បទ​ល្មើស​ឆបោក​តាមអនឡាញ​នៅកម្ពុជា កំពុង​បង្កការ​ភ័យខ្លាច​ដល់​ប្រទេស​ក្នុង​តំបន់

អំពើ​ពុក​រលួយ​ចាក់ស្រេះ​ក្នុងប្រទេស​កម្ពុជា ត្រូវ​បាន​គេ​មើល​ឃើញ​ថា បាន​ក្លាយ​ជាជម្រក​ពួក​ឧក្រិដ្ឋជន​ឆបោក​តាម​ប្រព័ន្ធ​អន​ឡាញ បង្កការ​ភ័យ​ខ្លាច​ដល់​ប្រទេស​ក្នុង​តំបន់ ដែល​ជា​ផ្នែក​មួយ ត្រូវ​បាន​ភាគី​អាមេរិក លើក​ឡើង​នៅ​ចំពោះ​មុខ មេ​ដឹកនាំ​កម្ពុជា លោក ហ៊ុន​ សែន កាល​ពី​ថ្ងៃអង្គារ។

ការសំអាង​បែបនេះ ក្រោយពី​ប្រធាន​គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា លោក ហ៊ុន សែន បាន​បញ្ចេញ​ព័ត៌មាន​មួយ​ចំនួន​ លើ​បណ្តាញ​សង្គម ក្រោយ​ជួប​ពិភាក្សា ជាមួយ​ភារធារី​ នៃស្ថាន​ទូត​សហរដ្ឋ​អាមេរិក ប្រចាំ​កម្ពុជា​គឺ អ្នក​ស្រី ប្រៃ​ហ្គេត អែលវ៉កឃឺរ (Bridgette L. Walker) កាល​ពី​ថ្ងៃទី​១៧ ខែធ្នូនេះ។

លោក ហ៊ុន សែន បាន​និយាយ​នៅ​លើ​ហ្វេសប៊ុក របស់​លោក​ថា ក្នុង​ជំនួប​នោះ ភារធារី នៃ​ស្ថានទូត​សហរដ្ឋអាមេរិក​ប្រចាំ​កម្ពុជាគឺ អ្នកស្រី ប្រៃហ្គេត អែល វ៉កឃឺរបាន​រំលេច​ពី​ក្តី​ព្រួយ​បារម្ភ​អំពី​បទ​ល្មើស​ឆបោក​អនឡាញ ដែល​ថា ជះ​ឥទ្ធិពល​មិនល្អ​ដល់​បរិយាកាស​វិនិយោគ សេដ្ឋកិច្ច នៅកម្ពុជា និង នៅក្នុងតំបន់។

លោកបាន​គូសបញ្ជាក់​តប​វិញ​ថា បទល្មើស​អនឡាញ​មាន​ទម្រង់ និង​លក្ខណៈ​ស្មុគ​ស្មាញ និង​បំលាស់​ទី​ពី​ប្រទេស​មួយ ទៅ​ប្រទេស​មួយទៀត ដែលនេះ​ទាមទារ​ការ​យកចិត្ត​ទុក​ដាក់ និង​កិច្ច​សហប្រតិបត្តិការ​តំបន់ ដើម្បី​ទប់​ស្កាត់​បទល្មើស​នេះ ហើយ​ថា ក្រោម​ការ​ដឹកនាំ​របស់​លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត បាន​នឹង​កំពុង​យកចិត្ត​ទុកដាក់ ពង្រឹង​យន្តការ​ទប់ស្កាត់​បន្ថែម​លើបទ​ល្មើស​អនឡាញ​នេះ។

ដោយ​ឡែក តំណាងរាស្ត្រ​បក្សសង្រ្គោះជាតិ លោក សួន សូរីដា និយាយ​ប្រាប់ វីអូឌី នៅថ្ងៃទី​១៨ ខែធ្នូ​នេះ​ថា ក្តីបារម្ភ​របស់​អាមេរិក ជុំវិញ​អំពើ​ឆបោក​នៅ​កម្ពុជា​នេះ ឆ្លុះ​បញ្ចាំង​ថា ក្រោម​ការ​ដឹកនាំ​របស់​គ្រួសារ​ហ៊ុន គ្មាន​សមត្ថភាព​ទប់​ស្កាត់ ឬបង្រ្កាប​បទ​ល្មើស​ឆបោក​នោះ​ទេ។

លោក​ថា អំពើ​ពុករលួយ​ជា​ប្រព័ន្ធ បក្ខពួក​និយម​ចាក់​ស្រេះ ក្នុង​សង្គម បង្ក​ជា​ក្តីបារម្ភ​ដល់​សហរដ្ឋអាមេរិក និង​សហគម​អន្តរជាតិ បង្កការ​រាំង​ស្ទះ​ការ​អភិវឌ្ឍន៍​សង្គម​កម្ពុជា​ក្រោម​ការ​ដឹកនាំ​ផ្តាច់ការ។

ម្យ៉ាង​វិញទៀត​លោក​ថា បទល្មើស​ឆបោក​អនឡាញ​នៅកម្ពុជា​ គឺ​ជា​ជំងឺ​រ៉ាំង​រ៉ៃ​ក្នុង​សង្គម ហើយ​ក្លាយ​ជា​មុខ​របរ​ទុច្ចរិត​របស់​មន្រ្តី​ខិល​ខូច ឬក្រុម​អ្នក​មាន​អំណាចមួយ​ចំនួន ដែល​ជាប់​ខ្សែ​ស្រឡាយ​មេ​ដឹក​នាំធំៗ។

លោកថា៖ «ប្រព័ន្ធច្បាប់​នៅកម្ពុជា​ហ្នឹង​មាន​ភាព​ខ្វះ​ចន្លោះ និង​ភាព​ស្តង់​ដារ​ពីរ​ក្នុង​ការ​អនុវត្ត ដែល​ជា​ហេតុ​​ធ្វើ​ឱ្យ​ឧក្រិដ្ឋជន​ដែល​ប្រព្រឹត្តិ​បទ​ល្មើស​នានា​ហ្នឹង​តែង​តែ​រួចខ្លួន​ពី​សំណាញ់​ច្បាប់ តាមរយៈ​អំពើ​ពុក​រលួយ​ផង និង​តាមរយៈ​នៃ​ការ​កាង​ពី​ក្រោយ​ខ្នង នៃ​ជន​មាន​អំណាច។ រឿង​ទី​២ គឺ​ដោយសារ​តែ​អ្នក​ដែល​ធ្វើការ​ជាមួយ​នឹង​ក្រុម​ឧក្រិដ្ឋជន​ឆបោក​ទាំងនោះ​គឺ​សុទ្ធតែ​ជា​ជន​ដែល​ស្និទ្ធស្នាល​ជា​មួយ​គ្រួសារ​ហ៊ុន»

សម្រាប់​លោក សូរីដា អះ​អាង​ថា អំពើ​ឆបោក​តាម​ប្រព័ន្ធ​អនឡាញ​នេះ បាន​ធ្វើ​ឱ្យ​កម្ពុជា​ស្អុយ​ឈ្មោះ​លើ​ឆាក​អន្តរជាតិ ធ្វើ​ឱ្យ​​អ្នក​វិនិយោគទុន​ពី​ប្រទេស​លោកសេរី​បាត់​ទំនុកចិត្ត​លែងហ៊ាន​​មក​កម្ពុជា​ជាដើម។

លោក​បន្ត​ថា អ្នក​​រង​គ្រោះ​គឺ​ប្រជាពលរដ្ឋ ដែល​ធ្វើ​ឱ្យ​ពួកគេ​បាត់បង់​នូវប្រាក់​ចំណូល​ពី​វិស័យ​ទេសចរណ៍ គឺប្រឈម​នឹង​គ្មានភ្ញៀវ​ទេសចរណ៍ ឬ​អ្នកវិនិយោគ​មក​លេង និង​មក​រកស៊ី​នៅ​កម្ពុជា​បន្ថែម​ទៀត។

លោកថា៖ «ជាធម្មតា​អំពើ​ឆបោក​ដែល​មាន​លក្ខណៈ​ជាឧក្រិដ្ឋជន​អន្តរជាតិ​បែប​នេះ គឺ​វា​ប៉ះពាល់​ខ្លាំង​មែន​ទែន​ទៅ​ដល់ ​ទី១មុខ​មាត់​ដែល​ជា​កិត្តិយស​របស់​ប្រទេសជាតិ​កម្ពុជា​ទាំងមូល ទី២ វា​ទាក់ទង​ទៅ​នឹង​សុវត្ថិភាព សន្តិសុខ​នៃ​អ្នក​វិនិយោគ​ទុន​រកស៊ីទាំង​ឡាយ ដែល​គេ​ចង់​បោះ​ទុន​ មក​រក​ស៊ី​នៅ​កម្ពុជា ចឹង​ប្រសិន​បើ​ប្រទេស​កម្ពុជា​ ជា​ជម្រក​​នៃ​ឧក្រិដ្ឋជន​ក្នុងការ​ឆបោក ឬជួញ​ដូរ​មនុស្ស នឹង​ហើយ​ដែល​ជា​ការ​ធ្វើឱ្យ​អ្នក​វិនិយោគ​ទាំង​អស់នោះ​មាន​ការភ័យខ្លាចក្នុងការបោះទុនមករកស៊ីនៅកម្ពុជា»

ដូចគ្នា​នេះ​ដែរ អនុប្រធាន​អង្គការ​ពលរដ្ឋយើង លោក មាន ព្រហ្មមុនី និយាយថា ការ​រីក​រាល​ដាល​ នៃ​អំពើ​ឆបោក​តាម​អនឡាញ​នេះ បណ្តាល​មក​ពី​ការ​ដឹកនាំ​ឯកបក្ស ស្លាប់​ប្រជាធិបតេយ្យ គឺ​រំលាយ​គណបក្ស​ប្រឆាំង​ចេញ​ពី​សង្វៀន​នយោបាយ​ដែល​ជាកញ្ចក់ឆ្លុះសង្គម។

លោក​បន្តថា បទល្មើស​ឆបោក​នៅ​កម្ពុជា មិនអាច​បង្រ្កាប ឬ​ទប់ស្កាត់​បាន​ទេ ដរាប​ណា គ្រួសារ​ហ៊ុន​បន្ត​ដឹកនាំ​ប្រទេស​បែប​ផ្តាច់ការ ប្រព្រឹត្តិ​អំពើ​ពុក​រលួយ បក្ស​ពួក​និយម និង​សម្លាប់​ប្រជាធិបតេយ្យនោះ។

លោកថា៖ «ការ​ដឹកនាំ​បែប​ហ្នឹង​ វាជា​លក្ខណៈ​ដឹកនាំ​បែបម៉ាហ្វៀរ​យ៉ា ដឹក​នាំ​រំលោភ​ទៅលើច្បាប់ ដឹកនាំ​បំពាន​ទៅ​លើ​ច្បាប់ រក្សា​តែ​អំណាច​ផ្តាច់​ការ​អត់​គិត​ផលប្រយោជន៍​ជាតិ ផល​ប្រយោជន៍​សេដ្ឋ​កិច្ច និង​ការ​ពារ​សិទ្ធិ​សេរីភាព​​​ របស់​ប្រជាពលរដ្ឋ និង​លើក​ស្ទួយ​ជីវភាពរបស់​ប្រជាពលរដ្ឋ»

ជុំវិញ​រឿង​នេះ វីអូឌី មិន​ទាន់​អាច​ទាក់​ទង អ្នក​នាំពាក្យ​គណបក្ស​ប្រជាជនកម្ពុជា លោក សុខ ឥសាន ដើម្បី​​សុំ​ការ​​ពន្យល់​​បន្ថែម​​​បាន​​នៅ​ឡើយ​​ទេ គិត​ត្រឹម​ម៉ោង​ផ្សាយ​នេះ។

យ៉ាង​ណា​ក្រុម​ឧកញ៉ា​ឆបោក​មួយ​ចំនួន ដែល​បង្ហាញ​ខ្លួន​ស្និទ្ធ​នឹងមេ​ដឹក​នាំ ត្រូវ​តុលាការ​ចោទ​ពី​បទ​ឆបោក និង​បទ​សម្អាត​ប្រាក់ រួម​ទាំង​បទ​ល្មើស​ផ្សេង​ទៀត មាន​ទាំងអតីត​ឧកញ៉ា ឡេង ចាន់ណា​ជា​ដើម។

មួយ​វិញ​ទៀត ឧកញ៉ា លី យ៉ុងផាត់ ជា​អ្នក​កាន់​ហិរញ្ញវត្ថុឱ្យគណបក្សប្រជាជន ក៏​គ្មាន​ចំណាត់​ការ​ច្បាប់​ណា​មួយ កើត​ឡើង​ដែរ ទោះបី​សហរដ្ឋអាមេរិក រក​ឃើញពាក់់​ព័ន្ធ​នឹង​ការ​បង្ខាំង​មនុស្ស និង​ចាប់​ជំរិតក្តី។

មួយ​វិញ​ទៀត ឧក្រិដ្ឋជន​​ចិន​ លោក ចេន ហ្ស៊ី (Chen Zhi) ដែល​ត្រូវ​តុលាការ​ប្រទេស​ចិន​រក​ឃើញ​ថា មាន​​​ជាប់​​ពាក់ព័ន្ធ​​នឹង​​ប្រតិបត្តិការ​​បន​​ល្បែង​​អនឡាញ (Online) ខុស​​ច្បាប់​ ត្រូវបាន​តែង​តាំង​ឱ្យ​ធ្វើ​ជា​ទី​ប្រឹក្សា​ប្រធាន​ណបក្សប្រជាជន​កម្ពុជា​លោក ហ៊ុន សែន ជាដើម។

អ្នក​​ប្រឹក្សា​​យោបល់​​ផ្នែក​​អភិវឌ្ឍន៍​​ផ្នត់​​គំនិត និង​​ការ​​ស្រាវ​ជ្រាវ លោក សេក សុជាតិ យល់​ថា​បញ្ហា​ឆបោក​តាម​​អនឡាញ​នេះ ជះ​ឥទ្ធិពល​អាក្រក់​ដល់​វិស័យ​ផ្សេងៗ​ក្នុង​ប្រទេស រួម​ទាំង​សេដ្ឋកិច្ច​ជាតិ​ផងដែរ។

លោក​ថា វិ​ធា​នការ​​​បង្ក្រាប​បទ​ល្មើស​វិញ លោក​សង្កេត​ឃើញ​ថា ហាក់​នៅ​​មិនទាន់​​មាន​ប្រសិទ្ធភាព​នៅ​ឡើយ។

លោក​ផ្តល់​ជា​យោបាល់​ថា វិធាន​បង្ក្រាប​បទលើ្មស​ប្រទភេទ​នេះ​អាច​ធ្វើ​ទៅបាន វាលុះ​ណា​តែ​រដ្ឋាភិបាល​មាន​ឆន្ទៈ លុប​បំបាត់​អំពើ​ពុក​រលួយ​ជា​ប្រព័ន្ធ មាន​កិច្ច​សហការ​ពី​​សហគមន៍​អន្តរជាតិ​ជាដើម ទើប​អាច​ទប់​ស្កាត់​បាន។

លោកថា៖ «ពួក​អ្នក​ដែល​រក​ស៊ី អ្នក​ដែល​ធ្វើ​កិច្ច​ការងារ​ហ្នឹង គឺ​ហាក់​បីដូច​ជា​មាន​ខ្នង​បង្អែក​រឹងមាំ​មែន​ទែន​ ក្នុង​ការ​ប្រព្រឹត្តិ​ ឬ​ការ​អនុវត្ត​អ្វី​របស់​គាត់​ហ្នឹង។ ហើយ​ក៏​អាច​មាន​ជាប់​ពាក់ព័ន្ធ​ជា​មួយ​នឹង​មន្រ្តី​ជាន់​ខ្ពស់​មួយ​ចំនួន ដែល​ពួក​គាត់​នៅ​ពី​ខាង​ក្រោយ នៃ​ជន​ឆបោក​តាម​ប្រព័ន្ធ​បច្ចេក​វិទ្យានឹង​ដូច​គ្នា​ដែរ ដែល​នេះ​សុទ្ធ​សឹង​តែ​ជា​ហានីភ័យ ដែល​ធ្វើ​ឱ្យ​រដ្ឋាភិបាល​ពិបាក​នៅ​ក្នុង​ការ​សម្រេច​គោល​ដៅ​របស់​ខ្លួន។ ហើយ​មួយ​វិញ​ទៀត យើង​ឃើញ​ហើយ​ច្បាប់ ហើយនិងសមត្ថភាព ធន​ធាន​មនុស្ស និង​មន្រ្តី​ជំនាញ​ដែល​ទាក់​ទង​ជាមួយ​នឹង​ការ​លុបបំបាត់​ប្រព័ន្ធ​ឆបោក ឬការ​ប្រើប្រាស់​ប្រព័ន្ធ​បច្ចេកវិទ្យា​នឹង​គឺ​នៅ​មាន​កម្រិត​មែន​ទែន»

យ៉ាងណា ល្បែង​អនឡាញ​ខុស​ច្បាប់ រួម​ទាំង​បទ​ឧក្រិដ្ឋ ចាប់​ជំរិត បង្ខាំង​មនុស្ស ត្រូវ​បាន​គេ​មើល​ឃើញ​ថា វា​បាន​កើន​ឡើង​យ៉ាង​គំហុក​ នា​ប៉ុន្មាន​ឆ្នាំ​ចុង​ក្រោយ​នេះ ទោះ​រដ្ឋាភិបាល​បាន​ប្រកាស​បិទ​ល្បែង​អន​ឡាញ​នេះ​ច្រើន​ឆ្នាំ​ទៅ​នេះ​ក្តី។

ជា​ហូរហែ រដ្ឋា​ភិបាល​តែង​តែ​ប្រកាស​ទប់​ស្កាត់​បទ​ឧក្រិដ្ឋ​នេះ តែ​បទ​ឧក្រិដ្ឋ​ឆបោក​តាម​ប្រព័ន្ធ​អនឡាញ និង​អំពើ​ចាប់​ជំរិត​ហាក់​មិន​ថយ​ចុះ​ទេ ដែល​ថ្មីៗ​ប្រទេស​កូរ៉េ​តាមរយៈ​ប្រព័ន្ធ​ផ្សព្វផ្សាយ​របស់​ខ្លួន​ បាន​ទាញ​សញ្ញា​អាសន្ន ឈប់​ឱ្យ​ពលរដ្ឋ​ខ្លួន​ធ្វើ​ដំណើរ​មក​កម្ពុជា ដោយ​មាន​ពលរដ្ឋ​ខ្លួន​បាន​រាយការណ៍​ថា បាន​ជួប​បញ្ហា​នេះ​នៅ​កម្ពុជា។

ដោយ​ឡែក​ប្រទេស​ឥណ្ឌា ក៏​ដូច​គ្នា​ដែរ ធ្លាប់​បាន​ប្រកាស​ថា ពលរដ្ឋ​ខ្លួន​រាប់​រយ​នាក់ បាន​រង​គ្រោះ​នឹង​អំពើ​ឆបោក​តាម​អនឡាញ​នេះ នៅ​កម្ពុជា​ដែរ។

បន្ថែម​ពី​នេះ ឥណ្ឌា ក៏​បាន​ប្រកាស​ផ្សព្វ​ផ្សាយ ឱ្យ​ពលរដ្ឋ​ខ្លួន​មាន​ការ​ប្រុង​ប្រយ័ត្ន​ខ្ពស់ ពី​បទ​ឧក្រិដ្ឋ​ឆបោក​តាម​អនឡាញ​នៅ​កម្ពុជា នៅ​ពេល​ដែល​ពួក​គេ​មាន​បំណង​មក​រក​ការងារ​ធ្វើ​នៅ​កម្ពុជា​នោះ។

ពាក់​ព័ន្ធ​នឹង​អំពើ​ពុក​រលួយ​វិញ អង្គការ​តម្លាភាព​អន្តរជាតិ​ចេញ​ផ្សាយ​របាយការណ៍​ថ្មី​មួយ នៅ​ដើម​ឆ្នាំ២០២៤​នេះ រក​ឃើញ​ថា​កម្ពុជា​មាន​កម្រិត​អំពើ​ពុក​រលួយ​ខ្ពស់​ជាប់​គ្នា​ជិត​១០ឆ្នាំ បើ​ធៀប​នឹង​ ប្រទេស ១៨០ ដែល​អង្គការ​នោះ​បាន​សិក្សា។ ដោយ​ឡែក របាយការណ៍​របស់​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ ចេញ​ផ្សាយ​នៅ​ចុង​ខែ​សីហា​ ឆ្នាំ២០២៣ បង្ហាញ​ថា កម្ពុជា​ និង​មីយ៉ាន់ម៉ា ជា​ប្រទេស​ដែល​មាន​ការ​ឆរបោក និង​ជួញ​ដូរ មនុស្ស​ទ្រង់​ទ្រាយ​ធំ​នៅ​តំបន់ អាស៊ី​អាគ្នេយ៍។ របាយការណ៍​នេះ​រក​ឃើញ​ថា មនុស្ស​ប្រមាណ១សែន​នាក់ រងគ្រោះ​ក្នុង​អំពើ​ឆរ​បោក និង​ចាប់​ជំរិត​នៅ​កម្ពុជា៕

ដោយ៖ លោក ប៉ុល សម្បត្តិ

រក្សាសិទ្វិគ្រប់យ៉ាងដោយ ស៊ីស៊ីអាយអឹម

សូមបញ្ជាក់ថា គ្មានផ្នែកណាមួយនៃអត្ថបទ រូបភាព សំឡេង និងវីដេអូទាំងនេះ អាចត្រូវបានផលិតឡើងវិញក្នុងការបោះពុម្ពផ្សាយ ផ្សព្វផ្សាយ ការសរសេរឡើងវិញ ឬ ការចែកចាយឡើងវិញ ដោយគ្មានការអនុញ្ញាតជាលាយលក្ខណ៍អក្សរឡើយ។
ស៊ីស៊ីអាយអឹម មិនទទួលខុសត្រូវចំពោះការលួចចម្លងនិងចុះផ្សាយបន្តណាមួយ ដែលខុស នាំឲ្យយល់ខុស បន្លំ ក្លែងបន្លំ តាមគ្រប់ទម្រង់និងគ្រប់មធ្យោបាយ។ ជនប្រព្រឹត្តិ និងអ្នកផ្សំគំនិត ត្រូវទទួលខុសត្រូវចំពោះមុខច្បាប់កម្ពុជា និងច្បាប់នានាដែលពាក់ព័ន្ធ។

អត្ថបទទាក់ទង

សូមផ្ដល់មតិយោបល់លើអត្ថបទនេះ