បើគេសង្កេតមើលពីក្បាលម៉ាស៊ីនដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលបច្ចុប្បន្ន ហាក់មិនខុសពីរដ្ឋាភិបាលចាស់ទេ គឺបន្ទាត់នយោបាយ បន្តវាយបំបែកកញ្ចក់សង្គម តាមកម្ទេចសំឡេងរិះគន់ ដើម្បីសម្រេចមហិច្ឆតាក្តោបអំណាចគ្រួសារនិយម តាមរូបមន្តដែលគេមើលឃើញថា អ្នកខ្លាំងគឺជាអ្នកឈ្នៈ យករដ្ឋធម្មនុញ្ញជាឧបករណ៍ និងយកតុលាការនៅខ្សែត្រៀមជួរមុខ ដើម្បីបង្ក្រាបនិងកម្ទេចដៃគូរប្រកួត។
យុទ្ធសាស្ត្រឈ្នះប្រភេទនេះ ធ្វើឱ្យមនុស្សមួយក្រុមដែលគ្មានអំណាច រស់នៅទាំងភ័យខ្លាច គ្មានសុវត្ថិភាព សង្គម គ្មានយុត្តិធម៌ បន្សល់ទុកជនរងគ្រោះច្រើនលាននាក់ ហើយរុញឱ្យកម្ពុជាជាប់ផុង ក្នុងអំពើពុករលួយបែបប្រទាក់ក្រឡាគ្នាដោយគ្រួសារ និងបក្ខពួកនិយម និងប្រឈមនឹងបែកបាក់ជាតិ។
របាយការណ៍ថ្មីមួយ ចេញផ្សាយដោយអង្គការតម្លាភាពអន្តរជាតិ នៅខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៥នេះ បានបន្តរកឃើញកម្ពុជា មានអំពើពុករលួយខ្ពស់ជាប់គ្នាជិត១០ឆ្នាំ បើធៀបនឹងប្រទេសជាសមាជិកអាស៊ាន។
ការបន្តរកឃើញនេះ ក៏ចំពេលដែលរដ្ឋាភិបាលឈាមថ្មី របស់គណបក្សកាន់អំណាច បានប្តេជ្ញាចិត្តក្នុងកម្មវិធីនយោបាយ ជាអាទិភាព ធ្វើកំណែទម្រង់ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ផងដែរ។
ការរកឃើញនេះ ជាសំណួរចោទសួរថា តើអ្វីជាឧបសគ្គធ្វើឱ្យកម្ពុជាមានអំពើពុករលួយខ្ពស់ជិត១០ឆ្នាំ?
យ៉ាងណាក្តី អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល លោក ប៉ែន បូណា បានថ្លែងទទួលស្គាល់ថា កម្ពុជាមានអំពើពុករលួយ ដូច្នេះទើបរដ្ឋាភិបាលបេ្តជ្ញាចិត្ត និងមានឆន្ទៈ ក្នុងការធ្វើសកម្មភាពប្រយុទ្ធប្រឆាំងអំពើពុករលួយនេះ ដោយសាររដ្ឋាភិបាលបានបង្កើតឲ្យមានអង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយ ការធ្វើកំណែទម្រង់ជាច្រើន ដូចជា ការបង្កើតច្រកចេញចូលតែមួយ កំណែទម្រង់ហិរញ្ញវត្ថុ និងរដ្ឋបាលសាធារណៈ និងកំណែទម្រង់ផ្សេងៗជាច្រើនទៀត ដើម្បីធ្វើឲ្យមានតម្លាភាព និងអភិបាលកិច្ចល្អ។
យ៉ាងណាក្តី នៅក្នុងគោលនយោបាយអាទិភាព៦ចំណុច របស់រដ្ឋាភិបាលឈាមថ្មីរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ក្នុងនីតិកាលទី៧នេះ គេពុំឃើញមានចំណុចណាមួយ មានចែងពីការប្រយុទ្ធប្រឆាំងអំពើពុករលួយនោះឡើយ។
វិលទៅសំណួរខាងដើមថា តើកក្តាអ្វីខ្លះដែលធ្វើឱ្យស្ថានភាពអំពើពុករលួយ នៅតែបន្តរីករាលដាលធ្ងន់ធ្ងរនៅកម្ពុជា?
បើតាមអង្គការតម្លាភាពអន្តរជាតិ ការបន្តស្ថិតនៅជិតបាតតារាងនៃការប្រឆាំងអំពើពុករលួយរបស់កម្ពុជានេះ គឺដោយសារតែកម្សោយនៃយន្តការអនុវត្ត និងកង្វះឆន្ទៈនយោបាយ ដូច្នេះទាមទារឲ្យមានកិច្ចប្រឹងប្រែងបន្ថែម ដើម្បីពង្រឹងគណនេយ្យភាព នយោបាយ និងនីតិរដ្ឋ។
បន្ថែមពីនេះ ការមិនប្រកាសទ្រព្យសម្បត្តិជាសាធារណៈរបស់មន្ត្រីកម្ពុជា ជាពិសេសមេដឹកនាំកំពូលៗដូចដែលប្រទេសដទៃនៅលើពិភពលោកគេធ្វើ វាក៏ជាផ្នែកសំខាន់មួយដែរ ក្នុងការប្រឆាំងនឹងអំពើពុករលួយ។នេះបើតាមអ្នកឃ្លាំមើលសង្គម។
ថ្មីៗនេះ គឺកាលពីថ្ងៃទី៣ ខែមករា ឆ្នាំ២០២៥ គណៈកម្មាធិការជាតិប្រឆាំងអំពើពុករលួយរបស់ប្រទេសថៃ បានលាតត្រដាងជាសាធារណៈ នូវសេចក្តីប្រកាសទ្រព្យសម្បត្តិរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រីថៃ លោកស្រី ភែថងថាន ស៊ីណាវ៉ាត់ ដែលមានទ្រព្យសម្បត្តិសរុបជាង ៤០០លានដុល្លារ ក្នុងនោះមានទ្រព្យសម្បត្តិជាអចលទ្រព្យជាច្រើន នៅក្នុងប្រទេសថៃ ប្រទេសអង់គ្លេស និងប្រទេសជប៉ុន។
ប្រាក់ក្នុងធនាគារ គ្រឿងអលង្ការ នាឡិកាទំនើបៗចំនួន៧៥គ្រឿង ដែលមានតម្លៃ ១៦២លានបាត កាបូបម៉ាកល្បីៗចំនួន២១៧ ដែលមានតម្លៃ ៧៦លានបាត និងរថយន្តទំនើបម៉ាកល្បីៗចំនួន ២៣គ្រឿងជាដើម។ ក្រៅពីទ្រព្យសម្បត្តិទាំងនេះ លោកស្រី ភែថងថាន ស៊ីណាវ៉ាត់ ក៏ប្រកាសបំណុលរបស់ខ្លួនទាំងអស់ដែលសរុប ១២៩លានដុល្លារផងដែរ។ ចំណែកស្វាមីរបស់លោកស្រី គឺលោក ភីដក សុគសាវ៉ាត កាន់កាប់ទ្រព្យសម្បត្តិប្រមាណតែ ៤,២៧លានដុល្លារប៉ុណ្ណោះ។
ចំណែកកម្ពុជាវិញ នៅក្នុងច្បាប់ប្រឆាំងអំពើពុករលួយ ក៏មានកំណត់ឱ្យប្រកាសទ្រព្យសម្បត្តិផងដែរ ប៉ុន្តែប្រកាសដាក់ក្នុងស្រោមសំបុត្រ ដែលវាជារឿងចម្លែក ពីព្រោះវាផ្ទុយពីអត្ថន័យនៃពាក្យថាប្រកាស។
បើតាមវចនានុក្រមសម្តេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត បានពន្យល់ពាក្យ«ប្រកាស»ថា សម្ដែងប្រាប់ ស្រែកប្រាប់ឲ្យឮរាល់គ្នា, សម្ដែងសេចក្ដីបើកចំហឲ្យច្បាស់លាស់។ ចុះបើប្រកាសដាក់ក្នុងស្រោមសំបុត្រ ដែលអ្នករាល់គ្នាមិនបានដឹងផង ហៅថាប្រកាសយ៉ាងដូចម្តេច?។
ត្រង់ចំណុចនេះ ត្រូវបានក្រុមអ្នកឃ្លាំមើល លើកឡើងតាំងពីដើមទីមកថា ច្បាប់ប្រឆាំងអំពើពុករលួយរបស់កម្ពុជា ដែលបង្កើតឡើងដោយមន្ត្រីពុករលួយ តែងតែទុកចន្លោះប្រហោង ដើម្បីការពារខ្លួន និងក្រុមបក្ខពួកខ្លួន គឺមិនអាចទប់ស្កាត់អំពើពុករលួយបាននោះទេ។
មួយវិញទៀត ក្នុងស្ថានភាពបច្ចុប្បន្ន ដែលទាំងមេដឹកនាំកំពូល និងថ្នាក់ដឹកនាំនៅគ្រប់ក្រសួង មន្ទីរ ស្ថាប័នរដ្ឋ ស្ទើរតែទាំងអស់ សុទ្ធតែត្រូវបានលើកបន្តុបឱ្យឡើងកាន់តំណែងជំនួសឪពុកម្តាយរបស់ខ្លួន ក្រោមពាក្យថា «បង្កើតថ្មីរក្សាចាស់» មានន័យថា បន្ថែមមន្ត្រីថ្មីទុកមន្ត្រីចាស់ដដែល គឺជាប្រព័ន្ធដឹកនាំរដ្ឋមួយដែលប្រកាន់បក្ខពួកចាក់ស្រែស រហូតដល់មានភ្ជាប់សាច់ឈាមធ្វើជាដន្លងនឹងគ្នាថែមទៀតនោះ រឿងអីមិនជួយការពារបិទបាំងគ្នា បើសុទ្ធតែគ្នាឯង សាច់ឈាមឯង?។
ដោយសារតែហេតុដូច្នេះហើយ ទើបមជ្ឈដ្ឋានជាច្រើន បានលើកឡើងថា អំពើពុករលួយនៅកម្ពុជា បានកើតឡើងជាប្រព័ន្ធ ជាចំហរ ហាក់បីដូចជាគ្មានការលាក់លាមអ្វីឡើយ គឺធំស៊ីតាមធំ តូចស៊ីតាមតូច ស៊ីតាមជំនាញ កូនចៅពុករលួយរកប្រាក់ទៅចិញ្ចឹមមេ ហើយពេលមានបញ្ហា មេជួយកាងការពារជាដើម លើកលែងតែករណីមួយចំនួនតូច ដូចជា ករណី លោក ដួង ដារ៉ា និងលោក លី សាម៉េត អតីតទីប្រឹក្សា លោកហ៊ុន សែន ជាដើម ដែលត្រូវបានចាត់វិធានការទៅតាមផ្លូវច្បាប់ បន្ទាប់ពីសំណុំរឿងនេះ បានបែកធ្លាយជាបន្តបន្ទាប់ធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់មុខមាត់ កិត្តិយសរបស់ លោក ហ៊ុន សែន ប្រធានព្រឹទ្ធសភា ខណៈលោក ហ៊ុន សែន ខ្លួនឯងគឺជាមេក្លោងពុករលួយ។
ករណីបែកធ្លាយថ្មីៗនេះ លោក ហ៊ុន សែន បានផ្តល់ប្រាក់រហូតដល់ជាង១០ម៉ឺនដុល្លារដល់លោកបណ្ឌិត សេង សារី ឱ្យធ្វើជាជនបង្កប់តាមយកព័ត៌មានពីថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំង និងការប្រើទឹកប្រាក់រហូតដល់រាប់លានដុល្លារ ទិញសកម្មជនគណបក្សប្រឆាំងរាប់រយនាក់ ជាបន្តបន្ទាប់ ក្នុងរយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំមកនេះជាដើម គឺសុទ្ធតែជាតឹកតាងនៃការប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ។
បើប្រាក់ទាំងនេះ មិនបានមកពីអំពើពុករលួយ សួរថាតើ លោក ហ៊ុន សែន បានប្រាក់មកពីណា? តើលោក ឱម យ៉ិនទៀង ប្រធានអង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយ ហ៊ានបើកការស៊ើបអង្កេតលើ លោក ហ៊ុន សែន ដែលជាមេបក្សរបស់ខ្លួនដែរទេ? ប្រាកដជាមិនហ៊ានទេ។
អ្នកឃ្លាំមើលសង្គម លើកឡើងថា បច្ចុប្បន្ន មន្ត្រីរាជការនៅតាមស្ថាប័នរដ្ឋមួយចំនួន ទទួលបានប្រាក់ខែមិនលើសពី ១០០០ដុល្លារនោះទេ ប៉ុន្តែមានទ្រព្យសម្បត្តិមហាសាល មានភូមិគ្រឹះស្តុកស្តម្ភ មានខុនដូស្កឹមស្កៃ មានសណ្ឋាគារ មានរីសតច្រើនកន្លែង មានដីស្រែដីចម្ការរាប់ពាន់ហិកតា ជិះសុទ្ធតែរថយន្តទំនើបជាច្រើនគ្រឿង មានតម្លៃដល់លានដុល្លារ និងសុទ្ធតែបញ្ជូនកូនឱ្យទៅរៀននៅបរទេស ហើយពេលរៀបការកូនត្រូវចំណាយប្រាក់រហូតដល់រាប់លានដុល្លារជាដើម ខណៈដែលពលរដ្ឋភាគច្រើនក្រនោះមហាក្រ ក្ររហូតរកអាហារហូបស្ទើរមិនចង់គ្រប់ ក្នុងនោះមានប្រជាពលរដ្ឋប្រមាណជិត ៥សែននាក់ កំពុងជំពាក់បំណុលធនាគារវណ្ឌក។
សួរថា តើមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលមួយចំនួនបច្ចុប្បន្ន បានប្រាក់បានទ្រព្យសម្បត្តិមកពីណាអីក៏ច្រើនម្ល៉េះ?
ចម្លើយនៃសំណួរនេះបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋ អាចធ្វើការពិចារណារកចម្លើយដោយខ្លួនឯង។
លោកបណ្ឌិត សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិតសភាកម្ពុជា ធ្លាប់បានលើកឡើងកាលពីពេលកន្លងមក ដោយចោទសួរថា ការងាររដ្ឋប្រាក់ខែតិចទេ។ ប៉ុន្តែមានអ្នកសូកលុយរហូតដល់រាប់ម៉ឺនដុល្លារ តើហេតុអ្វី? ខណៈការងារនៅស្ថាប័នឯកជន ឬអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល ប្រាក់ខែរាប់ពាន់ដុល្លារ ប៉ុន្តែមិនដែលមានអ្នកសូកលុយទេ។
ចំណែក លោក សុខ សុគន្ធ ហៅ ជែម សុខ អ្នកធ្វើអត្ថាធិប្បាយលើបណ្តាញសង្គម បានថ្លែងកាលពីពេលថ្មីៗនេះថា អំពើពុករលួយនៅកម្ពុជា បានកើតឡើងជាប្រព័ន្ធគ្រប់ជាន់ថ្នាក់ឡើង ខាប់ដូចបបរបាយជ្រូក។
ជាមួយគ្នានេះ លោក វន ចាន់ឡូត អ្នកសិក្សាផ្នែកច្បាប់ បានកត់សម្គាល់ថា ក្នុងរយៈពេលពីរឆ្នាំក្រោមការដឹកនាំរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ដ្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត អំពើពុករលួយបានកើនឡើង។ លោកលើកឡើងថា អំពើពុករលួយជាប្រព័ន្ធ ជាចោរលួចសេដ្ឋកិច្ច និងការអភិវឌ្ឍរបស់ប្រទេសមួយ ដែលមានការគុបគិតគ្នា ចាប់ពីមន្ត្រីថ្នាក់កំពូលរហូតដល់មន្ដ្រីថ្នាក់ក្រោម។
លោកលើកឡើងថា អ្នកកាន់អំណាចបច្ចុប្បន្ន ហាក់គ្មានឆន្ទៈពិតប្រាកដ ក្នុងការលុបបំបាត់អំពើពុករលួយនេះនោះទេ ទោះដឹងថា ពលរដ្ឋជាអ្នករងគ្រោះដោយផ្ទាល់ និងយូរអង្វែងក៏ដោយ។
ចំណែក ប្រធានស្តីទីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក សម រង្ស៊ី ដែលជាអ្នកជំនាញខាងសេដ្ឋកិច្ច បានសរសេរបង្ហោះនៅលើហ្វេសប៊ុករបស់លោកថា អង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយ ដែលដឹកនាំដោយ លោក ឱម យ៉ិនទៀង ជាស្ថាប័នគ្មានប្រសិទ្ធភាព ដែលគ្រាន់តែខ្ជះខ្ជាយថវិការដ្ឋ ហើយអំពើពុករលួយក៏កាន់តែរីករាលដាលខ្លាំងទៅៗ ដែលជំរុញឱ្យប្រទេសកម្ពុជាធ្លាក់ដល់បាតតារាង ដោយចាត់ថ្នាក់ជាប្រទេសដែលមានអំពើពុករលួយច្រើនជាងគេលើពិភពលោក។
ជាសរុបមកវិញ កម្ពុជាមិនអាចទប់ស្កាត់ ឬកាត់បន្ថយអំពើពុករលួយ ដែលកំពុងតែមានការរីករាលដាលជាប្រព័ន្ធពេញបន្ទុកនេះបានទេ ប្រសិនបើមិនមានការកែប្រែប្រព័ន្ធដឹកនាំរដ្ឋតាមបែបគ្រួសារនិយម បក្ខពួកនិយម ឡើងកាន់តំណែងតពូជ ដែលមន្ត្រីតែងតែគុបគិតជួយការពារគ្នាទៅវិញទៅមក ដូចបច្ចុប្បន្ននេះទេនោះ។
បើតាមអង្គការតម្លាភាព ប្រទេសដែលមិនអាចរើខ្លួនពីអំពើពុករលួយញាំញីបាន បញ្ហាចម្បងមួយ គឺឥទ្ធិពលនយោបាយជ្រៀតជ្រែកប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ ហើយថា បរិបទនេះ នឹងបង្កការឈឺចាប់ដល់ប្រជាពលរដ្ឋជាម្ចាស់ប្រទេស ក៏ព្រោះតែប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌មិនអាចដាក់ទោសកំហុសរដ្ឋាភិបាលបាន។
ប្រភពនោះ សង្កត់ធ្ងន់ថា ដើម្បីរើខ្លួនពីបញ្ហានេះ ត្រូវបើកលំហសេរីភាពបញ្ចេញមតិ និងរៀបចំការបោះឆ្នោត ឱ្យមានលក្ខណៈសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌៕
