ការចាប់ខ្លួនអ្នកសារព័ត៌មានម្នាក់ទៀត និងការបន្តគំរាមសកម្មជនបរិស្ថាន ដោយសារតែភាពសកម្មរបស់ពួកគេក្នុងការរាយការណ៍ពីបទល្មើសព្រៃឈើ វាហាក់បីដូចជាត្រូវបានបង្ហាញឱ្យឃើញកាន់តែច្បាស់ពីចេតនាបំផ្លាញធនធានធម្មជាតិខ្មែរ ពីសំណាក់មេដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលគ្រួសារហ៊ុន។
ជនជាតិដើមភាគតិចគួយ លោកអ៊ុក ម៉ៅ អាយុ៥៧ឆ្នាំ ជាអ្នកសារព័ត៌មានផ្នែកបរិស្ថានប្រចាំខេត្តស្ទឹងត្រែង នៃអង្គភាពសារព័ត៌មានឥន្ទ្រីយ៍ញ៉ូវភ្លើស ត្រូវបានចាប់ខ្លួនកាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៥។
អ្នកកាសែតរូបនេះ ជាប់បណ្តឹងនៅតុលាការរហូតដល់ ១៤ករណី បន្ទាប់ពីលោកបានរាយការណ៍ពីការគប់គិតគ្នារវាងមន្ត្រី និងក្រុមអ្នកកាប់ឈើនៅខេត្តស្ទឹងត្រែង។
ករណីថ្មីចុងក្រោយដែលលោកទទួលបានដីកា គឺតម្រូវឱ្យលោកចូលបំភ្លឺនៅតុលាការខេត្តស្ទឹងត្រែង នៅថ្ងៃទី២០ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៥ ក្រោមការចោទប្រកាន់ពីបទកាប់គាស់រុករានដីព្រៃធ្វើជាកម្មសិទ្ធិ និងពីបទញុះញង់ឱ្យប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋជាអាថ៌។
លោក អ៊ុក ម៉ៅ ត្រូវបានបុរស៣នាក់ ដែលស្លៀកពាក់ស៊ីវិលចាប់ខ្លួន តាំងពីរំលងអាធ្រាត្រថ្ងៃទី១៦ ខែឧសភា ដោយដឹកតាមរថយន្តឡិចស៊ីស ចេញទៅដោយពុំមានការបង្ហាញដីកានោះទេ។
អង្គការអ្នកសារព័ត៌មានគ្មានព្រំដែន(RSF) បានបញ្ចេញប្រតិកម្មភ្លាមៗទៅនឹងការចាប់ខ្លួនអ្នកសារព័ត៌មានបរិស្ថានប្រចាំខេត្តស្ទឹងត្រែងនេះ ដោយទាមទារឲ្យដោះលែងជាបន្ទាន់។
នាយកការិយាល័យប្រចាំតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក នៃអង្គការអ្នកសារព័ត៌មានគ្មានព្រំដែន លោក សេដ្រិក អាល់វ៉ានី បាននិយាយនៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយថា «ការចាប់ខ្លួនដោយបំពានទៅលើ លោក អ៊ុក ម៉ៅ ដែលធ្វើឡើងដោយគ្មានដីកា គឺជាការកើនឡើងនៃការយាយីផ្នែកតុលាការដ៏ធ្ងន់ធ្ងរ ដែលអ្នកកាសែតបានស៊ូទ្រាំជាយូរមកហើយ»។
បើតាមកាសែតម៉ុងកាបេ លោក អ៊ុក ម៉ៅ ចាប់ផ្តើមមានបញ្ហាតាំងពីអំឡុងខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤ នៅពេលដែលលោកត្រូវបានសួរ ដោយកងរាជអាវុធហត្ថអំពីការស៊ើបអង្កេតរបស់លោក ពាក់ព័ន្ធនឹងការឈូសឆាយដីព្រៃក្នុងព្រៃសហគមន៍ខេត្តស្ទឹងត្រែង។
នៅខែសីហា ឆ្នាំ២០២៤ដដែល អ្នកសារព័ត៌មានរូបនេះ បានជួយម៉ុងហ្គាបេ ដោយរកឃើញថា ក្រុមហ៊ុនរុករករ៉ែដែលមានទំនាក់ទំនងជាមួយយោធាកម្ពុជា កំពុងកាប់ឈើក្នុងខេត្តស្ទឹងត្រែង។
បន្ទាប់ពីសារព័ត៌មានម៉ុងហ្គាបេ បានចុះផ្សាយរឿងនេះ លោក អ៊ុក ម៉ៅ ក៏ត្រូវបានចោទប្រកាន់ពីបទកាប់រានដីព្រៃរដ្ឋដោយខុសច្បាប់ បើទោះបីជាលោកតែងតែមានភាពសកម្ម ក្នុងការចូលរួមទប់ស្កាត់បទល្មើសព្រៃឈើយ៉ាងណាក៏ដោយ។
ក្នុងបទសម្ភាសន៍ជាមួយវិទ្យុបារាំងអន្តរជាតិ RFI កាលពីថ្ងៃទី១៣ខែឧសភា អ្នកសារព័ត៌មានដែលមានកូន៧នាក់ក្នុងបន្ទុក ក្នុងនោះកូនតូចជាងគេទើបកើតបាន៨ខែ ថ្លែងថា លោកធ្លាប់ត្រូវបានគេវាយដំ គេបោកទូរសព្ទចោល ដុតម៉ូតូ និងដុតផ្ទះចោល។
លោកថា នៅពេលលោកដាក់ពាក្យបណ្តឹងដើម្បីរកយុត្តិធម៌ មន្ត្រីមួយចំនួនទាត់ចោលពាក្យបណ្តឹងរបស់លោក តែពេលដែលភាគីម្ខាងទៀតប្តឹងលោកវិញ គឺបែរជាមន្ត្រីមានចំណាត់ការលឿនទៅវិញ។
លោកថា៖ «ពាក់ព័ន្ធជាមួយមន្ត្រីដែលគាត់ប្តឹងខ្ញុំហ្នឹង១៤សំណុំរឿងហើយមន្ត្រីគាត់ប្តឹង ប្តឹងខ្ញុំថា ទី១ខ្ញុំផ្លល់ព័ត៌មានឱ្យអាស៊ីសេរីផ្សាយព័ត៌មានអត់ពិត ញុះញង់ឱ្យពលរដ្ឋទៅកាប់ដីព្រៃ អាហ្នឹងជាលេសបស់គាត់ គាត់ធ្វើម៉េចដើម្បីឱ្យតុលាការហ្នឹងដាក់បន្ទុកមកលើខ្ញុំ។ ភាពជាក់ស្តែងគឺអត់មានទេ អត់មានដូចគាត់ថាទេ។ ដល់តែអារឿងគេដុតផ្ទះដុតសម្បែងខ្ញុំគេវ៉ៃតប់ខ្ញុំ ខ្ញុំប្តឹងបែរជាតុលាការខេត្តស្ទឹងត្រែង គាត់តម្កល់រឿងអត់ចាត់ការ»។
វីអូឌីមិនទាន់អាចទាក់ទងអ្នកនាំពាក្យសាលាដំបូងខេត្តស្ទឹងត្រែង លោក សុំ ស៊ាងហាក់ ដើម្បីស្នើសុំធ្វើការបញ្ជាក់លើករណីលោក អ៊ុក ម៉ៅ នេះ បាននៅឡើយទេនៅថ្ងៃទី១៩ខែឧសភានេះ។
ការចាប់ខ្លួនអ្នកកាសែតបរិស្ថានរូបនេះ ធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីមន្ទីរបរិស្ថានខេត្តព្រះវិហារ តាមរយៈក្រសួងបរិស្ថាន បានចេញសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានមួយ ចុះថ្ងៃទី៩ខែឧសភា ដោយបដិសេធការរកឃើញបទល្មើសព្រៃឈើរបស់សកម្មជនបរិស្ថាន លោកម៉ា ចិត្រា ដែលថា មានដើមឈើតូចធំជាង២០០ដើម ត្រូវបានកាប់ផ្តួលរំលំក្នុងដែនជម្រកសត្វព្រៃព្រះរការ។
ក្រសួងបរិស្ថានបដិសេធថា នេះជាព័ត៌មានមិនពិត គ្មានមូលដ្ឋានច្បាស់លាស់ប្រើ «ព័ត៌មានចាស់ រូបភាពចាស់» មិនឆ្លុះបញ្ចាំងការពិតជាក់ស្តែងនៃស្ថានភាពព្រៃឈើក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននេះទេ។
ថែមទាំងបានចោទប្រកាន់ការផ្សាយពីករណីកាប់ឈើនេះថា ជាការញុះញង់បំពុលសង្គម បម្រើឲ្យនយោបាយក្រុមក្រៅច្បាប់នៅក្រៅប្រទេស ធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់កិត្តិយសថ្នាក់ដឹកនាំ និងស្ថាប័នថែមទាំងព្រមានចាត់វិធានការផ្លូវច្បាប់លើ លោក ម៉ា ចិត្រា ទៀតផង។
យ៉ាងណាក្តី លោក ម៉ា ចិត្រា អះអាងថា បទល្មើសព្រៃឈើដែលក្រុមលោករកឃើញក្នុងពេលចុះល្បាតព្រៃគឺជាករណីថ្មីដែលទើបកើតឡើងនៅមុននិងក្រោយពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរ មិនមែនជាព័ត៌មានចាស់នោះទេ។
ពាក់ព័ន្ធនឹងបទល្មើសព្រៃឈើនេះដែរ សារព័ត៌មាន D-TV News បានចុះផ្សាយកាលពីថ្ងៃទី១១ ខែឧសភាថា ដីព្រៃការពារជាច្រើនហិកតា ស្ថិតនៅខាងក្រោយស្នាក់ការផ្ដៀកធំ ឃុំបឹងល្វា ស្រុកសន្ទុក ខេត្តកំពង់ធំ កំពុងត្រូវបានគេកាប់ផ្តួលរំលំដុតបំផ្លាញ វាទយកដីធ្វើជាកម្មសិទ្ធិ និងសាងសង់ខ្ទម ក្នុងតំបន់ការពារទាំងនោះយ៉ាងអាណាធិបតេយ្យ។
វីអូឌី មិនអាចទាក់ទងអ្នកនាំពាក្យក្រសួងបរិស្ថាន លោក ខ្វៃ អាទិត្យា ដើម្បីស្នើសុំធ្វើអត្ថាធិប្បាយលើបញ្ហាទាំងនេះបានទេ នៅថ្ងៃទី២១ខែឧសភានេះ។
ប៉ុន្តែលោកបានប្រាប់វីអូឌីកាលពីថ្ងៃទី១២ខែឧសភាថា កិច្ចការពារធនធានធម្មជាតិ ចាំបាច់ត្រូវមានការចូលរួមពីគ្រប់ភាគីដើម្បីថែរក្សាព្រៃឈើ ហើយប្រជាសហគមន៍ក្នុងតំបន់ការពារត្រូវសហការជាមួយមន្ត្រីមានសមត្ថកិច្ច ដើម្បីរាយការណ៍ពីបទល្មើសព្រៃឈើ។
លោក ខ្វៃ អាទិត្យា ធ្លាប់បានអះអាងថា ក្រៅពីការអនុវត្តច្បាប់១០០% ដោយគ្មានករណីលើកលែងទៅលើជនល្មើសធនធានធម្មជាតិ ក្រសួងបរិស្ថានក៏បានលើកកម្ពស់ និងជំរុញការដាំដើមឈើឡើងវិញ ដោយមានគោលដៅដាំដើមឈើឱ្យបានច្រើន ដើម្បីបង្កើនគម្របព្រៃឈើឱ្យបាន៦០% នៅត្រឹមឆ្នាំ២០៥០ផងដែរ។ បន្ថែមពីនេះ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត ធ្លាប់បានចេញបញ្ជាឱ្យមន្ត្រីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ ត្រូវរួមគ្នាអនុវត្តច្បាប់ឱ្យបានតឹងរ៉ឹងបំផុត ចំពោះក្រុមប្រព្រឹត្តបទល្មើសបំផ្លាញធនធានធម្មជាតិ ដើម្បីថែរក្សាធនធានធម្មជាតិទុកសម្រាប់ក្មេងជំនាន់ក្រោយ។
ប៉ុន្តែយ៉ាងណាក្តី សកម្មជនបរិស្ថាន លើកឡើងថា បទល្មើសកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើដែលនៅតែបន្តកើតឡើងរហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ គឺមានការគប់គិតគ្នាជាប្រព័ន្ធរវាងមន្ត្រីមានអំណាចនិងឈ្មួញរកស៊ីឈើ ដែលស្និទ្ធនឹងគ្រួសារហ៊ុន ដូចជា លោកអ្នកឧកញ៉ា ទ្រី ភាព ជាដើម និងថា រដ្ឋាភិបាលគ្រួសារហ៊ុន គ្មានឆន្ទៈពិតប្រាកដក្នុងការទប់ស្កាត់ការបំផ្លិចបំផ្លាញធនធានធម្មជាតិនោះទេ។
ជាក់ស្តែងដូចកាលពីពេលថ្មីៗនេះ លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ខ្លួនឯង បានចុះហត្ថលេខាលើអនុក្រឹត្យមួយសម្រេចកាត់ដី៩៩ហិកតា នៅក្នុងដែនជម្រកសត្វព្រៃព្រៃឡង់ ស្ថិតក្នុងឃុំបឹងចារ ស្រុកសំបូរ ខេត្តក្រចេះ ឱ្យក្រុមហ៊ុន ខេ ភី ស៊ីមេន អ៊ិនដាសស្ទ្រី (K.P Cement Industry Co.,Ltd) សម្រាប់វិនិយោគបង្កើតរោងចក្រផលិតស៊ីម៉ងត៍។
សកម្មជនបរិស្ថាន និងក្រុមអ្នកអភិរក្សជាច្រើន បានសម្តែងការភ្ញាក់ផ្អើលយ៉ាងខ្លាំង ចំពោះការសម្រេចផ្តល់ដីព្រៃអភិរក្សឱ្យបង្កើតរោងចក្រស៊ីម៉ង់ត៍នេះ ខណៈដីវាលនិងដីព្រៃរិករិលជាច្រើន បែរជាត្រូវទុកទំនេរចោលទៅវិញ។
សកម្មជនចលនាមាតាធម្មជាតិ អ្នកស្រី ស៊ុន រដ្ឋា បានប្រាប់វីអូឌីថា អ្នកស្រីមើលមិនឃើញពីផលចំណេញដែលក្រសួងតែងតែច្រានចោល និងចោទប្រកាន់ទៅលើអ្នកដែលហ៊ានផ្សព្វផ្សាយពីបទល្មើសព្រៃឈើនោះឡើយ។
អ្នកស្រីចាត់ទុកឥរិយាបទរបស់ក្រសួងបរិស្ថានថា ជាការដើរទៅរកភាពបរាជ័យនៃគម្រោងស្តារគម្របព្រៃឈើ ខណៈអ្នកចូលរួមការពារព្រៃឈើ និងអ្នករាយការណ៍ពីវិនាសកម្មព្រៃឈើ បែរជាក្លាយទៅជាជនល្មើស ឯជនល្មើសពិតប្រាកដ បែរជានៅតែអាចបន្តកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើយ៉ាងចាស់ដៃ និងទទួលបានការការពារពីក្រសួងទៅវិញ។
អ្នកស្រីថា៖ «យើងអាចចាត់ទុកថា វាជាភាពបរាជ័យ និងជាភាពអាម៉ាស់មួយរបស់ក្រសួងបរិស្ថាន ជាពិសេសគឺ លោក អ៊ាង សុផល្លែត។ កន្លងមក លោកតែងតែចោទសកម្មជន លោកតែងតែចោទសហគមន៍ថាគ្មានវិជ្ជាជីវៈ ចុះតើលោកដែលមានវិជ្ជាជីវៈហ្នឹង បានបំពេញតួនាទីអ្វីខ្លះហើយ បានធ្វើអ្វីខ្លះហើយ ដើម្បីស្តារគម្របព្រៃឈើឡើងវិញ ហើយតើលោកបានចាត់វិធានការអ្វីខ្លះហើយ ទៅលើអ្នកកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ ឈ្មួញព្រៃឈើ អ្នកបំផ្លាញធនធានធម្មជាតិ ក្រៅតែពីការចាត់វិធានការទៅលើសកម្មជន និងអ្នកការពារបរិស្ថាន»។
ទាក់ទងនឹងការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើឥតឈប់ឈរនេះ អ្នកស្រី វ៉ាយ ឡាយសៀន លេខាសហគមន៍សមូហភាពមេមុំ នៅក្នុងឃុំរយ៉ ខេត្ដមណ្ឌលគិរី បាននិយាយនៅក្នុងកម្មវិធីសហគមន៍ខ្ញុំនៃវិទ្យុស្ត្រី កាលពីថ្ងៃទី១៧ខែឧសភា ដោយបានសម្តែងការព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំងពីទុក្ខលំបាករបស់ជនជាតិដើមភាគតិច ទៅថ្ងៃមុខនៅពេលដែលអស់ព្រៃឈើ។
អ្នកស្រីថា៖ «ហើយជាក់ស្តែងដូចសព្វថ្ងៃនេះ ព្រៃឈើនៅប៉ុណ្ណឹងហើយ ប៉ុន្តែជីវភាពគាត់ខ្វះមែនទែន ចុះប្រសិនបើព្រៃឈើអស់គាត់មិនដឹងថា ទៅរកកន្លែងណា? ដូចរាល់ថ្ងៃយើងទទួលផលពីផ្លែគុយ អស់ពីផ្លែគុយខែ៥ខែ៦ទៅផ្សិតប៉ក់ ឬក៏ឫសឈើ ឬក៏អ័រគីដេ ឬក៏ទឹកឃ្មុំអីផ្សេងៗចឹង ប៉ុន្តែប្រសិនបើអស់ព្រៃហ្នឹងខ្ញុំមិនដឹងថា គាត់ទៅណាទេខ្ញុំពិបាកគិតពីបញ្ហានឹងជាមួយពួកគាត់ បើព្រៃឈើនៅប៉ុណ្ណឹងជីវភាពពួកគាត់លំបាកប៉ុណ្ណឹងហើយ ចុះទម្រាំអស់ព្រៃឈើទៅទៀតមិនដឹងថា ពិបាកយ៉ាងណាទេ»។
បើតាមអង្គការមាតាធម្មជាតិនៅក្នុងឆ្នាំ២០២៣ កម្ពុជាបានបាត់បង់គម្របព្រៃឈើរហូតដល់ ១២១ ០០០ ហិកតា ក្នុងនោះចំនួន ១១ ៥០០ ហិកតា ត្រូវបានបាត់បង់ក្នុងព្រៃអភិរក្សព្រៃឡង់។
អង្គការនេះអំពាវនាវឱ្យមានចលនាមហាជនចូលរួម ទាមទារឱ្យមានការសង្រ្គោះព្រៃឡង់ ដោយសូមឱ្យបញ្ឈប់គម្រោងសាងសង់រោងចក្រស៊ីម៉ង់ត៍ ដូចដែលធ្លាប់បានធ្វើឱ្យមានការសង្គ្រោះព្រៃភ្នំតាម៉ៅ ពីការកាប់បំផ្លាញ ៥០០ហិកតា កាលពីឆ្នាំ២០២២៕
