កម្ពុជាបានក្រាលកម្រាលព្រំក្រហមទទួលស្វាគមន៍ប្រធានាធិបតីចិន លោក ស៊ី ជីនពីង យ៉ាងអធិកអធម កាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៥ ចំថ្ងៃខួប៥០ឆ្នាំ នៃការឡើងកាន់អំណាចរបស់របបខ្មែរក្រហម។
របបខ្មែរក្រហម ដែលគាំទ្រដោយចិនកុម្មុយនិស្ត បានវាយផ្តួលរំលំរបបសាធារណៈរដ្ឋខ្មែររបស់លោកសេនាប្រមុខ លន់ ណុល កាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ បន្ទាប់ពីសហរដ្ឋអាមេរិក បានដកការគាំទ្រពីរបបនេះ ធ្វើឱ្យកម្ពុជាធ្លាក់ចូលទៅក្នុងរបបអាវខ្មៅ ដែលបានធ្វើឱ្យប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរស្លាប់ជាង២លាននាក់។
ទោះយ៉ាងណា ក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចរយៈពេល២ថ្ងៃនៅកម្ពុជា របស់ លោក ស៊ី ជីនពីង ត្រូវបានគេអត្ថាធិប្បាយ ក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមថា ទំនាក់ទំនងកម្ពុជា-ចិន ត្រូវបានវិវត្តន៍ឈានដល់ចំណុចខ្ពស់បំផុតនៃ «ភាពជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រគ្រប់ជ្រុងជ្រោយនៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ» ពោលគឺបានឈានដល់កម្រិតខ្ពស់ដែលមិនធ្លាប់មានពីមុនមក។
លោកថា៖ «ប្រទេសយើងទាំងពីរ កំពុងរួមគ្នាបង្កើតសមិទ្ធផលថ្មីៗ ក្នុងក្របខណ្ឌកិច្ចសហប្រតិបត្តិការត្បូងពេជ្រ និងកសាងសហគមន៍វាសនារួម ដើម្បីផលប្រយោជន៍រួម ដោយឈរលើគោលការណ៍គោរពអធិបតេយ្យភាព ស្មើភាព ស្មើសិទ្ធិ មិនជ្រៀតជ្រែកចូលកិច្ចការផ្ទៃក្នុង។ ចំពោះកម្ពុជា មិត្តចិនដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការអភិវឌ្ឍសង្គម សេដ្ឋកិច្ច ពិសេសលើវិស័យហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ វិនិយោគ និងទេសចរណ៍។ ភាពជាដៃគូកម្ពុជា ចិន ក៏ជួយពង្រឹងឯករាជ្យភាព សមត្ថភាពការពារជាតិ និងកិត្យានុភាពរបស់កម្ពុជា នៅលើឆាកអន្តរជាតិ»។
ជាមួយគ្នានេះ ប្រធានាធិបតីចិន លោក Xi Jinping បានបញ្ជាក់ជាថ្មី នូវការគាំទ្រដ៏ខ្ជាប់ខ្ជួនរបស់ប្រទេសចិនចំពោះអធិបតេយ្យភាពជាតិ ឯករាជ្យភាព និងបូរណភាពទឹកដីរបស់កម្ពុជា ថែមទាំងបានសម្តែងនូវការប្រឆាំងចំពោះការជ្រៀតជ្រែកពីខាងក្រៅ។
មេដឹកនាំកំពូលចិនរូបនេះ ថែមទាំងបានព្រមានប្រឆាំងរាល់ការប៉ុនប៉ងរបស់កងកម្លាំងអរិភាពទាំងឡាយណា ដែលចង់រំខានដល់ការរួបរួម និងមិត្តភាពដ៏ជ្រាលជ្រៅ រវាងប្រជាជាតិទាំងពីរផងដែរ។ នេះបើយោងតាមសារព័ត៌មានគាំទ្ររដ្ឋាភិបាលហ្វ្រេសញ៉ូ។
នៅក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់ពេល២ថ្ងៃពីថ្ងៃទី១៧ ដល់ថ្ងៃទី១៨ ខែមេសានេះ កម្ពុជា ចិន បានចុះហត្ថលេខាកិច្ចព្រមព្រៀងលើឯកសារចំនួន៣៧ ក្នុងនោះក៏មានគម្រោងធំៗ ដូចជា ព្រែកជីកហ្វូណនតេជោដែលជាប់គាំង គម្រោងថាមពលដើរដោយឧស្ម័ន៩០០មេហ្គាវ៉ាត់ក្នុងខេត្តកោះកុង និងគម្រោងផ្លូវដែកផងដែរ។ ប៉ុន្តែបើទោះបីជាគម្រោងទាំងនេះ ត្រូវបានចុះហត្ថលេខាក្តី ក៏ប៉ុន្តែនៅមិនទាន់មានការប្រកាសពីចំនួនទឹកប្រាក់នៃជំនួយឬកម្ចី ដើម្បីគាំទ្រដល់គម្រោងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធធំៗទាំងនេះនៅឡើយទេ។
លោកបណ្ឌិត គិន ភា ប្រធានវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនៃរាជបណ្ឌិតសភាកម្ពុជារបស់រដ្ឋាភិបាលបានកត់សម្គាល់ថា ដំណើរទស្សកិច្ចផ្លូវរដ្ឋរបស់ លោក ស៊ី ជីនពីង កើតឡើងក្រោយពីប្រទេសទាំងពីរបានដំឡើងកម្រិតទំនាក់ទំនងរបស់ខ្លួនទៅជាសហគមន៍កម្ពុជា-ចិន ដែលមានអនាគតរួមគ្នាក្នុងយុគសម័យថ្មី។ ដំណើរទស្សនកិច្ចនេះ មិនត្រឹមតែឆ្លុះបញ្ចាំងពីចំណងមិត្តភាពយូរអង្វែង រវាងភាគីទាំងពីរប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងបង្ហាញការប្តេជ្ញាចិត្តរួមគ្នារបស់ប្រទេសទាំងពីរ ក្នុងការកសាងអនាគតដ៏ត្រចះត្រចង់ និងប្រកបដោយបរិយាបន្នថែមទៀតផង។
លោក គិន ភា លើកឡើងថា ក្នុងរយៈពេលពីរទសវត្សរ៍កន្លងមកនេះ ទំនាក់ទំនងកម្ពុជា-ចិន បានវិវត្តរីកចម្រើនទៅជាភាពជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ និងឆ្ពោះទៅមុខ។ ប្រទេសទាំងពីរបានព្រមព្រៀងកសាងសហគមន៍ដែលមានអនាគតរួមគ្នាក្នុងយុគសម័យថ្មី គឺបង្ហាញឱ្យឃើញការតាំងចិត្តរបស់ខ្លួន ក្នុងការបន្តការអភិវឌ្ឍប្រកបបរិយាបន្ន ចីរភាព និងផ្តល់ផលប្រយោជន៍ទៅវិញទៅមក។
ការណ៍នេះ បង្ហាញពីជំនឿរួមគ្នាលើថាមពលនៃភាពជាដៃគូក្នុងការលើកកម្ពស់សង្គម កែប្រែជីវភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋឱ្យប្រសើរឡើង និងលើកកម្ពស់ការតភ្ជាប់ក្នុងតំបន់។
ក៏ប៉ុន្តែអ្នកនយោបាយក្រៅរដ្ឋាភិបាល និងអ្នកឃ្លាំមើលសង្គមផ្សេងទៀត មិនយល់ស្របទៅនឹងការលើកឡើងខាងលើនេះឡើយ។ លោក អ៊ូ ច័ន្ទរ័ត្ន អតីតតំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បច្ចុប្បន្នជាសហស្ថាបនិកគណបក្សកែទម្រង់កម្ពុជា យល់ថា មិនមែនជារឿងប្រសើរទេដែល លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត បង្ហាញជំហរក្នុងការផ្តេកផ្តួលទៅលើប្រទេសមួយ ដោយរំពឹងថា ប្រទេសនោះនឹងជួយឱ្យកម្ពុជាឱ្យមានឯករាជភាព មានកិត្យានុភាពអីជាដើម។
ការធ្វើបែបនេះ វាមិនមែនជារឿងដែលប្រសើរ សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជាដែលមានគោលនយោបាយអព្យាក្រឹតនោះទេ។
លោកថា៖ «នេះជាទស្សនៈមួយដែលបង្ហាញពីភាពទន់ជ្រាយរបស់ប្រជាជាតិមួយ ដែលផ្អែកទៅលើប្រទេសមួយទៀត ដើម្បីពង្រឹងខ្លួន ដើម្បីយឹតយោងខ្លួន ដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍ខ្លួន ក្នុងនាមជាប្រជាជាតិមួយបែបនេះខ្ញុំជឿថា ដូចមិនប្រសើរសម្រាប់យើងទេ ហើយវាបង្ហាញនូវភាពទន់ជ្រាយរបស់យើង។ រឿងមិត្តភាពដែកថែបក្តី មិត្តភាពសហការត្បូងពេជ្រក្តី វាជារឿងល្អហើយ ក៏ប៉ុន្តែមិនគួរបង្ហាញជំហរបែបនេះទេ។ យើងដឹងហើយប្រទេសកម្ពុជាប្រកាន់យកជំហរអព្យាក្រឹត្យ ដូច្នេះយើងត្រូវការទំនាក់ទំនងគ្រប់ប្រទេសក្នុងសកលលោក ក្នុងនាមជាប្រទេសមួយដែលមិនលម្អៀងទៅខាងណា ដូច្នេះយើងត្រូវមានការប្រុងប្រយ័ត្នក្នុងការបង្ហាញជំហររបស់យើង»។
លោក មាជ សុវណ្ណារ៉ា ប្រធានគណបក្សជំនាន់ថ្មី បានថ្លែងថា កម្ពុជាជាប្រទេសត្រូវមានឯករាជ្យ អព្យាក្រិត អធិបតេយ្យភាព បូរណភាពទឹកដី គឺត្រូវមានសមតុល តុល្យភាពនៅក្នុងអ្វីដែលត្រូវបានធានាការពារដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដូច្នេះហើយមេដឹកនាំនៃប្រទេសកម្ពុជា អត់អាចលម្អៀង ឬក៏ទោរទន់ទៅលើប្រទេសមហាអំណាចណាមួយបានទេ។
លោកលើកឡើងថា បើកម្ពុជាគាំទ្រមហាអំណាចណាមួយ ហើយវាយប្រហារមហាអំណាចផ្សេងទៀត នោះកម្ពុជាដើរផ្ទុយពីរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ពីព្រោះរដ្ឋធម្មនុញ្ញ កម្ពុជាត្រូវឈរក្នុងជំហរអព្យាក្រឹត អធិបតេយ្យភាព ដែលមិនលម្អៀងទៅលើមហាអំណាចណា ហើយមិនចូលបក្សសម្ព័ន្ធណាឡើយ។
លោក សុវណ្ណារ៉ា និយាយក្នុងសម្តីដើមថា៖ «យើងមានរដ្ឋធម្មនុញ្ញជាឆត្រការពារ ក៏មានអនុលោមសន្ធិសញ្ញាសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស២៣តុលាឆ្នាំ១៩៩១ គឺថា អតីតប្រទេសដែលចុះហត្ថលេខីទាំង១៨ប្រទេសហ្នឹង គេបានសន្យាធានានិងការពារមិនឱ្យរដ្ឋបរទេសណា មករំលោភអធិបតេយ្យភាព ក្រៅពីការដាក់ទូតការធ្វើទំនាក់ទំនងកិច្ចការបរទេសទ្វេភាគី ពហុភាគី ឬក៏ជំនួញជួញដូរ សេដ្ឋកិច្ច ពាណិជ្ជកម្មអីគឺថា យើងមិនអាចលំអៀង ឬក៏វ៉ៃប្រហារទៅលើមហាអំណាច ឬក៏ប្រទេសណាដែលដាក់ទូតជាមួយកម្ពុជាទេ»។
ចំណែក លោក សម រង្ស៊ី អតីតមេដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បានបង្ហោះសារនៅលើហ្វេសប៊ុករបស់លោក កាលពីថ្ងៃទី១៩ខែមេសាថា កម្ពុជាបានក្លាយជាទីលានប្រយុទ្ធ រវាងអាមេរិកនិងចិន នៅក្នុងសង្គ្រាមពាណិជ្ជកម្ម ដូចអ្វីដែលយើងបានដឹងបានឃើញ។
លោកថា អាមេរិកដាក់គោលដៅលើចិន ប៉ុន្តែកម្ពុជាជាប់ទណ្ឌកម្មដោយស្វ័យប្រវត្តិ ដោយសារតែ លោកហ៊ុន សែន គប់គិតជាមួយចិន បង្កើតមូលដ្ឋានទ័ពចិននៅរាម និងការរកស៊ីទុច្ចរិតជាមួយចិន បន្លំបោកប្រាស់អាមេរិក ហើយអ្នកដែលរងគ្រោះគឺប្រជាជនខ្មែរ។
លោកសម រង្ស៊ី បានសរសេរក្នុងសំណេរដើមថា៖ «យើងត្រូវតែបញ្ចប់ត្រកូលហ៊ុន កម្ពុជាត្រូវតែកែប្រែជំហរ និងប្រកាន់អព្យាក្រឹតភាព ឯករាជ្យភាពរបស់ខ្លួន ពង្រឹងទំនាក់ទំនង ជាមួយអាមេរិក និងប្រទេសលោកខាងលិចឡើងវិញ ដោយគោរពកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស និងរៀបចំឲ្យមានការបោះឆ្នោតដោយត្រឹមត្រូវនិងពិតប្រាកដ»។
បើតាម លោក សម រង្ស៊ី ពលរដ្ឋខ្មែរនឹងរងគ្រោះកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ បើចិននៅតែយកកម្ពុជាធ្វើជាទីផ្សារដើម្បីកើបលុយពីអាមេរិក។
អាមេរិក និងអឺរ៉ុប លើកលែងពន្ធកម្ពុជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ តែផលចំណេញមិនបានធ្លាក់ដល់ដៃប្រជាជនខ្មែរទេ គឺបានធ្លាក់ត្រឹមដៃថៅកែចិន និងមន្ត្រីខ្មែរពុករលួយតែប៉ុណ្ណោះ។
លោក Trump នឹងបង្កើនសម្ពាធទៅលើរបប ហ៊ុន សែន ដើម្បីឲ្យកម្ពុជាកាត់ផ្តាច់ទំនាក់ទំនងប្រកបដោយគ្រោះថ្នាក់ជាមួយប្រទេសចិនកុម្មុយនីស្ត។
សម្រាប់ លោក សេក សុជាតិ អ្នកប្រឹក្សាផ្នែកអភិវឌ្ឍផ្នត់គំនិត លើកឡើងថា នៅក្នុងបរិបទនេះកម្ពុជាប្រហែលជាពិបាក ក្នុងការចរចាជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក ប្រសិនបើពុំមានហេតុផលគ្រប់គ្រាន់ ដើម្បីពន្យល់អំពីទិដ្ឋភាពដែលកម្ពុជាត្រូវធ្វើការបង្ហាញទៅដល់ភាគីសហរដ្ឋអាមេរិក នៅក្នុងការចរចាទម្លាក់ពន្ធឱ្យស្ថិតនៅក្នុងកម្រិតទាបណាមួយ។
ដូច្នេះនៅក្នុងទិដ្ឋភាពនេះ កម្ពុជាបង្ហាញថា ចាប់យកចិន ហើយបើសិនជាចិនមិនជួយកម្ពុជា ក៏កម្ពុជាពិបាកដែរ ពីព្រោះភាគច្រើនយើងដឹងហើយថា ទីផ្សាររបស់កម្ពុជាគឺនៅសហរដ្ឋអាមេរិក ក៏ប៉ុន្តែអ្នកដែលដាក់ទុនវិនិយោគច្រើនជាងគេនៅកម្ពុជាគឺចិន។
លោកថា៖ «ដូច្នេះវាគឺជាទិដ្ឋភាពមួយដែលអាចឆ្លុះបញ្ចាំងថា កម្ពុជាកំពុងតែក្លាយទៅជាប្រធានបទមួយអាចស្ថិតនៅក្នុងបរិបទចុះទឹកជួបក្រពើឡើងលើជួបខ្លា ហើយនៅក្នុងទិដ្ឋភាពបែបនេះ លុះត្រាណាតែថ្នាក់ដឹកនាំហើយនឹងភាគីកម្ពុជាតាមគ្រប់អង្គភាព ស្ថាប័ន ទាំងអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ ត្រូវមានគំនិតរួមគ្នាមូលមតិគ្នា ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហារួមមួយនេះ។ បើសិនជាកម្ពុជានៅតែបន្តរិតដ្បិតខ្លួនឯងឱ្យស្ថិតនៅក្នុងប៉ូលណាមួយដែលភាគីម្ខាងទៀត មិនអាចទទួលយកបាន អ៊ីចឹងកម្ពុជាក៏ពិបាកនៅក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហានៅចំពោះមុខ ដែលប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិក លោក ដូណាល់ ត្រាំ ទុកពេល៩០ថ្ងៃនឹងដូចគ្នាដែរ»។
ជាមួយគ្នានេះ ក្រុមប្រឹក្សាជាតិតស៊ូ បានប្រកាសថា បន្ទាប់ពីបានពិនិត្យសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមរបស់រដ្ឋាភិបាលក្រុងភ្នំពេញ និងរដ្ឋាភិបាលបក្សកុម្មុយនិស្តចិន កាលពីថ្ងៃទី១៨ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៥ ក្រុមប្រឹក្សាសំយោគឃើញពីចំណុចដែលនាំគ្រោះថ្នាក់ដល់ប្រទេសកម្ពុជា និងពិភពលោក។
រដ្ឋាភិបាលក្រុងភ្នំពេញ បានផ្តល់តួនាទីជាអ្នកការពារសន្តិសុខពិភពលោក ឬដើរតួនាទីក្នុងការថែរក្សាសណ្តាប់ធ្នាប់ពិភពលោកដល់បក្សកុម្មុយនិស្តចិន ដោយបានបង្ហាញពីជំហរបដិសេធនូវតួនាទីរបស់លោកសេរី ក្នុងការថែរក្សាសណ្តាប់ធ្នាប់ពិភពលោក ។
បន្ថែមពីនេះ រដ្ឋាភិបាលក្រុងភ្នំពេញ និងរដ្ឋាភិបាលកុម្មុយនិស្តចិន បានព្រមព្រៀងគ្នាកំណត់គោលការណ៍សិទ្ធិមនុស្សថ្មីមួយ ដែលមិនមែនជាគោលការណ៍សិទ្ធិមនុស្សសកល ដែលគាំទ្រដោយអង្គការសហប្រជាជាតិ សហរដ្ឋអាមេរិក សហភាពអឺរ៉ុប និងលោកសេរីផ្សេងៗទៀតនោះទេ។
ប្រភពដដែល បន្តថា រដ្ឋាភិបាលក្រុងភ្នំពេញ បានលើកប្រទេសកម្ពុជាទាំងមូលទៅឱ្យចិនកុម្មុយនិស្តគ្រប់គ្រង តាំងពីវិស័យសន្តិសុខ រហូតដល់វិស័យសេដ្ឋកិច្ច ពាណិជ្ជកម្ម និងបច្ចេកវិទ្យាជាដើម។
លោក គឹម សុខ អ្នកនាំពាក្យក្រុមប្រឹក្សាជាតិតស៊ូ បានថ្លែងថា ការផ្តល់ឱ្យប្រទេសចិននូវកិច្ចសហប្រតិបត្តិការណ៍ រវាងរដ្ឋាភិបាលចិន និងរដ្ឋាភិបាលក្រុងភ្នំពេញបែបនេះ គឺជាការទាត់ចោលនូវគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យសុទ្ធសាត។
លោកថា៖ «គោលការណ៍និងជំហររបស់រដ្ឋាភិបាលក្រុងភ្នំពេញ គឺជាការប្រឆាំងទាំងស្រុងទៅនឹងឆន្ទៈរបស់ពលរដ្ឋខ្មែរ ប្រឆាំងស្មារតីខ្លឹមសារនៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារិស ហើយក៏ប្រឆាំងនឹងស្មារតីធម្មនុញ្ញអង្គការសហប្រជាជាតិ និងពិភពលោកទាំងមូលដែលត្រូវដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់រវាងមហាអំណាចទាំងអស់ ជាពិសេសមហាអំណាចនៃលោកសេរី ដែលត្រូវធានានូវការគោរពសិទ្ធិមនុស្សជាសកល។ ទង្វើរបស់រដ្ឋាភិបាលក្រុងភ្នំពេញនេះ ប្រាប់ឱ្យប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរមើលឃើញច្បាស់ថា ពួកគេជាអ្នកកម្ទេចចោលនូវសេចក្តីប្រាថ្នារបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ដែលចង់បានសុខ ហើយនឹងការរីកចម្រើនសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា»។
ក្រុមប្រឹក្សាជាតិតស៊ូ បានអំពាវនាវដល់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទាំងក្នុងនិងក្រៅប្រទេស រួបរួមកៀកស្មាគ្នាធ្វើចលនាដើម្បីសង្គ្រោះប្រទេសជាតិពីពួកកុម្មុយនិស្តផ្តាច់ការ ដែលយកប្រទេសកម្ពុជាឱ្យស្ថិតនៅក្រោមឥទ្ធិពលរបស់ប្រទេសកុម្មុយនិស្តចិនទៀត។
បន្ថែមពីនេះ លោក សម រង្ស៊ី បានលើកឡើងថា ថ្ងៃ១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ ប៉ុល ពត ចាប់យកចិនធ្វើឲ្យពលរដ្ឋខ្មែរស្លាប់ជិត ២លាននាក់ ខណៈថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៥ លោក ហ៊ុន សែន ចាប់យកចិនម្តងទៀតថាតើពលរដ្ឋខ្មែរប៉ុន្មាននាក់នឹងស្លាប់?៕
