ការបណ្តុះគំនិតជាតិនិយមដល់យុវជនឱ្យចេះស្រឡាញ់ជាតិ ឱ្យចេះរួបរួមសាមគ្គីគ្នាការពារទឹកដីការពារធនធានធម្មជាតិរបស់ប្រទេសឱ្យបានគង់វង្សសម្រាប់កូនចៅខ្មែរជំនាន់ក្រោយ វាជាការចាំបាច់ណាស់សម្រាប់ប្រទេសជាតិ ។
ប៉ុន្តែរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក្រោមការដឹកនាំដោយគ្រួសារហ៊ុនអស់រយៈពេលជាង៤០ឆ្នាំមកនេះ បែរជាតែងតែបំបិទមាត់ធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ និងចាប់ដាក់ពន្ធនាគារជាបន្តបន្ទាប់ អ្នកដែលបញ្ចេញមតិនិយាយការពិតពីបញ្ហាជាតិទឹកដីទៅវិញ។
ទាំងនេះជាដើមហេតុនៃអត្ថបទវិភាគ ដើម្បីឆ្លុះបញ្ជាំងពីអាថ៌កំបាំង នៅពីក្រោយការចាប់ខ្លួនអ្នកនិយាយបញ្ហាជាតិនិងទឹកដី?
ជ្រុងមួយនៃមូលដ្ឋានវិភាគនោះ គឺលោក សាំងលី សារ៉ាក់ ម្ចាស់គណនីហ្វេសប៊ុក Business Advisor ដែលតែងតែបង្ហោះសារ និងវីដេអូ ផ្តល់ការអប់រំទាក់ទងទៅនឹងរឿងរសើបៗរបស់ប្រទេសជាតិ ក្នុងន័យបណ្តុះផ្នត់គំនិតឱ្យប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ជាពិសេសយុវជន ខិតខំសិក្សារៀនសូត្រចៀសឱ្យឆ្ងាយពីអំពើអបាយមុខផ្សេងៗ ដូចជាគ្រឿងស្រវឹង និងគ្រឿងញៀន។
សារទាំងនោះ ក៏បានបណ្តុះគំនិតឱ្យយុវជនចេះរួបរួមសាមគ្គីគ្នា ស្រឡាញ់ជាតិ ការពារទឹកដី និងបញ្ចេញមតិទាក់ទងនឹងរឿងអសកម្មជាច្រើន ដែលកំពុងញាំញីសង្គមកម្ពុជា។
ប៉ុន្តែជាការឆ្លើយតបទៅនឹងសារអប់រំនេះ ម្ចាស់គណនីហ្វេសប៊ុក Business Advisor ត្រូវបានសមត្ថកិច្ចខេត្តកណ្តាល ឃាត់ខ្លួនទៅសាកសួរ និងដោះលែងវិញ នៅថ្ងៃទី៣១ខែមីនា បន្ទាប់ពីបានចាប់ឃុំខ្លួន កាលពីថ្ងៃទី២៧ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៥។
ការដោះលែងបន្ទាប់ពីបានឃុំខ្លួន អស់រយៈពេល៤ថ្ងៃនេះ គឺបន្ទាប់ពីភរិយាម្ចាស់គណនី បានចេញមុខមកសុំទោសជាសាធារណៈ នៅលើបណ្តាញសង្គម និងស្នើសុំឱ្យលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត ជួយអន្តរាគមន៍ដោះលែងសា្វមីរបស់ខ្លួនឱ្យមានសេរីភាពឡើងវិញ។
ទន្ទឹមគ្នានឹងភរិយាម្ចាស់គណនីសុំទោសមេដឹកនាំ អ្នកប្រើប្រាស់បណ្តាញសង្គមជាច្រើន ទំនងជាអ្នកស្រឡាញ់សេរីភាព និងយុត្តិធម៌ បានបញ្ចេញប្រតិកម្មនិងរិះគន់យ៉ាងកងរំពងលើវិធាននេះផងដែរ ខណៈដែលរដ្ឋធម្មនុញ្ញ បានការពារសេរីភាពបញ្ចេញមតិ និងបើកលំហសិទ្ធិចូលរួមជីវភាពនយោបាយ ។
លើសពីនេះ ដោយសារតែការចាប់ខ្លួន លោក សាំងលី សារ៉ាក់ ធ្វើឡើងស្របពេលដែលបងប្រុសបង្កើតរបស់ លោក ហ៊ុន សែន គឺលោក ហ៊ុន សាន ទទួលមរណភាព កាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៥ ធ្វើឱ្យមានការលើកឡើងដោយភ្ជាប់ករណីនេះថា ទោះបីជាក្រុមគ្រួសារជាប់រវល់កាន់ទុក្ខដ៏ធំក្តី ក៏គ្រួសារហ៊ុន មិនភ្លេចចាប់ខ្លួនបង្កការឈឺចាប់ដល់សកម្មជនសង្គម ដែលហ៊ានបញ្ចេញមតិនិយាយការពិត រិះគន់ពីបញ្ហាអសកម្មក្នុងសង្គមក្នុងន័យស្ថាបនានោះឡើយ។
នេះមិនមែនជាលើកទី១ទេ ដែលរដ្ឋាភិបាលឈាមថ្មី របស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានចាប់ឃាត់ខ្លួនអ្នកបញ្ចេញមតិផ្តល់ការអប់រំ និងលើកឡើងពីភាពអសកម្មនៅក្នុងសង្គម។
កន្លងមក មានអ្នកប្រើប្រាស់បណ្តាញសង្គមជាច្រើន ដែលបញ្ចេញមតិមិនស្របនឹងរដ្ឋាភិបាល តែងតែត្រូវបានអាជ្ញាធរហៅទៅព្រមាន ឬចាប់ឃុំខ្លួន ខណៈអ្នកបញ្ចេញមតិគាំទ្រគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដែលប្រើពាក្យសម្តីអសុរសជេរប្រមាថតិះដៀល គណបក្សប្រឆាំង ឬជេរប្រមាថស្ត្រីភេទ មិនដែលឃើញអាជ្ញាធរហៅទៅណែនាំឬក៏ចាប់ខ្លួននោះទេ។ ត្រង់ចំណុចនេះហើយ ដែលនាំឱ្យមានការរិះគន់ថា ការអនុវត្តច្បាប់នៅកម្ពុជាប្រៀបបាននឹងក្មេងលេងបាយឡុកបាយឡ។
ករណីមួយក្នុងចំណោមករណីទាំងនោះ គឺកាលពីខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២៤ គណនីហ្វេសប៊ុកឈ្មោះ The Kanitha Show ដែលមានអ្នកតាមប្រមាណ ១,៤លាននាក់ បានចេញឃ្លីបវីដេអូសុំទោសជាសាធារណៈទៅកាន់ លោក ហ៊ុន សែន និងលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន ម៉ាណែត ក្រោយពីបានរិះគន់កម្មវិធី Gumball 3000 ដែលបានធ្វើពិធីបង្អួតរថយន្តទំនើបរបស់ពិភពលោក នៅមុខប្រាសាទអង្គរវត្ត ក្នុងខេត្តសៀមរាប និងបើកកកាយពីផលប៉ះពាល់ក្នុងរយៈពេលវែង ដល់បូរណភាពទឹកដីកម្ពុជា នៃគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍តំបន់ត្រីកោណកម្ពុជា ឡាវ វៀតណាម (CLV-DTA)។
ចាប់តាំងពីពេលនោះមក The Kanitha Show មិនដែលឃើញហ៊ានផលិតវីដេអូទៀតទេ បើទោះបីជាមានការសំណូមពរពីអ្នកគាំទ្រជាច្រើនយ៉ាងណាក៏ដោយ។
ចំណែកម្ចាស់គណនីហ្វេសប៊ុក Business Advisor ដែលមានអ្នកតាមដានជិត ២លាននាក់(១,៩លាន)ធ្លាប់ត្រូវបានសមត្ថកិច្ចហៅទៅព្រមានម្តងរួចមកហើយ កាលពីអំឡុងពាក់កណ្តាលឆ្នាំ២០២៤ ។
ដោយឡែក ការឃាត់ខ្លួន លើកទី២នេះ នាំឱ្យមានការបញ្ចេញមតិ ជជែកសួរដេញដោលព្រោងព្រាតនៅលើបណ្តាញសង្គម នេះជាភស្តុតាងមួយ បញ្ជាក់ថា បន្ទាត់នយោបាយរបស់គ្រួសារហ៊ុន បន្តយាយីសេរីភាពបញ្ចេញមតិ ផ្ទុយទៅនឹងស្មារតីរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ។
បន្ទាប់ពីត្រូវបានដោះលែងមកវិញ លោក សាំងលី សារ៉ាក់ បានចេញវីដេអូខ្លីមួយថា លោកត្រូវបានសមត្ថកិច្ចខេត្តកណ្តាល ហៅឱ្យទៅបំភ្លឺខ្លះៗ ទាក់ទងនឹងអ្វីដែលលោកបានផ្សព្វផ្សាយនៅលើគណនីហ្វេសប៊ុក Business Advisor របស់លោក។
រដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា ដែលជាច្បាប់កំពូលរបស់ជាតិ ត្រង់មាត្រា៣៥ ចែងថា ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទាំង២ភេទ មានសិទ្ធិចូលរួមយ៉ាងសកម្ម ក្នុងជីវភាពនយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច សង្គម និងវប្បធម៌របស់ប្រទេសជាតិ។ សេចក្តីស្នើទាំងឡាយរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ត្រូវបានទទួលពិនិត្យ និងដោះស្រាយយ៉ាងហ្មត់ចត់ពីអង្គការរដ្ឋ។ បន្ថែមពីនេះ មាត្រា៤១ ចែងថា ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរមានសេរីភាពខាងការបញ្ចេញមតិរបស់ខ្លួន សេរីភាពខាងសារព័ត៌មាន សេរីភាពខាងការបោះពុម្ពផ្សាយ សេរីភាពខាងការប្រជុំជាដើម។
រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក្រោមការដឹកនាំដោយគ្រួសារហ៊ុន តែងតែធ្វើទុក្ខបុកម្នេញបំបិទមាត់ចាប់ឃុំខ្លួនជាបន្តបន្ទាប់ឥតស្រាកស្រាន ទៅលើសកម្មជនគណបក្សប្រឆាំង និងសកម្មជនសង្គមដែលហ៊ាននិយាយការពិត ពីបញ្ហាដែលបាននិងកំពុងកើតឡើងនៅក្នុងសង្គម ដូចជាបញ្ហាព្រំដែន។
លើសពីនេះ បញ្ហាជនអន្តោប្រវេស្តន៍វៀតណាម បញ្ហាការបំផ្លិចបំផ្លាញធនធានធម្មជាតិ ការច្បាមវាទយកដីធ្លីរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ បង្កឡើងដោយមានការគុបគិតគ្នាជាប្រព័ន្ធ រវាងមន្ត្រីខិលខូច និងអ្នកមានប្រាក់មួយចំនួន ភាពអយុត្តិធម៌សង្គម និងការកើតមានអំពើពុករលួយ ដែលកំពុងមានការរីករាលដាលកាន់តែខ្លាំងនៅក្នុងសង្គម ធ្វើឱ្យមានគម្លាតកាន់តែខ្លាំង រវាងអ្នកមាននិងអ្នកក្រជាដើម។ល។
ការលើកឡើងពីបញ្ហាសង្គមទាំងនេះ ត្រូវបានស្ថាប័នអនុវត្តច្បាប់គ្រប់ជាន់ថ្នាក់ ដែលគេដឹងឮជាទូទៅថា ស្ថិតនៅក្រោមកណ្តាប់ដៃគ្រួសារហ៊ុន បានចាប់ឃុំខ្លួនជាបន្តបន្ទាប់ក្រោមការចោទប្រកាន់ ពីបទ ញុះញង់ឱ្យប្រព្រឹត្តបទល្មើសជាអាទិ៍ និងបទរួមគំនិតក្បត់ជាដើម។
បើតាមអង្គការលីកាដូ គិតត្រឹមថ្ងៃទី១ ខែមេសានេះ មានអ្នកជាប់ឃុំដោយប្រើសិទ្ធិ ឬហៅថា អ្នកទោសមនសិការចំនួន ៦៣នាក់ ក្នុងនោះក៏មានលោក កឹម សុខា ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិផងដែរ។
វិលមក លោក សាំងលី សារ៉ាក់ ម្ចាស់គណនីហ្វេសប៊ុក Business Advisor ថ្មីៗនេះ បានបង្ហោះសារពីបញ្ហារសើបរបស់សង្គមជាតិជាច្រើន ដូចជាថា «បុគ្គលដែលចង់បានតែសុខ ចង់បានតែយសស័ក្តិ ទ្រព្យសម្បត្តិ ហើយហ៊ានធ្វើរឿងគ្រប់យ៉ាង អ្នកនឹងស្តាយក្រោយនៅថ្ងៃណាមួយជាក់ជាមិនខាន» «ជាតិនេះបើមិនដុតទេគឺកប់ ដូច្នេះកុំប្រឹងធ្វើអាក្រក់ ពុករលួយ ធ្វើបាបគេពេក គ្មាននរណាជិះឡានម្តង១០ ដេកមួយយប់១០ផ្ទះទេ ហើយក៏គ្មាននរណាហូបបាយមួយថ្ងៃ៣០ពេលដែរ» «មន្រ្តីល្អនិយាយពាក្យស្មោះត្រង់មិនពីរោះ គេមិនសូវឱ្យតម្លៃ មន្រ្តីអាក្រក់ និយាយពាក្យអែបអប បែរទទួលបានឋានៈបុណ្យស័កិ្តទៅវិញ» «បើយើងធ្វើរឿងត្រូវ រឿងល្អ យើងមិនត្រូវខ្លាចថាគ្មានអ្នកគាំទ្រទេ លុះត្រាតែយើងធ្វើរឿងអាក្រក់ រឿងខុសទើបត្រូវការអ្នកគាំទ្រជាដាច់ខាត»។
បើទោះបីជាសារទាំងនេះ មិនបានបញ្ចេញឈ្មោះសំដៅទៅលើបុគ្គលណា ឬគណបក្សនយោបាយណាក៏ដោយ ក៏អ្នកតាមដានអាចយល់ថា បានបាញ់សំដៅទៅមេដឹកនាំគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាមួយចំនួន ដែលដឹកនាំប្រទេសក្នុងរយៈពេលជាង៤០ឆ្នាំមកនេះ បានធ្វើឱ្យកើតមានវិបត្តិសង្គមយ៉ាងច្រើនចាក់ស្រែស។
ទាំងនេះអាចឆ្លុះបញ្ជាំងថា ការកាន់អំណាចយូរ ផលប្រយោជន៍ជាតិស្ទើរទាំងអស់បានធ្លាក់ក្នុងដៃក្រុមគ្រួសារអ្នកមានអំណាច ពលរដ្ឋក្លាយជាជនរងគ្រោះនោះ ដូចនេះ បន្ទាត់នយោបាយ ត្រូវបិទមាត់អ្នកនិយាយការពិតពីបញ្ហាសង្គម តាមរយៈប្រឌិតរឿងចោទប្រកាន់ ដើម្បីសម្រេចមហិច្ឆតាក្តោមអំណាចតពូជ។
ទាក់ទងនឹងបញ្ហាបូរណភាពទឹកដី ជាមួយប្រទេសវៀតណាមនិងថៃ Business Advisor បានបង្ហោះសារឱ្យពលរដ្ឋគិតបែបវិភាគថា៖ «បងប្អូនបង្កើតនៅអាចមានគំនិតមិនល្អដាក់គ្នា ចុះទម្រាំអ្នកនៅខាងកើត និងខាងលិចផ្ទះយើងឲ្យទុកចិត្តម្តេចបាន?»។
លោក គូសបញ្ជាក់ថា «អ្នកជិតខាងគេមិនដែលចង់ឃើញយើងល្អទេ ព្រោះគេខ្លាចយើងល្អជាងគេ គេជាន់យើង គៀបយើងលែងបាន មានតែយើងខ្លាំងទេទើបគេមិនហ៊ានមើលងាយ និងធ្វើបាបយើង» «ពូជចោរតិរច្ឆានប្លន់យកទឹកដី ពូជចោរអប្រិយប្លន់យកវប្បធម៌» «ទឹកដីសម្បូរសម្បត្តិធម្មជាតិ ប៉ុន្តែប្រទេសក្រីក្រ កងទ័ពមិនខ្លាចស្លាប់ ប៉ុន្តែប្រទេសជាតិទន់ខ្សោយ» «មានមន្រ្តីខិលខូច ពុករលួយរាស្រ្តរកតែអង្ករច្រកឆ្នាំងក៏លំបាកដែរ» និងថា«មនុស្សស្រេកឃ្លានលុយនិងអំណាច រមែងធ្វើរឿងគ្រប់យ៉ាងដើម្បីបានលុយ និងរក្សាអំណាច»ជាដើម។ល។
ក្រៅពីនេះ លោក សាំងលី សារ៉ាក់ ក៏បានកាត់យកវីអេអូអប់រំខ្លីៗពីបញ្ហាជាតិ បញ្ហាបូរណភាពដែនដី បញ្ហាសង្គមរបស់បញ្ញវន្តខ្មែរល្បីៗ ដូចជា ព្រះមហាវិមលធម្ម សិរីសុវណ្ណោ ពិន.សែម សម្តេចសង្ឃព្រះមុនីកោសលបណ្ឌិត យ៉ន សេងយៀត ព្រះគ្រូបណ្ឌិតផុន ភក្តី និងលោកបណ្ឌិត កែម ឡី ជាដើម មកចាក់ផ្សាយ ហើយបានធ្វើអត្ថាធិប្បាយគាំទ្រសារអប់រំទាំងនោះ។
យ៉ាងណាក្តី គ្រប់សារនិងការធ្វើអត្ថាធិប្បាយរបស់ លោក សារ៉ាក់ នៅលើគណនីហ្វេសប៊ុកBusiness Advisor របស់លោក ដែលមានអ្នកតាមដាន ១,៩លាននាក់នោះ គេមិនឃើញមានប្រើពាក្យសម្តីអសុរស ឬប្រមាថមាក់ងាយទៅលើថ្នាក់ដឹកនាំណាម្នាក់ បុគ្គលណាមួយ ឬគណបក្សនយោបាយណាមួយនោះឡើយគឺលោកគ្រាន់តែបង្ហាញពីចេតនាផ្តល់ការអប់រំតែប៉ុណ្ណោះ។
វិលទៅសំណួរពីខាងដើមដែល លើកឡើងថា តើអាថ៌កំបាំងអ្វីខ្លះនៅពីក្រោយការចាប់ខ្លួនអ្នកនិយាយបញ្ហាជាតិនិងទឹកដី?
ស្មេរមិនមានចម្លើយជាក់លាក់ពីសំណួរដែលបានលើកឡើងនេះទេ ប៉ុន្តែស្មេរសូមលើកទឡ្ហីករណ៍ខ្លះៗឱ្យបងប្អូនជនរួមជាតិគិតពិចារណាវិភាគដោយខ្លួនឯងថា លោក ហ៊ុន សែន និងលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត បច្ចុប្បន្នហ៊ុំព័ទ្ធទៅដោយមន្ត្រីខិលខូច។
លើសពីនេះ ឈ្មួញទុច្ចរិតដែលគុបគិតគ្នាប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយជាប្រព័ន្ធ តាមគ្រប់ផ្នែក គ្រប់តាមជំនាញ គ្រប់វិស័យ លួចកឹបកេងទ្រព្យសម្បត្តិជាតិបំផ្លាញជាតិ រំលោភយកដីធ្លីរបស់ប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រ រំលោភយកដីរដ្ឋ ជួញដូរគ្រឿងញៀន បើកដៃឱ្យឧក្រិដ្ឋជនជនជាតិចិន រកស៊ីបើកល្បែងអនឡាញ ចាប់ជម្រិតមនុស្សជាដើមដែលសុទ្ធតែជាអំពើទុច្ចរិតស្មោកគគ្រោក ធ្វើឱ្យមន្ត្រីទាំងនោះក្លាយទៅជាអ្នកមាន មានទ្រព្យសម្បត្តិមហាសាល ជាទ្រព្យសម្បត្តិបានមកដោយអំពើមិនសុចរិត។
ចំណុចមួយទៀត លោកហ៊ុន សែន ដែលជាអតីតកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម ដែលគេដឹងឮថាជាមេគំនិត នៃបទឧក្រិដ្ឋសម្លាប់មនុស្សជាច្រើន ក្នុងអំឡុងពេលកាន់អំណាចជាង៤០ឆ្នាំមកនេះ មានបំណងឱ្យកូនចៅនៃគ្រួសារហ៊ុនរបស់ខ្លួន ឡើងកាន់អំណាចតពូជទោះក្នុងតម្លៃណាក៏ដោយ។
លើសពីនេះ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយវៀតណាម ហើយមេដឹកនាំគ្រួសារហ៊ុន ក៏ត្រូវបានលើកបន្តុបដោយវៀតណាមផងដែរ ហើយជាញឹកញាប់មេដឹកនាំបក្សកុម្មុយនីស្តវៀតណាម តែងតែហៅមេដឹកនាំគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ទៅជួបប្រជុំនៅវៀតណាមដើម្បីបំពាក់បំប៉ន។
អ្វីដែលយើងមើលឃើញឥស្សរជនខ្មែរដែលហ៊ាននិយាយពីបញ្ហាជាតិបញ្ហាព្រំដែន និងបញ្ហាជនអន្តោប្រវេសន៍វៀតណាម តែងតែត្រូវបានចាប់ដាក់ពន្ធនាគារជាបន្តបន្ទាប់ ដើម្បីផ្គាប់ចិត្តវៀតណាមដោយមិនមានការបន្ធូរដៃឡើយ មានដូចជា លោកគ្រូ រ៉ុង ឈុន លោក អ៊ុំ សំអាន អតីតតំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិជាដើម។
ហេតុផលទាំងនេះ និងហេតុផលផ្សេងទៀត អាចជាមូលហេតុដែលគ្រួសារហ៊ុន តែងតែប្រើគ្រប់វិធីទាំងស្របច្បាប់និងមិនស្របច្បាប់ដើម្បីកម្ទេចគូប្រជែងនយោបាយរបស់ខ្លួន និងសកម្មជនសង្គមដែលហ៊ាននិយាយការពិត បើកកកាយពីរឿងអាស្រូវយ៉ាងច្រើនរបស់គ្រួសារហ៊ុន ដែលអាចធ្វើឱ្យរាំងស្ទះដល់ការក្តោបអំណាចតពូជរបស់គ្រួសារហ៊ុន។
និយាយជារួមគ្រួសារហ៊ុន មិនចង់ឱ្យអ្នកណានិយាយការពិតពីរឿងអាស្រូវយ៉ាងច្រើនរបស់គ្រួសារខ្លួននោះទេ ទើបតែងតែចាប់ឃាត់ខ្លួនអ្នកដែលហ៊ាននិយាយការពិត រហូតដល់មានការបាញ់សម្លាប់អ្នកនិយាយការពិត ដូចជា លោកបណ្ឌិត កែម ឡី ជាដើមដើម្បីគំរាមដល់អ្នកផ្សេងទៀត៕
