ការដកហូតសេរីភាព និងសិទ្ធិមនុស្ស គឺមិនមែនជារឿងពិបាកយល់ទេនៅកម្ពុជា ចាប់តាំងពីគណបក្សប្រជាជនបានសម្រេចរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិកាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៧ ក្នុងទម្រង់សាលដីកាតុលាការកំពូល។
ជាក់ស្តែង ក្រោយពីប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរនៅក្រៅប្រទេស បានធ្វើបាតុកម្មជាបន្តបន្ទាប់ ទាមទារឲ្យរដ្ឋាភិបាលដកខ្លួនចេញពីកិច្ចព្រមព្រៀង CLV លោក ហ៊ុន សែន បានបញ្ជារាជរដ្ឋាភិបាលដឹកនាំដោយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដែលមានលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីហាត់ការបានជាងមួយឆ្នាំ បើកយុទ្ធនាការកំចាត់ ចាប់ឃាត់ខ្លួន ឃុំខ្លួន និងបានដោះលែងវិញមួយចំនួនដោយមិនទាន់ឆ្លងកាត់នីតិវិធីតុលាការ (សវនាការ) របស់ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទេ។
តាមរបាយការណ៍ចេញផ្សាយថ្ងៃទី១៦ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២៤ របស់អង្គការ លីកាដូ បានកត់ត្រា ចំនួនពលរដ្ឋខ្មែរជិត ១០០ នាក់ ដែលត្រូវបានចាប់ខ្លួន ដែលក្នុងនោះមានចំនួន ៦០ នាក់ ត្រូវបានចោទប្រកាន់ និងដាក់ឃុំបណ្តោះអាសន្ន ដោយសារតែការប្រើប្រាស់សិទ្ធិសម្តែងមតិ ឬមិនបានសម្តែងមតិ ពីគម្រោង CLV-DTA។
មនុស្សជិត ១០០ នាក់នោះ ត្រូវបានដកហូតសិទ្ធិ សេរីភាព ក្នុងយុទ្ធនាការជាប្រព័ន្ធរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ក្នុងគោលដៅកំចាត់ក្រុមយុវជនដែលមានមតិជំទាស់ និងបង្ក្រាបក្រុមគោលដៅជាក់លាក់ ដោយកំណត់មុខសញ្ញានានាជាសម្ងាត់ ដោយមិនមាននីតិវិធីច្បាប់ណាមួយ ត្រូវបានប្រកាសឡើយ។ រដ្ឋាភិបាលគ្រាន់តែបានប្រកាសជាសាធារណៈដោយចោទប្រកាន់ក្រុមគោលដៅជាក់លាក់ទាំងនោះថា ចង់ផ្តួលរំលំរាជរដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់ និងតាមកម្ទេច តាមកម្ចាត់។
បើទោះជាយ៉ាងនេះក្តី កន្លងទៅនេះ រដ្ឋសភាបានបោះឆ្នោតអនុម័តលុបចោលនូវកិច្ចព្រមព្រៀងតំបន់អភិវឌ្ឍន៍ត្រីកោណ CLV-DTA ក្រោយប្រមុខរដ្ឋាភិបាលបានប្រកាសជាផ្លូវការនៅក្នុងការលុបចោលនូវកិច្ចព្រមព្រៀងដ៏ចម្រូងចម្រាស់មួយនេះទៅហើយ។ ដូច្នេះសំណួរមួយចោទឡើងថា «តើពេលណារដ្ឋាភិបាល និងតុលាការដោះលែងក្រុមយុវជន រួមទាំងអ្នកទោសមនសិកាទាំងអស់ ដែលរដ្ឋាភិបាលបានចាប់ខ្លួន និងចោទប្រកាន់ជុំវិញបញ្ហា CLV-DTA នេះ?»។
ក្នុងចំណោមក្រុមមនុស្សដែលត្រូវបានចោទប្រកាន់ និងឃុំខ្លួននោះ ក៏មានយុវតីសកម្មមួយរូបឈ្មោះ សាក់ កន្និការ ផងដែរ។
តើយុវតី សាក់ កន្និការ ជានរណា?
សាក់ កន្និការ មានអាយុ ៣៣ឆ្នាំ ជាជំនួយការគម្រោងនៃកម្មវិធីពង្រឹងសិទ្ធិអំណាចយុវជនដើម្បីសមធម៌សង្គម និងជាពិធីការិនីសម្របសម្រួលកម្មវិធីយុវជន ដែលមានឈ្មោះថាកម្មវិធី «សំឡេងខ្ញុំ អនាគតខ្ញុំ» របស់អង្គការកម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍ធនធានយុវជន (YRDP)។ កន្និការ ត្រូវបានឃុំខ្លួន កាលពីថ្ងៃ១៨ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៤ នាងប្រឈមមុខនឹងការជាប់ពន្ធនាគារ ពី៥ ទៅ១០ឆ្នាំ ពីបទ៖ រួមគំនិតក្បត់ យោងតាមក្រមព្រហ្មទណ្ឌ មាត្រា ៤៥៣។
អ្នកនាង សាក់ កន្និការ បានកើតនៅជំរុំជនភៀសខ្លួនខ្មែរ សាយធូ លើដែនដីប្រទេសថៃ។ យុវតីរូបនេះ បានចូលប្រឡូកក្នុងកិច្ចការសង្គម ចាប់ពីឆ្នាំ២០១៣ និងបានបញ្ចប់បរិញ្ញាបត្រអក្សរសាស្រ្តខ្មែរ នៅឆ្នាំ២០១៥។ គាត់បានចូលបម្រើការជាមួយអង្គការយុវជន និងជាបុគ្គលដែលមានភាពលេចធ្លោ និងសកម្មមួយរូប។ ក្នុងនោះ គេអាចឃើញវត្តមានរបស់ កន្និការ នៅក្នុងសកម្មភាពសាធារណៈជាច្រើនដូចជា ការស្ម័គ្រចិត្តធ្វើជាពិធីការនីនៅក្នុងថ្ងៃទិវាសិទ្ធិមនុស្ស ១០ធ្នូ និងកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសថ្ងៃ២៣ តុលាជាដើម។
ក្រៅពីនោះ អ្នកនាងក៏ជាអ្នកសម្របសម្រួលកិច្ចពិភាក្សា នៅក្នុងសិក្ខាសាលា ជាពិធីការនីវិទ្យុ អ្នកសម្របសម្រួលក្រុមតន្ត្រីសំឡេងយុវជន ព្រមទាំងសកម្មភាពជួបជុំជាសាធារណៈផ្សេងៗទៀត ដែលរៀបចំឡើង ដោយក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិល ដែលធ្វើការនៅក្នុងវិស័យសិទ្ធិមនុស្ស បរិស្ថាន និងសិទ្ធិការងារផងដែរ។
តើអ្វីទៅជាតម្លៃរបស់យុវតី សាក់ កន្និការ?
ក្រៅពីការងារជាបុគ្គលិករបស់អង្គការកម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍ធនធានយុវជន (YRDP), ជាពិធីការនី និងជាអ្នកសម្របសម្រួលកម្មវិធីផ្សាយផ្ទាល់ កិច្ចប្រជុំ និងវេទិការនានានោះ យុវតីរូបនេះ គឺជាយុវជនសកម្ម និងលេចធ្លោក្នុងកិច្ចការងារជួយសង្គម ពោលអ្នកនាងមានភាពក្លាហាន ហ៊ានបញ្ចេញមតិរិះគន់ជាសាធារណៈតាមបណ្ដាញសង្គម ទៅលើការរំលោភបំពាននានា រួមទាំងទាមទារឱ្យមានការយកចិត្តទុកដាក់ ដោះស្រាយបញ្ហារបស់យុវជន សិទ្ធិជាមូលដ្ឋានរបស់ពលរដ្ឋ សិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ និងភាពអយុត្តិធម៌ ដែលកើតមានក្នុងសង្គមជារឿយៗ ព្រមទាំងចូលរួម ក្នុងយុទ្ធនាការទាមទារឱ្យមានការដោះលែងអ្នកទោសមនៈសិការផងដែរ។
ជាក់ស្ដែង កាលពីខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៤ ពោលគឺនៅមុនពេលត្រូវបានគេចាប់ខ្លួន គេសង្កេតឃើញ កន្និការ បានចែករំលែកសារ និងបញ្ចេញមតិ ជុំវិញរឿងអយុត្តិធម៌ក្នុងសង្គមជាច្រើន ដូចជាករណីចាប់ខ្លួន និងចោទប្រកាន់ក្រុមយុវជនចលនាមាតាធម្មជាតិ , យុវជនកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស៍ជាដើម។
សារដែលគួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍ គឺនៅថ្ងៃទី២៤ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៤ កន្និការ បានបង្ហោះសារនៅលើបណ្ដាញទំនាក់ទំនងសង្គមហ្វេសប៊ុករបស់ខ្លួនថា «អ្នកណាមិនខ្លាចស្លាប់ តែបើឱ្យរស់នៅទាំងវេទនា រស់មិនស្មើស្លាប់ រស់ឱ្យតែអ្នកជំនាន់ក្រោយដៀល សុខចិត្តប្តូរស្លាប់ប្រសើរជាង»។
បន្ទាប់មក នៅថ្ងៃទី៣១ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៤ កន្និការ បានបង្ហោះសារមួយទៀតថា «ទោះស្ថិតក្នុងកាលៈទេសៈណាក៏ដោយក្នុងនាមជាយុវជន នៅតែត្រូវការឱកាស និងទីតាំងសម្រាប់ការជជែក មិនថារឿងផ្ទាល់ខ្លួន ឬសង្គមជាតិ។ យើងមិនគួរដាក់សម្ពាធខ្លួនឱ្យតានតឹង រហូតមិនហ៊ាននិយាយអ្វីដើម្បីជាគន្លឹះដោះស្រាយបញ្ហានោះទេ។ ពលរដ្ឋសកម្មគឺជាពលរដ្ឋដែលចូលរួមឈឺឆ្អាល រាល់បញ្ហារបស់ប្រទេសជាតិ ប្រកបដោយទំនួលខុសត្រូវ និងចូលរួមជម្រុញលើកទឹកចិត្តអ្នកដទៃ …»។
ក្រោយរងការចាប់ខ្លួន និងជាពិសេសនៅថ្ងៃខួបកំណើតរបស់កន្និការ កាលពីខែវិច្ឆិកាកន្លងនេះ គេឃើញមានសារមួយចំនួន អមដោយរូបភាពរបស់ កន្និការ ដើម្បីបង្ហាញពីការគាំទ្រសកម្មភាពរបស់នាង និងទាមទារឱ្យមានការដោះលែង កន្និការ។
ជាឧទាហរណ៍ ទំព័រហ្វេសប៊ុកឈ្មោះ Mala San បានសរសេររៀបរាប់ អំពី សាច់រឿងនៃការតស៊ូរបស់សាក់ កន្និការ និងស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាល និងតុលាការ ពិចារណាដោះលែង សាក់ កន្និការ និងអ្នកទោសមនសិកាទាំងអស់ ដែលរដ្ឋាភិបាលបានចាប់ខ្លួន និងចោទប្រកាន់ ជុំវិញបញ្ហា CLV-DTA ខណៈរដ្ឋសភាបានបោះឆ្នោតអនុម័តច្បាប់ ស្តីពីការលុបចោលកិច្ចព្រមព្រៀងតំបន់អភិវឌ្ឍន៍ត្រីកោណ CLV-DTA ក្រោយប្រមុខរដ្ឋាភិបាល បានប្រកាសជាផ្លូវការនៅ ក្នុងការលុបចោលនូវកិច្ចព្រមព្រៀងដ៏ចម្រូងចម្រាស់មួយនេះទៅហើយ។
សរុបមក យុវតី សាក់ កន្និការ គឺជាយុវជនសកម្មក្នុងកិច្ចការងារសង្គមមួយរូប ដែលហ៊ានបញ្ចេញមតិ ទាមទារឱ្យមានការយកចិត្តទុកដាក់លើសិទ្ធិជាមូលដ្ឋានរបស់ពលរដ្ឋ សិទ្ធសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ និងភាពអយុត្តិធម៌ ដែលកើតមានក្នុងសង្គម ដើម្បីប្រយោជន៍រួម បើទោះជានាងដឹងថា ការរួមចំណែកនេះ ជារឿងប្រឈមនឹងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ ពីសំណាក់ក្រុមជនមានអំណាចក៏ដោយក្តី។ ការចូលរួមរបស់គាត់ គឺជាគំរូសម្រាប់យុវជន យុវនារីផ្សេងទៀត នូវទឹកចិត្ត និងស្មារតីនៃការខ្វល់ខ្វាយពីសង្គម សម្រាប់ទាំងអស់គ្នា ជាជាងគិតតែពីប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន។ ក្រោយស្តាប់រឿងរបស់ យុវតី សាក់ កន្និការ, តើអ្នកយល់យ៉ាងណាចំពោះការលះបង់របស់គាត់? ហើយតើអ្នកគិតថា អាចរួមចំណែកអ្វីខ្លះដើម្បីជាប្រយោជន៍ដល់សង្គម និងអ្នកជំនាន់ក្រោយ?
ដោយ៖ កញ្ញា អ៊ីន រចនា