ករណីប៉ូលិសអាំងទែប៉ូលចាប់ខ្លួនអតីតប្រធានាធិបតីហ្វីលីពីន លោក រ៉ូឌ្រីហ្គូ ឌុយទែរ៍តេ តាមអំណាចដីការបស់តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ (ICC) ជំរុញឱ្យមានរលកទាមទារចាប់ខ្លួនមេដឹកនាំបក្សកាន់អំណាច លោក ហ៊ុន សែន ដើម្បីសង្រ្គោះប្រជាធិបតេយ្យ ខណៈការដឹកនាំរបស់លោក បន្សល់ទុកការសម្លាប់មនុស្សក្រៅសំណាញ់ច្បាប់ និងការបង្រ្កាបដោយហិង្សាច្រើនករណីទៀត។
អតីតប្រធានាធិបតីហ្វីលីពីន លោក រ៉ូឌ្រីហ្គូ ឌុយទែរ៍តេ វ័យ៧៩ឆ្នាំ ត្រូវបានប៉ូលិសចាប់ខ្លួននៅអាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិទីក្រុងម៉ានីល ក្រោយធ្វើដំណើរពីទីក្រុងហុងកុង នៅថ្ងៃទី១១ ខែមីនា ពាក់ព័ន្ធនឹងសំណុំរឿងឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងនឹងមនុស្សជាតិ។
តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ ICC បានចេញដីកាចាប់ខ្លួនលោក ពាក់ព័ន្ធនឹងសង្រ្គាមបង្រ្កាបគ្រឿងញៀន ដែលលោកបានសម្លាប់មនុស្សរាប់ពាន់នាក់ ពេលកាន់តំណែងជាប្រធានាធិបតី។
ជុំវិញរឿងនេះ តំណាងរាស្រ្តគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ លោក អ៊ុំ សំអាន បង្ហាញជំនឿថា វាសនារបស់ លោក ហ៊ុន សែន នឹងមិនខុសពីលោក ឌុយទែរ៍តេ ទេ ដោយលោកសំអាងថា តាមលោកដឹងមានបណ្តឹងប្រឆាំង លោក ហ៊ុន សែន ដល់ដៃតុលាការអន្តរជាតិ ICC រួចហើយ។
ក្នុងន័យនេះ លោកថា លោក ហ៊ុន សែន បានប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋជាច្រើន ដូចជាផែនការក៥សម្លាប់មនុស្សជាង២០ម៉ឺននាក់ និងជាប់សង្ស័យថានៅពីក្រោយឃាតកម្ម ដូចជា លោក ជា វិជ្ជា លោកបណ្ឌិត កែម ឡី និងលោក ឈុត វុទ្ធី ជាដើម។
លោកថា៖ «ដោយសារតែបទឧក្រិដ្ឋដែលលោកហ៊ុនសែនបានប្រព្រឹត្តទាំងអស់នេះ ហើយយើងជឿថាតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ (ICC) នឹងចេញដីកាចាប់ខ្លួនលោក ហ៊ុន សែន នៅពេលឆាប់ៗខាងមុខហ្នឹង ហើយពាក្យបណ្ដឹងមួយចំនួន បានទៅដល់ដៃតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិហើយ ជាពិសេសបណ្ដឹងទាក់ទងទៅនឹងការរំលោភដីធ្លីប្រជាពលរដ្ឋនៅស្រុកខ្មែរមានបណ្ដឹងហ្នឹងមួយ ហើយបណ្ដឹងផ្សេងៗទៀត ហើយយើងកំពុងរៀបចំពាក្យបណ្ដឹងបន្ថែមទៀត ហើយឲ្យពន្លឿនពាក្យបណ្ដឹងនៅតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ (ICC)ហ្នឹង ដើម្បីចេញដីកាចាប់ខ្លួន លោក ហ៊ុន សែន ក្នុងពេលឆាប់ៗខាងមុខ»។
ជាមួយគ្នានេះ សកម្មជនបក្សប្រឆាំង លោក ផន ផាន់ណា បញ្ចេញមតិលើហ្វេសប៊ុករបស់លោកថា លោក ហ៊ុន សែន អាចភ្លេច ICC តែ ICC មិនអាចភ្លេច លោក ហ៊ុន សែន ទេ។
លោក ផន ផាន់ណា ដែលធ្លាប់ត្រូវ លោក ហ៊ុន សែន បញ្ជាឱ្យចាប់ខ្លួនលើទឹកដីថៃទោះស្លាប់ក៏ដោយនោះ បានលើកជាសំនួរថា សាកទាយទៅមើល លោក ឌូតឺតេ សម្លាប់អ្នកទោសគ្រឿងញៀនក្រៅប្រពន្ធ័តុលាការ ត្រូវ ICC អូសកដល់ប្រទេសកំណើតខ្លួន ចុះលោក ហ៊ុន សែន សម្លាប់មនុស្សស្លូតត្រង់ ដែលគ្មានទោស និងអ្នកស្នេហាជាតិ រាប់តាំងពីក៥ មកអស់រាប់សិបម៉ឺននាក់ តើអាចរួចខ្លួនទេ?។
រីឯ អតីតមេដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលកំពុងនិរទេសខ្លួននៅប្រទេសបារាំង លោក សម រង្ស៊ី និយាយលើហ្វេសប៊ុកថា លោក ហ៊ុន សែន នឹងប្រឈមមុខជាមួយតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ (ICC) ពីបទឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ លើករណីមួយចំនួន ដូចជា ផែនការក៥ ក្នុងទសវត្សឆ្នាំ១៩៨០ ករណីបោកគ្រាប់បែកនៅមុខរដ្ឋសភា ធ្វើឱ្យស្លាប់និងរបួសមនុស្សរាប់រយនាក់ និងរដ្ឋប្រហារឆ្នាំ១៩៩៧។
លោកថា មកដល់ឆ្នាំ២០១៣ និងឆ្នាំ២០១៤ លោក ហ៊ុន សែន បាញ់ប្រហារសម្លាប់ក្រុមបាតុកររាប់រយនាក់ និងបានសម្លាប់សកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស សកម្មជនបរិស្ថាន និងមនុស្សល្បីៗមួយចំនួន ដូចជា ពិសិដ្ឋ ពិលីកា, ជា វិជ្ជា, កែម ឡី, ឈុត វុទ្ធី, កូវ សាមុត, ហុក ឡង់ឌី និង លិម គិមយ៉ា ជាដើម។
បើតាម លោក សម រង្ស៊ី ករណីឃាតកម្មសម្លាប់ និងចាប់អ្នកតវ៉ាជាច្រើនទៀត ពាក់ព័ន្ធទៅនឹងការរឹបអូសយកដីធ្លី និងការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ ដែលធ្វើឲ្យប៉ះពាល់យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរទៅលើបរិស្ថាន និងការរស់នៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ តុលាការ(ICC)ក៏ចាត់ទុកជាបទឧក្រិដ្ឋប្រឆាំងមនុស្សលោកមិនខុសពីបទឧក្រិដ្ឋសម្លាប់រង្គាល និងប្រល័យពូជសាសន៍ឡើយ។
ឆ្លើយតបរឿងនេះ អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក សុខ ឥសាន ចំអកឱ្យលោកសម រង្ស៊ី ថាជាក្រុមជ្រុលនិយមខុសច្បាប់ គ្មានការទទួលស្គាល់ទាំងនៅថ្នាក់ជាតិ និងអន្តរជាតិ។ លោកថា មហិច្ចតាចង់ឱ្យមេដឹកនាំកម្ពុជា លោក ហ៊ុន សែន ត្រូវចាប់ខ្លួនដោយតុលាការICC នោះ គ្រាន់តែជាការ4=//ស្រមើស្រមៃប៉ុណ្ណោះ។
លោកថា៖ «ការចោទប្រកាន់មកលើសម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន ក៏ដូចជាថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជារបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានេះ មិនមានតម្លៃអីទាំងអស់ ពីព្រោះទណ្ឌិតមេឧទ្ទាមក្រៅច្បាប់ វាជាក្រុមឧទ្ទាមជ្រុលនិយម ដែលពិភពលោកទាំងមូល មិនមែនថាតែកម្ពុជាទេ គឺគេមិនបានទទួលស្គាល់ឡើយ! មិនរាប់អានថា ជាក្រុមស្របច្បាប់ទេ។ ដូច្នេះការចោទប្រកាន់ដែលមានបំណងចង់ឲ្យតុលាការឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិ យកសម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន ទៅចាត់តាមនីតិវិធីនោះ ខ្ញុំយល់ថា គ្រាន់តែជាការស្រមើស្រមៃរបស់ទណ្ឌិតមេឧទ្ទាមក្រៅច្បាប់ ដែលកំពុងរត់គេចខ្លួននៅក្រៅប្រទេសតែប៉ុណ្ណោះ»។
យ៉ាងណា សម្រាប់អ្នកសិក្សាផ្នែកច្បាប់ លោក វ៉ន ចាន់ឡូត បញ្ចេញមតិលើហ្វេសប៊ុករបស់លោកនៅថ្ងៃទី១២ ខែមីនានេះថា បទឧក្រិដ្ឋអន្ដរជាតិធំៗមាន៣ គឺបទប្រល័យពូជសាសន៍ ឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ និងឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាម ហើយថា បទឧក្រិដ្ឋទាំងនេះមិនមានអាយុកាលទេ ដែលមនុស្សគ្រប់រូបជាបុគ្គល ក្រុម រដ្ឋ ឬអង្គការ អាចផ្ដល់ព័ត៌មានពីឧក្រិដ្ឋកម្មទៅការិយាល័យរដ្ឋអាជ្ញា (ICC) បាន។
ក្នុងន័យនេះ លោកថា នៅកម្ពុជាអ្នកកាន់អំណាចអាចប្រឈមនឹងឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ ដែលស្ដែងតាមរយៈអំពើឃាតកម្មនយោបាយ ការដាក់ពន្ធនាគារ ការធ្វើទារុណកម្ម ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើក្រុម ឬសមូហភាព ដោយហេតុផលនយោបាយ ពូជអំបូរ និងអំពើអមនុស្សធម៌ផ្សេងៗទៀត។
មួយវិញទៀត បើតាម លោក វ៉ន ចាន់ឡូត ការចិញ្ចឹមចិត្តចង់បង្កើតច្បាប់ “ភេរវករ” ដើម្បីដាក់មនុស្សមួយក្រុមដែលមាននិន្នាការនយោបាយផ្ទុយ ជាក្រុមភេរវជន នោះនឹងទាញឱ្យអំពើនេះកាន់តែធ្លាក់ចូលទៅក្នុងយុត្តាធិការតុលាការអន្ដរជាតិ។
សម្រាប់ប្រធានអង្គការប្រជាធិបតេយ្យខ្មែរប្រចាំប្រទេសអូស្រ្តាលី លោក ស៊ឹង សែនករុណា និយាយថា ប្រទេសកម្ពុជាក្រោមការដឹកនាំរបស់ លោក ហ៊ុន សែន បានបន្សល់ទុកអំពើអយុត្តិធម៌សង្គម ទាំងជម្លោះដីធ្លី ការបង្រ្កាបបាតុកម្មដោយហិង្សា និងបាញ់សម្លាប់មនុស្សក្រៅប្រព័ន្ធច្បាប់ជាដើម ដែលជាក្តីបារម្ភថា ពលរដ្ឋនឹងងើបដោយខ្លួនឯងនៅថ្ងៃណាមួយ ដើម្បីប្រឆាំងអំពើផ្តាច់ការនេះ បើមិនកែលម្អ។
លោកថា៖ «គ្មានពលរដ្ឋនៃប្រទេសណាមួយ គេចង់បានមេដឹកនាំដែលមានចរិតកោងកាច មេដឹកនាំដែលមានចរិតទុច្ចរិតធ្វើបាបពលរដ្ឋខ្លួនឯងនោះទេ។ គេចង់បានមេដឹកនាំដែលមានចរិតលក្ខណៈ ជាអ្នកទទួលខុសត្រូវ ជាអ្នកជួយជ្រោមជ្រែង គិតពីសុខទុក្ខរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ គិតពីផលលំបាកនៃជីវភាព និងសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសជាតិ ឲ្យរីកចម្រើន និងគ្មានអំពើពុករលួយអីជាដើម ទាំងអស់ហ្នឹង សុទ្ធសឹងតែពលរដ្ឋនៃបណ្ដាប្រទេសនីមួយៗ គេចង់បាន ហើយមេដឹកនាំគ្រប់រូបដឹង»។
សម្រាប់ អ្នកវិភាគនយោបាយ លោក កឹម សុខ បានបញ្ចេញមតិលើហ្វេសប៊ុករបស់លោកថា គ្មាននរណាភ័យជាងឧក្រិដ្ឋជនក្នុងតំណែងទេ។ លោកថា ពេលអស់តំណែង កាងតាមចិត្តលែងបាន ក៏អស់មានអ្វីត្រូវភ័យឡើយ ក្រៅតែពីដឹងខ្លួន និងត្រៀមខ្លួនរងចាំការចាប់ខ្លួន និងការរឹបអូសទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ខ្លួន៕
