មន្ត្រី និងពលរដ្ឋនៅមូលដ្ឋាន ក្នុងឃុំត្រពាំងស្តៅ ស្រុករមាសហែក ខេត្តស្វាយរៀង ស្នើអង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយ (ACU) និងក្រសួងមហាផ្ទៃ ចុះស៊ើបអង្កេត និងចាត់វិធានការទៅលើស្មៀនឃុំ ឈ្មោះ នង ម៉ូវ ដោយពួកគាត់អះអាងថា ស្មៀនឃុំរូបនេះ បានយកសាច់ញាតិទៅកាន់តួនាទីហិរញ្ញវត្ថុក្នុងឃុំ បង្កការរាំងស្ទះដល់សកម្មភាពរបស់ក្រុមប្រឹក្សា វាទទីយកដីធ្លីរបស់ពលរដ្ឋ និងមានភាពមិនប្រក្រតីមួយចំនួនទៀតក្នុងពេលកាន់តំណែងរបស់ខ្លួន។
ទាក់ទិនបញ្ហានេះ ប្រជាពលរដ្ឋ ជាច្រើនគ្រួសារ រស់នៅមូលដ្ឋាន ឃុំត្រពាំងស្តៅ បានធ្វើជាសាក្សី គាំទ្រ លោក ព្រុំ ប៊ុនថន ថាម្ចាស់ដីស្របច្បាប់ តាំងពីមុនឆ្នាំ១៩៧៩ មកម្លេះ ហើយពលរដ្ឋ ទាំងនោះ ក៏ផ្តិតស្នាមមេដៃគាំទ្រ លោក ព្រុំ ប៊ុនថន ដាក់លិខិតស្នើសុំអន្តរាគមន៍ ទៅក្រសួងមហាផ្ទៃ ឲ្យបើកការស៊ើបអង្កេត ទៅលើសកម្មភាពអនុវត្តការងារ របស់ស្មៀនឃុំត្រពាំងស្តៅ អំឡុងកាន់តួនាទី ដែលមានភាពមិនប្រក្រតី។
យោងតាមសារជាសំណេររបស់ក្រុមប្រឹក្សាឃុំត្រពាំងស្តៅ ដែលសុំមិនបញ្ចេញឈ្មោះ និងបានចែករំលែកមកវីអូឌី នៅថ្ងៃទី០៤ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៥នេះ បានលើកឡើងថា សព្វថ្ងៃនេះលោកពិបាកធ្វើការនៅសាលាឃុំណាស់ ដោយសារតែ លោក នង ម៉ូវ ដែលមានតួនាទីជាស្មៀនឃុំ បានបង្កើតបក្ខពួកគ្រួសារនិយម ហើយយកសាច់ញាតិរបស់ខ្លួនដែលត្រូវជាប្អូនថ្លែមកធ្វើការកាន់តួនាទីហិរញ្ញវត្ថុនៅក្នុងសាលាឃុំ។
ប្រភពដដែលបន្តថា ក្រុមប្រឹក្សាឃុំទាំងអស់ គេមិនសូវដាក់ការងារឱ្យធ្វើនោះទេ ក្រៅតែពីអង្គុយមើលមុខគ្នាបង្ហុយផ្សែងបារីទៅលើមេឃ ឬអង្គុយរងចាំបើកប្រាក់ខែ។
ពួកគេបន្តទៀតថា កាលពីពេលថ្មីៗនេះ ក៏មានប្រជាពលរដ្ឋក្នុងមូលដ្ឋានរអ៊ូរទាំ និងត្អូញត្អែរពីការលំបាកក្នុងការទៅទទួលសេវាសាធារណៈ ដោយសារតែស្មៀនឃុំរូបនេះ យកលុយលើសពីខ្ទង់ចំណាយសម្រាប់សេវាសាធារណៈដែលកំណត់ដោយក្រសួងមហាផ្ទៃ។
ចំណែកមន្ត្រីម្នាក់នៃកងកម្លាំងនគរបាលនៅមូលដ្ឋាន ដែលសុំមិនបញ្ចេញអត្តសញ្ញាណផងដែរនោះ បានបញ្ជាក់ដែរថា កាលពីអំឡុងវិបត្តិកូវីដ១៩ រាជរដ្ឋាភិបាល អាណត្តិនីតិកាលទី៦ បានឧបត្ថម្ភថវិកាជំនួយដល់ជនដែលជួបហានិភ័យក្រីក្រ ដើម្បីទទួលបានការសង្រ្គោះ ពីមូលនិធិនេះ ដោយពេលនោះ លោក នង ម៉ូវ បានឆ្លៀតលួចដាក់បញ្ជូលឈ្មោះឪពុកក្មេករបស់ខ្លួនឈ្មោះ ដួង សាម៉ុន និងប្រពន្ធឈ្មោះ ដួង ណាគ្រី ដើម្បីបានទទួលលុយនេះផងដែរ ដែលអ្នកទាំង២នាក់នេះ មិនមែនជាប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅក្នុងមូលដ្ឋានឃុំត្រពាំងស្តៅនោះទេ គឺពួកគេរស់នៅភូមិសំរោង ឃុំអង្គប្រស្រែ ស្រុករមាសហែក។
ជុំវិញករណីនេះ មន្ត្រីមូលដ្ឋានក្នុងឃុំត្រពាំងស្តៅនោះ បានស្នើដល់ក្រសួងមហាផ្ទៃ និងអង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយ បើកការស៊ើបអង្កេត និងចាត់វិធានការទៅលើមន្ត្រីស្មៀនឃុំដែលរំលោភអំណាចរូបនោះទៅតាមច្បាប់។
ចំណែក ប្រធានសមាគមអភិវឌ្ឍន៍ជីវភាពពលរដ្ឋកម្ពុជា (CDPLA) លោក ព្រុំ ប៊ុនថន ក៏ធ្លាប់បានស្នើទៅរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ បើកការស៊ើបអង្កេតលើសកម្មភាពអនុវត្តការងាររបស់ស្មៀនឃុំត្រពាំងស្តៅ លោក នង ម៉ូវ ផងដែរ ពាក់ព័ន្ធនឹងករណីរំលោភអំណាច និងវាទទីយកដីធ្លី របស់ប្រជាពលរដ្ឋក្នុងមូលដ្ឋាន។
លោក ព្រុំ ប៊ុនថន មានប្រសាសន៍ប្រាប់វីអូឌីនៅថ្ងៃទី០៤ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៥នេះថា កាលពីដើមខែមករាថ្មីៗនេះ អាជ្ញាធរភូមិឃុំបានស៊ីញ៉េបោះត្រាអនុញ្ញាត និងទទួលស្គាល់ដីលំនៅឋាននៅក្នុងភូមិស្វាយទន្ទឹម ឃុំត្រពាំងស្តៅ ថាពិតជាដីកម្មសិទ្ធិរបស់លោកពិតប្រាកដមែន ហើយបានឱ្យលោករៀបចំនីតិវិធី ធ្វើប្លង់កម្មសិទ្ធិស្របច្បាប់ថែមទៀតផង។
ប៉ុន្តែមួយសប្តាហ៍ក្រោយមក លោកថា ស្រាប់តែស្មៀនឃុំត្រពាំងស្តៅ លោក នង ម៉ូវ បានទៅហាមឃាត់មន្ត្រីសូរិយោដីមិនឱ្យធ្វើប្លង់ ឬបញ្ជួនឯកសារទៅថ្នាក់លើដោយសំអាងថា ដីនោះជាកម្មសិទ្ធិរបស់ឃុំទៅវិញ។
បើតាមប្រធានសមាគមរូបនេះ មិនត្រឹមតែរូបលោកម្នាក់ប៉ុណ្ណោះទេ ដែលរងគ្រោះដោយការរំលោភបំពានដីធ្លីនេះ គឺនៅមានប្រជាពលរដ្ឋផ្សេងទៀតដែលរងគ្រោះ ប៉ុន្តែពួកគាត់មិនហ៊ានចេញមុខតវ៉ា ប្រឆាំងនឹងស្មៀនឃុំរូបនេះទេ។
លោកថា៖ «ចឹងជាការសន្និដ្ឋានមួយគឺលោក នង ម៉ូវ គាត់រំលោភអំណាចមួយ ទី១ គាត់រំលោភអំណាចមេឃុំ គាត់អត់ទទួលស្គាល់ថាមេឃុំបញ្ជាក់ដីហ្នឹង គាត់ទៅរំលោភអំណាចលើតួនាទីមេឃុំ។ ក្រៅពីហ្នឹងទៀត ប្រជាពលរដ្ឋខ្លះគាត់មិនចេញ(មិនចេញតវ៉ា)ជាអីទេ ប៉ុន្តែគាត់ស្នើសុំតាមរយៈខ្ញុំ គាត់ស្នើសុំថាមានករណីច្រើនដែរ ដែលកើតឡើងពីទង្វើរំលោភអំណាច ឬក៏មូលនិធិ មូលនិធិដែលស្ថាបនាធ្វើផ្លូវអីហ្នឹង ហាក់បីមានការសង្ស័យថាចាយថវិកាហ្នឹង វាមិនត្រឹមត្រូវណាមួយ»។
ស្របពេលគ្នានេះដែរ លោក ព្រុំ ប៊ុនថន បានអំពាវនាវជាថ្មីដល់ក្រសួងមហាផ្ទៃ បើកការស៊ើបអង្កេតទៅលើសកម្មភាពការងាររបស់ស្មៀនឃុំត្រពាំងស្តៅ លោក នង ម៉ូវ ដើម្បីបង្ហាញពីតម្លាភាព និងដោះស្រាយបញ្ហារបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។
លោកថា៖ «គួរតែបើការស៊ើបអង្កេតឱ្យបានទូលំទូលាយ ដើម្បីជម្រះមន្ទិលសង្ស័យ ដើម្បីឱ្យប្រជាពលរដ្ឋស្ងប់ចិត្ត ឱ្យមានសន្តិភាពផ្លូវចិត្តរបស់គាត់»។
ប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅឃុំត្រពាំងស្តៅ ដែលសុំមិនបញ្ចេញឈ្មោះ និងសំឡេងពិត ឱ្យដឹងដែរថា ប្រជាពលរដ្ឋភាគច្រើននៅក្នុងឃុំនេះ ពិតជាមិនសប្បាយចិត្តទៅសកម្មភាពការងាររបស់ស្មៀនឃុំ លោក នង ម៉ូវ ដែលរំលោភអំណាច បក្ខពួកនិយម ប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ កិបកេងលុយប្រជាពលរដ្ឋ និងលុយដែលថ្នាក់លើទម្លាក់មកសម្រាប់កសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធផ្លូវថ្នល់ក្នុងឃុំ។
លោកថា៖ «មានបក្ខពួកនិយម ប្អូនថ្លៃរបស់គាត់ហ្នឹង គឺដូចជាជំនួយការផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុឃុំដែលគាត់យកមកដាក់ហ្នឹង មានមួយប្អូនថ្លៃ អីចឹងទោះបីប្រឡងប្រជែងចូលក្នុងឃុំយ៉ាងណាក៏មិនបាន គាត់មានបងប្អូនរបស់គាត់មានអីចឹង ហើយអ្នកជ្រើសរើស គឺខាងគាត់ជាអ្នកបញ្ជាឱ្យសម្រេច»។
ពលរដ្ឋរូបនោះ ផ្តល់ជាយោបល់ថា៖ «គាត់(អាជ្ញាធរឃុំ)គួរតែធ្វើបទបង្ហាញមួយឱ្យច្បាស់លាស់ ដើម្បីបកស្រាយជូនប្រជាពលរដ្ឋឱ្យគាត់បានយល់បានដឹង ប៉ុន្តែបើធ្វើបែបស្ងាត់ៗចឹង ទាំងគេទាំងយើងគឺមិនអស់ចិត្តដូចតែគ្នា លុយដែលក្រសួងទម្លាក់ឱ្យរាប់លាន ចុះហេតុអីមិនបានឃើញមានបានស្អី ធ្វើអី តែចេះតែបាត់ ឆ្នាំបន្ទាប់ៗមក គឺលុយគេទម្លាក់ឱ្យមកទៀត អីចឹង សូម្បីតែខ្ញុំ ខ្ញុំនៅក្បែរហ្នឹងមែន ប៉ុន្តែខ្ញុំមិនហ៊ាននិយាយមិនហ៊ានថាម៉េចទេ ព្រោះយើងមិនមែននៅក្នុងក្រុមប្រឹក្សាឃុំរបស់គេ ប៉ុន្តែគ្រាន់តែថានៅក្នុងក្រុមប្រឹក្សាឃុំមានអ្នកមិនពេញចិត្តទៅលើស្មៀនឃុំហ្នឹងមាន ខ្ញុំជឿចឹង ប៉ុន្តែគ្រាន់តែគាត់មិនហ៊ានបញ្ចេញមតិនៅក្នុងហ្នឹង គេគៀបសង្កត់គាត់ដែរ»។
វីអូឌី មិនអាចសុំការបកស្រាយជុំវិញការចោទប្រកាន់នេះ ពីស្មៀនឃុំត្រពាំងស្តៅ លោក នង ម៉ូវ និងអ្នកនាំពាក្យរងក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ទូច សុខៈ ព្រមទាំងអ្នកនាំពាក្យអង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយ លោក សយ ច័ន្ទវិចិត្ត បានទេ នៅរសៀលថ្ងៃអង្គារនេះ។
អភិបាលស្រុករមាស់ហែក លោក ស៊ូ ម៉ុល មានប្រសាសន៍យ៉ាងខ្លីថា នៅថ្ងៃសុក្រសប្តាហ៍នេះ អាជ្ញាធរនឹងប្រជុំជាមួយភាគីពាក់ព័ន្ធរឿងវិវាទដីធ្លីរវាងលោក ព្រុំ ប៊ុនថន និងអាជ្ញាធរឃុំហើយ។ តែយ៉ាងណា លោកថា ករណីនេះមិនទាក់ទងរឿងស្មៀនឃុំ លោក នង ម៉ូវ នោះទេ។
លោកថា៖ «ថ្ងៃសុក្រអាទិត្យហ្នឹង គេហៅមកដោះស្រាយហើយ ចឹងគាត់មកដោះស្រាយ អាហ្នឹងវាពាក់ព័ន្ធរឿងឃុំជាមួយ មិនមែនរឿងបុគ្គលស្មៀនទេ ដីសាលាឃុំហើយខាងគាត់នៅជាន់លើដីហ្នឹងទេ»។
ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលប្រជាពលរដ្ឋដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍ និងសន្តិភាព លោក យង់ គិមអេង មានប្រសាសន៍ថា បើសិនក្នុងឃុំពិតជាមានករណីការដាក់សាច់ញាតិឱ្យធ្វើការ ឬបង្កើតបក្ខពួកនិយមនៅកន្លែងការងារ ហើយមានការប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ និងការរំលោភអំណាចក្នុងស្ថាប័នរដ្ឋដូចការចោទមែននោះ អង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយ និងក្រសួងមហាផ្ទៃ គួរតែមានការចុះស៊ើបអង្កេត និងចាត់វិធានការតាមនីតិវិធី ដើម្បីកុំឱ្យរឿងនេះមកបន្តុចបង្អាក់សកម្មភាពការងារ និងការរីកចម្រើនរបស់ស្ថាប័នថ្នាក់ក្រោមជាតិ។
លោកថា៖ «[ក្រសួងឬស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ]ត្រូវតែឱ្យមន្ត្រីនោះ គោរពទៅតាមគោលការណ៍ណែនាំរបស់ក្រសួង ក៏ដូចជាធ្វើការទៅតាមតួនាទីភារកិច្ចដែលមានកំណត់ក្នុងច្បាប់ កុំឱ្យគាត់ធ្វើអីតាមតែការនឹកឃើញរបស់គាត់ នេះជារឿងសំខាន់ ហើយលើសពីនេះទៅទៀត ខ្ញុំថា ក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ ក៏លោកមានសមត្ថកិច្ចដែរ ក្នុងការស្នើឱ្យមានការផ្លាស់ប្តូរស្មៀនឃុំ បើសិនបើជាគាត់រកឃើញថាមានកំហុសដូចការលើកឡើងមែន ហើយបើសិនថា ក្រុមប្រឹក្សាហ្នឹងមិនអើពើ មិនយកចិត្តទុកដាក់ទេ គឺប្រជាពលរដ្ឋអាចផ្តល់ព័ត៌មានអី ស្នើមកខាងក្រសួងស្ថាប័នមានសមត្ថកិច្ចផ្សេងៗ ដើម្បីឱ្យមានការពិនិត្យពិចារណាចាត់វិធានការទៅលើសំណើរ សំណូមពររបស់គាត់អីចឹងទៅ ពីព្រោះថាវាអាចប៉ះពាល់ទៅដល់ដំណើរការនៃការផ្តល់សេវា ដំណើរការនៃការអភិវឌ្ឍនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិ នៅថ្នាក់ឃុំសង្កាត់ហ្នឹង»។
ផ្អែកតាមប្រកាសឆ្នាំ២០០១ របស់ក្រសួងមហាផ្ទៃ ស្មៀនជាមន្រ្តីបម្រើការងារលើកិច្ចការរដ្ឋបាលមួយចំនួន រួមមាន ទទួល និងពិនិត្យលិខិត ព្រមទាំងឯកសារគ្រប់ប្រភេទដែលផ្ញើមកឃុំ-សង្កាត់, ពិភាក្សាជាមួយមេឃុំ ចៅសង្កាត់អំពីលិខិត និងឯកសារទទួលបាន, ទទួលកត់ត្រាសេចក្តីសម្រេចរបស់ឃុំ-សង្កាត់, ចាត់ចែងការងារតាមការប្រគល់ភារកិច្ចពីមេឃុំ ចៅសង្កាត់, និងជួយមេឃុំ ចៅសង្កាត់ធ្វើរបាយការណ៍ជូនអង្គប្រជុំប្រចាំខែឬប្រជុំពិសេស។
យោងតាមប្រការ១០ នៃប្រកាសនេះដែរ ស្មៀនឃុំ-សង្កាត់ត្រូវធ្វើជាសេនាធិការឱ្យក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ និងជាតំណាងក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ ក្នុងការធ្វើសេចក្តីសម្រេច និងអនុវត្តសេចក្តីសម្រេចនានា ដោយអនុលោមតាមច្បាប់ស្តីពីការគ្រប់គ្រងរដ្ឋបាលឃុំ- សង្កាត់, អនុក្រឹត្យ, ប្រកាស និងលិខិតបទដ្ឋានគតិយុត្តិនានា៕