ជនជាតិដើមភាគតិចកួយ នៅក្នុងស្រុកជ័យសែន ខេត្តព្រះវិហារ រងការគំរាមសម្លាប់ពីសំណាក់ទាហានការពារក្រុមហ៊ុនចិន ហេង ណុង (Heng Nung) ខណៈពួកគេកំពុងព្រួសស្រូវលើដីធ្លាប់អាស្រ័យផល តពីដូនតាទំហំ២០ហិកតា។
ជនជាតិដើមភាគតិចកួយក្នុងស្រុកជ័យសែន អ្នកស្រី ព្រំ ញេប បានឱ្យដឹងនៅថ្ងៃទី២០ ខែមិនានេះថា កាលពីថ្ងៃទី១៨ ខែមិនានេះ ទាហានចំនួន ៣នាក់ ប្រដាប់ដោយអាវុធ និងជនជាតិចិន បានមករារាំងពួកគេមិនឱ្យធ្វើស្រែលើដីធ្លីដែលធ្លាប់អាស្រ័យផលនោះទេ ខណៈពួកគេកំពុងព្រួសស្រួវ។
គាត់បញ្ជាក់ថា ក្នុងការចុះមករារាំងនេះ ទាហានឈ្មោះ ម៉ឹង សុផល បានគំរាមបាញ់សម្លាប់ បើពួកគេមិនព្រមឈប់ព្រួសស្រូវនៅលើដីស្រែនោះ។ អ្នកស្រីថា ទង្វើនេះ វាអយុត្តិធម៌សម្រាប់ពួកគាត់ជាជនជាតិដើមភាគតិច ដែលពឹងតែលើមុខរបរធ្វើស្រែចម្ការនេះ ។
អ្នកស្រីថា៖ «ខាងទាហានៗ៣នាក់ ចិនម្នាក់ និងអ្នកបកប្រែម្នាក់ ខាងក្រុមហ៊ុនចិន។ ខ្ញុំតូចចិត្ត ដោយនឹកឃើញថា គាត់ជាទាហាន សម្រាប់ការពារប្រជាពលរដ្ឋ តែពេលនេះបែរជាមកសំឡុតគំរាមបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋ ហើយថែមទាំងមកសំឡុតប្រុងបាញ់ខ្ញុំចោលទៀត។ ខ្ញុំថា មានភាពរំលោភសិទ្ធិមនុស្សហើយនិងអយុត្តិធម៌ចំពោះរូបខ្ញុំ និងបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់គ្នា»។
ជនជាតិដើមភាគតិចកួយម្នាក់ទៀត អ្នកស្រី ហួត ម៉ាលី និយាយថា ក្រុមទាហាននេះ ការពារឱ្យក្រុមហ៊ុនចិនឈ្មោះ ហេង ណុង (Heng Nung)។ គាត់ថា សារគំរាមនេះ ធ្វើឱ្យពួកគាត់បារម្ភពីសុវត្ថិភាព រួមទាំងខ្លាចបាត់បង់តំបន់ដី ដែលធ្លាប់អាស្រ័យផលតាំងពីដូនតា។
ស្រ្តីជនជាតិដើមរូបនោះ បង្ហាញការព្រួយបារម្ភថា ពួកគាត់ប្រឈមបញ្ហាជីវភាព បើអាជ្ញាធរនៅតែមិនអាចទប់ស្កាត់ការគំរាមកំហែងយកដីនេះបាន ខណៈបញ្ហានេះបានកើតឡើងជិត១០ឆ្នាំហើយ ពោលគឺបានកើតឡើងតាំងពីឆ្នាំ២០១៧។
អ្នកស្រីថា៖ «វាអយុត្តិធម៌ហ្នឹឯង ព្រោះអីពួកខ្ញុំជាប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រ មានប្រាក់ខែអីមកពីណាធ្វើស្រែធ្វើចម្ការអាស្រ័យផលលើដីធ្លីហ្នឹងហើយ បើបាត់បង់ដីធ្លី បាត់បង់ផលប្រយោជន៍រួម បាត់បង់ព្រៃជំនឿអីទៀត[…]ពួកខ្ញុំរំពឹងអី។ ពេលពួកខ្ញុំធ្វើស្រែរាល់ឆ្នាំ ពួកខ្ញុំមិនដែលបានសុខទេ មានការគំរាមកំហែងពីសមត្ថកិច្ច ពីទាហាន និងប៉ូលិស ដូចជាឆ្នាំនេះអីជាដើម គឺមានចិនតែម្ដងគាត់មានទាហានស៊ីឈ្នួល ដើម្បីមកគំរាមភ្ជង់ដើមទ្រូងបងប្អូន ដែលគាត់កំពុងសាបព្រួសស្រូវ ហើយដីអីគាត់ភ្ជួរមុនអស់(រួចអស់) ដែលពលរដ្ឋធ្លាប់អាស្រ័យផលអ៊ីចឹងទៅ ហើយគាត់ប្រមាថសម្លាប់ ប្រមាថអីចឹងទៅលើអ្នកដែលទៅធ្វើស្រែហ្នឹង។ អ្នកដែលកាន់អាវុធបេះសោ(បើកសោកាំភ្លើង) បះអី ភ្ជង់គ្រប់គ្នា»។
បន្ថែមពីនេះ អ្នកស្រីស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាលជួយដោះស្រាយបញ្ហានេះ ដោយកាត់ឆ្វៀលដីជូនពួកគាត់ជាពលរដ្ឋក្រីក្រដែលជនជាតិដើមភាគតិច ដើម្បីអាស្រ័យផលសម្រាប់ចិញ្ចឹមជីវិតផង។
VOD មិនអាចសុំការអត្ថាធិប្បាយជុំវិញករណីនេះ ពីអភិបាលខេត្តព្រះវិហារ លោក គឹម រិទ្ធី បានទេគិតត្រឹមម៉ោងផ្សាយនេះ ដោយទូរស័ព្ទចូលតែត្រូវបានចុចបិទ ខណៈស្នងការនគរបាលខេត្តព្រះវិហារ លោក ហុក ហេង ក៏មិនអាចទាក់ទងបានដែរ។
សម្រាប់នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅនៃអង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ លោក អំ សំអាត ចាត់ទុកការគំរាមនេះ ថាជាការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរ ដែលអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធត្រូវទប់ស្កាត់ឱ្យមានប្រសិទ្ធភាព។
បន្ថែមពីនេះ លោកថា រដ្ឋាភិបាលគួរពិនិត្យលើបញ្ហានេះ ដោយអនុវត្តតាមច្បាប់ និងដោះស្រាយបញ្ហាដីធ្លីរាំរ៉ៃនេះ ដោយសន្តិវិធី តម្លាភាព និងយុត្តិធម៌ជូនពលរដ្ឋ ស្របតាមគោលនយោបាយដីធ្លី។
លោកថា៖ «រាជរដ្ឋាភិបាលក៏ដូចជាអាជ្ញាធរត្រូវដោះស្រាយដោយសន្តិវិធី ដោយតម្លាភាព និងយុត្តិធម៌ដើម្បីឲ្យទទួលយកបានទាំងអស់គ្នា ជាពិសេសគឺបញ្ចប់នៃវិវាទដីធ្លី កុំឲ្យបន្តរាំរ៉ៃដែលធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ទៅដល់ជីវភាពរស់នៅ ឬអាចមានអំពើហិង្សា ឬក៏មានការប្ដឹងផ្ដល់ការចោទប្រកាន់ ឬការជាប់ពន្ធនាគារសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋដែលរងគ្រោះ ដោយសារបញ្ហាដីធ្លី។ ម្យ៉ាងវិញទៀត យើងឃើញថា គោលនយោបាយ រដ្ឋាភិបាលក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាដីធ្លីបញ្ចប់នៅក្នុងពេលឆាប់ៗនេះ គឺត្រូវយកចិត្តទុកដាក់»។
យោងតាមមាត្រា២៣៣ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ ការគំរាមកំហែងសម្លាប់ ត្រូវផ្តន្ទាទោស ដាក់ពន្ធនាគារពី ៦ ខែ ទៅ ២ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ពី មួយលានរៀល ទៅ បួនលានរៀល។
ច្បាប់ភូមិបាល ដែលរដ្ឋសភាអនុម័តឱ្យប្រើ កាលពីថ្ងៃទី២០ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០០១ បានចែងពីកាតព្វកិច្ចរដ្ឋ និងអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ ការពារសិទ្ធិជនជាតិដើមភាគតិច លើសិទ្ធប្រើប្រាស់ដីធ្លីតាមរបៀបជនជាតិផងដែរ។
មាត្រា២៣ នៃច្បាប់នេះចែងថា សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច គឺដាំដុះលើដីដែលខ្លួនកាន់កាប់តាមក្បួនខ្នាត ទំនៀមទម្លាប់នៃការប្រើប្រាស់ដីជាសមូហភាព តាមបែបវប្បធម៌ និងប្រពៃណី។ ដីជនជាតិដើមភាគតិច មិនមែនមានតែដីដែលបានដាំដុះជាក់ស្តែងនោះទេ ប៉ុន្តែមានដីបំរុងចាំបាច់ ក្នុងការដូរវេនដំណាំថែមទៀត ដែលគេនិយមហៅថា ការធ្វើចំការវិលជុំ។
បន្ថែមពីនេះ មាត្រា២៨ ចែងថា គ្មានអាជ្ញាធរណាមួយ ក្រៅពីសហគមន៍អាចទទួលបានសិទ្ធិលើអចលនវត្ថុរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចបានឡើយ។
ដោយឡែក ការបំពាននេះ ក៏បានបំពានលើកម្មវិធីនយោបាយរដ្ឋាភិបាលផងដែរ ដែលរដ្ឋាភិបាល បានប្តេជ្ញាចិត្តការពារប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រ ងាយរងគ្រោះ តាមរយៈកម្មវិធី«ផ្តល់ដី ការពារព្រៃ» ក្នុងគោលដៅដោះស្រាយបញ្ហាជូនពលរដ្ឋក្រីក្រដែលគ្មានដី៕
