សហគមន៍ជនជាតិដើមកួយខេត្តព្រះវិហារ បានបញ្ចេញភស្តុតាងបទល្មើសព្រៃឈើជាង ៣០០ករណីដែលអះអាងថា បានកើតឡើងថ្មីៗនៅក្នុងតំបន់ការពារព្រៃព្រះរការ ក្រោយពីមន្ទីរបរិស្ថានខេត្តនេះ បានទម្លាក់កំហុសលើសកម្មជនព្រៃឈើ លោក ម៉ា ចិត្រា ថាមានចេតនាញុះញង់ ធ្វើឱ្យប៉ះពាល់មុខមាត់រដ្ឋាភិបាល។
សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចកួយ ឃុំប្រមេរ ស្រុកត្បែងមានជ័យ ខេត្តព្រះវិហារ កាលពីថ្ងៃទី១២ ខែឧសភា បានបញ្ចេញភស្តុតាងនៃបទល្មើសកាប់ឈើជាង ៣០០ករណី កើតឡើងក្នុងដែនជម្រកសត្វព្រៃព្រៃព្រះរការ ខេត្តព្រះវិហារ។
ប្រភពនោះ សំអាងថា ភស្តុតាងទាំងនេះ បានពីការចុះល្បាត កាលពីថ្ងៃទី៥ ដល់ថ្ងៃទី៧ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៥ ដោយប្រទះឃើញបទល្មើសចំនួន ៣៣៤ករណី និងទីកន្លែងបោះតង់អ្នកអារឈើ ឡាមម៉ាស៊ីនអារឈើ និងសម្ភារជួសជុលម៉ាស៊ីន ស្ថិតនៅចំនុចជាំទឹកខ្មៅ អូរស្កាច អូររំស៊ែ។
ប្រភពអះអាងថា ឈើដែលត្រូវរងការកាប់បំផ្លាញមានមុខកាត់ចាប់ពី ២៥សម ដល់១៧៨សម ដែលក្នុងនោះមានប្រភេទឈើ ផ្តៀក ឈើទាល ដើមរាង ឈើក្រម ត្រសេក និងគគី ជាដើម។
ពួកគេនិយាយក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍នោះថា ជាការសោកស្តាយជាខ្លាំង ចំពោះការអនុវត្តផែនការចុះល្បាតការពារព្រៃពីសំណាក់ក្រសួងបរិស្ថាន មិនអាចទប់ស្កាត់បទល្មើសព្រៃឈើបាន។
សម្រាប់សហគមន៍ជនជាតិដើមកួយ ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ នៅតែបន្តកើតមានបែបនេះ បានឆ្លុះបញ្ចាំងឱ្យឃើញពីកង្វះសមត្ថភាព និងឆន្ទៈក្នុងការការពារព្រៃឈើ ធនធានធម្មជាតិ ពីសំណាក់ក្រសួងបរិស្ថាន និងអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ។
បញ្ហានេះ វាបង្កផលប៉ះពាល់យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរមកលើជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ បរិស្ថាន និងទំនៀមទម្លាប់របស់សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចកួយខេត្តព្រះវិហារជាខ្លាំង។
សហគមន៍ ស្នើឱ្យអាជ្ញាធរបញ្ឈប់ការរារាំងសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការចូលរួមចំណែកការពារព្រៃឈើ ធនធានធម្មជាតិ របស់ប្រជាពលរដ្ឋមូលដ្ឋាន ជនជាតិដើមភាគតិច និងសាធារណជន។ លើសពីនេះ ត្រូវបង្កបរិយាកាសល្អដល់សហគមន៍មូលដ្ឋាន អង្គការសង្គមស៊ីវិល ក្នុងការរួមចំណែកធ្វើសកម្មភាពដើម្បីការពារ ថែរក្សា និងអភិរក្សព្រៃឈើ ធនធានធម្មជាតិ ដែលជាសម្បត្តិរួមរបស់យើងទាំងអស់គ្នា។
បន្ថែមពីនេះ ពួកគេ ជំរុញឱ្យរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងបរិស្ថាន លោក អ៊ាង សុផល្លែត ចុះពិនិត្យដោយផ្ទាល់ក្នុងព្រៃការពារ ជាជាងចាំតែយករបាយការណ៍ពីមន្ត្រីថ្នាក់ក្រោម ដែលអាចមិនមានព័ត៌មានពិតពីការបំផ្លាញធនធានធម្មជាតិក្នុងដែនជម្រកសត្វព្រៃមួយនេះ។
លើសពីនេះ តំណាងសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចកួយ ស្រុកត្បែងមានជ័យ អ្នកស្រី សុក មឿន ប្រាប់VODនៅថ្ងៃទី១៣ ខែឧសភានេះថា ពួកគាត់១៥នាក់ បានឆ្មក់ចុះល្បាតរកឃើញបទល្មើសលួចកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើច្រើនរយករណី ដូចបានបង្ហាញក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍។
អ្នកស្រីអះអាងថា បទល្មើសកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើក្នុងតំបន់ព្រៃការពារព្រៃព្រះរការ នៅតែបន្តរងការកាប់បំផ្លាញយ៉ាងគំហុក ហាក់គ្មានការជួយទប់ស្កាត់ឱ្យមានប្រសិទ្ធភាពពីសំណាក់អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធនោះទេ។
ម្យ៉ាងវិញទៀត អ្នកស្រីសោកស្តាយចំពោះទង្វើចោទប្រកាន់របស់មន្រ្តីបរិស្ថានខេត្តព្រះវិហារលើសកម្មជនព្រៃឈើ លោក ម៉ា ចិត្រា ថាជារឿងមិនពិត ជាចេតនាគំរាមគាត់ មិនឱ្យការពារព្រៃឈើប៉ុណ្ណោះ។
អ្នកស្រីថា៖ «ខាងក្រសួងបរិស្ថានហេតុអ្វីចោទ លោក ម៉ា ចិត្រា ចេញរបាយការណ៍មិនពិត មិនមែនមិនពិតទេ គេចុះមើលល្បាតត្រឹមត្រូវរបស់គេណាស់ មិនមែនដើមឈើពីឆ្នាំណាអីណា ក្នុងឆ្នាំនេះឯង មិនមែនតិចដើមទេ ប្រហែលជា ៣-៤០០ដើម ឬ៥-៦-៧០០ដើមផង មិនទាន់រាប់អស់ណា នៅឆ្នាំនេះឯង។ ខ្ញុំគាំទ្រថាអត់ពិតទេ គឺលោក ម៉ា ចិត្រា គាត់ធ្វើត្រូវរបស់គាត់ហើយ គាត់មិនបានបំភ្លៃព័ត៌មានមិនពិតនោះទេ ព្រោះអស់ខ្ញុំដើរចុះល្បាតរកឃើញបទល្មើសមែន»។
តំណាងសហគមន៍ព្រៃព្រះរការម្នាក់ទៀត គឺលោក ខាក់ ភារិទ្ធម៉ាស៊ី និយាយថា ការបង្ហោះបទល្មើសថ្មីៗជិត៤០០ករណីទៀតនេះ ដើម្បីបញ្ជាក់ថា បទល្មើសព្រៃឈើក្នុងតំបន់ព្រៃព្រះរការពិតជារងការកាប់បំផ្លាញ។
លោកបន្តថា ការបង្ហាញភស្តុតាងបទល្មើសនេះ ចង់បញ្ជាក់ផងដែរថា ការចោទប្រកាន់សកម្មជនព្រៃឈើ លោក ម៉ា ចិត្រា ថាបង្ហោះព័ត៌មានមិនពិតនោះ មិនឆ្លុះបញ្ចាំងពីការពិតទេ។
តែផ្ទុយទៅវិញ លោកថា បទល្មើសកាប់ឈើ ក្នុងព្រៃព្រះរការនេះ កើតឡើងច្រើនជាង លោក ចិត្រា បង្ហោះទៅទៀត។
លើសពីនេះ លោកចង់ឱ្យមន្ត្រីថ្នាក់ជាតិ ចុះមកដល់កន្លែងបទល្មើស ដើម្បីឱ្យដឹងថា សកម្មជនព្រៃឈើអ្នកប្រឌិតរឿង ឬអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធរបស់ក្រសួង ជាអ្នកភូតកុហក់ថ្នាក់លើ ដើម្បីតែផលប្រយោជន៍គប់គិតជាមួយជនល្មើស ឬចុះជួបសហគមន៍ក៏បាន ។
លោកថា៖ «សម្រាប់ខ្ញុំពិតជាមានការសោកស្ដាយមែនទែន ដោយសារព្រៃឈើជាច្រើនដេកដួលពេញព្រៃ ហើយអត់មានមន្ត្រីបរិស្ថានណាទៅអើពើ គឺធ្វើដូចអត់មានរឿងអីនៅក្នុងព្រៃអ៊ីចឹង ព្រោះខ្ញុំបានដឹងថាបរិស្ថានគាត់ទៅដល់ថ្ងៃហ្នឹង ទៅតែគាត់អត់ចូលទៅដល់កន្លែងបទល្មើសកាប់ទេ ពួកគាត់នៅក្បែរៗតែនៅខាងក្រៅ អត់ហ៊ានចូលទៅដល់កន្លែងកាប់ឈើទេ អ៊ីចឹងខ្ញុំគិតថាពួកគាត់អត់មានឆន្ទៈក្នុងការចូលរួមការពារព្រៃឈើទេ បើនៅតែបណ្ដែតបណ្ដោយអ៊ីចឹងទេ ព្រៃឈើមើលទៅអត់គង់ទេ បើដោយសារមន្ត្រីអត់មានឆន្ទៈក្នុងការចូលរួមការពារផងហ្នឹង»។
កាលពីថ្ងៃទី១០ ខែឧសភា ក្រសួងបរិស្ថាន តាមរយៈមន្ទីរបរិស្ថានខេត្តព្រះវិហារ បានចេញលិខិតបដិសេធចំពោះការអះអាងរបស់ លោក ម៉ា ចិត្រា ដែលថា មានបទល្មើសព្រៃឈើក្នុងតំបន់ការពារព្រៃព្រះរការ។
ក្រសួងចាត់ទុកថា ការអះអាងនេះ ជារូបភាពនៃបទល្មើសចាស់ មានចរិតញុះញង់បង្កបញ្ហានានាក្នុងសង្គម ប៉ះពាល់មុខមាត់ថ្នាក់ដឹកនាំ និងព្រមានចាត់វិធានការច្បាប់ផងដែរ។
លើសពីនេះ ក្រសួងថា លោក ម៉ា ចិត្រា តែងតែចូលធ្វើសកម្មភាព ក្នុងតំបន់ការពារដោយគ្មានច្បាប់អនុញ្ញាត បានបង្កើតព័ត៌មានមិនពិត ដើម្បីបម្រើឱ្យនយោបាយរបស់ក្រុមអគតិក្រៅច្បាប់នៅក្រៅប្រទេស ខណៈការចោទនេះ ទាំងក្រសួងមិនទាន់បានបើកការស៊ើបអង្កេតរកការពិតនៅឡើយ។
ជុំវិញបញ្ហានេះ តំណាងរាស្រ្តបក្សសង្រ្គោះជាតិ លោក សួន សូរីដា និយាយថា នេះជាភាពអាម៉ាសធំធេងណាស់របស់ក្រសួងបរិស្ថាន ដែលចេះតែបដិសេធ និងច្រានចោល គ្មានការសិក្សាស្រាវជ្រាវជាមុន។
លោកបន្តថា ការបង្ហាញភស្តុតាងបទល្មើសថ្មីច្រើនរយករណីរបស់សហគមន៍នេះ ហាក់បានបកអាក្រាតទង្វើទុច្ចរិតរបស់ជនខិលខូច ។
សម្រាប់លោក សូរីដា យល់ថា ក្រោមការដឹកនាំរបស់បក្សកាន់អំណាចនេះ គឺគ្មានទំនួលខុសត្រូវចំពោះជោគវាសនាប្រទេសជាតិ មាតុភូមិ និងប្រជាជនខ្លួន ព្រមទាំងសម្បត្តិធម្មជាតិរបស់ដូនតានោះទេ។
លោកថា៖ «វាជារឿងអាម៉ាស់ ជារឿងអាម៉ាស់ពិតប្រាកដហើយ ហើយក៏ជារឿងកម្សោយនៃការដឹកនាំរបស់ខ្លួនដែរ នៅពេលដែលសមត្ថកិច្ចដែលជាក្រសួងជំនាញជាក់ស្តែង ដូចក្រសួងបរិស្ថាន ដែលធ្វើកិច្ចការនៅក្នុងការការពារព្រៃឈើហើយមិនបានបំពេញតួនាទីរបស់ខ្លួន បែរទៅជាប្រជាពលរដ្ឋ ឬសកម្មជនដីធ្លីគាត់មានឆន្ទៈ ឬក៏ទឹកចិត្តនៅក្នុងការការពារព្រៃឈើទៅវិញ ហើយនៅពេលដែលព្រៃឈើនៅក្នុងដែនការពាររបស់ក្រសួងបរិស្ថាន ប៉ុន្តែមិនបានបំពេញតួនាទីរបស់ខ្លួន បែរជាត្រូវបានបំផ្លិចបំផ្លាញ ហើយមិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ ខ្លួនចេញមុខបដិសេធទៅទៀត អាហ្នឹងជាភាពអាម៉ាស់ខ្លាំងណាស់ក្នុងការដឹកនាំរបស់ក្រសួងបរិស្ថាន»។
VOD មិនទអាចទាក់ទងប្រធានមន្ទីរបរិស្ថានខេត្តព្រះវិហារ លោក សុង ចន្ទសុជាតិ ដើម្បីសុំប្រតិកម្មជុំវិញការរកឃើញរបស់សហគមន៍ជាតិជាតិដើមភាគតិចកួយនេះបានទេ។
យ៉ាងណា អ្នកនាំពាក្យក្រសួងបរិស្ថាន ខ្វៃ អាទិត្យា ប្រាប់ VOD កាលពីថ្ងៃទី១២ខែឧសភាថា កិច្ចការការពារធនធានធម្មជាតិ ចាំបាច់ត្រូវការចូលរួមពីគ្រប់ភាគី ដើម្បីថែរក្សាព្រៃឈើ ក្នុងនោះសហគមន៍តំបន់ការពារ ត្រូវសហការជាមួយមន្រ្តីមានសមត្ថកិច្ច ដើម្បីរាយការណ៍ពីបទល្មើសព្រៃឈើ។
សកម្មជនព្រៃឈើដែលរងការចោទប្រកាន់ គឺលោក ម៉ា ចិត្រា និយាយថា ការបង្ហាញភស្តុតាងយ៉ាងច្រើនខាងលើនេះ ឆ្លុះបញ្ចាំងថា លោកមិនបាននិយាយប្រឌិត ឬញុះញង់នោះទេ។
លោកបន្តថា ក្រសួងបរិស្ថាន ឬមន្ទីរបរិស្ថានខេត្ត គួរតែរៀនទទួលស្គាល់ការពិត ដើម្បីរួមគ្នាទប់ស្កាត់បទល្មើសព្រៃឈើ ជាជាងចោទប្រកាន់ដោយគ្មានភស្តុតាង បង្កភាពអាម៉ាសដល់ថ្នាក់ដឹកនាំរបស់ខ្លួន។
លោកថា៖ «អ្វីដែលខាងមន្ទីរបរិស្ថានខេត្តព្រះវិហារ គាត់ចេញលិខិតហ្នឹង ខ្ញុំមើលទៅគាត់ចេះតែចេញឲ្យតែបាន ខ្លាចមានការស្ដីបន្ទោសពីថ្នាក់លើ ហើយការពិតនៅតែជាការពិតបទល្មើសព្រៃឈើនៅក្នុងដែនជម្រកការពារសត្វព្រៃព្រះរការហ្នឹង គឺវាកើតមានពិតប្រាកដ ដូចដែលខ្ញុំបានចុះទៅធ្វើវីដេអូ ខ្ញុំទៅថតវីដេអូហ្នឹង ហើយខ្ញុំមិនចេះកាត់តរូបភាព ហើយក៏មិនចេះកាត់តដាក់ថ្ងៃខែ ដាក់និយាមកាល ឬ GPSអ្វីនោះដែរ អ៊ីចឹងហើយខ្ញុំមើលថាការចេញលិខិតនេះ ជាការគ្មានការទទួលខុសត្រូវរបស់មន្ទីរបរិស្ថានខេត្តព្រះវិហារនោះទេ»។
យ៉ាងណា បើគេសង្គេតពីការសិក្សានានា ដែលរកឃើញដោយស្ថាប័នល្បីៗរបស់ស្ថាប័នអន្តរជាតិជិត១០ឆ្នាំទៅនេះ បទល្មើសព្រៃឈើក្នុងប្រទេសកម្ពុជា មិនថយចុះទេ ទោះរដ្ឋាភិបាលបានដាក់តំបន់នេះជាតំបន់ព្រៃការពារក្តី។
យោងតាមរបាយការណ៍ស្រាវជ្រាវ និងការវិភាគលើរូបភាពផ្កាយរណប ដែលចេញផ្សាយដោយម៉ុងហ្គាបេ កាលពីខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤ ប្រទេសកម្ពុជាបានបាត់បង់ព្រៃឈើក្នុងឆ្នាំ២០២៣ ប្រមាណជាង ១២ម៉ឺនហិកតា ( ១២១ ០០០ហិកតា)។
ការបាត់បង់នេះ ដោយសារតែការរកស៊ីវិនិយោគ ដូចជា អាជីវកម្មរ៉ែមាស និងរ៉ែដែក ការធ្វើទំនប់វារីអគ្គិសនី និងការកាប់ឈើខុសច្បាប់ជាច្រើន ក្នុងនោះ មានជាងពាក់កណ្តាលជាព្រៃឈើ ដែលស្ថិតក្នុងតំបន់ការពារដែនជម្រកសត្វព្រៃការពារ ដោយសារការពង្រីកអណ្តូងរ៉ែមាសគ្រប់គ្រងដោយចិន និងការបើកអណ្តូងរ៉ែដែក ដែលជាកម្មសិទ្ធិរបស់ឈ្មួញឈើ អ្នកឧកញ៉ា ទ្រី ភាព។
ដោយឡែក លោក ទ្រី ភាព ដែលឈ្មោះអាស្រូវខាងបំផ្លាញព្រៃឈើដែលស្ថាប័នអន្តរជាតិរកឃើញនេះ មិនត្រូវបានចាត់វិធានការច្បាប់ទេ តែគាត់ត្រូវបានតែងតាំងជាទីប្រឹក្សាមេដឹកនាំកំពូលទៅវិញ។
ទាំងនេះជំរុញឱ្យមានការលើកឡើងថា វប្បធម៌នីទណ្ឌភាព ជាមូលហេតុចម្បងជំរុញឱ្យមានបទល្មើសធនធានធម្មជាតិក្នុងប្រទេសកម្ពុជាយ៉ាងគំហុក ហើយមន្ត្រីខិលខូច និងយកឱកាសនេះ ទម្លាក់កំហុសដាក់អ្នកការពារព្រៃឈើ ដើម្បីបិទបាំងទង្វើទុចរិតរបស់ខ្លួន ដោយគប់គិតគ្នាជាប្រព័ន្ធ ចេញលិខិតបដិសេធមួយសន្លឹកក៏រួចខ្លួន ដែលបង្កឱ្យអ្នកការពារព្រៃឈើ ពេលខ្លះក្លាយជាជនជាប់ចោទក៏មាន៕
