វិបត្តិដីធ្លីរាំរ៉ៃមួយកន្លែងនៅខេត្តព្រះវិហារ ជំរុញឱ្យជនជាតិដើមភាគតិចមួយក្រុម នាំគ្នាប្រើដំបង និងគប់ដុំថ្ម ទប់ទល់នឹងគ្រឿងចក្រចំនួន៨គ្រឿង របស់ភាគីក្រុមហ៊ុន ដែលក្រុមហ៊ុននោះ រងការចោទថា បានរំលោភយកដីធ្លីជនជាតិដើមភាគតិចជាង១ពាន់ហិកតា ។
ហេតុការណ៍នេះ ត្រូវបានពលរដ្ឋអះអាងថា ផ្តើមចេញពីមន្រ្តីមានងារជាឧកញ៉ា ស្និទ្ធនឹងមេដឹកនាំ បានរំលោភយកដីពួកគេជាង១ពាន់ហិកតា កើតឡើងកាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែមករានេះ។
តាមវីដេអូដែលគេចែកចាយលើបណ្តាញសង្គម ភាគីក្រុមហ៊ុនបានបើកអាត្រាក់ដេញបុកអ្នកតវ៉ា រីឯអ្នកតវ៉ាបានប្រមូលផ្តុំគប់ដុំថ្មតបវិញ ប្រឆាំងនឹងការរំលោភបំពានដីធ្លី ។
បញ្ហានេះ អ្នកឃ្លំាំមើលយល់ថា ប្រព័ន្ធដឹកនាំបែបបក្សពួកនិយមរបស់គ្រួសារហ៊ុន កំពុងផ្តល់សញ្ញាឱ្យអ្នកមានអំណាច និងឧកញ៉ាខិលខូចបន្តច្បាមយកដីពលរដ្ឋ ធ្វើឱ្យគោលនយោបាយទប់ស្កាត់ជម្លោះដីធ្លីរបស់រដ្ឋាភិបាលបរាជ័យ និងគំរាមកំហែងជីវិតពលរដ្ឋក្រីក្រតជំនាន់។
ជនជាតិដើមភាគតិចគួយរស់នៅឃុំឆែប២ លោក កែង កៀន ប្រាប់VOD នៅថ្ងៃទី២៩ ខែមករានេះថា ត្រាក់ទ័រ៨គ្រឿងបានបើកកិនម៉ូតូអ្នកភូមិកម្ទេចចោល និងបង្កឱ្យអ្នកភូមិម្នាក់រងរបួសនៅថ្ងៃទី២៨ ខែមករា។
ប្រភពបន្តថា ក្នុងពេលនោះ ជនជាតិដើមកួយប្រមាណ ២០០នាក់ បាននាំគ្នាធ្វើពិធីសែនព្រេនដាក់បណ្ដាសាក្រុមហ៊ុនដែលឈូសឆាយដីពួកគេ ហើយស្រាប់តែឃើញគ្រឿងចក្របានមកឈូសឆាយដីព្រៃសហគមន៍ ក៏មានការប៉ះទង្កិចគ្នាតែម្តង។
លោកថា៖ «ប្រជាពលរដ្ឋគាត់ទៅ គោលបំណងគាត់ទៅរៀបចំសែនព្រេននៅតំបន់ជំនឿរបស់ពួកគាត់ទេ។ ពេលទៅដល់ មានគ្រឿងចក្រទាំងនោះ គាត់ចាប់ផ្តើម ចាប់តាំងអាត្រាក់បានក៏រៀបចំសែនព្រេនរួច ហើយអាត្រាក់ក៏មក ហើយក្រុមការងារខាងគ្រឿងចក្រខាងឈូសឆាយហ្នឹងគេស្ទាក់នៅ ផ្លូវ៧ ទៅ៨គ្រឿង។ យើងដឹងហើយថា គោលបំណងគេ មកយកអាត្រាក់ដែលយើងចាប់ហ្នឹង គ្រឿងចក្រគេនៅស្ទាក់ផ្លូវ ៨គ្រឿង បើយើងគិតទៅថាដីរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចមានស្រែ មានចម្ការ ក្នុងនោះហើយព្រៃនោះ ក៏ព្រៃអាស្រ័យអនុផលផង អាស្រ័យផលផង ហើយជាតំបន់ដែលគាត់ធ្លាប់ថាឃ្វាលគោឃ្វាលក្របី»។
បើតាម អ្នកភូមិឱ្យដឹងថា គ្រឿងចក្រនោះជារបស់អភិបាលរងខេត្តព្រះវិហារ លោក អ៊ុន គឹមសាន្ត ដែលមានងារជាឧកញ៉ា បានឈូសឆាយដីព្រៃសហគមន៍របស់ជនជាតិដើមភាគតិចគួយ លើផ្ទៃដីជាង ១ពាន់ហិកតា នៅភូមិដងផ្លិត និងភូមិណារុង ក្នុងស្រុកឆែប ខេត្តព្រះវិហារ។
លោក អ៊ុក គឹមសាន គឺជាសមាជិកគណៈកម្មាធិការកណ្តាល និងជាប្រធានយុវជនគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាខេត្តព្រះវិហារ ហើយក៏មានងារជាឧកញ៉ាផងដែរ។
VOD មិនទាន់អាចទាក់ទងសុំការបំភ្លឺពីអភិបាលរងខេត្តព្រះវិហារ លោក អ៊ុក គឹមសាន បាននៅឡើយទេ គិតត្រឹមម៉ោងផ្សាយនេះ។
យ៉ាងណា អង្គសន្និបាតគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាលើកទី៤៥ ក៏បានវាយតម្លៃថា ជាង១ឆ្នាំក្រោមការដឹកនាំរបស់លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ប្រទេសជាតិមានការអភិវឌ្ឍឥតឈប់ឈរ ធានាដល់ការពង្រឹងសន្តិភាព សណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈ ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច និងការគោរពនូវសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ពលរដ្ឋជាដើម។
ជាមួយគ្នានេះ នាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជា លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត បានថ្លែងសារពិសេសស្តីពីកម្មវិធី «ផ្តល់ដី ការពារព្រៃ ដើម្បីរួមគ្នាអភិវឌ្ឍន៍ដោយចីរភាព» ដោយសំអាងថា ជាយន្តការផ្តល់ដីឱ្យពលរដ្ឋក្រីក្រ និងចូលរួមទប់ស្កាត់សកម្មភាពទន្ទ្រានដីរដ្ឋធ្វើជាកម្មសិទ្ធិជន។
លោកថា៖ «នៅក្នុងន័យនេះ ការដាក់ចេញនូវកម្មវិធីផ្តល់ដីការពារព្រៃ ដើម្បីរួមគ្នាអភិវឌ្ឍន៍ដោយចីរភាព មិនត្រឹមតែបង្កើនថាមពលនៅក្នុងការដោះស្រាយដីជូនប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរក្រីក្រដែលគ្មានដីពិតប្រាកដ ប៉ុន្តែថែមទាំងចូលរួមទប់ស្កាត់សកម្មភាពទន្ទ្រានដីរដ្ឋធ្វើជាកម្មសិទ្ធិ ឯកជន និងជំរុញការចូលរួមរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងការការពារ និងអភិរក្សព្រៃឈើ»។
តំណាងរាស្រ្តគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ លោក សួន សូរីដា ចាត់ទុក ការអះអាងរបស់បក្សកាន់អំណាច ជាភាសាផ្ទុយពីការពិតជាក់ស្តែងដែលកំពុងកើតមាន ដូចករណីជម្លោះដីធ្លីដែលកើតឡើងក្នុងខេត្តព្រះវិហារ ថ្មីៗនេះ ហើយថា បញ្ហាដែលដោះស្រាយមិនចេញវាកើតចេញពីប្រព័ន្ធដឹកនាំបែបគ្រួសារនិយមរបស់គ្រួសារហ៊ុន។
លោកថា៖ «នៅក្នុងប្រព័ន្ធនៃការដឹកនាំដោយឯកបក្ស តាមរបៀបការដឹកនាំបុគ្គលនិយម គឺមានលក្ខណៈជាគ្រួសារនិយម ពិតណាស់វាមិនអាចដោះស្រាយបញ្ហាដែលកើតឡើងនៅក្នុងប្រទេសជាតិបច្ចុប្បន្ននេះទេ យើងឃើញទាំងអស់គ្នា ជាក់ស្ដែងដូចជាបញ្ហាដែលកើតឡើងទាក់ទងនឹងរឿងដីធ្លី នៅតែបន្តអូសបន្លាយ ជាហូហែរ យើងឃើញថាវាអត់មានអីភាពប្រសើរឡើងកាន់តែកើនឡើងធ្ងន់ធ្ងរឡើងៗ»។
ដោយឡែក អនុប្រធានផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស និងដីធ្លី នៃសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក លោក យិន ម៉េងលី ប្រាប់VODថា រដ្ឋាភិបាលត្រូវសើរើឡើងវិញ ចំពោះការផ្តល់ដីសម្បទានដល់ក្រុមហ៊ុនឯកជន។ លោកថា បញ្ហាទំនាស់ដីធ្លីដែលរាំរៃដោះមិនចេញវាកើតចេញពីក្រុមឧកញ៉ា និងអ្នកមានអំណាច បន្តរំលោភបំពានលើពលរដ្ឋក្រីក្រ។
លោកថា៖ «កាលណាមានអំពើហិង្សាកើតឡើង វាអាចបង្កឲ្យមានការប្ដឹងផ្ដល់គ្នា ទៅតុលាការទីបំផុត ប្រជាពលរដ្ឋ ឬក៏ជនជាតិដើមភាគតិច គាត់ប្រឈមទៅនឹងបញ្ហាតាមផ្នែកតុលាការ ដែលធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ទៅដល់ជីវភាពរបស់ពួកគាត់ ដែលកំពុងតែធ្លាក់ក្រីក្រ ពាក់ព័ន្ធនឹងបំណុលហើយបាត់បង់ដីថែមទៀត។ អ៊ីចឹងរដ្ឋាភិបាល ការប្ដេជ្ញាចិត្តជាការល្អ ប៉ុន្តែត្រូវតែធ្វើឱ្យបាននូវអ្វីដែលប្រមុខរដ្ឋាភិបាលបានលើកឡើង។ ខ្ញុំទទូចថា សុំឲ្យមានការត្រួតពិនិត្យឡើងវិញទាំងអស់ ទៅលើបញ្ហាគោលនយោបាយដីធ្លី ទៅលើបញ្ហាដីធ្លីដែលបានប្រគល់ឲ្យពិនិត្យឡើងវិញទាំងអស់»។
របាយការណ៍ស្តីពីស្ថានភាពវិវាទដីធ្លី ដែលចេញផ្សាយដោយសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក ក្នុងឆ្នាំ២០២២ ឱ្យដឹងថា ជម្លោះដីធ្លីក្នុងឆ្នាំ២០២១ មានចំនួន ១៦៩ករណី លើផ្ទៃដីទំហំ ជាង ៥ម៉ឺនហិកតា ប៉ះពាល់ជនរងគ្រោះជិត ២ម៉ឺនគ្រួសារ ស្មើជាង៦ម៉ឺននាក់ មានជនជាតិដើមភាគតិច ១ ៣៤៧គ្រួសារ។
របាយការណ៍រកឃើញថា កត្តាចម្បងដែលនាំឲ្យមានការចាប់ខ្លួន-ចោទប្រកាន់-ឃុំខ្លួន ប្រជាពលរដ្ឋក្នុងរឿងវិវាទដីធ្លី គឺដើម្បីបំបាក់ស្មារតីប្រជាពលរដ្ឋម្ចាស់ដី ឲ្យពួកគាត់លែងហ៊ានប្រើសិទ្ធិ ក្នុងការទាមទារតវ៉ាស្វែងរកយុត្តិធម៌៕