រដ្ឋាភិបាលបក្សកាន់អំណាច បានបណ្តេញអ្នកសារព័ត៌មានជនជាតិអង់គ្លេសម្នាក់ ដែលសកម្មរាយការណ៍ពីការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើនៅតំបន់ការពារ ដែលវិធាននេះ រងការរិះគន់ថាបានព្យាយាមបំបិទមាត់សំឡេងឯករាជ្យ ដើម្បីបើកដៃឱ្យក្រុមឧក្រិដ្ឋជន។
សារព័ត៌មានអន្តរជាតិ ម៉ុងហ្កាបេ ដែលមានទីស្នាក់ការនៅសហរដ្ឋអាមេរិក បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍នៅថ្ងៃទី៣ ខែកុម្ភៈ ឱ្យដឹងថា អ្នកកាសែតជនជាតិអង់គ្លេស លោក ជឺរល ហ្វីលីន (Gerald Flynn) ត្រូវបានមន្រ្តីអន្តោប្រវេសន៍កម្ពុជាបដិសេដមិនផ្តល់ទិដ្ឋាការ ក្រោយលោកត្រឡប់ពីវិសម្សកាលនៅប្រទេសថៃ នៅថ្ងៃទី៥ ខែមករា ឆ្នាំ២០២៥។
បើតាម ម៉ុងហ្កាបេ ការបណ្តេញចេញនេះ មន្រ្តីអន្តោប្រវេសន៍បញ្ជាក់ថា លោក ហ្វីលីន មានកំហុសលើឯកសារ ដោយលោកដាក់ពាក្យសុំទិដ្ឋាការដើម្បីធ្វើការជាជាងអគ្គិសនី តែមកធ្វើអ្នកកាសែតនៅកម្ពុជាទៅវិញ។
ប្រភពបន្តថា លោក ហ្វីលីន ត្រូវបានអាជ្ញាធរកម្ពុជាសម្រេចដាក់ក្នុងបញ្ជីខ្មៅរបស់កម្ពុជា តាំងពីថ្ងៃទី២៥ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៤មកម្លេះ។
វិធានការលើ លោក ហ្វីលីន កើតឡើងក្រោយពេលលោកបំពេញការងារជាអ្នកកាសែតនៅកម្ពុជា អស់រយៈពេល៥ឆ្នាំ ហើយសេចក្តីរាយការណ៍របស់លោក ផ្តោតលើបទល្មើសបរិស្ថាន ការបំផ្លិចបំផ្លាញធនធានធម្មជាតិ ដែលចុះផ្សាយនៅកាសែតម៉ុងហ្កាបេ មានទីស្នាក់ការនៅអាមេរិក។
អ្នកកាសែតសេរី លោក ម៉េង គ្រុយពន្លក ដែលធ្លាប់ធ្វើការជិតស្និតជាមួយ លោក ហ្វីលីន ប្រាប់VODថា លោក ហ្វីលីន ជាអ្នកកាសែតដែលសកម្មក្នុងការស៊ើបអង្កេតរឿងបរិស្ថាន នៅកម្ពុជា លាតត្រដាងពីក្រុមហ៊ុនដែលបានកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ នៅតំបន់ព្រៃឡង់ និងតំបន់ការពារផ្សេងទៀត។ លោកជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលពិចារណាបើកផ្លូវឱ្យលោក ហ្វីលីន អាចឈរជើង នៅកម្ពុជាឡើងវិញ ដើម្បីចូលរួមការពារព្រៃឈើនៅកម្ពុជា។
លោកថា៖ «គាត់បានចំណាយពេលជាច្រើនឆ្នាំ ក្នុងការធ្វើជាអ្នកកាសែតដោយបានស្រាវជ្រាវទៅលើបញ្ហាពុករលួយ បញ្ហាកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ ការដឹកឈើចេញទៅក្រៅប្រទេស មានបញ្ហាបរិស្ថានផ្សេងៗទៀត ដែលគាត់សរសេរ ហើយត្រូវបានសារព័ត៌មានជាតិហ្នឹង យកទៅរាយការណ៍បន្ត។ ការសរសេររបស់គាត់ហ្នឹងគឺមាន Impacted ផលប៉ះពាល់ខ្លាំងដល់រដ្ឋាភិបាលដែរ មើលទៅបានជាមានការធ្វើបែបហ្នឹង។ ខ្ញុំមានតែសំណូមពរដល់រដ្ឋាភិបាលអនុញ្ញាតឲ្យគាត់ត្រឡប់មកចូលប្រទេសកម្ពុជាវិញ ដើម្បីអាចរាយការណ៍ព័ត៌មានបន្តទៀត ហើយខ្ញុំសង្ឃឹមថា រដ្ឋាភិបាលនឹងបើកចិត្តក្នុងការទទួលយកអ្នកកាសែតជាដៃគូសហការក្នុងការការពារបញ្ហាផ្សេងៗនៅក្នុងសង្គមកម្ពុជា»។
ជុំវិញរឿងនេះ អង្គការជាតិ និងអន្តរជាតិចំនួន២១ រួមមាន អង្គការលីកាដូ អង្គការឃ្លំាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ និងអង្គការអ្នកកាសែតគ្មានព្រំដែន ជាដើម នៅថ្ងៃទី៤ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២៥នេះ ប្រកាសថ្កោលទោសការបណ្តេញលោក ហ្វីលីន ចេញពីកម្ពុជា។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍សរសេរក្នុងន័យដើមថា៖ «រាជរដ្ឋាភិបាលត្រូវតែបញ្ឈប់ការរំខាន ការរំលោភបំពាន និងការរាំងស្ទះ ចំពោះអ្នកកាសែតទាំងអស់នៅក្នុងប្រទេស ដូចជា បញ្ឈប់ការចាប់ខ្លួនមិនត្រឹមត្រូវ ការបំភិតបំភ័យ ឬការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ ជាដើម»។
ប្រភពដដែលបន្តថា ថ្មីៗនេះ លោក ហ្វីលីន បានសរសេរអត្ថបទមួយចេញផ្សាយលើកាសែតអន្តរជាតិ ម៉ុងហ្គាបេ អំពីការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើនៅក្នុងតំបន់ការពារ ដូចជាដែនជម្រកសត្វព្រៃ ព្រៃឡង់ ការនេសាទត្រីខុសច្បាប់នៅដែនសមុទ្រខាងត្បូងនៃប្រទេសកម្ពុជា និងការបរាជ័យចំពោះគម្រោងឥណទានកាបូនដែលជាតម្រូវការសកល។
ប៉ុន្តែ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា តែងតែច្រានចោលការលើកឡើងនានាដែលមាននៅក្នុងអត្ថបទព័ត៌មានរបស់លោក ហ្វីលីន ហើយអត្ថបទរបស់លោកត្រូវបានចេញផ្សាយលើសារព័ត៌មានក្នុងស្រុក និងអន្តរជាតិជាច្រើនស្ថាប័នទៀត។
យ៉ាងណា វិធានការបណ្តេញអ្នកកាសែតឯករាជ្យ ចេញពីកម្ពុជាបែបនេះ ហាក់ផ្ទុយពីការលើកឡើងកន្លងទៅរបស់នាយករដ្ឋមន្រ្តីកម្ពុជា លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ដែលថារដ្ឋាភិបាលលោក ត្រូវការចាំបាច់សារព័ត៌មានដែលហ៊ាននិយាយការពិត ដើម្បីជាប្រយោជន៍សង្គម និងប្រជាពលរដ្ឋ។
លោកថា៖ «វិស័យព័ត៌មានបានរួមចំណែកដោយផ្អែកលើមុខងារសំខាន់ៗ ដូចជា ចូលរួមពង្រឹងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យផ្អែកលើមូលដ្ឋាននីតិរដ្ឋ ទី២ បញ្ជូនព័ត៌មានពិត និងរហ័សទាន់ពេល ទី៣ ផ្ដល់ព័ត៌មានបែបអប់រំ និងចំណេះដឹង ទី៤ ជាឆ្មាំត្រួតពិនិត្យតុល្យភាពសង្គមដោយស្មោះត្រង់ និងទី៥ ចូលរួមចំណែកកែលំអសង្គមតាមរយៈការផ្ដល់ព័ត៌មានពិតគ្រប់ជ្រុងជ្រោយប្រកបដោយតម្លាភាព និងជាអ្នកផ្តល់ធាតុចូលនៅក្នុងការរៀបចំគោលនយោបាយយុទ្ធសាស្ត្រ និងផែនការសកម្មភាពរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល»។
ជុំវិញរឿងនេះ VOD មិនអាចសុំការបញ្ជាក់បន្ថែមពីអ្នកនាំពាក្យក្រសួងព៌ត័មាន លោក ទេព អស្នារិទ្ធ បានទេ គិតត្រឹមម៉ោងផ្សាយនេះ ដោយហៅទូរសព្ទចូលជាច្រើនដងគ្មានអ្នកទទួល។
ប្រធានស្ថាប័នសារព័ត៌មាន VOD លោក ប៉ា ងួនទៀង យល់ថា ការរារាំងមិនឱ្យអ្នកកាសែតបរិស្ថានរបស់ម៉ុងហ្កាបេ ឈរជើងនៅកម្ពុជា ដោយសារមេដឹកនាំគ្រួសារហ៊ុន និងបក្សពួកមានជាប់ពាក់ព័ន្ធជ្រៅក្នុងឧក្រិដ្ឋកម្មព្រៃឈើ។
លោកថា៖ «មិនអនុញ្ញាតឱ្យអ្នកកាសែតរូបហ្នឹង ចូលប្រទេសកម្ពុជា ដោយសារតែសកម្មភាពគាត់ធ្វើសេចក្ដីរាយការណ៍តាមបែបព័ត៌មានស៊ើបអង្កេត ស្តីពី បញ្ហាបរិស្ថាននៅប្រទេសកម្ពុជាដោយសារតែរដ្ឋាភិបាល ឬក៏ក្រុមមេដឹកនាំហ្នឹង មានការពាក់ព័ន្ធជាច្រើនជាមួយនឹងបញ្ហាធនធានធម្មជាតិ ដូចជា ព្រៃឈើដូចជារ៉ែ។ អ៊ីចឹងកាលណាប៉ះពាល់ផលប្រយោជន៍ខ្លួនឯង គឺព្យាយាមទប់ស្កាត់ ហើយគោលដៅអ្នកមានអំណាច គឺដើម្បីតែអំពើពុករលួយ ដើម្បីតែផលប្រយោជន៍គ្រួសារខ្លួនឯងហ្នឹងហើយ ទើបទប់ស្កាត់មិនឲ្យមានសេចក្តីរាយការណ៍ឯករាជ្យ អំពីបញ្ហានានាក្នុងសង្គម ជាពិសេសបញ្ហាដែលពាក់ព័ន្ធនឹងផលប្រយោជន៍ខ្លួនឯង»។
អង្គការអ្នកកាសែតគ្មានព្រំដែន កាលពីថ្ងៃទី៧ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៤ ធ្លាប់ចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍រកឃើញថា សេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជាបានធ្លាក់ចុះខ្លាំង ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៧ ពោលគឺនៅពេលអតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រី លោក ហ៊ុន សែន បង្ក្រាបប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យជាបន្តបន្ទាប់ និងចុងក្រោយគឺវិទ្យុសំឡេងប្រជាធិបតេយ្យ VOD ត្រូវដកហូតអាជ្ញាប័ណ្ណ កាលពីខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៣។
ប្រភពនោះសង្កត់ធ្ងន់ទៀតថា រយៈពេលមួយឆ្នាំនៃការកាន់អំណាចរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត ហាក់កំពុងបន្តការបង្រ្កាបលើប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯងរាជ្យ បន្តពីលោក ហ៊ុន សែន ជាឪពុក។
អង្គការអ្នកកាសែតគ្មានព្រំដែន បានដាក់កម្ពុជាឲ្យជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ទី១៥១ ក្នុងចំណោម ១៨០ប្រទេស នៅក្នុងសន្ទស្សន៍សេរីភាពសារព័ត៌មានពិភពលោកឆ្នាំ២០២៤ ដែលមានន័យថា កម្ពុជាជាប្រទេសមានការគំរាមកំហែងដល់សេរីភាពសារព័ត៌មានកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ។
ជុំវិញបញ្ហានេះដែរ អង្គការ Global Forest Watch ធ្លាប់រកឃើញថា សកម្មភាពកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ជាងមួយទសវត្សរ៍ទៅនេះមិនថយចុះទេ។
ប្រភពនោះរកឃើញថា នៅឆ្នាំ២០២២ មានខ្លាំងជាងឆ្នាំ២០២១ ក្នុងតំបន់ព្រៃការពារចំនួន៤ ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ខណៈតំបន់ព្រៃការពារផ្សេងទៀត ក៏កំពុងមានអត្រាបាត់បង់ព្រៃឈើក្នុងអត្រាខ្ពស់ដែរ ក្នុងនោះមានដូចជា ឧទ្យានជាតិបូទុមសាគរ ឧទ្យានជាតិជួរភ្នំក្រវាញកណ្ដាល ដែនជម្រកសត្វព្រៃភ្នំឱរ៉ាល់ និងដែនជម្រកសត្វព្រៃបឹងពែរ។
តំបន់ព្រៃការពារព្រៃឡង់ ដែលមានផ្ទៃដីធំជាងគេនៅកម្ពុជា រហូតដល់ជាង ៤៣ម៉ឺនហិកតានោះ(៤៣០ ០០០) ក៏មានការបាត់បង់ដីព្រៃរបស់ខ្លួនប្រហែល ៨ ៣០០ហិកតាដែរក្នុងឆ្នាំ២០២២ ។
ដោយឡែក អំឡុងឆ្នាំ២០១៦ អង្គការឃ្លាំមើលពិភពលោក (Global Witness) ធ្លាប់បង្ហាញរបាយការណ៍ស៊ើបអង្កេត រកឃើញថា ឈ្មួញរកស៊ីឈើខុសច្បាប់ខ្នាតធំ ក៏មានលោកឧកញ៉ា ទ្រី ភាព ផងដែរ ដែលគាត់បានកាន់កាប់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច ទំហំជិត ៣ម៉ឺនហិកតា (២៩.៥៨៩)។
ប៉ុន្តែច្រើនឆ្នាំមកនេះ ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា មិនបានផ្តន្ទាទោសឧក្រិដ្ឋជនព្រៃឈើរូបនេះទេ តែផ្ទុយទៅវិញ បច្ចុប្បន្ន ឧកញ៉ាមានឈ្មោះអាស្រូវបំផ្លាញព្រៃឈើក្នុងប្រទេសកម្ពុជារូបនេះ ត្រូវបានតែងតាំងជាអ្នកឧកញ៉ា ដែលជាឧកញ៉ាលំដាប់ខ្ពស់ និងជាទីប្រឹក្សាមេដឹកនាំកំពូលក្នុងជួររដ្ឋាភិបាលរបស់បក្សប្រជាជនកម្ពុជាទៀតផង៕