វិធានការចាប់ចងអ្នកទម្លាយរឿងអាស្រូវពុករលួយ និងអ្នករិះគន់ដើម្បីស្ថាបនាសង្គម ត្រូវបានគេមើលឃើញថា មានទម្រង់ជាក្រុមម៉ាហ្វីយ៉ា ឬហៅថា«ក្រុមជនអន្តពាល» ដែលនឹងបង្កការគ្រោះថ្នាក់ដល់អ្នកស្និទ្ធនឹងមេដឹកនាំផងដែរ បើពួកមិនចូលរួមកែលម្អប្រព័ន្ធយុតិ្តធម៌ទាន់ពេលទេនោះ។
ការរិះគន់នេះ ចំពេលដែលរដ្ឋាភិបាលបញ្ចេញព័ត៌មានជាសាធារណៈ ពីចំណាត់ការនាំខ្លួន លោក ហេង សិទ្ធី តាមជើងយន្តហោះពីពន្ធនាគាររុស្ស៊ី កាលពីថ្ងៃទី២៤ខែឧសភានេះ ឱ្យមកប្រឈមនឹងតុលាការកម្ពុជា តាមបណ្តឹងលោក ហ៊ុន តូ ក្រោយលោក ហេង សិទ្ធី ទំលាយរឿងអាស្រូវគ្រួសារហ៊ុនថា ជាប់ពាក់ព័ន្ធជាមួយបណ្តេញឧក្រិដ្ឋជនគ្រឿងញៀន និងឆបោកតាមអនឡាញ។
លោក ហេង សិទ្ធី ពេលនេះ ត្រូវបានតុលាការចោទ ពីបទ«គំរាមកំហែងហែកកេរ្តិ៍ មានស្ថានទម្ងន់ទោស» ប្រព្រឹត្តនៅប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៤ បទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌដែលមានចែងឱ្យផ្ដន្ទាទោសតាមបញ្ញត្តិមាត្រា៣៧២ និងមាត្រា៣៧៤ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ។
តែយ៉ាងណា ករណី លី រតនរស្មី និងពេជ្រ គីមស្រ៊ិន ពាក់ព័ន្ធនឹងសំណុំរឿងឃាតកម្មបាញ់សម្លាប់តំណាងរាស្រ្ត លោក លិម គិមយ៉ា លើទឹកដីថៃនោះ ជិត៥ខែទៅនេះ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក្រោមការដឹកនាំរបស់គ្រួសារហ៊ុន ហាក់ស្ងៀមស្ងាត់ គ្មានវិធានការលើសំណុំរឿងនេះនោះទេ។
តំណាងរាស្រ្តបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក អ៊ុំ សំអាន ប្រាប់VODនៅថ្ងៃទី២៨ ខែឧសភានេះថា វិធានការចាប់ចងនិងផ្តន្ទាទោសមនុស្សតាមទំនើងចិត្ត តាមការចង់បានរបស់ដឹកនាំដូចបច្ចុប្បន្ន មិនមែនជាទម្រង់នៃការអនុវត្តច្បាប់ទេ។ តែផ្ទុយវិញ លោកថា ប្រព័ន្ធនេះ វាដូចទៅនឹងសង្គមម៉ាហ្វីយ៉ាច្រើនជាង។
លោកព្រមានថា ប្រព័ន្ធនេះ កុំថាឡើយអតីតឧកញ៉ា ហេង សិទ្ធី ដែលធ្លាប់ទម្លាយរឿងអាស្រូវពុករលួយគ្រួសារហ៊ុន សូម្បីមន្ត្រីស្និទ្ធនឹងមេដឹកនាំ ក៏នឹងរងគ្រោះនៅថ្ងៃណាមួយដែរ បើគ្រួសារហ៊ុនលែងត្រូវការ បើពួកគេមិនប្រញាប់ចូលរួមកែលម្អប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ទាន់ពេលទេនោះ។
លោកថា៖ «ដូចអ្វីដែលលោក កែម ឡី គាត់ធ្លាប់និយាយមុនចឹង អ្នកណាក៏អាចរងគ្រោះដែរ ក្រោយអំណាចគ្រួសារហ៊ុន ឱ្យតែអ្នកនោះមិនផ្ដល់ផលប្រយោជន៍ដល់ត្រកូល ហ៊ុន សែន ហ្នឹងរងគ្រោះដូចឧកញ៉ា ហេង សិទ្ធី ជាដើម បើមិនចាប់ឃុំខ្លួនធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ ក៏គេបាញ់សម្លាប់ចោល ចឹងពួកគេគួរតែផ្លាស់ប្ដូរត្រកូលហ៊ុនចេញទៅ ទើបអាចរួចខ្លួន»។
សម្រាប់លោក អ៊ុំ សំអាន យល់ថា ដរាបណា មេដឹកនាំផ្តាច់ការគ្រួសារហ៊ុនរំលោភរដ្ឋធម្មនុញ្ញ បានតាមទំនើងចិត្ត មន្ត្រីក្នុងជួររដ្ឋាភិបាលក៏រងគ្រោះដែរ បើគ្រួសារហ៊ុនចង់កម្ចាត់ ដែលការណ៍មន្ត្រីក្នុងជួររដ្ឋាភិបាលត្រូវលុតក្រាបគ្រួសារហ៊ុនតជំនាន់ទើបបានសុខ។
លោកថា៖ «លី រតនរស្មី និងពេជ្រ គិមស្រ៊ិន ដែលគប់គិតក្នុងការសម្លាប់លោក លិម គិមយ៉ា គឺអ្នកណាក៏ដោយដែលរិះគន់រដ្ឋាភិបាលហ្នឹង គឺត្រូវរបបត្រកូលហ៊ុនហ្នឹងធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ ឬក៏ចាប់ដាក់ពន្ធនាគារឬសម្លាប់ចោលដូច លោក លិម គិមយ៉ា អញ្ចឹង បន្ទាប់ពីសម្លាប់ហើយគឺឃាតករនិងអ្នកដែលគប់គិតហ្នឹងមិនត្រូវបានចាប់មកផ្ដន្ទាទោសតាមផ្លូវច្បាប់នោះទេ យើងឃើញជាក់ស្តែងអ៊ីចឹង ហើយមួយទៀតដោយសារឧកញ៉ា ហេង សិទ្ធី ជាអ្នកលាតត្រដាងបទឧក្រិដ្ឋនៃការបង្ខាំងមនុស្សឱ្យឆបោកតាមអនឡាញ ការលាងលុយ ការចាប់ជំរិតហ្នឹង អ៊ីចឹងអ្នកណាដែលហ៊ានរិះគន់ពីបទឧក្រិដ្ឋទាំងនោះ គឺគេចាប់ដាក់គុកហើយ ទោះនៅទីណាក៏ដោយ»។
ចំណែក ប្រធានក្រុមអ្នកតស៊ូមតិកម្ពុជាលោក ហុង លីម និយាយថា មេដឹកនាំកម្ពុជាសព្វថ្ងៃ បានក្លាយជាមេដឹកនាំម៉ាហ្វីយ៉ា ឬអន្ធពាល បំពានច្បាប់ ធ្វើអ្វីតាមទំនើងចិត្ត គឺមិនខ្វល់ពីសុខទុក្ខរបស់រាស្រ្តនោះទេ។លោកថា ទាំងនេះជាហានិភ័យសម្រាប់ពលរដ្ឋខ្មែរ។
លោកថា៖« យើងមិនដឹងនិយាយថាយ៉ាងម៉េចទៅទៀត វាអស់ពាក្យនិយាយ អារបបដឹកនាំក្រុងភ្នំពេញហ្នឹង វាមិនមែនជារបបទេ របបហ្នឹងវាគ្រប់គ្រងគ្រប់បែបយ៉ាង គឺថាវាអស់សាច់ អស់និយាយម៉ង គឺថាវាមិនមែនជាមនុស្ស មិនមែនជារដ្ឋាភិបាល គឺពួកម៉ាហ្វីយ៉ា បោកប្រាស កិបកេង ចាប់ចាក់វៃដំ គឺថាស្រេចតែចិត្ត ដូចករណីសម្លាប់លោក កេម ឡី ជា វិជ្ជា ឈុត វុទ្ធី គ្មានអ្នកណាហ៊ានធ្វើទេ ក្រៅពីមេដឹកនាំកាន់អំណាច ឬមន្រ្តីមានអំណាច»។
វីអូឌី មិនអាចរកប្រតិកម្មពីអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល លោក ប៉ែន បូណា បានទេ ដោយលោកមិនលើកទូរសព្ទ ប៉ុន្តែកន្លងទៅលោក ហ៊ុន សែន ធ្លាប់បង្ហាញការប្តេជ្ញាចិត្តការពារយុត្តិធម៌ និងប្រព័ន្ធប្រជាធិបតេយ្យ។
លោកថា៖ «ក្នុងនាមជាប្រធានព្រឹទ្ធសភា ទូលព្រះបង្គំខ្ញុំសូមបញ្ជាក់នូវការប្ដេជ្ញាចិត្ត ដើម្បីដឹកនាំបច្ចុប្បន្ន ក្នុងការបំពេញតួនាទី និងភារកិច្ចរបស់ខ្លួន យើងបានការពារយ៉ាងមុតមាំលើរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបបរាជានិយមលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ សេរីពហុបក្ស និងនីតិរដ្ឋ»។
ដោយឡែក ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាឃ្លាំមើលកម្ពុជា លោក ម៉ែន ណាត បង្ហោះសារលើហ្វេសប៊ុកលោក កាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែឧសភានេះ ដោយនិយាយថា ពលរដ្ឋខ្មែរមិនពិបាកយល់ទេ អ្នកណាក៏ដោយ ឱ្យតែប៉ះពាល់ដល់ផលប្រយោជន៍ក្រុមគ្រួសារហ៊ុន គឺត្រូវតែរងគ្រោះអយុត្តិធម៌ជាបន្តបន្ទាប់ ដូចជាករណីអតីតឧកញ៉ា ហេង សិទ្ធី ជាដើម។
ប្រភពបន្តថា រដ្ឋាភិបាលត្រកូលហ៊ុន តាមចាប់លោក ហេង សិទ្ធី ពីប្រទេសរុស្ស៊ីមកប្រទេសកម្ពុជា ដោយសារ លោក ហេង សិទ្ធី បើកកកាយបណ្តាញឧក្រិដ្ឋកម្មរបស់ឧកញ៉ា ហ៊ុន តូ ឆបោកអនឡាញ ចាប់ជំរិត និងការលាងលុយកខ្វក់ ។
បណ្តាញព័ត៌មានចិនផ្សាយថា កម្ពុជាកំពុងក្លាយជាគោលដៅនៃឧស្សាហកម្មឧក្រិដ្ឋកម្មតាមអ៊ីនធឺណិត និងជាមជ្ឈមណ្ឌលនៃសេដ្ឋកិច្ចបោកប្រាសសកល ដ៏ធំនៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដែលអាចបើកផ្លូវឱ្យមន្រ្តីក្រាក់ៗ និងជាមនុស្សដែលស្និទ្ធរបស់លោក ហ៊ុន សែន អាចកើបលុយបានរាប់ពាន់លានដុល្លារ ពីអំពើឆបោក និងឧក្រិដ្ឋកម្មឆ្លងដែននេះ តាមរយៈការលាងលុយកខ្វក់ រត់ពន្ធគ្រឿងញៀន និងការជួញដូរមនុស្ស ជាពិសេសល្បែងអនឡាញ។
តាមរយៈការចេញផ្សាយដោយកាសែត South China Morning Post កាលពីថ្ងៃទី២៥ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៥ រកឃើញថា ប្រទេសកម្ពុជានៅពេលនេះ បានជាប់ឈ្មោះជាប្រទេសដែលមានបណ្តាញឧក្រិដ្ឋកម្មដ៏ធំបំផុតនៅលើពិភពលោក។
លោក ចាកុប ស៊ីម (Jacob Sims) ជាអ្នកជំនាញខាងឧក្រិដ្ឋកម្មឆ្លងដែន និងសន្តិសុខក្នុងតំបន់ ដែលចុះសិក្សាស្រាវជ្រាវករណីនេះ ហើយត្រូវបានចុះផ្សាយដោយទីភ្នាក់ងារប្រឹក្សាស្រាវជ្រាវមនុស្សជាតិ ដែលផ្តល់មូលនិធិដោយសហរដ្ឋអាមេរិក ហៅកាត់ថា យូអ៊ិន អូឌីស៊ី (UNODC) រកឃើញថា ឧក្រិដ្ឋកម្មដែលប្រើប្រាស់ប្រទេសកម្ពុជា ជាទីតាំងប្រព្រឹត្តបទល្មើស គឺក្រុមឧក្រិដ្ឋជនបានវិវត្តន៍ខ្លួនបានយ៉ាងឆាប់រហ័សពីការផលិត និងចែកចាយគ្រឿងញៀន ប្តូរទៅជាបើករបរកាស៊ីណូដោយគ្មានច្បាប់ និងល្បែងអនឡាញ។
មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ ពេលនេះ ប្រទសកម្ពុជាបានក្លាយជាទីតាំងដែលមានការក្លែងបន្លំ និងការបោកប្រាស់តាមអ៊ីនធឺណេត ទៅជាខ្នាតឧស្សាហកម្មដ៏ធំជាងគេ ទាំងនៅថ្នាក់តំបន់ និងពិភពលោក ដែលបើកដំណើរការដោយបណ្តាញអ្នកជួញដូរមនុស្ស ក្រុមអ្នកលាងលុយកខ្វក់ អ្នកជំនាញផ្នែកបច្ចេកវិទ្យា និងថែមទាំងមានឈ្មួញកណ្តាលទិន្ន័យថែមទៀតផង។
យ៉ាងនេះក្តី មន្ត្រីពាក់ព័ន្ធរួមទាំង លោក ហ៊ុន តូ ជាសែស្រឡាយគ្រួសារហ៊ុន មិនត្រូវបានចាត់វិធានការច្បាប់ទេ តែអ្នកដែលទម្លាយរឿងអាស្រូវដើម្បីកែលម្អសង្គមទៅជាអ្នករងគ្រោះ និងរងការចោទពីតុលាការកម្ពុជាទៅវិញ៕
