អតីតប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក សម រង្ស៊ី ក្រោយប្រកាសសុពលភាព ដែលដាក់ឈ្មោះថា ចលនាជាតិតស៊ូនៅក្រៅប្រទេស បានផ្ញើសារអំពាវនាវឈប់ឱ្យលេងល្បែងបោះឆ្នោតជាមួយមេដឹកនាំបក្សកាន់អំណាច លោក ហ៊ុន សែន ដោយថា ដើម្បីរំដោះប្រទេស ខណៈជីវិតនយោបាយរបស់លោក រងការបិទខ្ទប់។
លោក សម រង្ស៊ី បាននិយាយលើហ្វេសប៊ុករបស់លោក នៅថ្ងៃទី២៤ ខែមិនានេះ បានអំពាវនាវឱ្យឈប់និយាយពីរឿងបក្ស តែត្រូវនិយាយពីរឿងជាតិ ដោយសង្កត់ធ្ងន់ក្នុងន័យដើមថា «យើងអត់ត្រូវលេងល្បែងបោះឆ្នោតជាមួយ ហ៊ុន សែន ទៀតទេ ផ្លូវតែមួយគត់ គឺយើងត្រូវតស៊ូរំដោះប្រទេសជាតិយើងឱ្យទាល់តែបាន»។
ការអំពាវនាវនេះ ធ្វើឡើង២ថ្ងៃក្រោយលោកបានចេញប្រកាសជាផ្លូវការនូវអ្វីដែលលោកហៅថា ក្រុមប្រឹក្សាជាតិតស៊ូ ដែលលោកធ្វើជាប្រធានចលនានេះ។
បើតាមសេចក្តីប្រកាសចុះថ្ងៃទី២២ ខែមិនា ឆ្នាំ២០២៥ ចលនាជាតិតស៊ូដែលបង្កើតឡើងនេះ មានបេសកកម្មធ្វើគ្រប់យន្តការប្រតិបត្តិស្របតាមខ្លឹមសាររដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងស្មារតីកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ដើម្បីបញ្ចប់នយោបាយសន្តិភាពងើបមួយវាយមួយ ជំនួសមកវិញនូវសន្តិភាពមិនសុំយុត្តិធម៌ពីជនផ្តាច់ការ ដើម្បីបុព្វហេតុប្រជាធិបតេយ្យ សិទ្ធិមនុស្ស យុត្តិធម៌សង្គម និងប្រព័ន្ធការពារបូរណភាពទឹកដី ដែលមានគុណភាព។
យ៉ាងណា ប្រធានអង្គភាពអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល លោក ប៉ែន បូណា និយាយថ្មីៗនេះថា អ្នកគាំទ្រគណបក្សប្រឆាំងទាំងក្នុង និងក្រៅប្រទេស មានចំនួនតិចតួចមែនទែននាពេលបច្ចុប្បន្ន ដែលលោកប្រៀបធៀបទៅនឹងភ្លើងចង្កៀងដែលជិតរលត់។
ក្នុងន័យនេះ លោកបានលើកឧទាហរណ៍ ករណីបាតុកម្មនៅប្រទេសកូរ៉េចុងក្រោយនេះ លោកថា មានតែមនុស្ស ២០០ទៅ៣០០នាក់ប៉ុណ្ណោះ ឬស្មើនឹងក្រោម១ភាគរយ បើធៀបទៅនឹងប្រជាពលករខ្មែររស់នៅទីនោះ មានប្រមាណជា៦ម៉ឺននាក់។
លោកថា៖«បងប្អូនយើងដែលនៅជឿក្រុមប្រឆាំងជ្រុលនិយមតិចតួចខ្លាំងណាស់។ ប៉ុន្តែអ្នកតិចតួចហ្នឹងដោយសារគាត់អត់ទាន់យល់ទៀត បន្តិចទៀតទៅចាំពេលដែលគាត់យល់ គាត់នឹងភ្ញាក់រឭកកាន់តែអស់ទៅៗ ដូចកន្លងទៅអីចឹងដូចពីមុនមានច្រើនជាងហ្នឹង ឥឡូវអស់ដូចចង្កៀងអស់ប្រេង វាឈានទៅរលត់ នេះជាស្ថានភាពពិតដែលកំពុងកើតឡើង អីចឹងអ្នកដែលគាំទ្រអ្នកជ្រុលនិយមអត់មានទេឥឡូវនេះ»។
ផ្ទុយពីនេះ តំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក អ៊ុំ សំអាន អះអាងថា ពលករតវ៉ានៅកូរ៉េមានប្រមាណពី២ទៅ៣ពាន់នាក់ ជាចំនួនច្រើន។ រីឯអ្នកគាំទ្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ក៏មានច្រើនដែរ ដែលអ្នកខ្លះគេមិនចេញមុខ។
សម្រាប់ លោក អ៊ុំ សំអាន ភស្តុតាងនេះ ធ្វើឱ្យមេដឹកនាំបក្សប្រជាជនលោក ហ៊ុន សែន ខ្លាច លោក សម រង្ស៊ី និងលោក កឹម សុខា ទើបបន្តប្រើដៃតុលាការដើម្បីបិទខ្ទប់ ហើយបង្កើតឱ្យមានការបោះឆ្នោតក្លែងក្លាយជាបន្តបន្ទាប់ចាប់ពីឆ្នាំ២០១៨ និងឆ្នាំ២០២៨ខាងមុខទៀត ដែលថា បញ្ហានេះ ទើបគណបក្សប្រឆាំងនៅក្រៅប្រទេស បង្កើតចលនាជាតិតស៊ូនេះឡើង ដើម្បីជំរុញការផ្លាស់ប្តូរ។
សម្រាប់លោក អ៊ុំ សំអាន ការលើកឡើងរបស់ លោក ប៉ែន បូណា ជាការបិទបាំងអសមត្ថភាពមេដឹកនាំបក្សកាន់អំណាច ដែលធ្វើឱ្យពលរដ្ឋច្រើនលាននាក់កំពុងរងទុក្ខវេទនា ពីអំពើពុករលួយ។
លោកថា៖ «បើសិនជាអីចឹងមែន ម៉េចមិនដោះលែង លោក កឹម សុខា ពីពន្ធនាគារ ហើយឱ្យលោក សម រង្ស៊ី ចូលវិញទៅ ហើយឱ្យលោក សម រង្ស៊ី និងលោក កឹម សុខា ចាប់ដៃគ្នាប្រកួតការបោះឆ្នោតឡើងវិញមើលឈ្នះគណបក្សសង្គ្រោះជាតិឬក៏អត់។ មួយទៀត គាត់យល់ថាមេដឹកនាំត្រកូលហ៊ុនហ្នឹង ដឹកនាំប្រទេសកាន់តែយ៉ាប់យ៉ឺនទៅៗ លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត អសមត្ថភាពក្នុងការដឹកនាំ ដឹកនាំទៅកាន់តែមានអំពើពុករលួយ ឧកញ៉ាបោកប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់កន្លែង[…] ការបង្ខាំងមនុស្ស ឆបោកតាមអនឡាញ មានគ្រប់ទីកន្លែង សេដ្ឋកិច្ចពលរដ្ឋកាន់តែធ្លាក់ចុះ រឿងអយុត្តិធម៌សង្គមមានរាប់ភ្លេច»។
ជុំវិញ្ហានេះ ប្រធានអង្គការប្រជាធិបតេយ្យខ្មែរ លោក ស៊ឹង សែនករុណា លើកឡើងប្រហាក់ប្រហែលគ្នាដែរថា សាររបស់លោក សម រង្ស៊ី ហាក់ស៊ីគ្នាទៅនឹងការពិតនៅកម្ពុជា។
លោកសំអាងថា គណបក្សនយោបាយនៅក្នុងប្រទេស ដែលមិនកាន់អំណាច ដូចគ្មានអ្វីជាក្តីសង្ឃឹមក្នុងការប្រកួតប្រជែងនោះទេ។ លោកថា ក្បាលម៉ាស៊ីនដឹកនាំគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ជាសមាជិកជាន់ខ្ពស់របស់បក្សកាន់អំណាច។
លោកសង្កត់ធ្ងន់ថា ទាំងនេះ ជាសំណួរចោទសួរថា តើការបោះឆ្នោតអាចដំណើរការទៅ ដោយសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ តាមរបៀបណា?។
រីឯចម្លើយ វាបានស្តែងឡើងច្រើនអាណត្តិទៅនេះ រហូតមានការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិចេញពីឆាកនយោបាយឆ្នាំ២០១៧ ការបិទខ្ទប់ជីវិតនយោបាយលោក សម រង្ស៊ី និងលោក កឹម សុខា រួមទាំងបិទខ្ទប់គណបក្សភ្លើងទៀន មិនឱ្យប្រកួតការបោះឆ្នោតនៅឆ្នាំ២០២៣ អាណត្តិទី៧នេះទៀតផង។
លោកគូសបញ្ជាក់ថា ការដើរចូលទៅប្រកួតប្រជែងក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ន ប្រៀបបាននឹងការបង្គ្រប់កិច្ចឱ្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដើម្បីឱ្យគណបក្សនេះ មានលេសសំអាងប្រាប់អន្តរជាតិថា កម្ពុជាអនុវត្តលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ តាមយន្តការបោះឆ្នោតប៉ុណ្ណោះ។
លោកថា៖ «បើសិនគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាមានជំនឿថា គណបក្សប្រឆាំងអស់ទៅៗថយទៅៗ អីចឹងខ្លួន អីចឹងខ្លួនខ្លាចអីនឹងធ្វើការប្រកួតប្រជែង ដោយភាពសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ ជាមួយមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំង បើកឱ្យមេដឹកនាំបក្សប្រឆាំងមានសេរីភាពគ្រប់គ្រាន់ចូលទៅក្នុងប្រទេស ដើម្បីប្រកួតប្រជែងទៅ ហើយដោះលែងអ្នកទោសនយោបាយទៅ ហើយធ្វើការកែទម្រង់ គជប ទាំងសហគមន៍ជាតិ និងអន្តរជាតិគេជឿបាន ហើយធ្វើការប្រកួតប្រជែងគ្នាដោយយុត្តិធម៌ សេរី ត្រឹមត្រូវ អាហ្នឹងទើបហៅថា អាចវ៉ាស់វែងគ្នាបាន»។
សម្រាប់លោក ស៊ឹង សែនករុណា បើប្រព័ន្ធបោះឆ្នោតមិនត្រូវបានកែលម្អ សេរីភាពបញ្ចេញមតិ រួមទាំងសិទ្ធិនយោបាយ នៅតែរងការគំរាមកំហែង ការលើកឡើងរបស់អ្នកនាំពាក្យបក្សកាន់អំណាច វាគ្រាន់តែជាវោហារសាសន៍ មិនមែនជាគុណតម្លៃរបស់អ្នកនយោបាយ ដែលតម្កល់ប្រយោជន៍ជាតិជាធំ ឈរលើទីលានប្រកួតប្រកបដោយភាពថ្លៃថ្នូរនោះទេ៕
