ជនជាតិដើមកួយខេត្តព្រះវិហារ បានអះអាងមកថា ពួកគេប្រមាណជា៤០នាក់ បានប្រមូលផ្តុំគ្នាទប់ស្កាត់គ្រឿងចក្រឈូសឆាយ ទន្រ្ទានយកដីសហគមន៍ជាង១ពាន់ហិកតា ពីសំណាក់មន្រ្តីមានងារជាឧកញ៉ាស្និទ្ធនឹងបក្សកាន់អំណាច ដោយបារម្ភបញ្ហាជីវភាពពួកគេច្រើនរយគ្រួសារ ដែលពឹងតែលើមុខរបរធ្វើស្រែចម្ការ។
ជនជាតិដើមកួយខេត្តព្រះវិហារ អ្នកស្រី អំ លឿ បានឱ្យVODដឹងនៅថ្ងៃទី២០ ខែកុម្ភនេះថា កាលពីថ្ងៃទី១៩ ខែកុម្ភៈ សហគមន៍ជនជាតិដើមកួយជាង ៤០នាក់ ប្រមូលផ្តុំគ្នាចុះទប់ស្កាត់ការទន្រ្ទានយកដីរបស់ពួកគេ។
អ្នកស្រីបន្តថា ខាងតំណាងក្រុមហ៊ុនដែលគេស្គាល់ថាជាក្រុមហ៊ុនរបស់អ្នកឧកញ៉ា អ៊ុក គឹមសាន្ត បានប្រើគ្រឿងចក្រឈូសឆាយផលដំណាំ និងបន្តទន្រ្ទានយកដីព្រៃសហគមន៍ដែលពួកគេកំពុងអាស្រ័យផល។
អ្នកស្រីអះអាងថា ដីនេះអ្នកស្រីនិងសហគមន៍ជនជាតិដើមកួយធ្លាប់អាស្រ័យផល បោចវល្លិ៍ រកផ្សិត ជីកដំឡូង ឃ្វាលគោ ដាំពោត និងធ្វើស្រែចម្ការតាំងពីដូនតា គឺបន្សល់ទុកតាំងពីបុព្វបុរសម្ល៉េះ។
ម្យ៉ាងវិញទៀត អ្នកស្រីថា បើគេនៅបន្តឈូសឆាយទន្រ្ទានយកដីព្រៃនេះ អ្នកស្រីក៏ដូចជាជនជាតិដើមកួយទាំងអស់ នឹងប្រឈមបញ្ហាជីវភាពកាន់តែខ្លាំង ខណៈបច្ចុប្បន្នពួកគាត់កំពុងជួបវិបត្តិបំណុលផង។
អ្នកស្រីថា៖ «ដីហ្នឹងតាំងពីដូនតាមកណាលោកគ្រូ តាំងពីដូនតាខ្ញុំកើតមកក៏ឃើញទឹកដីនោះ ទើបខ្ញុំធ្វើនោះឯង គេឈូសឆាយអស់ហើយ ឃើញថាកូនចៅជំនាន់ក្រោយគាត់គ្មានដីគ្មានធ្លីធ្វើនោះណា ចង់ឲ្យរាជរដ្ឋាភិបាលជួយដោះស្រាយជាបន្ទាន់ ឱ្យប្រជាជននៅភូមិដងផ្លិតឱ្យបានរស់នៅសុខសាន្ត កុំឱ្យពិបាកចិត្តបន្តទៀតនោះណា»។
ជនជាតិដើមភាគកួយរស់នៅភូមិដងផ្លិតម្នាក់ទៀតគឺ លោក តាំ ចេន និយាយថា សហគមន៍ជនជាតិដើមកួយរស់នៅពឹងអាស្រ័យដីស្រែចម្ការ បើដីត្រូវបានគេរំលោភទន្រ្ទាន តើពួកគាត់រស់នៅពឹងអ្វីទៀត។
លោកថា ពួកលោកនឹងនៅបន្តរួមគ្នាទប់ស្កាត់ការរំលោភឈូសឆាយនេះ ទាល់តែមានដំណោះស្រាយពីអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ ព្រោះថាបើគ្មានដីសម្រាប់អាស្រ័យផលទេ ពួកគាត់នឹងប្រឈមបញ្ហាជីវភាពធ្ងន់ធ្ងរ។
លោកថា៖ «ខ្ញុំថាបើមិនបានធ្វើស្រែធ្វើចម្ការខ្ញុំមានអ្វីទៀត យើងអ្នកស្រែរស់នៅពឹងស្រែហើយ បើអត់ពីដីស្រែដីចម្ការ គឺវាធ្ងន់ធ្ងរមានកូនក្រុមគ្រួសារ វាអត់បានរស់នៅជុំគ្នាសុខស្រួល ចេះតែដើររកស៊ីឈ្នួលគេពីនៅឆ្ងាយស្រុកឆ្ងាយកូន ហើយកូនក៏អត់បានរៀនសូត្រទេ ព្រោះយើងអត់មានដីស្រែធ្វើ»។
សម្រាប់លោក ចេន ស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាលឈាមថ្មី លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ជួយអន្តរាគមន៍ពន្លឿនដោះស្រាយបញ្ហាជម្លោះដីធ្លីដ៏រ៉ាំរ៉ៃ ជាមួយក្រុមហ៊ុនអ្នកឧកញ៉ា អ៊ុក គឹមសាន្ត ជូនសហគមន៍ជនជាតិដើមកួយផង។
លោកថា៖ «ចង់សំណូមពរឱ្យអាជ្ញាធរ និងរាជរដ្ឋាភិបាលយើងឲ្យគាត់ទុកដីនោះ ឱ្យដល់ពួកខ្ញុំអាស្រ័យផលទៅ ព្រោះអីពួកខ្ញុំអត់មានអីនឹងទីពឹង និងជម្រកទេ ពួកខ្ញុំរស់នៅបានដោយសារមានដីស្រែដីចម្ការខ្ញុំជាកសិករ បើក្រុមហ៊ុនយកបាត់ ខ្ញុំទៅពឹងអ្វីទៀត»។
បន្ថែមពីនេះ គេហទំព័រហ្វេសប៊ុកឈ្មោះថា «សំឡេងជនជាតិដើមកួយ» កាលពីថ្ងៃទី១៩ ខែកុម្ភៈ បានសរសេរថា ភូមិដងផ្លិត និងភូមិណារ៉ុង នៅតែបន្តឈូសឆាយដី ប្រជាពលរដ្ឋ និងដីព្រៃប្រមូលអនុផលធនធានធម្មជាតិ ដោយមិនមានមន្រ្តីណាជួយអន្តរាគមន៍ឡើយ។
ប្រភពអះអាងថា រហូតមកដល់ថ្ងៃនេះ មានក្រុមមន្រ្តីបរិស្ថានថ្មកែវ ទាហាន និងមន្រ្តីភូមិបាលស្រុក នៅតែកាងឱ្យជនបិទមុខ គឺលោក អ៊ុក គឹមសាន្ត ដែលជាអភិបាលរងខេត្តព្រះវិហារ។
ប្រភពនោះ បានចោទជាសំណួរថា តើមន្ត្រីទាំងនេះ បម្រើរាស្រ្ត ឬបម្រើបក្ខពួក? ប្រាក់ខែបានមកពីការបង់ពន្ធរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ តែចិត្តបម្រើតែមនុស្សម្នាក់ តើប្រជាពលរដ្ឋសង្ឃឹមអ្វីទៀត?
ជុំវិញបញ្ហានេះ VOD មិនទាន់អាចសុំការបំភ្លឺពីអភិបាលរងខេត្តព្រះវិហារ លោក អ៊ុក គឹមសាន្ត បាននៅឡើយទេ ខណៈអភិបាលរងស្រុកឆែប លោក អ៊ុំ សំភឿន និងអភិបាលខេត្តព្រះវិហារ លោក គីម រឹទ្ធិ ក៏មិនទាន់អាចសុំការបំភ្លឺជុំវិញរឿងនេះបាននៅឡើយដែរ ដោយលោកមិនលើកទូរស័ទ្ទ។
ដោយឡែក អនុប្រធានផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស និងដីធ្លីនៃសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក លោក យិន ម៉េងលី យល់ថា បញ្ហាជម្លោះដីធ្លីនេះ រដ្ឋាភិបាលគួរតែចុះដោះស្រាយ ដើម្បីបង្ហាញពីទំនួលខុសត្រូវ និងបញ្ឈប់វិវាទដីធ្លីជូនប្រជាពលរដ្ឋ។
លោកបន្តថា រដ្ឋាភិបាលមិនអាចបណ្តោយឱ្យក្រុមហ៊ុនអ្នកមានលុយ មានអំណាច បន្តគាបសង្កត់ធ្វើបាបរាស្រ្ត ឬរំលោភបំពានដីធ្លីរបស់ពលរដ្ឋដែលធ្លាប់អាស្រ័យផល តាំងពីដូនតារបស់ពួកគេនោះទេ។
លោកសង្កត់ធ្ងន់ថា សុខទុក្ខ និងផលលំបាករបស់ប្រជារាស្រ្ត គឺជាទុក្ខលំបាករបស់ថ្នាក់ដឹកនាំ ដែលត្រូវស្វែងរកដំណោះស្រាយជូនពួកគាត់ ដើម្បីឱ្យពលរដ្ឋម្ចាស់ឆ្នោតមានជំនឿចិត្ត និងមានភាពកក់ក្តៅ។
លោកថា៖ «ការដែលមិនព្រមឲ្យយកចិត្តទុកដាក់ធ្វើការព្រងើយកន្តើយបញ្ហា ដែលមាននៅមូលដ្ឋានរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនេះ ផលិតផលទី១ គេនឹងធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋបាត់ជំនឿទុកចិត្តលើអាជ្ញាធរ វាអាចប៉ះពាល់ទៅដល់រដ្ឋាភិបាល ក្រុមហ៊ុនគឺជាប្រយោជន៍របស់មនុស្សមួយក្រុមតូចទេ ចំណែកសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចនេះ គឺតំណាងឲ្យប្រទេសយើងដែរ ព្រោះក្នុងប្រទេសយើងនេះ យើងទទួលស្គាល់អំពីជនជាតិដើមភាគតិច ហើយកាលណានិយាយពីជនជាតិដើមភាគតិច គាត់មិនមែនរស់នៅដីមួយឡូតិ៍ ឬរស់នៅផ្ទះថ្មទេ ជីវិតរបស់គាត់ គឺគាត់រស់នៅអាស្រ័យនឹងព្រៃឈើ»។
កាលថ្ងៃទី២៩ ខែមករា តំណាងក្រុមហ៊ុនរបស់លោក អ៊ុក គឹមសាន្ត បានប្រើត្រាក់ទ័រចំនួន ៨គ្រឿងបើកកិនម៉ូតូអ្នកភូមិចំនួន ៦គ្រឿង កម្ទេចចោល និងបង្កឱ្យអ្នកភូមិម្នាក់រងរបួសក្នុងហេតុការណ៍នោះ។
បើតាម អ្នកភូមិឱ្យដឹងថា គ្រឿងចក្រនោះ ជារបស់អភិបាលរងខេត្តព្រះវិហារ លោក អ៊ុក គឹមសាន្ត ដែលមានងារជាឧកញ៉ា បានឈូសឆាយដីព្រៃសហគមន៍របស់ជនជាតិដើមភាគតិចគួយ លើផ្ទៃដីជាង ១ពាន់ហិកតា នៅភូមិដងផ្លិត និងភូមិណារុង ក្នុងស្រុកឆែប ខេត្តព្រះវិហារ។
លោក អ៊ុក គឹមសាន គឺជាសមាជិកគណៈកម្មាធិការកណ្តាល និងជាប្រធានយុវជនគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាខេត្តព្រះវិហារ ហើយក៏មានងារជាឧកញ៉ាផងដែរ។
បើដូចការអះអាងរបស់ជនជាតិដើមកួយខេត្តព្រះវិហារ ទង្វើរបស់ឧកញ៉ាដែលស្និទ្ធនឹងរដ្ឋាភិបាលនេះ បានបំពានលើច្បាប់ស្តីពីសិទ្ធិជនជាតិដើមផង និងបំពានលើកម្មវិធីនយោបាយរបស់រដ្ឋាភិបាលផងដែរ ដែលរដ្ឋាភិបាលត្រូវទប់ស្កាត់ឱ្យមានប្រសិទ្ធភាព ដើម្បីបង្ហាញពីការទទួលខុសត្រូវ។
ច្បាប់ភូមិបាល ដែលរដ្ឋសភាអនុម័តឱ្យប្រើ កាលពីថ្ងៃទី២០ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០០១ បានចែងពី កាតព្វកិច្ចរដ្ឋ និងអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ ការសិទ្ធិជនជាតិដើមភាគតិច លើសិទ្ធប្រើប្រាស់ដីធ្លីតាមរបៀបជនជាតិផងដែរ។
មាត្រា២៣ នៃច្បាប់នេះចែងថា សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច គឺ ដាំដុះលើដីដែលខ្លួនកាន់កាប់តាមក្បួនខ្នាត ទំនៀមទម្លាប់នៃការប្រើប្រាស់ដីជាសមូហភាព តាមបែបវប្បធម៌ និងប្រពៃណី។
ដីជនជាតិដើមភាគតិច មិនមែនមានតែដីដែលបានដាំដុះជាក់ស្តែងនោះទេ ប៉ុន្តែមានដីបំរុងចាំបាច់ ក្នុងការដូរវេនដំណាំថែមទៀត ដែលគេនិយមហៅថា ការធ្វើចំការវិលជុំ។
បន្ថែមពីនេះ មាត្រា២៨ ចែងថា គ្មានអាជ្ញាធរណាមួយ ក្រៅពីសហគមន៍អាចទទួលបានសិទ្ធិលើអចលនវត្ថុរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចបានឡើយ។
ដោយឡែក ការបំពាននេះ ក៏បានបំពានលើកម្មវិធីនយោបាយរដ្ឋាភិបាលផងដែរ ដែលរដ្ឋាភិបាល បានប្តេជ្ញាចិត្តការពារប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រ ងាយរងគ្រោះ តាមរយៈកម្មវិធី«ផ្តល់ដី ការពារព្រៃ» ក្នុងគោលដៅដោះស្រាយបញ្ហាជូនពលរដ្ឋក្រីក្រដែលគ្មានដី៕
