នាយករដ្ឋមន្រ្តីកម្ពុជា លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត បានព្រមានប្រើប្រាស់កម្លាំងទ័ព ទប់ទល់ជាមួយការឈ្លានពានណាមួយពីប្រទេសថៃ មានបញ្ហាកើតឡើងនៅប្រាសាទតាមាន់ធំ ដែលសារនេះ រងការរិះគន់ថា ជានយោបាយប្រជាភិថុតិរបស់គ្រួសារហ៊ុន បើមិនប្តឹងករណីនេះ ទៅតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ(ICJ)ទេនោះ។
ការព្រមានរបស់ លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ចំពេលពេលថ្មីៗនេះ ទាហានថៃបានរារាំងពលរដ្ឋខ្មែរមិនឱ្យច្រៀងចម្រៀងជាតិក្នុងតំបន់ប្រាសាទបុរាណខ្មែរ រួមទាំងមានចរន្តទាមទារឱ្យរដ្ឋាភិបាលគ្រួសារហ៊ុន ប្រើប្រាស់យន្តការអន្តរជាតិដើម្បីទាមទារកោះគុតដែលថៃកំពុងគ្រប់គ្រង។
ក្នុងពិធីចែកសញ្ញាបត្រដល់និស្សិតសាកលវិទ្យាល័យអាស៊ី-អឺរ៉ុប នៅថ្ងៃទី១៩ ខែកុម្ភៈ លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ប្រកាសជំហរថា លោកមិនប្តឹងទៅតុលាការអន្តរជាតិតាមការជំរុញនោះទេ តែអ្វីដែលរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាធ្វើនៅចំពោះមុខនេះ គឺការចរចាទ្វេភាគីជាមួយប្រទេសថៃ។
បន្ថែមលើនេះ លោកក៏បានព្រមានថា បើប្រទេសណាហ៊ានប្រើប្រាស់កម្លាំងប្រដាប់អាវុធបំពានកម្ពុជានៅតាមព្រំដែន នោះកម្ពុជាក៏មានសិទ្ធិការពារខ្លួនតាមរយៈការប្រើប្រាស់កម្លាំងទ័ពវាយបកវិញដែរ។
លោកថា៖«កម្ពុជាផ្អែកទៅលើមូលដ្ឋាននៅក្នុងការថែរក្សាអធិបតេយ្យភាពរបស់ខ្លួន យើងរកវិធីដោះស្រាយបញ្ហា ដែលបន្សល់ទុកពីមុន តាមរយៈយន្តការ ដែលយើងឯកភាពគ្នាផ្លូវការដែលមានគណៈកម្មការចម្រុះព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ ធ្វើការដោយផ្អែកលើមូលដ្ឋានច្បាប់អន្តរជាតិ ផ្អែកលើផែនទីដែលតម្កល់ទុកដោយបារាំងដែលយើងឯកភាពគ្នា ទៅលើលិខិតុបករណ៍ផ្សេងៗ ទៅលើក្រុមបច្ចេកទេស។ កម្ពុជាចង់ដោះស្រាយដោយសន្តិវិធី ប៉ុន្តែកម្ពុជាក៏រក្សាសិទ្ធិនៅក្នុងការការពារខ្លួនគ្រប់មធ្យោបាយ រួមទាំងការប្រើប្រាស់កម្លាំងប្រដាប់អាវុធ បើសិនជាប្រទេសណាមួយហ៊ានប្រើប្រាស់កម្លាំងប្រដាប់អាវុធមកឈ្លានពានកម្ពុជា»។
យ៉ាងណា តំណាងរាស្រ្តគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ លោក អ៊ុំ សំអាន ចាត់ទុកសារព្រមានប្រើកម្លាំងទ័ពរបស់ លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត នេះគ្រាន់តែជាយុទ្ធសាស្រ្តបង្វែរព្រឹត្តិការណ៍មិនឱ្យពលរដ្ឋចាប់អារម្មណ៍រឿងកោះគុត តែឱ្យមកដឹងគុណគ្រួសារហ៊ុន តាមរយៈប្រើទ័ពច្បាំងគ្នាការពារព្រំដែនជាមួយប្រទេសជិតខាងវិញម្តង។
លោកថា វាជាយុទ្ធសាស្រ្តរបស់ លោកហ៊ុន សែន ធ្លាប់បានប្រើរួចហើយ ដើម្បីបោកពលរដ្ឋឱ្យគាំទ្រខ្លួនធ្វើជាមេដឹកនាំក្នុងឆ្នាំ២០០៨។
លោកថា៖ «គាត់ចង់ធ្វើនយោបាយប្រជាភិថុតិ ដូចឪពុករបស់គាត់កាលឆ្នាំ២០០៨ គាត់បាញ់គ្នានៅប្រាសាទព្រះវិហារ ចុងក្រោយបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០០៨ គាត់បាន៩០កៅអីនៅក្នុងរដ្ឋសភា។ ឥលូវគាត់ធ្វើនយោបាយប្រជាភិថុតិនយោបាយ ជាតិនិយម បោកប្រាស់ប្រជាពលរដ្ឋ ចង់បង្វែរការចាប់អារម្មណ៍ពីការទាមទាររបស់ខ្មែរយើងពីករណីកោះគុត ដែលទាមទារឱ្យរដ្ឋាភិបាលប្ដឹងករណីកោះគុត ទៅកាន់តុលាការអន្តរជាតិហ្នឹងគាត់បែរជាមកឲ្យប្រជាពលរដ្ឋចាប់អារម្មណ៍រឿងប្រាសាទតាមាន់ធំនៅព្រំដែនគោកទៅវិញ»។
បើតាមអ្នកឃ្លំាំមើលព្រំដែនរូបនេះ រំលឹកថា ក្រោយច្បាំងគ្នាជាមួយថៃក្នុងឆ្នាំ២០០៨ ដល់ឆ្នាំ២០១១ ក្នុងជំនាន់ លោក ហ៊ុន សែន ដឹកនាំប្រទេសនោះ កម្ពុជាបាត់បង់ប្រាសាទតាមាន់តូច ដែលបច្ចុប្បន្នថៃគ្រប់គ្រងទាំងស្រុង ហើយប្រាសាទតាមាន់ធំ ត្រូវបានត្រួតត្រារួមគ្នាជាមួយថៃ រួមទាំងប្រាសាទតាក្របីផងដែរ ខណៈមុនច្បាំងគ្នាប្រាសាទទាំងនោះ គឺជាកម្មសិទ្ធិរបស់កម្ពុជា។
លោកចាត់ទុកជម្រើសប្រើប្រាស់កម្លាំងទ័ពមិនបានចំណេញដល់កម្ពុជាទេ ហើយការចរចាទ្វេភាគីវិញ ក៏ថៃមានប្រៀបជាងកម្ពុជាដែរ ហើយថា អ្វីដែលលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ត្រូវធ្វើនោះគឺតតាំងក្តីជាមួយថៃនៅតុលាការអន្តរជាតិ។
លោកថា៖ «បើសិនជាមិនប្ដឹងថៃទៅកាន់តុលាការអន្តរជាតិនោះទេ យើងនឹងបាត់កោះគុតហើយ ដែលជាកម្មសិទ្ធិ យ៉ាងហោចពាក់កណ្តាល ជាកម្មសិទ្ធិរបស់ខ្មែរហ្នឹង ហើយយើងនឹងបាត់ប្រាសាទតាមាន់តូច១០០ភាគរយ នឹងបាត់ប្រាសាទតាក្របីយ៉ាងហោចពាក់កណ្តាល នឹងបាត់ប្រាសាទតាមាន់ធំយ៉ាងហោចពាក់កណ្តាលដែរ បើសិនចរចាទ្វេភាគី មិនព្រមប្ដឹងទៅកាន់តុលាការអន្តរជាតិ ដូច្នេះមានតែប្រើយន្តការអន្តរជាតិនោះទេ គឺប្តឹងទៅតុលាការអន្តរជាតិនោះទេទើបអាចដោះស្រាយបញ្ហាព្រំដែនជាមួយថៃបានជោគជ័យ ហើយយើងទទួលបានប្រាសាទរបស់យើង ហើយនឹងកោះរបស់យើងត្រឡប់មកវិញ»។
កាលពីថ្ងៃទី១៣ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៥ មានករណីប៉ះទង្គិចគ្នាដោយពាក្យសម្តីមួយប្រាវ បានកើតឡើង រវាងទាហានថៃឈរជើងនៅតំបន់នោះ និងមេបញ្ជាការកងទ័ពកម្ពុជាប្រចាំនៅប្រាសាទតាមាន់ធំ ដោយភាគីថៃ ហាមមិនឱ្យពលរដ្ឋខ្មែរច្រៀងចម្រៀងភ្លេងជាតិ បទ«ផែនដីខ្មែរប្រែថាសុវណ្ណភូមិ»។
ការប៉ះទង្គិចគ្នានេះ បណ្តាលឱ្យពលរដ្ឋខ្មែរប្រើប្រាស់បណ្តាញសង្គមរិះគន់ថា ប្រាសាទតាមាន់ធំជាកម្មសិទ្ធិរបស់ដូនតាខ្មែរ ប្រទេសថៃមានសិទ្ធិអ្វីមករារាំង ឬហាមឃាត់មិនឱ្យឈរច្រៀងចម្រៀងជាតិនោះ។
ចំណែក ភាគីថៃ និងសារព័ត៌មានថៃជាច្រើន បានចុះផ្សាយថា ប្រាសាទតាមាន់ធំស្ថិតនៅក្នុងខេត្តសុរិន្ទជាកម្មសិទ្ធិរបស់ថៃ ពាក់កណ្តាល ដូច្នេះមិនអនុញ្ញាតឱ្យភាគីកម្ពុជាឈរច្រៀងភ្លេងជាតិរបស់ខ្លួននោះទេ។
ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាឃ្លាំមើលកម្ពុជា លោក ម៉ែន ណាត និយាយថា យុទ្ធសាស្រ្តចរចាជាមួយប្រទេសថៃ ដែល លោក ហ៊ុន សែន ធ្លាប់ធ្វើជាមួយថៃនោះ ធ្វើឱ្យប្រាសាទខ្មែរ រួមមាន ប្រាសាទតាមាន់តូច ប្រាសាទតាមាន់ធំ និងតាក្របី ត្រូវបានថៃគ្រប់គ្រងដែលមុនច្បាំងគ្នាជាមួយថៃក្នុងឆ្នាំ២០០៨ ប្រាសាទទាំងនោះគឺជារបស់ខ្មែរ។
លោកថា រឿងព្រំដែនគោក និងជម្លោះកោះគុតជាមួយថៃនេះ កម្ពុជាមានភស្តុតាងរឹងជាច្រើនដែលឈ្នះថៃបើប្តឹងតុលាការអន្តរជាតិ ដោយមិនចាំបាច់ចរចាទ្វេភាគី ឬប្រើកម្លាំងទ័ពនោះ។
លោកថា៖ «នៅពេលដែល ហ៊ុន ម៉ាណែត ថ្លែងសារបង្ហាញពីទឹកចិត្តខ្លះ នៅក្នុងការការពារបូរណភាពទឹកដី ប្រាប់ ហ៊ុន ម៉ាណែត ថាមិនបាច់ចាំទៅដាក់ទ័ពអីច្រើនពេកទេ ប្រឈមអីច្រើនពេកជាមួយថៃទេ ពុំចាំបាច់ព្រមានអីហួងហែងអ៊ីចឹងពេកទេ វិធីសាស្ត្រដែលល្អប្រាប់ទៅអ្នកការទូតថៃ ឬក៏ប្រាប់ទៅរដ្ឋាភិបាលថៃថា កម្ពុជាសម្រេចចិត្តប្ដឹងប្រទេសថៃ ហើយអំពីបញ្ហា៤។ ទី១ រឿងកោះគុតនិងដែនសមុទ្រកម្ពុជា ទី២ បញ្ហាប្ដឹងថៃដែរ ពីបញ្ហាប្រាសាទតាក្របី ប្រាសាទតាមាន់តូច និងប្រាសាទតាមាន់ធំ ប្តឹងតទល់គ្នានៅតុលាការអន្តរជាតិទៅ អាហ្នឹងជាមធ្យោបាយល្អក្នុងការបញ្ចៀសការប្រឈមមុខដាក់គ្នា»។
អ្នកវិភាគនយោបាយ លោកបណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ ធ្លាប់ចង្អុលបង្ហាញពីមូលដ្ឋានច្បាប់រឹងមាំរបស់កម្ពុជា ដែលប្រទេសជិតខាងមិនអាចរំលោភបំពានបាន។
លោកបណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ ធ្លាប់បានបង្ហោះសារលើហ្វេសប៊ុករបស់ខ្លួនថា កម្ពុជាអាចប្រើប្រាស់យន្តការដោះស្រាយ ដោយប្រើប្រាស់មាត្រា៥ នៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស។
បើតាមមាត្រា៥ នៃកិច្ចព្រមព្រៀង២៣តុលា បញ្ជាក់ថា បើមានការគំរាមកំហែងរំលោភលើអធិបតេយ្យភាពកម្ពុជា បណ្តាភាគីក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ ត្រូវពិគ្រោះជាបន្ទាន់ ដើម្បីអនុម័តរាល់វិធានការសមស្រប ដើម្បីដោះស្រាយរាល់ការរំលោភទាំងនេះតាមមធ្យោបាយសន្តិវិធី។
បើតាមលោកបណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស បញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ថា ម្ចាស់ហត្ថលេខីទាំង១៨ប្រទេស ដែលជាសាក្សីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ រួមទាំងប្រទេសថៃផង ត្រូវទទួលស្គាល់ និងគោរពគ្រប់បែបយ៉ាងទាំងអស់ ដល់អធិបតេយ្យភាព ឯករាជ្យ បូរណភាព និងភាពមិនអាចរំលោភបាននៃដែនដី អព្យាក្រឹតភាព និងឯកភាពជាតិកម្ពុជា៕
