វិបត្តិនយោបាយនៅកម្ពុជា ត្រូវគេមើលឃើញថា កាន់តែមានរូបភាពក្នុងទ្រង់ទ្រាយធំទៅៗ ដែលគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធ នឹងមិនអាចស្វែងរកការឯកភាពបានទេ។
លោក ហ៊ុន សែន ដែលជាតួអង្គសំខាន់ នៅក្នុងជម្លោះនយោបាយនេះ នៅតែប្រកាន់ជំហរមិនចរចា ហើយរឹតតែប្រកាន់គោលការណ៍តាមកម្ទេចក្រុមប្រឆាំងដល់ទីបញ្ចប់ថែមទៀត។ វិភាគសង្គម យល់ឃើញថា បញ្ហានៃការបែកបាក់ជាតិ ក៏តែងមានភាពផុយស្រួយ និងគ្រោះថ្នាក់ក៏កាន់តែខ្លាំងជាងមុន។
អ្នកជំនាញគោលនយោបាយ យល់ឃើញថា ការដែលលោក ហ៊ុន សែន ចាប់ផ្តើមបញ្ចេញសារឯកសារប្រវត្តិសាស្រ្តអំពីឪពុក លោក សម រង្ស៊ី ដោយចាត់ទុកជាជនក្បត់ជាតិជាថ្មីទៀតនេះ ជាការឆ្លុះបញ្ចាំងឱ្យឃើញពីការប្រើស្នៀតចាស់របស់លោក ដែលតែងប្រើ ហើយទទួលបានផលមកលើមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំង និងអ្នកនយោបាយផ្សេងទៀត ដែលសំឡេងផ្ទុយពីខ្លួន។
លោក ប៉ោ មករា អ្នកវិភាគនយោបាយ លើកឡើងថាអ្វីដែលប្រធានព្រឹទ្ធសភា បង្ហាញឯកសារដែលចាត់ទុក លោក សម សារី ជាជនក្បត់ជាតិនេះ គឺជារូបមន្តដដែលជាដដែលទេ ដែលអ្នកនយោបាយចាស់វស្សារូបនេះ តែងយកទៅប្រើ ប្រឆាំងនឹងគណបក្សនៅក្រៅរដ្ឋាភិបាល។
លោកបន្តថា ការធ្វើនយោបាយដើម្បីតែចង់ឈ្នះ ចង់ចាញ់បែបនេះ វាមិនមែនជាការជួយឱ្យជាតិខ្លាំង និងរុងរឿងទេ។ ផ្ទុយទៅវិញ កត្តានេះនឹងជំរុញឱ្យអ្នកដែលទទួលថ្មបាក់គឺពលរដ្ឋ និងភាពហិចហោចគឺប្រទេសជាតិទាំងមូល ហើយបញ្ហានេះ គឺជារូបភាពមួយដ៏អាក្រក់ តជំនាន់ ព្រោះតែហេតុផលដើម្បីតែអំណាចរបស់ខ្លួន។
លោកបន្តថា៖《យើងធ្វើនយោបាយវាទៅតាមប្រវត្តិសាស្រ្ត ពីសម័យកាលមួយទៅសម័យកាលមួយ គឺរបៀបធ្វើនយោបាយ ហើយតាមកម្ទេចគ្នា ហើយចោទប្រកាន់គ្នាថា អ្នកនេះស្រឡាញ់ជាតិ អ្នកនោះក្បត់ជាតិអីអញ្ចឹងទៅ ឬក៏ក្រុមនេះស្រឡាញ់ជាតិខ្លាំងជាងអីអញ្ចឹងទៅ ហើយរបៀបធ្វើបែបហ្នឹង ខ្ញុំនៅតែមើលឃើញថា វានៅតែឥតមានឱកាសផ្សះផ្សាជាតិដែលរឹងម៉ាំបានទេ》។
កាលពីថ្ងៃទី៨ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៥ លោក ហ៊ុន សែន បានបន្តចែករំលែកឯកសារប្រវត្តិសាស្រ្តមួយចំនួន ទាក់ទងប្រវត្តិការងាររបស់លោក សម សារី ដែលត្រូវជាឱពុករបស់លោក សម រង្ស៊ី។
តាមរយៈឯកសារដែលប្រធានគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បញ្ចេញនេះ គឺហាក់មានរូបភាពដូចគ្នាទៅនឹងយុទ្ធសាស្រ្តនយោបាយ ដែលលោក ហ៊ុន សែន ធ្លាប់កម្ទេចក្រុមប្រឆាំងឱ្យរាបដល់ដី ក្នុងពេលកន្លងទៅដែរ។ គណបក្សសង្រ្គោះជាតិ ដែលមានកម្លាំងអ្នកគាំទ្រដ៏ធំ មិនចាញ់នឹងគណបក្សកាន់អំណាចប៉ុន្មានដែរ គឺត្រូវបានតុលាការកំពូលរំលាយ នៅចុងឆ្នាំ២០១៧។
ជាយុទ្ធសាស្រ្ត និងជាផែនការ ដើម្បីអាចកម្ទេចគណបក្សនេះ ចេញពីឆាកនយោបាយបាន គឺលោក ហ៊ុន សែន និងគណបក្សកាន់អំណាច បានព្យាយាមរកគ្រប់វិធី ធ្វើយ៉ាងណារកទោសកំហុសឱ្យឃើញរបស់ក្បាលម៉ាស៊ីនដឹកនាំបក្ស មុននឹងឈានទៅរំលាយបក្សប្រឆាំងបាន។
គណបក្សប្រឆាំង ប្រសិនបើមិនត្រូវបានរំលាយទេ មកដល់ពេលនេះ អ្នកវិភាគគោលនយោបាយ យល់ឃើញថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា អាចនឹងមិនមែនជាដៃគូនយោបាយរបស់បក្សនៅក្រៅរដ្ឋាភិបាលមួយនេះទៀតឡើយ។
ត្រង់ចំណុចនេះហើយ ដែលលោក ហ៊ុន សែន តែងអះអាងជាសាធារណៈថា នេះជាយុទ្ធសាស្រ្តដែលមិនអាចទុកគណបក្សប្រឆាំងឱ្យនៅតទៅទៀតបាន ក្រោមហេតុផលក្រុមអ្នកនយោបាយបក្សជំទាស់ មានបំណងផ្តួលរលំលោកពីអំណាច។
ការប្រើរូបភាពថ្មីទៀត របស់ប្រធានព្រឹទ្ធសភាលើកនេះ ដោយព្យាយាមទាញភ្ជាប់សកម្មភាពក្នុងអតីតកាល រប់សលោក សម សារី ដែលចាត់ទុកថាក្បត់ព្រះមហាក្សត្រនេះ ត្រូវបានអ្នកវិភាគសង្គម ចាត់ទុកថា ជាល្បែងនយោបាយដែល លោក ហ៊ុន សែន ធ្លាប់ដើររួចមកហើយពីអតីតកាល។
យុទ្ធសាស្រ្តនេះ លោក ហ៊ុន សែន តែងទទួលបានជោគជ័យជានិច្ច ទៅលើដៃគូនយោបាយរបស់ខ្លួន ក្នុងនោះអង្គការចាត់តាំងរបស់ខ្មែរក្រហម ត្រូវដួលរលំរលាយ។
គណបក្សរាជានិយមហ្វុនស៊ិនប៉ិច ត្រូវបែកខ្ញែកជាចំរៀក ជាចំរៀក ហើយចុងក្រោយនេះទៀត គណបក្សប្រឆាំង ត្រូវបែកជាកង់ៗ និងកាត់ខ្លួនរប៉ាត់របាយ។
ក្រៅពីនេះ វប្បធម៌សងសឹកគ្នាលើសង្វៀននយោបាយ ដែលបានបន្តចេញដំណើរជិត១០ឆ្នាំទៅនេះ ក៏បានសន្សល់ទុកផងដែរវិបត្តិកសិករគ្មានទីផ្សារ ពលរដ្ឋជិត៥លានជាប់បំណុលវ័ណ្ឌក ឧក្រិដ្ឋកម្មគ្រឿងញៀន និងបទឧក្រិដ្ឋចាប់ជម្រិត។
បន្ថែមពីនេះ វាក៏បានលេចឡើងបណ្តុំឧកញ៉ាឆបោក ធ្វើឱ្យជនរងគ្រោះច្រើនម៉ឺននាក់ មិនត្រូវបានការពារដោយប្រព័ន្ធច្បាប់ ធ្វើឱ្យអ្នករងគ្រោះស្លាប់ជាបន្តបន្ទាប់ ឧក្រិដ្ឋកម្មគ្រឿងញៀន និងបទឧក្រិដ្ឋចាប់ជម្រិត ក្នុងដែនដីមួយដែលគេមើលឃើញថា បានក្លាយជាជម្រកសុវត្ថិភាពរបស់ក្រុមឧក្រិដ្ឋជន។
ជុំវិញរឿងនេះ លោក សួន សូរីដា អតីតតំណាងរាស្រ្តគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ យល់ឃើញថា អ្វីដែលលោក ហ៊ុន សែន កំពុងតែធ្វើនេះ គឺជានយោបាយសងសឹកគ្នារវាងបក្សប្រឆាំង និងរូបលោក ហ៊ុន សែន ផ្ទាល់។ បញ្ហានេះ ក៏មិនខុសអីពីប្រធានគណបក្សកាន់អំណាច ធ្លាប់ធ្វើដោយជោគជ័យដែរទៅលើ លោក កឹម សុខា។
រឿងដែលសំខាន់ បើទោះជារឿងនេះពិត ឬមិនពិតក៏ដោយ អ្វីដែលនាំឱ្យ លោក ហ៊ុន សែន ប្រតិកម្មខ្លាំង នោះ ក៏ព្រោះតែចរន្តនៃចលនាជាតិតស៊ូ ដែលលោក សម រង្ស៊ី បានបង្កើតឡើងនេះ អាចជាការគំរាមកំហែងទៅសន្តិសុខនយោបាយ និងអំណាចរបស់ លោក ហ៊ុន សែន តែម្តង។
លោកបន្តថា៖《ខ្ញុំគិតថា នេះជាសញ្ញាដំបូងនៃការចាត់វិធានការទៅលើ លោក សម រង្ស៊ី នៃការបង្កើតក្រុមប្រឹក្សាជាតិតស៊ូ ឬរដ្ឋាភិបាលក្រៅប្រទេសនេះឯង។ ជាធម្មតា គឺដូច លោក កឹម សុខា អញ្ចឹងត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលសម័យមុនដែលដឹកនាំដោយ លោក ហ៊ុន សែន បានចោទប្រកាន់លោក កឹម សុខា ថាក្បត់ជាតិ ហើយរួមគ្នា គប់គិតជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិកផ្តួលរលំរដ្ឋាភិបាល ហើយក៏ចាប់ លោក កឹម សុខា ដាក់គុកចំនួន២៧ឆ្នាំ ដោយសាលាដំបូង》។
សំឡេងប្រជាធិបតេយ្យ វីអូឌី មិនទាន់អាចស្វែងរកការបំភ្លឺបានទេ ពីអ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា នៅថ្ងៃនេះ។ បើទោះជាបែបណា សម្រាប់អ្នកវិភាគនយោបាយ ចាត់ទុកថា ប្រសិនបើអ្នកនយោបាយខ្មែរ នៅតែបន្តខ្វែងគំនិតមិនឈប់បែបនេះ អ្នកដែលរងគ្រោះធ្ងន់ធ្ងរបំផុត គឺពលរដ្ឋ និងសេដ្ឋកិច្ចសង្គម។
ជាងនេះទៀត ប្រាកដណាស់ ការលូតលាស់ និងភាពយឺតយ៉ាវ នៃការអភិវឌ្ឍប្រទេស វាមិនមែនត្រឹមតែជាបន្ទុករបស់សង្គមនោះឡើយ កត្តានេះក៏នឹងនាំទៅដល់ការគំរាមកំហែងផ្នែកសន្តិសុខទាំងក្នុងតំបន់ និងភពលោកដូចគ្នាដែរ៕
