ផ្ទះធំៗរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនៅតំបន់អន្ទង់អាំង ភ្នំ១៥០០ ក្នុងស្រុកវាលវែង ខេត្តពោធិ៍សាត់ ត្រូវបានវាយកម្ទេចរាបដល់ដី ក្រោមវិធានបណ្តេញចេញដោយបង្ខំពីអាជ្ញាធរខេត្តពោធិ៍សាត់ ដែលវិធាននេះរងការរិះគន់ថាមិនអនុលោមទៅលើសេចក្តីជូនដំណឹង(សជណ) របស់ទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីឆ្នាំ២០២៤។
អនុប្រធានសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក លោក យិន ម៉េងលី ដែលតាមដានហេតុការណ៍នេះ បានឱ្យដឹងថា នៅព្រឹកថ្ងៃទី២០ខែមិនានេះ គ្រឿងចក្របានកម្ទេចផ្ទះពលរដ្ឋធ្វើអំពីថ្ម និងទីតាំងមួយចំនួនទៀតនៅតំបន់អន្ទង់អាំង ឬភ្នំ១៥០០នេះ រាបដល់ដី។ រីឯពលរដ្ឋមួយចំនួនទៀត ដែលមានផ្ទះឈើកំពុងមមាញឹកចាកចេញ។
លោកថា៖ «យើងឃើញមានគ្រឿងចក្រកំពុងតែបន្តកាយផ្តួលរលំផ្ទះ ឬក៏រីសតដែលធ្វើអំពីថ្ម។ ជាមួយគ្នានេះដែរ យើងក៏ឃើញប្រជាពលរដ្ឋកំពុងតែបន្តរុះរើផ្ទះរបស់គាត់ ដែលជាផ្ទះឈើដោយខ្លួនឯង ចំណែកប្រជាពលរដ្ឋដែលរស់នៅក្រោមស្ពាន៣៥ ត្រូវបានរុះរើខ្ទេចខ្ទីអស់ហើយ រួមទាំងរីសតអីហ្នឹងកាយបំបាក់អស់ហើយ »។
កាលពីថ្ងៃអង្គារ ពលរដ្ឋបានអះអាងថា សមត្ថកិច្ចស្លៀកពាក់ស៊ីវិលរាប់សិបនាក់ បានដាក់កម្លាំង និងគ្រឿងចក្រ ទៅកាន់ភូមិកររបស់ពួកគាត់ ដោយចាប់ខ្លួនពលរដ្ឋម្នាក់ ព្រមទាំងបានបំផ្លាញកាមេរ៉ាសុវត្ថិភាពនៅតាមខ្នងផ្ទះ ដកហូតទូរស័ព្ទពីពលរដ្ឋជាច្រើនគ្រឿង ដែលធ្វើឱ្យពួកគាត់កាន់តែបារម្ភពីសុវត្ថិភាពដោយការបណ្តេញចេញដោយបង្ខំ។
វិធាននេះ ធ្វើឡើងក្រោយពីអាជ្ញាធរខេត្តពោធិ៍សាត់ បានដាក់ឱសានវាទ ដោយតម្រូវឱ្យប្រជាពលរដ្ឋចំនួន ២៤គ្រួសារ រស់នៅតំបន់ភ្នំ១៥០០ ផ្លូវអន្ទង់អាំង រុះរើផ្ទះ និងសំណង់ផ្សេងៗចេញពីដីនោះ ដោយគិតត្រឹមថ្ងៃទី១៩ ខែមីនានេះជាកំហិត ដោយអាជ្ញាធរថា ដើម្បីទុកដីនោះ ជាដីតំបន់អភិរក្សបៃតង និងបានព្រមានថានឹងមិនទទួលខុសត្រូវចំពោះការខូចខាតណាមួយឡើយ។
ពលរដ្ឋនៅឃុំអន្លង់រាប ស្រុកវាលវែង ខេត្តពោធិ៍សាត់ អ្នកស្រី សែម សុខគា បានបង្ហាញការឈឺចាប់ជុំវិញវិធានបណ្តេញចេញនេះ។
អ្នកស្រីថា៖ «ខ្ញុំអត់ដឹងថាយ៉ាងម៉េចទេឥលូវហ្នឹង ប៉ុន្តែគ្រាន់ថាជីវិតខ្ញុំនៅសល់មិនទាន់ដាច់ខ្យល់ ក៏ខ្ញុំនៅតែធ្វើការតវ៉ារហូត សង្គមនេះសាហាវព្រៃផ្សៃហ្ហាស ខ្ញុំដូចជាមិនចង់រស់នៅដោយគាត់ធ្វើឃោឃៅដល់ថ្នាក់ហ្នឹងពេក យើងអត់យល់ទេ ខ្ញុំគិតអីអត់យល់តែម្ដង ដីផ្ទះគេទិញហេតុអីក៏ទៅបំផ្លាញរបស់គេហើយទ្រព្យសម្បត្តិរបស់គេហេតុអីក៏ទៅកំទេចរបស់គេចឹង ផ្ទះគេប៉ុនៗណាណីវាអត់ត្រូវ ហើយបើកំទេចផ្ទះគេម៉េចបានយកទ្រព្យសម្បត្តិរបស់គេធ្វើអី ដូចជាដបស្រាកាហ្វេអីហ្នឹង»។
យ៉ាងណា អភិបាលខេត្តពោធិ៍សាត់ លោក ខូយ រីដា ធ្លាប់អះអាងថា ដីនៅតំបន់ដែលអនុវត្តវិធានបណ្តេញចេញនេះ ជាដីតំបន់អភិរក្ស មិនអនុញ្ញាតឱ្យពលរដ្ឋបន្តរស់នៅបានទៀតឡើយ។
លោកបន្តថា នៅតំបន់អន្ទង់អាំងនោះ មានពលរដ្ឋសរុប ៩៨គ្រួសារ ដែលបានតាំងទីលំនៅដោយមិនស្របច្បាប់នៅទីនោះ ហើយក្នុងនោះមានពលរដ្ឋជាង៦០គ្រួសារ បានយល់ព្រមទទួលយកគោលនយោបាយរបស់រដ្ឋាភិបាល ដើម្បីទៅកាន់ទីតាំងថ្មីនៅឃុំប្រម៉ោយ តែថានៅសល់តែ ២៤គ្រួសារ មិនព្រមចាកចេញ។
យ៉ាងណា លោក យិន ម៉េងលី និយាយថា វិធានការបណ្តេញចេញរបស់អាជ្ញាធរខេត្តពោធិ៍សាត់នេះ មិនអនុលោមទៅតាមសេចក្តីជូនដំណឹងរបស់ទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី ឬ(ស.ជ.ណ.)លេខ១១០០ ចុះថ្ងៃទី៩សីហា ឆ្នាំ២០២៤នោះទេ។
លើសពីនេះ អាដហុក កាលពីថ្ងៃទី១៨ ខែមិនា បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយ បង្ហាញក្តីបារម្ភយ៉ាងខ្លាំង ជុំវិញវិធានបណ្តេញចេញនេះ។
សម្រាប់អាដហុក ការប្រើវិធានបណ្តេញចេញ វានឹងធ្វើឱ្យពលរដ្ឋរងការខូចខាតទ្រព្យសម្បត្តិ និងប៉ះពាល់ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច រីឯ រដ្ឋាភិបាល រងការប៉ះពាល់មុខមាត់ពីការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស។
បើតាមពលរដ្ឋ អាជ្ញាធរធ្លាប់បានចាប់ខ្លួនពលរដ្ឋម្នាក់ ឈ្មោះ សេន ពិសី ដោយចោទថារុករានដីតំបន់អភិរក្សដោយខុសច្បាប់ ហើយបច្ចុប្បន្នពលរដ្ឋរូបនោះ កំពុងជាប់ឃុំនៅពន្ធនាគារ ខណៈពលរដ្ឋម្នាក់ទៀត ដែលត្រូវចាប់ខ្លួននៅថ្ងៃទី១៨ ខែមិនានេះ ចាំថ្ងៃដែលអាជ្ញាធរដាក់ពង្រាយកម្លាំងទៅតំបន់នោះ ។
ជុំវិញការធានាសិទ្ធិរស់រានមានជីវិត និងសិទ្ធិមានលំនោះឋាននេះ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានផ្តល់សច្ចាប័ន ជាមួយអង្គការសហប្រជាជាតិផងដែរ។
នៅឆ្នាំ១៩៩២ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានផ្តល់សច្ចាប័នជាមួយអង្គការសហប្រជាជាតិលើកតិការសញ្ញាអន្តរជាតិ ស្តីពីសិទ្ធិសេដ្ឋកចិ្ច សង្គមកិច្ច និងវប្បធម៌ ដែលរាប់បញ្ជូលទាំងសិទ្ធិលំនៅដ្ឋានសមរម្យ ។
ដោយឡែក មាត្រា៤៤នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា ក៏បានទទួលស្គាល់សិទ្ធិជាម្ចាស់ទ្រព្យ រួមទាំងច្បាប់ភូមិបាលឆ្នាំ២០០១។
បើតាមចំនុច៦ នៃកតិការសញ្ញាអន្តរជាតិ ការបណ្តេញចេញដោយបំពាន គឺជាការរំលោភបំពានដ៏កម្រោល លើសិទ្ធិមនុស្សជាច្រើន ដែលបានទទួលស្គាល់ជាអន្តរជាតិ រួមទាំងសិទ្ធិមានផ្ទះសម្បែង អាហារ ទឹក សុខភាព ការអប់រំ ការងារ សន្តិសុខ សេរីភាពចាកផុតពីការប្រព្រឹត្តឃោឃៅ អមនុស្សធម៌។
លើសពីនេះ មាត្រា៣៥ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា ចែងថា «សេចក្តីស្នើទាំងឡាយរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ត្រូវបានទទួលការពិនិត្យ និងដោះស្រាយយ៉ាងហ្មត់ចត់ពីអង្គការរដ្ឋ»៕
