ជនជាតិដើមភាគតិចកួយនៅស្រុកត្បែងមានជ័យ ខេត្តព្រះវិហារ អះអាងថា ពួកគេនឹងបន្តចូលទៅអាស្រ័យផលលើដីសហគមន៍ទំហំជាង៨ពាន់ហិកតា បើទោះបីប្រឈមការគំរាមពីអាជ្ញាធរ និងក្រុមហ៊ុនចិន ហេងហ្វូ ដោយសំអាងថា ដើម្បីសង្គ្រោះជីវិតសមាជិកជាង ៥០០គ្រួសារ។
បើតាមពលរដ្ឋ កាលពីថ្ងៃទី២០ ខែមិនានេះ ជនជាតិដើមភាគតិចកួយប្រមាណជា ៦៥នាក់ រស់នៅឃុំប្រមេរុ ស្រុកត្បែងមានជ័យ ខេត្តព្រះវិហារ បានជួបជជែកគ្នាជាមួយសមត្ថកិច្ច និងទាហានការពារក្រុមហ៊ុនចិនហេងហ្វូ។
ប្រភពនោះ បន្តថា ក្នុងជំនួបនោះ អាជ្ញាធរបានហាមឃាត់ពលរដ្ឋ មិនឱ្យចូលភ្ជួរដី និងអាស្រ័យផលលើដីសហគមន៍របស់ជនជាតិដើមភាគតិចនោះឡើយ ត្រូវរង់ចាំការដោះស្រាយ ដោយថា ដីនោះជាដីរបស់ក្រុមហ៊ុនចិន ។
សម្រាប់ជនជាតិដើមភាគតិកួយ ស្រុកត្បែងមានជ័យ អ្នកស្រី ទេព ទឹម បានឱ្យដឹងនៅថ្ងៃទី២១ ខែមិនានេះថា ពួកគាត់មានការព្រួយបារម្ភពីការហាមឃាត់នេះ និងបារម្ភបាត់បង់ដីសហគមន៍។
ប៉ុន្តែថា ពួកគាត់ នៅតែបន្តចូលទៅអាស្រ័យផលលើដីសហគមន៍នេះ មិនអាចពន្យាពេលបានទេ ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាជីវភាព និងដោះស្រាយបញ្ហាបំណុល។
អ្នកស្រីថា៖ «មានការលំបាកមួយ មានការរារាំងមិនឲ្យចូលកាន់កាប់ដីយើង ជាប់ការចោទប្រកាន់ប្ដឹងយើងថា យើងលួចដីរដ្ឋ លួចដីចិន អ៊ីចឹងយើងជាប់ការចោទប្រកាន់ តុលាការកោះហៅ ជីវភាពក្រីក្រជំពាក់បំណុលធនាគារ និងកូនចៅចំណាកស្រុកទៅស៊ីឈ្នួលនៅថៃ[…]បែកបាក់គ្រួសារហើយបាត់បង់ប្រាក់ចំណូល កូនចៅក៏បាត់បង់ការសិក្សា មូលហេតុអត់មានដីធ្វើស្រែ រឿងហ្នឹងអយុត្តិធម៌ណាស់សម្រាប់ជនជាតិដើមភាគតិច ដែលលោករស់ពឹងអាស្រ័យលើដីធ្លីព្រៃឈើតាំងពីដូនតាមក ហើយពួកខ្ញុំមានទីលំនៅអចិន្ត្រៃយ៍ ហើយពូជអំបូរជាជនជាតិដើមភាគតិច ត្រូវមានសិទ្ធិពេញលេញក្នុងការប្រើប្រាស់ដីធ្លី»។
បន្ថែមពីនេះ អ្នកស្រីក៏ស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាលជួយដោះស្រាយបញ្ចប់បញ្ហានេះ ដោយកាត់ឆ្វៀលដី ដោយដាក់ជាដីសមូហភាពជូនសហគមន៍ពួកគាត់ និងទម្លាក់បទចោទលើពួកគាត់ដែលជាជនរងគ្រោះ។
ប្រធានសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចកួយ លោក ស៊ុត សាវន និយាយថា ដីសហគមន៍ទំហំជាង ៨០០០ហិកតា ដែលអាជ្ញាធរហាមឃាត់នេះ ពួកគាត់បានមកអាស្រ័យផលតាំងពីដូនតាមកម្លេះ ពោលគឺមុនក្រុមហ៊ុនចិន ។
បើតាមលោក សាវន សហគមន៍បានស្នើសុំដល់អាជ្ញាធរឱ្យកាត់ឆ្វៀលដីទំហំជាង ៨០០០ហិកតា ទុកជាដីសមូហភាព សម្រាប់ជនជាតិដើមភាគតិចកួយជាង ៥០០គ្រួសារ នៅឃុំប្រមេរុ អាស្រ័យផលតាមបែបប្រពៃណី ជាច្រើនដងមកហើយ តែគ្មានដំណោះស្រាយ ដែលធ្វើឱ្យគាត់ប្រឈមនឹងគ្រោះអត់ឃ្លាន។
លោកថា៖ «មានទាហានមានអាជ្ញាធរគាត់ឃាត់ហាមមិនឲ្យយើងចូលធ្វើដី និងអាស្រ័យផល ជាផលប៉ះពាល់ដល់បងប្អូនពលរដ្ឋដែលគាត់ធ្លាប់អាស្រ័យផលលើដីរបស់គាត់ ជាបញ្ហាប្រឈមខ្លាំងមែនបញ្ហាលំបាកដល់គាត់[…] សំណូមពរឲ្យអាជ្ញាធរចុះបញ្ជីដីសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច តាមអ្វីដែលគាត់ត្រូវការ។ យោងតាមច្បាប់ចុះបញ្ជីដីរៀបចំជូនសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច មានន័យថា ពន្លឿនការចុះបញ្ជីដីតាមច្បាប់ ទទួលស្គាល់ហើយ ក៏ដូចជាការតាមអ្វីដែលគាត់ប្រើប្រាស់ជាក់ស្ដែង»។
VOD មិនអាចសុំការអត្ថាធិប្បាយ ពីអភិបាលខេត្តព្រះវិហារ លោក គឹម រិទ្ធី បានទេ គិតត្រឹមម៉ោងផ្សាយនេះ ដោយទូរស័ព្ទចូលតែគ្មានអ្នកលើក។
ដោយឡែក អ្នកនាំពាក្យសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក លោក យិន ម៉េងលី និយាយថា បើដូចការអះអាងរបស់ប្រជាពលរដ្ឋមែន ការហាមគាត់នោះ រំលោភលើសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងបំពានច្បាប់។
យ៉ាងណា លោកចង់ឃើញរដ្ឋាភិបាល ឬអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ឋ មានវិធានការទប់ស្កាត់លើមន្រ្តីណាដែលប្រព្រឹត្តខុស និងកាត់ដីជាសមូហភាពជូនពលរដ្ឋតាមការស្នើសុំ ដើម្បីឱ្យពលរដ្ឋរស់នៅប្រកបមុខរបរដោយគ្មានការភ័យខ្លាច ។
លោកថា៖ «ព្រោះថារដ្ឋធម្មនុញ្ញបាននិយាយអំពីរាល់ការស្នើសុំរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ពីអង្គការរដ្ឋ[…] ពួកគាត់បន្តការតវ៉ាការស្នើសុំទៅថ្នាក់ជាតិ មានការលំបាកណាស់ អ៊ីចឹងឥឡូវនេះបើសិនជាបញ្ហាប្រឈមប៉ុណ្ណឹងហើយ ត្រូវមានវិធានការជាបន្ទាន់ ជំហានទីមួយទប់ស្កាត់កុំឲ្យប៉ះទង្គិចគ្នារវាងគ្នា ទីពីរបើប្រជាពលរដ្ឋមិនមានដីធ្វើស្រែចម្ការ អាចឲ្យដីរដ្ឋបង្កបង្កើនផលជាបណ្ដោះអាសន្នសិន ជំហានទីបីត្រូវដោះស្រាយបញ្ចប់វិវាទដីធ្លី ដើម្បីកុំឲ្យប៉ះពាល់ដល់អាយុជីវិតកុំឲ្យប៉ះពាល់ដល់សេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រជាពលរដ្ឋថែមទៀត»។
ច្បាប់ភូមិបាល ដែលរដ្ឋសភាអនុម័តឱ្យប្រើកាលពីថ្ងៃទី២០ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០០១ បានចែងពីកាតព្វកិច្ចរដ្ឋ និងអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ ការពារសិទ្ធិជនជាតិដើមភាគតិច លើសិទ្ធប្រើប្រាស់ដីធ្លីតាមរបៀបជនជាតិផងដែរ។
មាត្រា២៣ នៃច្បាប់នេះចែងថា សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច គឺដាំដុះលើដីដែលខ្លួនកាន់កាប់តាមក្បួនខ្នាត ទំនៀមទម្លាប់នៃការប្រើប្រាស់ដីជាសមូហភាព តាមបែបវប្បធម៌ និងប្រពៃណី។ ដីជនជាតិដើមភាគតិច មិនមែនមានតែដីដែលបានដាំដុះជាក់ស្តែងនោះទេ ប៉ុន្តែមានដីបំរុងចាំបាច់ ក្នុងការដូរវេនដំណាំថែមទៀត ដែលគេនិយមហៅថា ការធ្វើចំការវិលជុំ។
បន្ថែមពីនេះ មាត្រា២៨ ចែងថា គ្មានអាជ្ញាធរណាមួយ ក្រៅពីសហគមន៍អាចទទួលបានសិទ្ធិលើអចលនវត្ថុរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចបានឡើយ។
ដោយឡែក ការបំពាននេះ ក៏បានបំពានលើកម្មវិធីនយោបាយរដ្ឋាភិបាលផងដែរ ដែលរដ្ឋាភិបាល បានប្តេជ្ញាចិត្តការពារប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រ ងាយរងគ្រោះ តាមរយៈកម្មវិធី«ផ្តល់ដី ការពារព្រៃ» ក្នុងគោលដៅដោះស្រាយបញ្ហាជូនពលរដ្ឋក្រីក្រដែលគ្មានដី៕
