មរតកអំណាចរបស់គ្រួសារហ៊ុនមកដល់ពេលនេះ ត្រូវបានគេមើលឃើញ បានពីការប្រកួតអំណាចខ្វះសុចរិតភាព ដោយប្រើដៃតុលាការវាយបំបែកកញ្ចក់សង្គម ដែលជាតួអង្គចង្អុលបង្ហាញពីជំងឺសង្គម បើទោះបីរដ្ឋធម្មនុញ្ញចងកាតព្វកិច្ចឱ្យការពារប្រព័ន្ធប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្សក្តី។
ថ្មីៗនេះ មេដឹកនាំបក្សកាន់អំណាច លោក ហ៊ុន សែន ចាត់ទុកការផ្តាច់ការផ្គត់ផ្គង់ជំនួយហិរញ្ញវត្ថុដល់ដំណើការផ្សាយរបស់ អាស៊ីសេរី និងវិទ្យុសំឡេងសហរដ្ឋអាមេរិក ប្រយុទ្ធប្រឆាំងព័ត៌មានក្លែងក្លាយ បើទោះបីវិទ្យុទាំង២នាក់ បានជួយបន្លឺសំឡេងជនរងគ្រោះ និងអំពើអយុត្តិធម៌សង្គមក្តី។
ទាំងអស់នេះជាវិញ្ញាសារចោទសួរថា ហេតុអ្វីមេដឹកនាំកម្ពុជាតែងតែបិទព័ត៌មានចង្អុលបង្ហាញជំងឺសង្គម?
ភស្តុតាងជាច្រើន ដែលជាអង្គហេតុសម្រាប់ធ្វើការវិភាគជុំវិញបញ្ហានេះ នោះគឺការដែលមានស្ថាប័នសារព័ត៌មានឯករាជ្យ និងការមានគណបក្សប្រឆាំងដែលមានសំឡេងខ្លាំង គឺជាការចាំបាច់ណាស់នៅក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ ពីព្រោះសារព័ត៌មានឯករាជ្យ និងគណបក្សប្រឆាំងបានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ ប្រៀបបីដូចជាកញ្ចក់២ផ្ទាំង ដែលឆ្លុះបញ្ចាំងឱ្យប្រជាពលរដ្ឋម្ចាស់ឆ្នោត អាចមើលឃើញពីចំណុចអវិជ្ជមានរបស់រដ្ឋាភិបាល និងភាពអសកម្មរបស់មន្ត្រីខិលខូចបក្ខពួកនិយម គុបគិតគ្នាប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ ដើម្បីអាចធ្វើឱ្យរដ្ឋាភិបាលធ្វើការកែតម្រូវបានចំចំណុច និងចំគោលដៅ ដើម្បីបង្កើនប្រសិទ្ធភាពការងារឱ្យបានកាន់តែប្រសើរ ធ្វើឱ្យប្រទេសជាតិមានការរីកចម្រើនកាន់តែឆាប់រហ័ស។
ប្រទេសមួយបើគ្មានគណបក្សប្រឆាំងដែលខ្លាំង និងពុំមានសារព័ត៌មានឯករាជ្យ មេដឹកនាំ និងមន្ត្រីប្រទេសនោះនឹងជិះសេះលែងដៃធ្វើអ្វីៗតាមតែអំពើចិត្ត យកបុណ្យស័ក្តិតួនាទីធ្វើជាមុខរបររកស៊ីកើបប្រមូលប្រាក់ គប់គិតគ្នាប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ មិនខ្វល់ពីសុខទុក្ខរបស់ប្រជាពលរដ្ឋម្ចាស់ឆ្នោតឡើយ។
ជារួមប្រទេសដែលគ្មានព័ត៌មានឯករាជ្យ គ្មានគណបក្សប្រឆាំងដែលខ្លាំង គឺជាឋានសួគ៌សម្រាប់មេដឹកនាំផ្តាច់ការមិនសុចរិត និងមន្ត្រីខិលខូច ពីព្រោះពួកគេនិងបក្ខពួកមានភាពងាយស្រួល ក្នុងការធ្វើអ្វីៗតាមអំពើចិត្ត អាចផ្ទេរអំណាចតពូជបាន គុបគិតគ្នាប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយជាប្រព័ន្ធ ប្រមូលច្បាមវាទយកធនធានរបស់ប្រទេសជាតិ ទៅធ្វើមានធ្វើបានសម្រាប់តែក្រុមគ្រួសារ និងបក្ខពួកខ្លួនតាមអំពើចិត្ត គឺដូចអ្វីដែលលោក ហ៊ុន សែន បានធ្វើ និងកំពុងតែបន្តធ្វើក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។
សកម្មភាពរបស់ លោក ហ៊ុន សែន គឺបានបង្ហាញឱ្យឃើញកាន់តែច្បាស់ថា រូបលោកនិងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជារបស់លោក មិនត្រូវការគណបក្សប្រឆាំង មិនត្រូវការស្ថាប័នសារព័ត៌មានឯករាជ្យ និងមិនត្រូវការអង្គការសង្គមស៊ីវិលឯករាជ្យនោះឡើយ ហេតុដូច្នេះហើយទើបលោកបានចេញសារអបអរសាទរ និងសម្តែងការគាំទ្រយ៉ាងពេញចិត្តពេញថ្លើម នៅពេលដែលប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិក លោក ដូណាល់ ត្រាំ បានប្រកាសបិទបញ្ចប់ការផ្តល់ថវិកាទៅឱ្យវិទ្យុអាស៊ីសេរី និងវីអូអេសំឡេងសហរដ្ឋអាមេរិក កាលពីថ្ងៃទី១៤ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៥។
លើសពីនេះ លោក ហ៊ុន សែន កាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែមីនានេះ បានសរសេរនៅលើហ្វេសប៊ុករបស់លោក ចាត់ទុកវិធានកាត់ផ្តាច់ថវិកាឱ្យទៅវិទ្យុផ្សាយចេញពីក្រៅប្រទេសទាំងពីរនេះថា ជាការចូលរួមចំណែកប្រយុទ្ធប្រឆាំងព័ត៌មានក្លែងក្លាយ។
តើអ្វីទៅជាព័ត៌មានក្លែងក្លាយ?
និយាយឱ្យខ្លី ព័ត៌មានក្លែងក្លាយ គឺជាព័ត៌មានមិនពិត ព័ត៌មានបំភ្លៃ ព័ត៌មានបំផ្លើស ដែលត្រូវបានប្រឌិតឡើងដោយបុគ្គលណាម្នាក់ ឬក្រុមណាមួយ ក្នុងចេតនាទុច្ចរិតទៅលើក្រុមណាមួយ ឬបង្កើតព្រឹត្តិការណ៍អ្វីមួយ។
ឧទាហរណ៍ ដូចជាកាលពីចុងខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៣ លោក ហ៊ុន សែន បានប្រកាសបញ្ជូនកងកម្លាំងអង្គរក្សរបស់លោកចំនួន ៥០០នាក់ ទៅកាន់ខេត្តភាគឦសាន ដើម្បីបាញ់ទម្លាក់ដ្រូនដែលលោកអះអាងថា បានហោះចូលទឹកដីកម្ពុជាពីប្រទេសវៀតណាម នៅតាមព្រំដែន និងកាលពីដើមខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៥នេះ លោក ហ៊ុន សែន បានអះអាងទៀតថា មានមនុស្សមួយក្រុម បានរៀបចំផែនការវាយប្រហារដោយដ្រូនចូលក្នុងភូមិគ្រឹះរបស់លោកក្នុងក្រុងតាខ្មៅជាដើម។
ព័ត៌មានដែល លោក ហ៊ុន សែន បានបញ្ចេញនេះ ត្រូវបានអ្នកតាមដានស្ថានការណ៍នយោបាយ លើកឡើងថា គឺជាព័ត៌មានមិនពិត ក្លែងក្លាយ ដែល លោក ហ៊ុន សែន ខ្លួនឯងបានបង្កើតឡើង ខណៈគេរកពុំឃើញភស្តុតាងដូចអ្វីដែល លោក ហ៊ុន សែន បានអះអាងឡើយ។
វិលទៅពិនិត្យមើលស្ថាប័នព័ត៌មានវិទ្យុអាស៊ីសេរី និងវីអូអេ ដែល លោក ហ៊ុន សែន បានចោទថា ជាស្ថាប័នដែលផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានក្លែងក្លាយ ព័ត៌មានភូតកុហក លាបពណ៌ អុជអាល ញុះញង់ បង្កចលាចលនោះវិញ ជាទូទៅប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ និងមជ្ឈដ្ឋានជាតិនិងអន្តរជាតិជាច្រើន បានចាត់ទុកការផ្សាយរបស់ពួកគេជាព័ត៌មានពិត មានប្រភពច្បាស់លាស់ ក្នុងនោះមានតាំងពីប្រជាពលរដ្ឋរងគ្រោះ មន្ត្រីអង្គការសង្គមស៊ីវិលពាក់ព័ន្ធ អាជ្ញាធរ និងមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលផងដែរ។
ក្នុងរយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំមកនេះ សារព័ត៌មានឯករាជ្យបានចុះផ្សាយជាហូរហែថា លោកហ៊ុន សែន បានប្រើលោក ឌិត មន្ទីរ ប្រធានតុលាការកំពូលដែលជាសមាជិកបក្ស ឱ្យរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងចាប់ឃុំខ្លួន លោក កឹម សុខា ប្រធានគណបក្សនេះកាលពីឆ្នាំ២០១៧។
លោក វិធិត មុនថាប៊ន អ្នករាយការណ៍ពិសេសស្តីពីស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំកម្ពុជា បានរិះគន់ចំៗថា ការផ្ទេរអំណាចនៅកម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ២០២៣ ធ្វើឡើងតែនៅក្នុងរង្វង់ក្រុមគ្រួសារ ដែលនេះគឺជាការបន្តក្តោបក្តាប់អំណាចដោយគ្មានលក្ខណៈប្រជាធិបតេយ្យ និងតម្លាភាពទេ។
សារព័ត៌មានឯករាជ្យ ក៏ចុះផ្សាយដែរថា អង្គការលីកាដូ បានកត់ត្រាថា គិតមកដល់ត្រឹមខែមីនានេះ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បាននិងកំពុងបន្តឃុំខ្លួនអ្នកប្រើសិទ្ធិចំនួន ៦៥នាក់ ក្នុងនោះក៏មាន លោក កឹម សុខា សកម្មជននយោបាយ សកម្មជនបរិស្ថាន សកម្មជនព្រំដែន និងសកម្មជនសង្គមផ្សេងៗទៀត។
បច្ចុប្បន្នការរីករាលដាលយ៉ាងខ្លាំងនៃគ្រឿងញៀន អំពើពុករលួយកើតឡើងជាប្រព័ន្ធពេញបន្ទុក ជម្លោះដីធ្លីធ្វើឱ្យប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើនធ្លាក់ខ្លួនក្រីក្រនៅស្ទើរពាសពេញផ្ទៃប្រទេស និងបញ្ហាបូរណភាពទឹកដី ដែលទាំងវៀតណាមទាំងថៃ បានរំលោភបំពានចូលមកក្នុងទឹកដីកម្ពុជាជាបន្តបន្ទាប់ជាដើម។
សួរថា តើព័ត៌មានដែលត្រូវបានចុះផ្សាយទាំងនេះ ជាព័ត៌មានក្លែងក្លាយ ព័ត៌មានភូតកុហក លាបពណ៌ អុជអាល ញុះញង់ បង្កចលាចល ដូចដែលលោក ហ៊ុន សែន បានលើកឡើងដែរឬយ៉ាងណា?
ចម្លើយយ៉ាងខ្លីគឺថា មិនមែនជាព័ត៌មានក្លែងក្លាយ អុចអាល ឬញុះញង់លាបពណ៌អ្វីនោះទេ តែជាព័ត៌មានពិតដែលកំពុងតែកើតឡើងនៅក្រោមការដឹកនាំរបស់រដ្ឋាភិបាលគ្រួសារហ៊ុន។
តឹកតាងខាងលើនេះ ជាការឆ្លើយទៅនឹងសំណួរដែលសួរថា ហេតុអ្វីមេដឹកនាំកម្ពុជាតែងតែបិទព័ត៌មានចង្អុលបង្ហាញជំងឺសង្គម?
ដោយឡែក សម្រាប់ប្រធានវិទ្យុអាស៊ីសេរី លោកស្រី Bay Fang បានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍មួយថា «ការបិទវិទ្យុអាស៊ីសេរី គឺជាកាដូសម្រាប់ជនផ្ដាច់ការ និងជនជិះជាន់ រួមមានទាំងបក្សកុម្មុយនីស្តចិន ដែលតែងតែសប្បាយចិត្តដែលអាចឲ្យឥទ្ធិពលរបស់ពួកគេ រីកសាយភាយតាមចិត្ត នៅពេលដែលគ្មានការត្រួតពិនិត្យក្នុងលំហព័ត៌មាន»។
តាមរយៈសេចក្តីថ្លែងការណ៍ចុះថ្ងៃទី៧ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៤ អង្គការអ្នកកាសែតគ្មានព្រំដែន (Reporters Without Borders) បានដាក់កម្ពុជាឲ្យជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ទី១៥១ ក្នុងចំណោម ១៨០ប្រទេស នៅក្នុងសន្ទស្សន៍សេរីភាពសារព័ត៌មានពិភពលោកឆ្នាំ២០២៤។ ចំណាត់ថ្នាក់នេះ មានន័យថា កម្ពុជាជាប្រទេសមានការគំរាមកំហែងដល់សេរីភាពសារព័ត៌មានយ៉ាង«ធ្ងន់ធ្ងរណាស់»។
សម្រាប់អ្នកឃ្លាំមើលសង្គម ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ បានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការលើកកម្ពស់ប្រជាធិបតេយ្យ និងសិទ្ធិមនុស្ស ក៏ដូចជាសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ។
ក្រៅពីផ្តល់ព័ត៌មានពិតពីគ្រប់ជ្រុងនៃសង្គម សារព័ត៌មានឯករាជ្យ ក៏ផ្ដល់នូវការវិភាគស៊ីជម្រៅចំពោះព្រឹត្តិការណ៍ដែលបានកើតឡើង ដែលការណ៍នេះវាផ្ដល់នូវឥទ្ធិពលជាវិជ្ជមាន ទៅដល់ការយល់ឃើញ និងការគិតស៊ីជម្រៅរបស់ពលរដ្ឋ ក្នុងការសម្រេចចិត្តឱ្យបានត្រឹមត្រូវ នៅក្នុងការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសមេដឹកនាំ និងនៅក្នុងជីវភាពប្រចាំថ្ងៃរបស់ពលរដ្ឋផងដែរ។
ប៉ុន្តែនៅកម្ពុជា ក្រោមការដឹកនាំរបស់គ្រួសារហ៊ុន សារព័ត៌មានឯករាជ្យតែងតែត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលបង្ក្រាបជាបន្តបន្ទាប់ ក្រោមសំឡេងរិះគន់ថា ដើម្បីបិទបាំងការដឹកនាំខ្វះសុចរិតភាព ដែលមានប្រភពចេញពីការបោះឆ្នោតក្លែងក្លាយ បន្លំភ្នែកជាតិ និងអន្តរជាតិ។ នេះក៏ជាចម្លើយមួយទៀត ដែលឆ្លើយតបទៅនឹងប្រធានបទចោទសួរខាងលើដែរ។
សរុបមកវិញ មេដឹកនាំដែលកើតចេញពីការបោះឆ្នោតមិនត្រឹមត្រូវ ឬក្លែងក្លាយ ត្រូវបានគេមើលឃើញថាពួកគេមិនចង់ឱ្យប្រជាពលរដ្ឋទទួលបានព័ត៌មានពិត ឯករាជ្យពីភាពអវិជ្ជមាននៅក្នុងសង្គមក្រោមការដឹកនាំរបស់ពួកគេនោះទេ ដូចដែលលោក កឹម សុខា ធ្លាប់បានលើកឡើងថា មេដឹកនាំផ្តាច់ការ គេចង់ឱ្យប្រជាពលរដ្ឋខ្លៅ ខ្លាច ឃ្លាន ដើម្បីឱ្យពួកគេងាយស្រួលគ្រប់គ្រង។
បរិបទនេះ ជំរុញកំណើនសេដ្ឋកិច្ចស្ទើរទាំងអស់ធ្លាក់ក្នុងដៃក្រុមគ្រួសារអ្នកមានអំណាច រីឯពលរដ្ឋក្លាយជាជនរងគ្រោះនៃអំពើពុករលួយ។
លើសពីនេះ ភស្តុងតាងដែលមិនអាចប្រកែកបាន ក្រោយមេដឹកនាំគ្រួសារហ៊ុន វាយបំបែកកញ្ចក់សង្គម ធ្វើយុទ្ធនាការបោសម្អាតព័ត៌មានឯករាជ្យជិត១០ឆ្នាំទៅនេះ ក្បាលម៉ាស៊ីនដឹកនាំរដ្ឋ ប្រទាក់ក្រឡាគ្នាដោយអំពើពុករលួយបែបគ្រួសារនិយម។
ការណ៍នេះ កម្ពុជាក្លាយជាឋានសួគ៌ពួកឧក្រិដ្ឋជន ពលរដ្ឋច្រើនលាននាក់ រងគ្រោះពីប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ និងច្រើនលាននាក់ទៀត រស់នៅក្រោមសម្ពាធបំណុល សំឡេងជនរងគ្រោះនឹងត្រូវគេបិទខ្ទប់ បើគ្មានសារព័ត៌មានឯករាជ្យ ជាអ្នកជួយបន្លឺសំឡេង។
ទាំងអស់នេះបងប្អូនពិចារណាដោយខ្លួនឯងថា ហេតុអ្វីមេដឹកនាំកើតចេញពីការបោះឆ្នោតមិនត្រឹមត្រូវ តែងតែភ័យខ្លាចសារព័ត៌មានឯករាជ្យដែលបង្ហាញជំងឺសង្គម៕
