ប្រជាសហគមន៍មួយចំនួន បន្តលើកឡើងពីផលលំបាកក្នុងការចុះទៅល្បាតការពារព្រៃឈើ នៅតំបន់ការពារ ដោយសារមានការរំខាន និងការហាមឃាត់ពីមន្ត្រីឧទ្យានុរក្សដែលឈរជើងនៅតំបន់ទាំងនោះ ដែលការណ៍នេះ សហគមន៍បានស្នើដល់ក្រសួងបរិស្ថាន ជួយអន្តរាគមន៍ទៅកាន់មន្ត្រីទាំងនោះ ឱ្យបើកទូលាយដល់សហគមន៍ក្នុងការចូលរួមចុះល្បាត និងការពារព្រៃឈើ និងធនធានធម្មជាតិ។
ការលើកឡើងរបស់ប្រជាសហគមន៍ ធ្វើឡើងក្នុងទិវាព្រៃឈើអន្តរជាតិ ស្តីពី «ការអភិរក្សព្រៃឈើ ដើម្បីនិរន្តរភាពសហគមន៍» នៅរាជធានីភ្នំពេញ នាថ្ងៃទី២១ ខែមិនា ឆ្នាំ២០២៥នេះ។
លោក ខាក ម៉ាស៊ី ជាយុវជនជនជាតិដើមភាគតិចការពារព្រៃឈើនៅតំបន់ព្រៃឡង់ មានប្រសាសន៍ថា ព្រៃឈើ និងធនធានធម្មជាតិ ជាប្រភពចំណូលរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ដោយសារសេដ្ឋកិច្ចរបស់ពួកគាត់រស់នៅពឹងអាស្រ័យលើការរកអនុផលព្រៃឈើ ដូច្នេះពួកគាត់ត្រូវការពារព្រៃឈើពីជនល្មើសដែលមានបំណងទៅកាប់បំផ្លាញ។
តែជាការកត់សម្គាល់របស់លោក គឺនៅពេលដែលសហគមន៍ចុះល្បាតព្រៃម្តងៗ អាជ្ញាធរមូលដ្ឋានតែងតែតាមឃ្លាំមើល និងរាយការណ៍ទៅថ្នាក់លើ ហើយមន្ត្រីឧទ្យានុរក្សវិញ តែងតែចុះទៅរំខាន ទាមទារឱ្យមានការសុំអនុញ្ញាតជាមុន និងដេញពួកគាត់ឱ្យត្រឡប់ទៅភូមិវិញជាដើម។
លោកថា៖ «ពេលចុះល្បាតទៅ ក្រុមមន្ត្រីឧទ្យានុរក្សតែងតែចុះតាមដេញពួកខ្ញុំឱ្យត្រឡប់មកវិញ ដោយសារគាត់លើកហេតុផលថា យើងអត់មានច្បាប់ទម្លាប់នៃការសុំចូលទៅល្បាត ដោយសារខ្ញុំជាជនជាតិដើមភាគតិច ធ្លាប់អាស្រ័យផលពីដូនតាមកហើយ ហើយថ្ងៃណាដែលពួកខ្ញុំទំនេរពីការងារផ្ទះការងារសម្បែងទៅ ពួកខ្ញុំត្រូវតែចូលទៅមើលស្ថានភាពព្រៃ តើព្រៃនៅគង់វង្សអត់[…] ខ្ញុំចង់ស្នើឱ្យមន្ត្រីបរិស្ថាននៅខាងលើ ជួយតាមដានមន្ត្រីឧទ្យានុរក្សនៅក្រោមឱវាទផង ដោយសារមន្ត្រីឧទ្យានុរក្សភាគច្រើន ឱ្យតែក្រុមយុវជនចុះទៅល្បាត ពួកគាត់តែងតែចុះដេញ តើដេញហ្នឹងដេញក្នុងគោលបំណងអី? មានតែពួកគាត់មានការសូកប៉ាន់ពីបទល្មើសហ្នឹងឬ បានជាពួកគាត់ចេះតែចូលទៅដេញពួកខ្ញុំឱ្យត្រឡប់មកផ្ទះវិញ»។
សហគមន៍ការពារព្រៃឈើម្នាក់ទៀត មកពីខេត្តព្រះវិហារ លោក ហម ផាត បានឱ្យដឹងដែរថា បទល្មើសព្រៃឈើនៅតែបន្តកើតមាននៅក្នុងតំបន់ការពារក្នុងខេត្តនេះ បើទោះជាក្រសួងនិងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ បានអះអាងពីការខិតខំប្រឹងប្រែងក្នុងការទប់ស្កាត់ក៏ដោយ។
លោកបន្តថា នៅពេលដែលសហគមន៍ចុះល្បាតព្រៃឈើម្តងៗ គឺបានជួបបទល្មើសកាប់ឈើ និងអារឈើមួយចំនួន ដែលជនល្មើសបានដឹកយកទៅលក់នៅវៀតណាម ហើយជនល្មើសទាំងនោះបានប្រើប្រាស់កាំភ្លើងកែច្នៃដេញបាញ់គំរាមសហគមន៍។
ប្រភពដដែលបានបន្តទៀតថា កន្លងមក នៅពេលដែលសហគមន៍ចុះល្បាតព្រៃ គឺតែងតែសុំការអនុញ្ញាតពីអាជ្ញាធរភូមិឃុំ និងអាជ្ញាធរក៏បានដាក់កម្លាំងទៅជាមួយសហគមន៍ តែក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ អាជ្ញាធរមិនបានចុះជាមួយសហគមន៍ទេ ហើយការចុះល្បាតក៏មានការរឹតត្បិតជាងមុនដែរ។
លោក ហម ផាត និយាយថា៖ «សហគមន៍យើងខ្ញុំ ជនជាតិដើមភាគតិចមិនសូវទូលាយប៉ុន្មានទេ [មិនសូវបើកឱ្យចុះល្បាតបានទូលាយប៉ុន្មានទេ] ព្រៃឈើវាច្រើន ហើយបើចឹងទៀតព្រៃសហគម៍កាន់តែបាត់បង់ហើយ។ ជាចុងក្រោយ ខ្ញុំសូមសំណូមពរដល់រដ្ឋាភិបាល និងក្រសួងបរិស្ថានឱ្យបានចូលរួម ឱ្យសហគមន៍ចូលរួមការពារធនធានធម្មជាតិឱ្យបានគង់វង្ស នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាយើងទាំងមូល»។
វីអូឌី មិនអាចសុំការឆ្លើយតបជុំវិញរឿងនេះ ពីអ្នកនាំពាក្យក្រសួងបរិស្ថាន លោក ខ្វៃ អាទិត្យា បានទេ នៅថ្ងៃនេះ។
ចំណែក អគ្គនាយករងនៃអគ្គនាយកដ្ឋានសហគមន៍មូលដ្ឋាននៃក្រសួងបរិស្ថាន លោក ងួន សែប មានប្រសាសន៍ក្នុងកម្មវិធីនោះថា ក្រសួងបើកទូលាយចំពោះការចុះល្បាតព្រៃរបស់សហគមន៍ ប៉ុន្តែត្រូវធ្វើទៅតាមច្បាប់ ព្រោះក្នុងច្បាប់មានការចែកចេញជា ៤តំបន់ព្រៃការពារ ហើយតំបន់ស្នូល ដែលជាជម្រករបស់សត្វព្រៃ គឺមិនអនុញ្ញាតឱ្យមានការចុះល្បាត ខណៈតំបន់ផ្សេងទៀត ដូចជាតំបន់អភិរក្ស តំបន់អភិវឌ្ឍន៍ និងតំបន់សហគមន៍ អាចចុះល្បាតបាន តាមរយៈការដាក់លិខិតជូនដំណឹងទៅក្រសួងឬមន្ទីរពាក់ព័ន្ធ។
លោកថា៖ «ចឹងអត់អីទេបើកចំហរ និន្នាការនយោបាយទាំងអស់ អត់មានការហាមឃាត់ទេ ព្រោះយើងតែមួយគត់ដើម្បីស្តារប្រទេសយើង»។
ប្រធានផ្នែកចងក្រង និងពង្រឹងសិទ្ធិអំណាចយុវជននៃសមាគមបណ្តាញយុវជនកម្ពុជា លោក ម៉ើ ចាន់ដារ៉ា មានប្រសាសន៍ថា ការបើកលំហរសម្រាប់សហគមន៍ ក្នុងការចូលរួមល្បាត និងអភិរក្សព្រៃឈើ ជារឿងសំខាន់ ដោយសារសហគមន៍នៅជុំវិញតំបន់ការពារ អាចដឹងឬមានព័ត៌មានច្រើនជុំវិញបទល្មើស ដែលកើតមាននៅតំបន់របស់ពួកគាត់រស់នៅ។
យ៉ាងណា លោកបានស្នើដល់ក្រសួង និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ អាចជួបពិភាក្សាគ្នាចែករំលែកព័ត៌មានថាតើតំបន់ណាខ្លះដែលពលរដ្ឋអាចចូលរួមល្បាតបាន និងតំបន់ណាខ្លះដែលច្បាប់ហាមឃាត់ការចុះល្បាត ដើម្បីជៀសវាងការសាចទឹកដាក់គ្នា។
លោកថា៖ «វារឿងល្អ ខ្ញុំគិតថា ព័ត៌មានច្រើន ទំហំ[ព្រៃឈើតំបន់ការពារ]ច្រើន ពេលខ្លះក៏[មន្ត្រី]យើងក្តោបអត់ជិតដែរ អីចឹងយើងអាចយកអាហ្នឹងមកធ្វើការជជែកគ្នា[ជាមួយសហគមន៍] ហើយដាក់លើតុជជែកគ្នាមើល ប្រសិនបើរឿងហ្នឹងទៅចឹងមែន រកឃើញចឹងមែន តើក្នុងនាមក្រសួងសាម៉ីខ្លួនឯងដែលទទួលខុសត្រូវទៅលើការចូលរួមអភិរក្សហ្នឹង មានយន្តការយ៉ាងម៉េចបន្តទៀតចឹង ហើយក៏ចង់លឺពីពួគគាត់ ពួកគាត់មានអីស្នើទៅវិញដែរ ខ្ញុំលើកទឹកឱ្យមានជជែកគ្នាចឹង ដូចខ្ញុំលើកពីខាងដើមចឹង ខ្ញុំអត់ចង់ឱ្យមានការជះទឹកដាក់គ្នា មើលមុខគ្នាអត់ចំ»។
កាលពីខែមីនា ឆ្នាំ២០២៤ សហគមន៍មូលដ្ឋាន និងអង្គការសង្គមស៊ីវិលចំនួន ៧ស្ថាប័ន ក៏ធ្លាប់បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួម ស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បើកលំហសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ពលរដ្ឋ ក្នុងការចូលរួមការពារព្រៃឈើឡើងវិញ ដោយសេរី និងគ្មានការគំរាមកំហែង និងបំផិតបំភ័យក្នុងគ្រប់រូបភាព បន្ទាប់ពីមន្ត្រីក្រសួងបរិស្ថាន និងអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន ហាមឃាត់ទាំងស្រុងមិនឱ្យចូលល្បាតព្រៃក្នុងតំបន់ការពារចាប់តាំងពីដើមឆ្នាំ២០២០មក។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍ដដែល បន្តថា ក្រុមអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល បារម្ភជាខ្លាំងចំពោះការមិនទាន់អនុវត្តឱ្យបានពេញលេញគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ ទៅលើគោលនយោបាយ ស្ដីពី កិច្ចការពារព្រៃឈើ ការព្រងើយកន្តើយ និងពុំបានយកចិត្តទុកដាក់ដោះស្រាយនូវរាល់សំណូមពរ ក៏ដូចជាក្តីកង្វល់នានាដែលបានលើកឡើងដោយសាធារណជន ជុំវិញបញ្ហាវិនាសកម្មព្រៃឈើនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
ក្រុមអង្គការស៊ីវិលដែលធ្វើការលើការងារបរិស្ថានទាំងនោះ ក៏បានអំពាវនាវទៅកាន់ក្រសួងពាក់ព័ន្ធ ឱ្យពង្រឹងការអនុវត្តការងាររបស់មន្ត្រីឧទ្យានុរក្ស និងត្រូវផ្ដន្ទាទោសលើមន្ត្រី ឬក៏អាជ្ញាធរមូលដ្ឋានរូបណា ដែលហ៊ានទទួលលុយពីបទល្មើសព្រៃឈើ ហើយបើមានការធ្វេសប្រហែសផ្នែកវិជ្ជាជីវៈ មន្ត្រីទាំងនោះត្រូវទទួលខុសត្រូវផ្នែករដ្ឋបាលដោយខានពុំបាន ដើម្បីកាត់ផ្ដាច់បណ្ដាញឧក្រិដ្ឋកម្មព្រៃឈើ៕
