វិធានការចាប់ខ្លួនសកម្មជនយ៉ាងគំហុកជាបន្តបន្ទាប់ទៅនេះ ជំរុញឱ្យមានការលើកឡើងថា តុលាការ និងមន្ត្រីនគរបាលយុត្តិធម៌ កំពុងស្រេះដៃគ្នាអនុវត្តយុទ្ធសាស្ត្រត្រួសត្រាយផ្លូវឱ្យ លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ឈ្នះឆ្នោតឆ្នាំ២០២៧ និង២០២៨ ខាងមុខ ទាំងគ្មានដៃគូប្រកួត។
បរិបទនេះ ក្លាយជាក្តីបារម្ភថ្មីទៀត ពីការគំរាមយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដល់បូរណភាពទឹកដី ការបែកបាក់ជាតិ និងការយាយីជីវភាពពលរដ្ឋច្រើនឆ្នាំទៀត បើកម្ពុជាគ្មានមេដឹកនាំកើតចេញពីការបោះឆ្នោតដោយសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ទេនោះ។
ក្តីបារម្ភនេះ ក៏ចំពេលដែល លោក ហ៊ុន សែន រងការស្តីបន្ទោសពីសហគមន៍អន្តរជាតិថា ការដឹកនាំរបស់លោក ហ៊ុន សែន បានរំលោភសិទ្ធិមនុស្សជាប្រព័ន្ធ ធ្វើឱ្យបាត់បង់ទឹកដីទៅប្រទេសជិតខាង ដើម្បីតែចង់សម្រេចមហិច្ឆតាក្តោបក្តាប់អំណាច ចាប់តាំងពីវៀតណាមលើកបន្តុបអំឡុងឆ្នាំ១៩៧៩។
ជុំវិញបញ្ហានេះ សកម្មជននយោបាយបក្សប្រឆាំង៤នាក់ទៀត មកពីគណបក្សឆន្ទៈខ្មែរ និងគណបក្សភ្លើងទៀននៅខេត្តកំពង់ចាម ត្រូវបានសមត្ថកិច្ចចាប់ខ្លួន កាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៥។
ពួកគេត្រូវបានចោទពីបទ ញុះញង់ បំភ្លៃព័ត៌មានមិនពិត បង្កផលប៉ះពាល់ដល់សន្តិសុខសង្គម និងកិត្តិយសថ្នាក់ដឹកនាំនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាជាដើម។
ប៉ុន្តែ បើគេពិនិត្យលើសារបែកធ្លាយរបស់ លោក ហ៊ុន សែន កន្លងទៅ វិធាននេះ ហាក់ជាការអនុវត្តតាមយុទ្ធសាស្ត្រ ដើម្បីបើកផ្លូវឱ្យ លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ឈ្នះការបោះឆ្នោតនៅឆ្នាំ២០២៧ និង២០២៨ទាំងគ្មានគូប្រកួតទៅវិញទេ ព្រោះតុលាការត្រូវបានអ្នកជំនាញសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ ចាត់ទុកថាជាឧបករណ៍របស់គណបក្សកាន់អំណាច។
លោកថា៖ «បំបែកមុខពីឥឡូវទៅតែម្ដង ដើម្បីកុំឲ្យពួកវាមានមូលដ្ឋានកសាងកម្លាំងយកមកធ្វើជាសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់រៀបចំការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០២៧ និយាយរួមគឺគ្រប់គ្រងកសាងកម្លាំងពីឥឡូវ បំផ្លាញកម្លាំងពួកប្រឆាំងកុំឲ្យគេធ្វើការប្រឆាំង មានកម្លាំងប្រើ បើឯងប្រឆាំងងើបមួយវ៉ៃមួយ»។
ជុំវិញវិធានចាប់ខ្លួននេះ គណបក្សឆន្ទៈខ្មែរ និងគណបក្សភ្លើងទៀន ក៏បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍ កាលពីថ្ងៃទី១៨ ខែមីនានេះ ដោយចាត់ទុកសម្មភាពនេះគឺជាការគំរាមកំហែង និងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ តាមគ្រប់រូបភាព ក្នុងគោលបំណងរារាំងការធ្វើសកម្មភាពនយោបាយស្របច្បាប់របស់គណបក្សប្រឆាំងនៅទូទាំងប្រទេស។
ប្រភពបញ្ជាក់ថា អ្នកដែលត្រូវបានចាប់ខ្លួន រួមមាន លោក កាន់ គុន ជាជំទប់ទី២ នៅឃុំតាប្រុក ត្រូវបានចាប់ខ្លួននៅថ្ងៃទី១៦ ខែមីនា ចំណែក លោក ម៉ុត រិន ជាសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាស្រុក និងលោក ម៉ៅ ហេន ជាជំទប់ទី២ នៅឃុំជយោ ត្រូវបានចាប់ខ្លួននៅ ថ្ងៃទី១៧ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៥។
ជុំវិញបញ្ហានេះ តំណាងរាស្ត្របក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក អ៊ុំ សំអាន និយាយប្រាប់VODនៅថ្ងៃទី១៩ ខែមីនានេះថា ការណ៍ដែលមេដឹកនាំគ្រួសារហ៊ុនបន្តប្រើកណ្តាប់ដៃដែកបង្រ្កាបពលរដ្ឋ ព្រោះមេដឹកនាំរូបនេះជាប់អន្ទាក់បរទេសវៀតណាម ដែលលើកបន្តុបគាត់ឱ្យកាន់អំណាចអំឡុងឆ្នាំ១៩៧៩។
លោកបន្តថា ការបន្តក្រាញអំណាចផ្តាច់ការរបស់គ្រួសារហ៊ុន វានឹងបង្កគ្រោះថ្នាក់ដល់ពលរដ្ឋច្រើនលាននាក់ ជាពិសេស រឿងបញ្ហាបូរណភាពទឹកដី នឹងរងការបាត់បង់បន្ថែមទៀត បើគ្មានការផ្លាស់ប្តូរទេនោះ។
លោកថា៖ «វៀតណាមគេយល់ថាបើគណបក្សប្រជាជនមិនខ្លាំងទេ មហិច្ចតារបស់ហូជីមិញដែលដំណើរឆ្ពោះមកទិសខាងលិច ដើម្បីត្របាក់យកកម្ពុជា និងឡាវ ជាប្រទេសរណប នឹងមិនអាចទៅរួចទេ អ៊ីចឹងមានតែកម្ចាត់គណបក្សប្រឆាំងខ្សោយទៅ ដើម្បីឲ្យគណបក្សប្រជាជន ជិះសេះលែងដៃ អាចធ្វើឲ្យបានសម្រេចចិត្តកាត់ដីឲ្យយួនប៉ុន្មានក៏បាន»។
ចំណែក អគ្គលេខាបក្សឆន្ទៈខ្មែរ និងជាសមាជិកព្រឹទ្ធសភា លោក គង់ មូនីកា សោកស្តាយចំពោះការអនុវត្តច្បាប់របស់ប្រព័ន្ធតុលាការ ដែលបន្តធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើសកម្មជនបក្សប្រឆាំង ដែលមានឆន្ទៈបម្រើរាស្រ្ត។ លោកយល់ថា ការអនុវត្តនីតិវិធីបែបនេះ ជាការដើរផ្ទុយពីគន្លងប្រជាធិបតេយ្យ សេរីពហុបក្ស ការណ៍នេះវានឹងបង្កគ្រោះថ្នាក់ដល់ប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅទាំងភាពភ័យខ្លាច គ្មានការគោរពសិទ្ធិមនុស្សជាដើម។
លោកថា៖ «ការបន្តចាប់ខ្លួនឃាត់ខ្លួននូវសកម្មជននយោបាយ ក៏ដូចជាមន្ត្រីជាប់ឆ្នោតរបស់គណបក្សក្រៅរដ្ឋាភិបាល ជាពិសេសគណបក្សភ្លើងទៀន និងគណបក្សឆន្ទៈខ្មែរនេះ ឃើញថានៅតែមានជាបន្តបន្ទាប់ បង្ហាញថាសិទ្ធិសេរីភាពផ្នែកនយោបាយ សិទ្ធិសេរីភាពការបញ្ចេញមតិ ក្នុងប្រទេសមួយដែលប្រកាន់របបលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ សេរីពហុបក្ស ស្របតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្នាំ១៩៩៣ហ្នឹង ហាក់បីដូចជាពុំបានអនុវត្ដទូលំទូលាយទេ»។
សម្រាប់ពលរដ្ឋរងគ្រោះដីធ្លីនៅខេត្តកំពង់ស្ពឺ អ្នកស្រី មុំ សុភី និយាយថា អ្នកស្រីក៏ធ្លាប់រងគ្រោះពីប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌កម្ពុជាផងដែរ ខណៈអ្នកស្រីគ្រាន់តែការពារដីធ្លីខ្លួន ត្រូវបានតុលាការចោទប្រកាន់ទៅវិញ។ អ្នកស្រីបន្តថា ការប្រើប្រព័ន្ធតុលាការដាក់សម្ពាធលើពលរដ្ឋរងគ្រោះ ជារឿងអយុត្តិធម៌បំផុត ខណៈពលរដ្ឋរស់នៅពឹងអាស្រ័យប្រព័ន្ធច្បាប់ដើម្បីការពារសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិដីធ្លីជាដើម។
អ្នកស្រីថា៖ «ក្នុងនាមខ្ញុំជាជនរងគ្រោះដីធ្លីម្នាក់ ហើយត្រូវគេចោទប្រកាន់ ខ្ញុំគិតទៅអយុត្តិធម៌ចំពោះខ្ញុំ។ ខ្ញុំនៅតែមានអារម្មណ៍ខកចិត្តណាស់ ពេលដែលឃើញទង្វើអយុត្តិធម៌កើតឡើងសម្រាប់ខ្ញុំកន្លងមក ហើយវាកើតចំពោះពលរដ្ឋផ្សេងទៀត មើលទៅវាអយុត្តិធម៌ណាស់»។
ឆ្លើយតបរឿងនេះ អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក សុខ ឥសាន បដិសេធថា គណបក្សកាន់អំណាច មិនបានប្រើប្រព័ន្ធតុលាការដើម្បីរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពអ្នកនយោបាយឬពលរដ្ឋនោះទេ។ លោកបញ្ជាក់ថា ជនណាធ្វើខុសច្បាប់ ឬអ្នកនយោបាយរូបណាប្រព្រឹត្តិបទល្មើស ត្រូវតែទទួលទោសតាមច្បាប់ មិនពាក់ព័ន្ធនឹងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដែលកំពុងគ្រប់គ្រងអំណាចនោះទេ។
លោកថា៖ «បើអស់លោកហ្នឹងមិនមានពិរុទ្ធភាពខាងផ្នែកផ្លូវច្បាប់ទេ តុលាការគេមិនបានចោទប្រកាន់បានទេ ឬក៏នាំខ្លួនយកទៅវិនិច្ឆ័យទោសបានទេ ពួកគាត់នៅយល់ច្រឡំពីរឿងសិទ្ធិ អំណាច និងសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ»។
ដោយឡែក ប្រធានអង្គការប្រជាធិបតេយ្យប្រចាំនៅប្រទេសអូស្រ្តាលី លោក ស៊ឹង សែនករុណា យល់ថា ការបង្រ្កាបខ្មែរគ្នាឯងដើម្បីរក្សាអំណាចផ្តាច់ការ ជាការបើកដៃឱ្យបរទេសជិតខាងមើលងាយ និងឈ្លានពានទឹកដី។
លោកបន្តថា ជាទម្លាប់របស់មេដឹកនាំបក្សកាន់អំណាច គឺចូលចិត្តប្រើប្រព័ន្ធតុលាការកម្ចាត់ខ្មែរគ្នាឯង ដោយយកលេសចោទប្រកាន់ពលរដ្ឋ និងអ្នកនយោបាយបក្សប្រឆាំងថា រំលោភច្បាប់ ឬញុះញង់ជាដើម។
លោកថា៖ «ខ្ញុំមិនដែលចាត់ទុកថា កម្ពុជាមានការដឹកនាំប្រទេសតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យត្រឹមត្រូវអ្វីនោះទេ អ៊ីចឹងហើយយើងមើលឃើញថា ការដឹកនាំហ្នឹង គឺជាប្រទេសមួយដែលមិនមានប្រជាធិបតេយ្យក្នុងការប្រកួតប្រជែងទេ អ៊ីចឹងក្នុងករណីរឿងចាប់ខ្លួនសកម្មជនគណបក្សនយោបាយជាបន្តបន្ទាប់ គឺតែងតែរងការចោទប្រកាន់ ការចាប់ខ្លួន ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញនានា នេះសរបញ្ជាក់ថា លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ក្ដី ទាំងលោកឪពុកក្ដី ក្នុងគណបក្សប្រជាជនហ្នឹង អត់ហ៊ានប្រកួតឲ្យបានត្រឹមត្រូវទេ»។
អង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្ស លីកាដូ(Licadho) បានចេញរបាយករណ៍ ដែលដាក់ចំណងជើងថា «អ្នកជាប់ឃុំដោយប្រើសិទ្ធិ» រកឃើញថា គិតមកដល់ពេលនេះ ទាំងអ្នកនយោបាយ ក្រុមអ្នកការពារបរិស្ថាន មេដឹកនាំសហជីព សកម្មជនដីធ្លី និងអ្នកដែលសកម្មក្នុងកិច្ចការសង្គមចំនួន ៦៥នាក់ហើយ ត្រូវចាប់ខ្លួន។
ដោយឡែក ក្រុមអ្នកតស៊ូមតិកម្ពុជាហៅកាត់ថា (CAT) បាននិយាយក្នុងលិខិតចុះថ្ងៃទី២ ខែមករា ឆ្នាំ ២០២៥ថា រយៈពេល១៦ខែនៃរដ្ឋាភិបាលរបស់លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត បានសម្រេចបោះចោលសុចរិតភាព យុត្តិធម៌ ហើយចាប់យកគ្រួសារនិយម បក្ខពួកនិយម អញនិយម ដើម្បីបុព្វហេតុបន្តវេន៕
