់ពីស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ពីរដ្ឋាភិបាលគ្រួសារហ៊ុន។
ដោយ៖ លោក សែន សច្ចៈ
