អ្នកឃ្លំាំមើល ព្រមានថា ការដែលប្រធានាធិបតីអាមេរិក លោក ដូណាល់ ត្រាំ ប្រកាសតំឡើងពន្ធលើទំនិញនាំចូល៤៩% ពីប្រទេសកម្ពុជានោះ វានឹងអាចជះឥទ្ធិពលអវិជ្ជមានដល់វិស័យកាត់ដេរ ប៉ះពាល់ដល់ជីវភាពពលរដ្ឋក្រីក្រច្រើនលាននាក់ ដែលការណ៍នេះ ទាមទារឱ្យរដ្ឋាភិបាលគ្រួសារហ៊ុនដឹកនាំប្រទេស ដោយគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ ដើម្បីសង្រ្គោះជីវភាពរាស្រ្តនៅទូទាំងប្រទេស។
ស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមរិកប្រចាំកម្ពុជា បានបញ្ជាក់លើហ្វេសប៊ុកខ្លួន នៅថ្ងៃទី៣ ខែមេសានេះថា លោកប្រធានាធិបតី ដូណាល់ ត្រាំ បានប្រកាសនៅថ្ងៃទី២ ខែមេសាថា សហរដ្ឋអាមេរិកសម្រេចអនុវត្តអត្រាពន្ធគយលើគ្រប់ប្រទេសទាំងអស់ ដោយចាប់ផ្តើមពី១០%ឡើង ដែលនឹងចូលជាធរមានចាប់ពីថ្ងៃទី៥ ខែមេសា។
ប្រភពបន្តថា នៅថ្ងៃទី៩ ខែមេសា លោក ត្រាំ នឹងអនុវត្តពន្ធខ្ពស់ថែមទៀតលើប្រទេសនីមួយៗ ដែលរួមទាំងប្រទេសកម្ពុជា ដែលសហរដ្ឋអាមេរិកមានឱនភាពពាណិជ្ជកម្ម ដែលថា ចំណាត់ការទាំងនេះនឹងស្តារយុត្តិធម៌ និងតុល្យភាព ក្នុងទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្ម។
បើប្រៀបធៀបតារាងដែលអាមេរិកបង្ហាញឈ្មោះប្រទេសតំឡើងពន្ធនោះ កម្ពុជាឈរលើកំពូលតារាងខ្ពស់ជាងប្រទេសក្នុងតំបន់ ដែល លោក ត្រាំ ប្រកាសយកពន្ធនាំចូលរហូតដល់៤៩ភាគរយ ខ្ពស់ជាងប្រទេសវៀតណាមដែលយកពន្ធ ៤៦ភាគរយ និងប្រទេសថៃ ៣៦ភាគរយ។
បន្ថែមលើនេះ ប្រធានសភាពាណិជ្ជកម្មសហរដ្ឋអាមេរិកប្រចាំកម្ពុជា លោក ខេស៊ី បលនែត (Casey Barnett) ព្រមានថា បើរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមិនដោះស្រាយបញ្ហាពន្ធឱ្យបានហ្មត់ចត់ នៅសប្តាហ៍នេះទេ នោះនឹងបំផ្លាញសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ធ្វើឱ្យបាត់បង់ការងារដល់ពលរដ្ឋរាប់សែននាក់ បង្កជាអស្ថិរភាពសង្គម ធ្វើឱ្យកម្ពុជាជួបវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចយ៉ាងធំធេង។
បើតាមសំណេរលើហ្វេសប៊ុក លោកថា នៅថ្ងៃទី៣ ខែមេសានេះ ប្រធានសភាពាណិជ្ជកម្មសហរដ្ឋអាមេរិកប្រចាំកម្ពុជារូបនេះ ឱ្យដឹងថា នៅឆ្នាំ២០២៤ កម្ពុជាបាននាំចេញទៅសហរដ្ឋអាមេរិកចំនួន ១២,៨ពាន់លានដុល្លារ ប៉ុន្តែបាននាំចូលមកវិញត្រឹមតែ ៣០០លានដុល្លារប៉ុណ្ណោះ។
ជុំវិញរឿងនេះ អ្នកគ្រប់គ្រងកម្មវិធីការងារនៃអង្គការសង់ត្រាល់ លោក ឃុន ថារ៉ូ និយាយថា វិធានការថ្មីរបស់លោក ត្រាំ នេះវាពិតជានឹងអាចជះឥទ្ធិពលអវិជ្ជមានដល់វិស័យវាយនភណ្ឌកាត់ដេរ ដេរស្បែកជើង ផលិតផលធ្វើដំណើរ និងទំនិញផ្សេងៗទៀតស្ថិតក្រោម GSP។
លោកគូសបញ្ជាក់ថា ករណីនេះ ទាមទារឱ្យរដ្ឋាភិបាលត្រូវត្រៀមខ្លួន ចរចាជាមួយអាមេរិក ដើម្បីបន្ធូរបន្ថយ រនាំងពន្ធ ជាពិសេសផ្តាស់ប្តូរឥរិយាបទស្ថានភាពនយោបាយការទូតផ្នែកពាណិជ្ជកម្មផងដែរ។
លោកថា៖ «វាទាមទារឲ្យរាជរដ្ឋាភិបាល ត្រូវមានវិធានការបន្ទាន់ជាក់លាក់ បើមិនអ៊ីចឹងទេ វាធ្វើឱ្យស្ថានភាពហ្នឹង វាកាន់តែមានការជះឥទ្ធិពលកាន់តែអាក្រក់ទៅ លើវិស័យសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ហើយវានឹងអាចប៉ះពាល់ទៅដល់រោងចក្រដែលកំពុងតែដំណើរការនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ហើយវាប្រឈមទៅនឹងបញ្ហានៃការបិទទ្វាររោងចក្រ ការបាត់បង់ការងារប្រាក់ចំណូល ជាពិសេសគឺនឹងប៉ះពាល់ដល់កំណើនសេដ្ឋកិច្ចប្រចាំឆ្នាំរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ដែលបញ្ហានេះ វាអាចនាំឱ្យមានការធ្លាក់ចុះនៃកំណើនសេដ្ឋកិច្ច អាចមាននូវវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ច និងបញ្ហាសង្គម»។
បើតាម លោក ឃុន ថារ៉ូ វិស័យកាត់ដេរ ដេរស្បែកជើង និងផលិតផលធ្វើដំណើរ ស្មើនិង ប្រមាណ ៥០ភាគរយនៃផលិតផលនាំចេញសរុបរបស់កម្ពុជា ផ្តល់ការងារឱ្យកម្មករជិត ១ លាននាក់ ហើយពលរដ្ឋ ឫអ្នកទទួលផលប្រយោជន៍ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចជាង ៣លាននាក់ ហើយ ការនាំចេញទៅអាមេរិកមានចំណែកទីផ្សារប្រមាណ ៤៤ភាគរយ។
ការប្រកាសតំឡើងពន្ធលើប្រទេសកម្ពុជានេះ ពី លោក ត្រាំ នៅពេលនេះ ចំពេលសភាអឺរ៉ុប កាលពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៤ ជំរុញឱ្យគណៈកម្មការអឺរ៉ុប និងសហភាពអឺរ៉ុប សើរើឡើងវិញអំណោយផលប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ដែលនៅសល់ចំនួន ៨០% ជាមួយកម្ពុជា ដែលជាការឆ្លើយតបការមិនអើពើស្តារប្រជាធិបតេយ្យ ពីសំណាក់រដ្ឋាភិបាលគ្រួសារហ៊ុន។
រីឯ ប្រពន្ធអនុគ្រោះពន្ធ GSP របស់អាមេរិក ចំនួន២០ភាគរយ ក៏កម្ពុជាមិនទាន់ទទួលបានឡើងវិញទេ។
ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធទាំង២នេះ បានភ្ជាប់កាតព្វកិច្ចគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ដែលជាអំណោយផលដល់កំណើនសេដ្ឋកិច្ចជាតិ និងបង្កើនប្រាក់ចូលដល់ពលរដ្ឋច្រើនលាននាក់ ទាំងផ្ទាល់និងប្រយោល តាមរយៈបង្កើតទីផ្សារការងារ ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ពិសេសវិស័យកាត់ដេរ។
សម្រាប់ តំណាងរាស្រ្តគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ លោក ម៉ែន សុថាវរិន្រ្ទ ឱ្យយោបល់ថា ដើម្បីសង្រ្គោះជីវភាពរាស្រ្តនៅទូទាំងប្រទេស បានទាមទារឱ្យរដ្ឋាភិបាលគ្រួសារហ៊ុន ងាកទៅដឹកនាំប្រទេសដោយគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ។
បើតាម លោក សុថាវរិន្រ្ទ ផលប៉ះពាល់ពីការតំឡើងពន្ធ៤៩ភាគរយថ្មីទៀតនេះ មិនត្រឹមតែគំរាមគំហែងជីវភាពដល់ពលរដ្ឋសាមញ្ញ កម្មករ អ្នកលក់ដូរតូចតាចទេ តែវានឹងប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់មន្រ្តីរាជការក្នុងជួររដ្ឋាភិបាល អ្នកជំនួញធំៗស្និទ្ធិនឹងគ្រួសារហ៊ុន ផងដែរ។
លោកថា៖ «ប្រសិនបើ លោក ហ៊ុន សែន មិនបានដោះស្រាយបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យពិតប្រាកដទេ! ខ្ញុំដឹងថា លោកប្រធានាធិបតីអាមេរិកាំង លោក ដូណាល់ ត្រាំ នឹងប្រកាសដំឡើងពន្ធ៤៩ភាគរយយ៉ាងពិតប្រាកដហើយ នោះនឹងបង្ហាញថា សេដ្ឋកិច្ចប្រទេសកម្ពុជា បង្កើតឲ្យមានវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ ហើយបាត់បង់ការងារ ប្រជាពលរដ្ឋរាប់សែនរាប់លាននាក់ ជាពិសេសគណបក្សប្រជាជន ដែលអ្នកមួយចំនួនក៏ធ្វើចឹងដែរ ហើយអស្ថេរភាពសង្គម និងលំហូរចេញដោយមូលធនយ៉ាងឆាប់រហ័ស។ អ៊ីចឹងរាជរដ្ឋាភិបាល លោក ហ៊ុន សែន ត្រូវតែធ្វើកាយវិការដ៏ក្លាហានហើយឆាប់រហ័ស បើមិនអ៊ីចឹងទេ ចរន្តប្រជាពលរដ្ឋនឹងងើបឡើងគ្រប់ៗគ្នាហើយ»។
យ៉ាងណា អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក សុខ ឥសាន ឆ្លើយតបដោយខ្លីថាលោកមិនទាន់មានយោបល់ពាក់ព័ន្ធការតំឡើងពន្ធ៤៩ភាគរយនេះទេ។
លោកថា៖ «អត់មានយោបល់អីទាំងអស់! ទៅសួរ លោក ត្រាំ បានដឹងថា មូលហេតុអីបានគាត់ដាក់(ពន្ធ) រហូតដល់ ៤៩ភាគរយ»។
ដោយឡែក អ្នកនាំពាក្យក្រុមប្រឹក្សាជាតិតស៊ូ លោក គឹម សុខ ក៏បានបញ្ចេញមតិលើហ្វេសប៊ុកខ្លួនដែរថា ពលរដ្ឋខ្មែរមិនត្រូវខឹងនឹងលោកប្រធានាធិបតី ដូណាល់ ត្រាំ ដែលយកពន្ធសម្រាប់ទំនិញកម្ពុជា នាំចូលទៅសហរដ្ឋអាមេរិកដល់ទៅ៤៩% នោះទេ តែត្រូវខឹងនឹងខ្លួនឯងដែលដូររបបផ្ដាច់ការមិនទាន់បាន។
បើតាម លោក គឹម សុខ តាមពិតសហរដ្ឋអាមេរិក បានជួយច្រើនពេកទៅហើយ លើការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច និងសង្គមកម្ពុជា ក្នុងរយៈពេលជាង ៣០ឆ្នាំមកនេះ។ ប៉ុន្តែ វិបត្តិដែលធ្វើឲ្យកម្ពុជាងើបមិនរួច មិនមែនព្រោះតែឥទ្ធិពលពន្ធអាមេរិកពេលនេះឡើយ គឺដោយសារកម្ពុជាដឹកនាំដោយគ្រួសារហ៊ុនតែមួយ ដែលពុកលួយ បក្ខពួក ផ្ដាច់ការបំពានសិទ្ធិមនុស្ស និងម៉ាហ្វីយ៉ានិយម ច្រើនទស្សវត្សពេក។
លោកសង្កត់ធ្ងន់ថា៖ «ធាតុទាំងនេះ សុទ្ធតែជាជំងឺបំផ្លាញផ្លូវរីកចម្រើនរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ និងប្រទេសជាតិ ហើយកុំថាឡើយសហរដ្ឋអាមេរិក ដាក់ពន្ធ ៤៩% គឺទោះបីជា លោក ត្រាំ ឲ្យ GSP ១០០% មកវិញ ក៏ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ នៅតែក្រ វ័ណ្ឌកដោយបំណុល រស់ត្រឹមកំដរអំណាចគ្រួសារហ៊ុនដដែល បើពួកអ្នកដឹកនាំនៅតែមុខដដែល»៕
