អ្នកឃ្លាំមើលមួយចំនួន ព្រមានថា ពលរដ្ឋកម្ពុជានឹងរងគ្រោះធ្ងន់ធ្ងរ ពីសង្គ្រាមពាណិជ្ជកម្ម របស់មហាអំណាច បើបន្ទាត់នយោបាយរបស់គ្រួសារហ៊ុន មិនព្រមលាងជម្រះមន្ទិល ដែលថា កម្ពុជាជាប្រទេសនាំទំនិញចិន ទៅលក់នៅសហរដ្ឋអាមេរិកនោះ។
ក្តីបារម្ភនេះ ក្រោយពីសង្គ្រាមពាណិជកម្មមហាអំណាចទាំងពីរ គឺសហរដ្ឋអាមេរិក និងចិន កំពុងផ្ទុះឡើង គឺអាមេរិកដាក់ពន្ធចិនឡើងដល់ ១៤៥ភាគរយ និងដំឡើងពន្ធដល់ប្រទេសមួយចំនួនទៀត រួមទាំងកម្ពុជា ដោយទុកពេល៩០ថ្ងៃសម្រាប់ចរចាជាមួយប្រទេសចំនួន៧៥ ក្នុងនោះមានទាំងកម្ពុជា។
ក្រោមកម្តៅនេះ មេដឹកនាំកំពូលចិន លោក ស៊ី ជីនពីង នឹងធ្វើដំណើរមកកាន់ប្រទេសមួយចំនួនក្នុងតំបន់អាស៊ី រួមទាំងប្រទេសកម្ពុជា នៅសប្តាហ៍ក្រោយនេះ ដោយសំអាងពីការពង្រឹងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិកម្ពុជា ចិន ដែលជាមិត្តដែកថែប។
ក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចនោះ លោក ស៊ី ជីនពីង នឹងចូលគាល់ព្រះមហាក្សត្រ នៅព្រះបរមរាជវាំង និងជួបជាមួយប្រធានព្រឹទ្ធសភា លោក ហ៊ុន សែន និងនាយករដ្ឋមន្ត្រី លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ស្តីពីការពង្រឹងពង្រីកទំនាក់ទំនងទ្វេភាគី និងផ្លាស់ប្តូរយោបល់ អំពីបញ្ហាតំបន់ និងអន្តរជាតិ ដែលមានការចាប់អារម្មណ៍ដូចគ្នា។
ជុំវិញបញ្ហានេះ តំណាងរាស្រ្តបក្សសង្រ្គោះជាតិ លោក អ៊ុំ សំអាន ប្រាប់VODនៅថ្ងៃទី១១ ខែមេសានេះថា ដំណើរទស្សនកិច្ចមេដឹកនាំចិនមកកម្ពុជា ជាសញ្ញាមិនល្អសម្រាប់កម្ពុជា ស្របពេលអាមេរិកកំពុងធ្វើសង្រ្គាមពាណិជ្ឋកម្មជាមួយចិន។
លោកថា សញ្ញាអវិជ្ជមានត្រង់ថា អាមេរិកកំពុងដំឡើងពន្ធគយលើប្រទេសចិនខ្ពស់ជាងរហូតដល់១៤៥% ដូច្នេះអ្នកដែលបន្តឱបក្រសោបជើងចិន ឬចង់ធ្វើជាឧបករណ៍របស់ចិន និងអាចជាសត្រូវរបស់អាមេរិក។
លោកថា៖ «ដំណើរទស្សនកិច្ច លោក ស៊ី ជីងពីន មកប្រទេសកម្ពុជាហ្នឹង គឺជាសញ្ញាមិនល្អសម្រាប់កម្ពុជានោះទេ នៅពេលដែលសង្គ្រាមពាណិជ្ជកម្មរវាងអាមេរិកនិងចិនកំពុងតែផ្ទុះឡើង ហើយយើងដឹងហើយអាមេរិកាំងកំពុងតែដាក់ពន្ធទៅលើចិនរហូតដល់១៤៥% ហើយអ្នកណាដែលអាចចូលដៃជើងជាមួយចិន អាចពិបាកក្នុងការចរចាដើម្បីបញ្ចុះពន្ធនាំចូលទៅអាមេរិក គេអាចយល់ថា អ្នកហ្នឹងជាអ្នកស៊ុមគ្រលុំជាមួយចិន គប់គិតជាមួយចិន ដែលចូលដៃជើងជាមួយចិន ដែលអាចដាក់ទណ្ឌកម្មបន្ថែមទៀត»។
សម្រាប់ លោក អ៊ុំ សំអាន យល់ថា ដំណាក់កាលនេះ កម្ពុជាត្រូវតែឱនលំទោនទៅអាមេរិកច្រើនជាងចិន ខណៈទីផ្សារពាណិជ្ជកម្មធំៗរបស់កម្ពុជា ភាគច្រើននាំចេញទៅសហរដ្ឋអាមេរិក និងសហភាពអឺរ៉ុបជាដើម។
លោកថា អ្វីដែលកម្ពុជាត្រូវធ្វើនាពេលនេះ គឺបញ្ជាក់ភាពស្អាតស្អំរបស់ខ្លួន ជុំវិញទំនិញនាំចេញទៅអាមេរិក មិនមានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងផលិតកម្មរបស់ចិន ដែលផលិតនៅកម្ពុជា ជាពិសេសបញ្ហាទ័ពជើងទឹកចិននៅរាម។
លោកថា៖ «កម្ពុជាអាចនឹងទទួលទណ្ឌកម្មដូចចិនដែរ ដោយសារអាមេរិកយល់ថា កម្ពុជាជាកូនជឹងរបស់ចិន ហើយការចរចាចង់ទម្លាក់ពន្ធ ៤៩%ហ្នឹង ក៏មិនបានចុះក្រោមហ្នឹងដែរ ព្រោះកាលណាបញ្ហាពន្ធហ្នឹងមិនបានចុះក្រោម៤៩% វាគឺធ្វើឲ្យមានវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចនៅកម្ពុជា កម្មករអត់ការងារធ្វើ រោងចក្រមួយចំនួនបិទទ្វារ គេរើទៅប្រទេសណាដែលបង់ពន្ធទាបជាដើម»។
ចំណែក តំណាងរាស្រ្តគណបក្សសង្គ្រោះជាតិម្នាក់ទៀតគឺ លោក សួន សូរីដា និយាយថា ឥទ្ធិពលសង្គ្រាមពាណិជ្ជកម្មមហាអំណាចទាំងពីរនេះ នឹងគំរាមកំហែងធ្ងន់ធ្ងរដល់កម្ពុជា ទាំងសេដ្ឋកិច្ច និងបូរណភាពទឹកដី បើកម្ពុជាមិនពង្រឹងផ្ទៃក្នុងជាតិ និងមិនព្រមទទួលស្គាល់ថា ខ្លួនជាប្រទេសចែកចាយទំនិញចិនចូលទីផ្សារអាមេរិកនោះ។
លោកថា៖ «ព្រោះយើងខ្លាចថាប្រទេសកម្ពុជា ជាប្រទេសមួយដែលនាំចូលទំនិញពីចិន ឆ្លងកាត់ប្រទេសកម្ពុជាលក់ទៅឲ្យសហរដ្ឋអាមេរិក តាមរយៈយើងឃើញថាជញ្ជីងពាណិជ្ជកម្ម រវាងប្រទេសកម្ពុជាជាមួយចិន និងរវាងអាមេរិកនិងកម្ពុជា អ៊ីចឹងតាមរយៈជញ្ជីងពាណិជ្ជកម្មនៃប្រទេសទាំងពីរនេះ យើងឃើញលំហូរនៃទំនិញរបស់ចិន នឹងហូរទៅសហរដ្ឋអាមេរិកដោយឆ្លងកាត់ប្រទេសកម្ពុជា»។
លោកបន្តថា សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា១ភាគ៣ ពឹងផ្អែកលើការនាំទំនិញទៅសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលបញ្ជាក់ថា អាមេរិកជាទីផ្សារដ៏ធំសម្រាប់បម្រើឱ្យសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា និងការអភិវឌ្ឍកម្ពុជា។ លោកថា កម្ពុជាពេលនេះខ្សោយទាំងសេដ្ឋកិច្ច និងកម្លាំងទ័ព ដែលថា មិនចង់មានសង្គ្រាមពាណិជ្ជកម្មរបស់មហាអំណាចនេះ កម្ពុជារងគ្រោះមួយជាន់ទៀត ពីប្រទេសជិតខាងបើខ្វះយន្តការពង្រឹងផ្ទៃក្នុងជាតិឡើងវិញនោះ។
លោកថា៖ «ស្ថានភាពបច្ចុប្បន្ន ជាស្ថានភាពដែលសភាពការអន្តរជាតិ មានភាពរង្គោះរង្គើរខ្លាំងតាមរយៈសហរដ្ឋអាមេរិក ដកតួនាទីជាអ្នកគ្រប់គ្រងសណ្តាប់ធ្នាប់ពិភពលោក ចឹងជាហេតុធ្វើឱ្យប្រទេសដែលមានកម្លាំងទ័ពខ្លាំងហ្នឹង អាចឈ្លានពានទៅប្រទេសទន់ខ្សោយ ចឹងនៅក្នុងស្ថានភាពនេះដែលកម្ពុជាមានការបែកបាក់ជាតិ ចឹងប្រទេសកម្ពុជាខ្សោយមួយទៅហើយ ទន្ទឹមនឹងសេដ្ឋកិច្ចខ្សោយ ការបែកបាក់ជាតិ ចឹងជាហេតុធ្វើឱ្យប្រទេសជិតខាងអាចនឹងឈ្លានពាន»។
អនុប្រធានគណបក្សខ្មែររួបរួមជាតិ លោក យ៉ែម ប៉ុញ្ញាឬទ្ធិ បង្ហោះសារលើហ្វេសប៊ុកនៅថ្ងៃទី១១ ខែមេសានេះ និយាយថា ហានិភ័យ-ផលអវិជ្ជមាន អាចកើតមានពីសង្គ្រាមពាណិជ្ជកម្ម (ដែលកំពុងបង្កឡើងពីការដំឡើងពន្ធរបស់អាមេរិក និងអស្ថិរភាពនៃវិស័យអចលនទ្រព្យ (របស់ប្រទេសចិន) ជាពិសេសភាពតានតឹងនៃភូមិសាស្រ្តនយោបាយ។
យ៉ាងណា ក្រោយពីលោកប្រធានាធិបតី ដូណាល់ ត្រាំ ប្រកាសព្យួរការអនុវត្តពន្ធគយបដិការរបស់ខ្លួន មកត្រឹមអត្រា ១០% ក្នុងរយៈពេល ៩០ថ្ងៃ សម្រាប់ប្រទេសទាំង៧៥ រួមទាំងកម្ពុជាផងនោះ។
រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក៏បានចម្លើយជាវិជ្ជមានទៅភាគីអាមេរិក ដើម្បីសុំបើកការចរចាស្វែងរកដំណោះ ស្រាយរួម តាមរយៈលិខិតរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រី ចុះថ្ងៃទី៤ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៥ និងលិខិតរបស់ លោកស្រី ចម និម្មល រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម ចុះថ្ងៃទី៤ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៥ ដោយបង្ហាញសុច្ឆន្ទៈស្នើសុំបើកការចរចាស្វែងរកដំណោះស្រាយរួម និងបញ្ចុះពន្ធគយពីអាត្រា ៣៥% មកត្រឹម ៥% លើ ១៩ក្រុមមុខទំនិញរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកនាំចូលមកកម្ពុជា។
អ្នកតាមដានភូមិសាស្ត្រនយោបាយតំបន់អាស៊ីអាគេ្នយ៍ លោក សេង វណ្ណលី យល់ថា ដំណើរទស្សនកិច្ចមេដឹកនាំចិន អាចបង្ហាញថា ចិននៅតែត្រូវការប្រទេសមួយចំនួន ក្នុងតំបន់អាស៊ីជួយគាំទ្រពាណិជ្ជកម្មខ្លួន។
លោកបន្តថា ដំណើរទស្សនកិច្ចនេះ ជាការពង្រឹងទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសមួយចំនួន ដែលធ្លាប់ជាដៃគូពាណិជ្ជកម្ម និងធ្លាប់ជាកូនបំណុលរបស់ចិន ដូចជា ប្រទេសកម្ពុជា ស្របពេលចិនកំពុងមានសង្រ្គាមពាណិជ្ជកម្មជាមួយអាមេរិក។
លោកថា៖ «បើមើលពីការពឹងផ្អែករបស់កម្ពុជា ដែលជាមួយភាគីចិននោះ គឺលើគ្រប់វិស័យដោយខ្លួនឯងអាចពិបាកក្នុងការដកខ្លួន ហើយប្រសិនជារដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា មិនអាចស្វែងរកយុទ្ធសាស្ត្រណាមួយ ដែលអាចពង្រីកនិងធ្វើប្រតិកម្មទំនាក់ទំនងការទូត ពង្រឹងកិច្ចសហការជាមួយប្រទេសលោកសេរី ដាក់ឲ្យបានជោគជ័យទេ ខ្ញុំគិតថា កម្ពុជានឹងធ្លាក់ក្នុងអន្ទាក់នៃឥទ្ធិពលរបស់ចិនជាក់ជាមិនខាន»។
សម្រាប់លោក សេង វណ្ណឌី នៅតែអះអាងថា អ្វីដែលកម្ពុជា ត្រូវវេចសម្ពាយទៅចរចាមួយអាមេរិករឿងការដំឡើងពន្ធគយ ដើម្បីសង្រ្គោះសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជានេះ ចាំបាច់ណាស់ត្រូវលាងសម្អាតខ្លួនពីចិន គឺបញ្ជាក់ជំហរប្រាប់អាមេរិកថា ខ្លួនមិនជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងកងទ័ពចិននៅសមុទ្ររាមនោះទេ។
បើយោងតាមរបាយការណ៍របស់អគ្គនាយកដ្ឋានគយ និងរដ្ឋាករកម្ពុជា សហរដ្ឋអាមេរិក គឺជាទីផ្សារធំបំផុតមួយសម្រាប់ការនាំចេញទំនិញរបស់កម្ពុជា។ រាប់ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០២០ ដល់ឆ្នាំ២០២៤ ទំហំពាណិជ្ជកម្មរវាងកម្ពុជា និងអាមេរិកសម្រេចបានសរុបប្រមាណជាង ៤២ពាន់លានដុល្លារ ក្នុងនោះកម្ពុជានាំចេញទៅកាន់ទីផ្សារអាមេរិកប្រមាណជាង ៤០ពាន់លានដុល្លារ ខណៈអាមេរិកនាំចូលមកកម្ពុជាវិញមានប្រមាណជាង ១ពាន់៤រយលានដុល្លារ។
ដោយឡែក ក្នុងរយៈពេល ៣ខែ ដើមឆ្នាំ២០២៥ សហរដ្ឋអាមេរិក នៅតែជាទីផ្សារនាំចេញទំនិញកម្ពុជាលំដាប់ទី១ដដែល និងថា កម្ពុជាមានផលិតផលសំខាន់ៗដែលនាំចេញទៅសហរដ្ឋអាមេរិក ដូចជា សម្លៀកបំពាក់ វាយនភណ្ឌ ផលិតផលកៅស៊ូ គ្រឿងចក្រ ឧបករណ៍អគ្គិសនី ផលិតផលស្បែកជើង គុជ ឧបករណ៍អគ្គិសនី និងវត្ថុធ្វើពីដែកជាដើម។
ជញ្ជីងពាណិជ្ជកម្មខាងលើនេះ ត្រូវបានគេវាយតម្លៃថា ច្រើនទស្សវត្សរ៍ទៅនេះ ចិនបានប្រើប្រាស់ដែនដីកម្ពុជា សម្រាប់កើបលុយរាប់ពាន់លានដុល្លារក្នុង១ឆ្នាំៗពីអាមេរិក តាមរយៈប្រទេសកម្ពុជា៕
