ករណីឃាតកម្មថ្មីទៀតលើតំណាងរាស្រ្តអតីតបក្សសង្រ្គោះជាតិ លោក លិម គិមយ៉ា ជំរុញឱ្យមានការលើកឡើងថា គ្រួសារហ៊ុន កំពុងបន្តមរតកសម្លាប់មនុស្ស ដើម្បីពង្រឹងអំណាចបែបគ្រួសារនិយម ដែលជាការបារម្ភដល់ចលាចលសង្គម ទាញទម្លាក់មេដឹកនាំផ្តាច់ការពីអំណាច ដើម្បីប្តូរយកយុត្តិធម៌។
ការលើកឡើងបែបនេះ ក្រោយមានព្រឹត្តិការណ៍បាញ់សម្លាប់តំណាងរាស្រ្តអតីតគណបក្សសង្រ្គោះជាតិនៅក្បែរទីតាំងវត្ត Bowonniwet Vihara នៃទីក្រុងបាងក ប្រទេសថៃ កាលពីថ្ងៃ៧ ខែមករា ឆ្នាំ២០២៥។
ប្រធានក្រុមឃ្លាំមើលកម្ពុជា លោក ម៉ែន ណាត និយាយប្រាប់វីអូឌីនៅថ្ងៃទី៩ ខែមករានេះថា មេដឹកនាំគ្រួសារហ៊ុន គ្មានចេះដឹកនាំអ្វីក្រៅពីគំរាម ចាប់ចង ធ្វើបាបគេ ឬសម្លាប់មនុស្ស ដើម្បីការពារអំណាចទេ។
លោកបន្តថា ការបន្តសម្លាប់មនុស្សនេះ ឆ្លុះបញ្ចាំងថាគ្រួសារហ៊ុនកំពុងដឹកនាំប្រទេសបែបរបបផ្តាច់ការឃោឃៅ មិនខ្វល់ពីសិទ្ធិមនុស្ស ប្រជាធិបតេយ្យ ឬទុក្ខលំបាករាស្រ្ត គឺខ្វល់តែពីអំណាចផ្តាច់ការខ្លួន។
ម្យ៉ាងវិញទៀត លោកថា នេះជាការសម្ញែងអំណាចផ្តាច់ការផងដែររបស់គ្រួសារហ៊ុន ដើម្បីសម្លុត គំរាម និងបន្លាចពលរដ្ឋ និងអ្នកនយោបាយបក្សជំទាស់ កុំហ៊ានឱ្យងើបរើប្រឆាំងឬតវ៉ានឹងរបបផ្តាច់ការខ្លួន។
លោកថា៖ «កាលណារដ្ឋាភិបាល មេដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលពាក់ព័ន្ធនឹងបទឧក្រិដ្ឋហើយគឺដឹកនាំប្រទេសបែបជនអន្តពាលហ្នឹងឯង បែបបងធំហ្នឹងគ្មានយកច្បាប់ទម្លាប់ទៅដឹកនាំទេពួកអស់នេះ ធ្វើម៉េចការពារទ្រព្យសម្បត្តិផ្ទាល់ខ្លួនការពារអំណាចរបស់ខ្លួនហ្នឹង ហើយយកអំណាចទៅគាបសង្កត់ប្រជាពលរដ្ឋធម្មតា ហើយយកអំណាច ទៅកាប់សម្លាប់ប្រជាពលរដ្ឋ និងនិស្សិតបញ្ញវន្តទាំងឡាយណាដែលហ៊ានទិតៀនរបបដឹកនាំរបស់ខ្លួន អត់មានគេចផុតពីការសម្លាប់មនុស្សទេ»។
លោក ម៉ែន ណាត យល់ថា បើគ្រួសារហ៊ុននៅបន្តដឹកនាំប្រទេសតាមបែបផ្តាច់ការឃោឃៅ ជិះជាន់ គាបសង្កត់ និងសម្លាប់មនុស្សតាមទំនើងចិត្ត ថ្ងៃណាមួយពលរដ្ឋអស់ការអត់ធ្មត់នឹងទាញទម្លាក់ពីអំណាច។
លោកសង្កត់ធ្ងន់ថា ជាប្រវត្តិសាស្រ្តពិភពលោក ទីណាមានអំពើជិះជាន់ កេងប្រវ័ញ្ញ ធ្វើបាប និងកាប់សម្លាប់មនុស្ស ទីនោះនឹងមានការរើបម្រះប្រឆាំងនឹងរបបផ្តាច់ការទាំងនោះ ជាក់ជាមិនខានឡើយ។
លោកថា៖ «ការសម្លាប់មនុស្សរបស់លោក ហ៊ុន សែន ជាការពិតគឺគោលបំណងគឺធ្វើយ៉ាងណាក៏ដោយសម្លាប់គេបំបិទមាត់ដាក់ទណ្ឌកម្មគេយ៉ាងអយុត្តិធម៌ បំណងគឺប្រើលេសគាបសង្កត់បង្ក្រាបមតិប្រឆាំងក្នុងបំណងការពាររក្សាអំណាចក្រុមគ្រួសារខ្លួនតទៅទៀត ហើយការពារអំណាច គ្រួសារខ្លួននេះគឺការពារដោយឧក្រិដ្ឋឬប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋហើយបំផ្លិចបំផ្លាញទ្រព្យសម្បត្តិជាតិដើម្បីធ្វើមានធ្វើបានខ្លួនឯងតែប៉ុណ្ណឹង ប៉ុន្តែយើងគិតថាអំណាចហ្នឹងមិនយូរអង្វែងទេ បើគង់តែដល់ថ្ងៃមួយធ្លាក់ទៅដល់វិនាសកម្មដល់ខ្លួន ដែលប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋហ្នឹងនឹងវិនាសខ្លួន ហើយអ្នកណាជាអ្នកដាក់ទណ្ឌកម្មពីពលរដ្ឋខ្លួនឯង»។
តំណាងរាស្រ្តបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក សួន សូរីដា និយាយថា មេដឹកនាំគ្រួសារហ៊ុនកំពុងកាច់ចង្អូតនាវាកម្ពុជាចេញពីរបបប្រជាធិបតេយ្យឆ្ពោះទៅរករណ្តៅមរណៈនៃរបបផ្តាច់ការបែបគ្រួសារនិយម។
លោកបន្តថា ការដឹកនាំប្រទេសពោរពេញដោយអំពើឃាតកម្ម កេងប្រវ័ញ្ញ ជិះជាន់ ឆបោក ចាប់ជំរិត និងរំលោភសិទ្ធិមនុស្សបែបនេះ មិនអាចដឹកនាំប្រទេសបានយូរទេ បើពលរដ្ឋអស់ការអត់ធ្មត់មែននោះ។
លោកបារម្ភថា បើមេដឹកនាំគ្រួសារហ៊ុន មិនបន្ទន់ឥរិយាបទដឹកនាំវិលទៅគន្លងប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស និងគោរពសិទ្ធិមនុស្សទេ អ្នកបន្តរងគ្រោះគឺពលរដ្ឋខ្មែររាប់លាននាក់រស់នៅទាំងភាពភ័យខ្លាច។
លោកថា៖ «ទីណាមានការជិះជាន់ទីនោះមានការតស៊ូរើបម្រះ ហើយកាលណាការគាបសង្កត់កាន់តែខ្លាំងវានឹងទទួលបាននូវការរើបម្រះខ្លាំងពីអ្នកដែលត្រូវបានគាបសង្កត់ អានឹងគឺអ៊ីចឹង ថ្ងៃក្រោយខ្ញុំគិតថា បើសិនជាការដឹកនាំនៅតែប្រើប្រាស់នៅក្នុងការគាបសង្កត់បំភិតបំភ័យ បន្លាយ កម្ទេច សម្លាប់ អាហ្នឹងចង់មិនចង់វាធ្វើឲ្យអ្នកដែលរងគ្រោះហ្នឹងមានការឈឺចាប់ហើយឈានទៅដល់ការងើបឡើងបះបោរក្នុងការប្រឆាំងទៅនឹងការដឹកនាំរបៀបហ្នឹង»។
ការលើកឡើងខាងលើនេះ ហាក់ស៊ីគ្នានឹងសារបែកធ្លាយរបស់រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការងារ លោក ហេង សួរ ជួលក្រុមជើងកាង ដើម្បីវាយធ្វើបាបក្រុមជំទាស់នៅក្នុងប្រទេស និងធានាចិញ្ចឹមក្រុមជើងកាងទាំងនោះ។
លោកថា៖ «ពិនិត្យមើលនៅហ្នឹងមានស្គាល់បណ្តាលខាងណា ត្រូវចាប់ផ្តើមដូចនៅកូរ៉េចឹង រកពួកជើងកាងមួយចំនួនមើលមុខសញ្ញាណាដែលចាំបាច់ យកជើងកាងទៅវៃវាទៅ ហើយជើងកាងហ្នឹងត្រឡប់មកវិញយើងចិញ្ចឹម ធ្វើម៉េចឱ្យអាមួយហ្នឹងវាប្រកាច់ប្រកិនទៅនឹងចុះ ហើយបើអាជើងកាងហ្នឹងគេមិនដែលចាប់ដាក់គុកនៅស្រុកគេទេ ចាប់តិចគេប្រលែងមកឱ្យជាប់គុកស្រុកយើង ចាំដល់ស្រុកយើង យើងចិញ្ចឹម»។
មួយវិញទៀត សារបែកធ្លាប់របស់អតីតនាយករដ្ឋមន្រ្តីកម្ពុជា បច្ចុប្បន្នជាប្រធានគណបក្សកាន់អំណាចគឺលោក ហ៊ុន សែន បញ្ជាឱ្យប្រមាញ់ចាប់សកម្មជនបក្សជំនាស់ស្ថិតក្នុងតម្លៃណាក៏ដោយ រស់ ឬស្លាប់ត្រូវចាប់ឱ្យបាន។
លោកថា៖ «(ឃ្លាំង) ហួត ត្រូវទទួលខុសត្រូវទៅលើការងារនេះឲ្យធ្វើការជាមួយនគរបាលថៃហើយក្រុមអាវក្រហមក៏ត្រូវតែចូលរួម ដែលយើងមានការសហការល្អជាមួយយើងត្រូវធ្វើសកម្មភាពនេះផងដែរ។ ហើយដែលធ្វើសកម្មភាពដាច់ដោយឡែកពីនគរបាលថៃហ្នឹង កម្លាំងយើងផ្ទាល់ក៏ត្រូវតាមយកមួយនេះឲ្យបាន បើទោះបីដោយតម្លៃណាក៏ដោយក៏រស់ឬស្លាប់ យើងអត់ដឹងចេះតែដឹងថាមួយហ្នឹង គឺមិនអាចទៅណាមិនឲ្យចេញទៅណាបាន ដូច្នេះត្រូវអនុវត្តវិធានការនេះជាបន្ទាន់ដាច់ខាត មិនឱ្យអា ផន បញ្ញា នេះរួចខ្លួនបានទេ»។
ជុំវិញឃាតកម្មថ្មីទៀតលើតំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក លិម គិមយ៉ា ដែលគេមើលឃើញថាជាឃាតកម្មមានទម្រង់ឃោរឃៅនេះ អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលថ្មីរបស់លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត គឺលោក ប៉ែន បូណា បានបដិសេធពីការមិនជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងរដ្ឋាភិបាល។
លោក ប៉ែន បូណា បានប្រាប់កាសែតកម្ពុជាថ្មី របស់អ្នកស្រី ហ៊ុន ម៉ាណា កូនស្រីលោក ហ៊ុន សែន នាពេលថ្មីៗនេះថា ករណីបាញ់សម្លាប់លោក លិម គិមយ៉ា ស្ថិតក្នុងដែនសមត្ថកិច្ចថៃ កុំឱ្យទម្លាក់កំហុសដាក់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។
លោកគូសបញ្ជាក់ថា កម្ពុជាគ្មានសមត្ថកិច្ចទទួលខុសត្រូវចំពោះបញ្ហាណាដែលកើតឡើងនៅលើដែនអធិបតេយ្យនៃប្រទេសដទៃឡើយ។
លោកថា៖ «ជាអ្នកនយោបាយក្ដី ឬក៏ជាអ្នកធ្វើការឱ្យអង្គការសង្គមស៊ីវិលក្ដី គួរតែយល់ឱ្យច្បាស់អំពីបញ្ហានេះ ហើយបែងចែក កុំចេះតែនិយាយ»។
មួយវិញទៀត អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក សុខ ឥសាន ធ្លាប់ច្រានចោលដូចគ្នាថា ឃាតកម្មនេះ មិនជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងរដ្ឋាភិបាលនោះទេ។
លោកថា៖ «ចឹងខ្ញុំនិយាយឱ្យខ្លីគឺថាគ្មានពាក់ព័ន្ធជាមួយនឹងរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាដែលដឹកនាំប្រទេសកម្ពុជាទេ ហើយបាតុភាពដែលកើតឡើងនៅក្នុងទីក្រុងបាងកក វាជាការទទួលខុសត្រូវរបស់សមត្ថកិច្ចថៃ ហើយនិងរាជរដ្ឋាភិបាលថៃ អត់មានពាក់ព័ន្ធអីជាមួយនឹងរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជារបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាទេ»។
ដោយឡែក អ្នកជំនាញច្បាប់ និងអភិបាលកិច្ចបែបប្រជាធិបតេយ្យ លោក វន់ ចាន់ឡូត យល់ថា ទាំងនេះអាចជាយុទ្ធសាស្រ្តជនផ្តាច់ការចូលចិត្តលេងល្បែងទុច្ចរិក ឃោឃៅ ដើម្បីបំបិទសំឡេងអ្នករិះគន់។
លោកបន្តថា ការដឹកនាំបែបនឹងបង្កការឈឺចាប់ដល់ប្រជាពលរដ្ឋ និងភ្ញៀវជាតិ និងអន្តរជាតិ រស់នៅទាំងភាពភ័យខ្លាច អសន្តិសុខ សុវត្ថិភាពជាដើម ដូច្នេះមេដឹកនាំគួរគិតគូរ ពិចារណាឡើងវិញនូវបញ្ហានេះ។
លោកថា៖ «ករណីបទឧក្រិដ្ឋធំៗបែបនេះ វានៅតែបន្តកើតមានរួមមានការសម្លាប់ហើយនឹងការប្រើប្រាស់ហិង្សាអ្នកដែលទទួលខុសត្រូវខ្ពស់បំផុតនោះ គឺរដ្ឋាភិបាលនៃគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ការដែលទទួលខុសត្រូវនោះ វាអាចពាក់ព័ន្ធទៅនឹងបទល្មើសធំៗរបស់អន្តរជាតិ រួមមានបទឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិជាដើមហ្នឹង ដូចដែលមេដឹកនាំផ្ដាច់ការមួយចំនួនលើពិភពលោក បានភ្លក្សរសជាតិនៅពេលដែលខ្លួនអស់អំណាច»។
ជិត១០ឆ្នាំមុន ពោលគឺក្នុងឆ្នាំ២០១៧ លោក ហ៊ុន សែន បានប្រើដៃតុលាការកំពូល រំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ រំលោភឆន្ទះរាស្ត្រជាងពាក់កណ្តាលនគរ សម្លាប់ជីវិតនយោបាយ ក្រុមអ្នកមាននិន្នាការប្រជាធិបតេយ្យរាប់រយនាក់ ក្នុងនោះមានទាំងលោក សម រង្ស៊ី និងលោក កឹម សុខា ផងដែរ ។
អំណាចសាលដីកាតុលាការកំពូលនេះ បានបិទផ្លូវមន្រ្តីគណបក្សជំទាស់ ១១៨រូប ចាប់ពីគណៈកម្មាធិការនាយកឡើងទៅ មិនឱ្យធ្វើនយោបាយរយៈពេល ៥ឆ្នាំ។
ជាមួយគ្នានេះ មេដឹកនាំបក្សសង្រ្គោះជាតិ លោក កឹម សុខា ត្រូវឃុំខ្លួន ក្រោមការចោទថាគប់គិតជាមួយបរទេសផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាល រីឯលោក សម រង្សី ត្រូវនិរទេសខ្លួននៅក្រៅប្រទេសរហូតបច្ចុប្បន្ន ដែលការចោទទាំងនោះ ត្រូវបានសហរដ្ឋអាមេរិកចាត់ទុកថាជាបទចោទបែបប្រឌិត មានចរិតនយោបាយ ដែលឆ្លុះបញ្ចាំងពីការបរាជ័យរបស់ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ ។
ក្រោមការដឹកនាំបំពានអំណាចរបស់គ្រួសារហ៊ុននេះ ក៏បានលេចឡើងផងដែរពីការសម្លាប់មនុស្សក្រៅប្រព័ន្ធច្បាប់ ដោយផ្តោតលើសកម្មជនសង្គមល្បីៗដែលហ៊ាននិយាយរិះគន់បញ្ហាព្រំដែន អំពើពុករលួយ និងការរីករាលដាលនៃអំពើអយុត្តិធម៌សង្គមជាដើម។
ជាក់ស្តែងកាលពីថ្ងៃទី១០ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៦ អ្នកវិភាគនយោបាយលោកបណ្ឌិត កែម ឡី ត្រូវបានខ្មាន់កាំភ្លើងបាញ់សម្លាប់ ក្រោយពីលោកធ្វើការវិភាគលើរបាយការណ៍ស៊ើបអង្កេតរបស់អន្តរជាតិមួយ ដែលដាក់ចំណងជើងថា អាណាចក្រជំនួញត្រកូលហ៊ុន ដែលការស៊ើបអង្កេតនោះ បានរកឃើញថា គ្រួសារហ៊ុន បានក្តោមក្តាប់មុខជំនាញធំៗស្ទើរទាំងអស់នៅកម្ពុជា គំរាមកំហែងដល់វិស័យវិនិយោគ និងជំរុញឱ្យមានការរំលោភដីធ្លីជាដើម និងបំផ្លាញធនធានធម្មជាតិមានរ៉ៃ និងព្រៃឈើជាដើម ។
កាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១២ ប្រធានអង្គការការពារធនធានធម្មជាតិ និងជាសកម្មជនព្រៃឈើដ៏ឆ្នើម លោក ឈុត វុទ្ធី ក៏ត្រូវបានខ្មាន់កាំភ្លើងបាញ់សម្លាប់ផងដែរ ខណៈលោកចុះធ្វើការស៊ើបអង្កេតផ្ទាល់ជុំវិញករណីការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើនៅខេត្តកោះកុង ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដែលគេស្គាល់ថាទីតាំងនោះជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងគ្រួសារហ៊ុន។
បន្ថែមពីនេះ បើតាមរបាយការណ៍អង្គការលីកាដូ កាលពីថ្ងៃទី១១ ខែធ្នូ បានបង្ហាញទិន្ន័យកត់ត្រាត្រួសៗរកឃើញថា ឆ្នាំ២០២៤ អាណត្តិលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត នេះមានការណីចាប់ខ្លួនសកម្មជនសង្គមយ៉ាងគំហុក យ៉ាងតិច១០២នាក់ ពាក់ព័ន្ធនឹងការរិះគន់គោលនយោបាយរដ្ឋាភិបាល៕