តំណាងរាស្រ្តស៊ីប្រាក់ខែម្នាក់៥ពាន់ដុល្លារ ពីញើសឈាមម្ចាស់ឆ្នោតជាអ្នកបង់ពន្ធនោះ រងការស្តីបន្ទោសថា កំពុងឈរមើលប្រទេសជាតិ ធ្លាក់ជ្រៅក្នុងបទឧក្រិដ្ឋច្រើនទម្រង់ ដែលអន្តរជាតិរកឃើញជាបន្តបន្ទាប់មានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងគ្រួសារហ៊ុន។
ការលើកឡើងនេះ ខណៈតំណាងរាស្ត្រដែលជាតួអង្គតាមដានការអនុវត្តច្បាប់ នៅរក្សាភាពស្ងៀមស្ងាត់ មិនកោះហៅមេដឹកនាំ ឬរដ្ឋមន្ត្រីនៅក្រសួងពាក់ព័ន្ធ មកសួរដេញដោលក្នុងសភា ដើម្បីស្វែងរកការពិត និងទប់ស្កាត់គ្រោះថ្នាក់ប្រទេសជាតិ ឱ្យសមតួនាទីជាអ្នកស៊ីប្រាក់ខែរាស្រ្តនោះទេ។
គណបក្សកាន់អំណាច ត្រូវបានអន្តរជាតិរកឃើញថា បានទទួលលុយពីពួកឧក្រិដ្ឋជនដើម្បីទ្រទ្រង់អំណាច៤ទស្សវត្សរ៍ទៅនេះ ធ្វើឱ្យកម្ពុជាកា្លយជាជម្រកពួកឧក្រិដ្ឋជន បង្កការភ័យខ្លាចដល់ពិភពលោក ខណៈសមាជិកសភាជិត ២០០នាក់ នៅស្ងៀមស្ងាត់មិនកោះហៅនាយករដ្ឋមន្រ្តី លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ឱ្យជម្រះមន្ទិលជុំវិញរឿងអាស្រូវនេះ។
តំណាងរាស្រ្តគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ លោក សួន សូរីដា និយាយថា នៅក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ សា្ថប័នសភាក្រៅពីជាអ្នកបង្កើតច្បាប់ហើយ រឿងសំខាន់មួយទៀតគឺត្រួតពិនិត្រការដឹកនាំរបស់រដ្ឋាភិបាលថាតើបានបំរើផលប្រយោជន៍ជាតិទេ ឬមានខ្វះចន្លោះចំណុចណាដើម្បីកែលម្អ។
តែលោកថា ក្រោយរំលាយបក្សសង្រ្គោះជាតិនៅចុងឆ្នាំ២០១៧មក តំណាងរាស្រ្តរបស់សភាឯកបក្ស គឺអង្គុយចាំតែបើកប្រាក់ខែដែលការបង់ពន្ធពីរាស្រ្តតែប៉ុណ្ណោះ ទោះមានពលរដ្ឋច្រើនម៉ឺននាក់ក្លាយជារងគ្រោះពីអំពើឆបោករបស់ក្រុមឧកញ៉ាខិលខូចលក់អចលនទ្រព្យ និងបទឧក្រិដ្ឋច្រើនទម្រង់ដែលអន្តរជាតិរកឃើញមានជាប់ពាក់ព័ន្ធជាមួយគ្រួសារហ៊ុនក្តី។
លោកថា៖ «ខ្ញុំគិតថា អត់មានភាពអៀនខ្មាសទេ ពីព្រោះវាជាវប្បធម៌នៃការដឹកនាំសព្វថ្ងៃទៅហើយ គឺម្នាក់ៗលែងខ្វល់អំពីអ្វីដែលទាក់ទងទៅនឹងផលប្រយោជន៍របស់ម្ចាស់ឆ្នោត។ គិតតែផលប្រយោជន៍រៀងខ្លួន គិតតែសេចក្ដីសុខរបស់ខ្លួន។គេយល់ថាប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងប្រទេស គ្រាន់តែជាអ្នកបម្រើចាត់ទុកប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងប្រទេស ជាអ្នកដែលមានកាតព្វកិច្ចសម្រាប់បង់ប្រាក់ខែឲ្យពួកគាត់ប៉ុណ្ណឹង។ ប៉ុន្ដែគាត់អត់យល់ថា អាប្រាក់ខែនិងតួនាទីរបស់គាត់ គឺវាជាប្រាក់ខែសម្រាប់ជាឈ្នួល គេហៅប្រាក់ឈ្នួលសម្រាប់យកទៅបម្រើពលរដ្ឋដែលជាម្ចាស់។ គាត់យល់ថា ពលរដ្ឋជាទាសករដែលត្រូវតែបង់លុយសម្រាប់ឱ្យគាត់»។
លោក សូរីដា ពន្យល់ថា បច្ចុប្បន្នអំណាចប្រមូលផ្តុំលើមេបក្សប្រជាជនតែម្នាក់គត់ ហើយអំណាចបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ធំជាងអំណាចរដ្ឋសភាទៅទៀត ទើបចង់ឬមិនចង់ សមាជិកសភាមិនហ៊ានជំទាស់ ឬហៅមេដឹកនាំមកសួរនាំទេ ព្រោះតំណាងរាស្រ្តទាំងនោះខ្លាចលោក ហ៊ុន សែន ដែលជាប្រធានបក្សបណ្តេញចេញពីបក្ស ឬដកតំណែងតំណាងរាស្រ្តគ្រវាត់ចោល។
ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានខែចុងក្រោយនេះ ស្ថាប័នអន្តរជាតិធំៗ រួមមានដូចជា របាយការណ៍ស្រាវជ្រាវពីវិទ្យាស្ថាន Humanity Research Consultancy របស់សហរដ្ឋអាមេរិក កាសែត South China Morning Post របស់ប្រទេសចិន អង្គការសហប្រជាជាតិ និងក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចអាមេរិកជាដើម សុទ្ធតែរកឃើញដូចៗគ្នាថា កម្ពុជាកំពុងធ្លាក់ខ្លួនយ៉ាងជ្រៅជាជម្រករបស់ពួកឧក្រិដ្ឋជន។
វិទ្យាស្ថាន Humanity Research Consultancy (HRC) ចេញផ្សាយថ្ងៃទី១៩ ខែឧសភានេះ បង្ហាញថា ប្រទេសកម្ពុជា នៅក្រោមអំណាចរដ្ឋាភិបាលគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា នៃគ្រួសារហ៊ុន គឺជាទីតាំងស្នូលនៃការប្រព្រឹត្តិឧក្រិដ្ឋកម្មឆ្លងដែន ជាពិសេស ឧក្រិដ្ឋកម្មអនឡាញ។
បើតាមប្រភពដដែល គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដើរតួនាទីជាអ្នកការពារពួកអ្នកមានអំណាច ឲ្យគប់គិតជាមួយបណ្តាញឧក្រិដ្ឋកម្មបរទេស ដើម្បីប្រមូលប្រាក់យកទៅចិញ្ចឹមគណបក្សកាន់អំណាច ដោយពួកគេអាចរកចំណូលបានពីឧក្រិដ្ឋកម្មអនឡាញ ប្រមាណពី ១២,៥ពាន់លាន ទៅ ១៩ពាន់លានដុល្លារ នៅក្នុង១ឆ្នាំ ។
មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ក្នុងជួររដ្ឋាភិបាល លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត និងឧកញ៉ាគ្រាក់ៗ ចំនួន ២៨នាក់ ក្នុងនោះក៏មានឈ្មោះឧកញ៉ាជំនិតរបស់គ្រួសារហ៊ុន លោក លី យ៉ុងផាត់ និងលោក ទ្រី ភាព ដែរ គឺជាមេបណ្តាញឧក្រិដ្ឋកម្មឆ្លងដែននៅកម្ពុជា ហើយមានអ្នកបម្រើការងារក្នុងឧក្រិដ្ឋកម្មអនឡាញនេះ រហូតដល់ជាង ១៥ម៉ឺននាក់ ។
៦ថ្ងៃក្រោយមក ពោលគឺនៅថ្ងៃទី២៥ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៥ កាសែត South China Morning Post បានចុះផ្សាយដោយស្រង់សំដីរបស់ លោក នែល (Niel) សាស្រ្តាចារ្យជាន់ខ្ពស់ផ្នែកនយោបាយនៅសាកលវិទ្យាល័យ City of London និយាយថា បក្សប្រជាជនកម្ពុជា ក្នុងរយៈពេល៤ទស្សវត្សរ៍ទៅនេះ គាំទ្រដោយប្រព័ន្ធហិរញ្ញវត្ថុ និងការចែកចាយទ្រព្យសម្បត្តិពីសេដ្ឋកិច្ចនៃបទល្មើសឧក្រិដ្ឋ ការផលិត និងចែកចាយគ្រឿងញៀន ប្តូរទៅជាបើករបរកាស៊ីណូដោយគ្មានច្បាប់ និងល្បែងអនឡាញ។
តំណាងរាស្រ្តគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ លោក ម៉ែន សុថាវរិន្ទ ស្តីបន្ទោសសមាជិកសភាបច្ចុប្បន្នថា គ្មានឃើញនរណាម្នាក់ហ៊ានចេញមុខមកកោះហៅមេដឹកនាំគ្រួសារហ៊ុន ឱ្យបំភ្លឺជុំវិញការរកឃើញរបស់អន្តរជាតិនោះទេ។
តែលោកថាបែរជាអង្គុយចាំតែលើកដៃស៊ីប្រាក់ខែពីរាស្រ្ត ដោយគ្មានភាពអៀនខ្មាស់ទៅវិញ ជាក្តីបារម្ភថាកម្ពុជាកំពុងរអិលយ៉ាងលឿនទៅរកគ្រោះថ្នាក់ ក្រោមបទឧក្រិដ្ឋឆបោកក្នុងយុគសម័យទំនើបនេះ។
លោកថា៖ «ខ្ញុំយើងមើលទៅអ្នកតំណាងរាស្ត្រដែលជាមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ព្រឹទ្ធសភាក្តី! មន្រ្តីជាន់ខ្ពស់! អត់មានហើបមាត់ម៉ាម៉ាត់! អាហ្នឹងគេហៅថា សភាទីងមោង។ ខ្ញុំថា យកថវិកាហ្នឹង ទៅជួយស្អីវិញ! យកទៅជួយដោះស្រាយបញ្ហាប្រជាពលរដ្ឋអីវិញ។ យកទៅឲ្យតំណាងរាស្ត្រឲ្យព្រឹទ្ធសភាអត់បានការអីទាំងអស់ អត់បានការ! បានតែបំពេញតួនាទីធ្វើអីដើម្បីបំពេញកិច្ចឲ្យគេមើលឃើញទូទាំងពិភពលោកថា សភាគេកំពុងទំនាក់ទំនងអញ្ចេះទំនាក់ទងអញ្ចោះ បើអារឿងអួតពូកែរឿងអួត បើអារឿងធ្វើអត់មានធ្វើអីទាំងអស់»។
បើតាម លោក សុថាវរិន្រ្ទ តំណាងរាស្រ្តស៊ីប្រាក់ខែម្នាក់៥ពាន់ដុល្លារ បូករួមទាំងប្រាក់ចុះបេសកកម្មផ្សេងទៀត និងការផ្តល់សាំងប្រមាណ១៥០លីត្រក្នុងមួយខែ ហើយបើប្រធានគណៈកម្មាធិការនីមួយៗ ក្នុងសភា មានការឧបត្ថម្ភច្រើនជាងតំណាងរាស្រ្តជាសមាជិកធម្មតាទៅទៀត។
ជុំវិញរឿងនេះ VOD មិនអាចសុំការឆ្លើយតបពីអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋសភាកម្ពុជា លោក ឡេង ប៉េងឡុង បានទេនៅថ្ងៃនេះ ដោយទូរសព្ទចូលជាច្រើនដងតែមិនមានអ្នកទទួល។
រដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា មាត្រា៧៧ ចែងថា តំណាងរាស្ត្រក្នុងរដ្ឋសភា ជាតំណាងប្រជាជាតិខ្មែរទាំងមូល ពុំមែនគ្រាន់តែជាតំណាងប្រជាពលរដ្ឋក្នុងមណ្ឌលរបស់ខ្លួននោះទេ។
អង្គការខុមហ្វ្រែលកាលពីឆ្នាំ២០២០ ធ្លាប់រកឃើញថា សមាជិកសភា ១២៣រូប របស់បក្សកាន់អំណាចដែលចុះមូលដ្ឋាន គឺក្នុងបំណងសំណេះសំណាលជាមួយពលរដ្ឋ ដើម្បីពង្រឹងផ្ទៃក្នុងរបស់គណបក្ស និងអមដំណើរថ្នាក់ដឹកនាំតែប៉ុណ្ណោះ។
បើគេគណនាលើការចំណាយប្រាក់ខែឱ្យតំណាងរាស្ត្រទាំងនៅក្នុងរដ្ឋសភា ១២៥រូប និងព្រឹទ្ធសភា ៦២រូប ដោយមិនរាប់បញ្ចូលប្រាក់ឧបត្ថម្ភផ្សេងៗទៀត រដ្ឋត្រូវចំណាយថវិកាបើកប្រាក់ខែឱ្យតំណាងរាស្ត្រជិត ១លានដុល្លារក្នុង១ខែ ខណៈតំណាងរាស្ត្របច្ចុប្បន្នមានប្រាក់ខែម្នាក់៥០០០ដុល្លារ។ បើក្នុងមួយឆ្នាំវិញ រដ្ឋាភិបាលត្រូវចំណាយជាង ១១លានដុល្លារ សម្រាប់បើកប្រាក់ខែឱ្យស្ថាប័នឃ្លាំមើលការអនុវត្តច្បាប់ទាំងពីរនេះ។
ប្រាក់ខែតំណាងរាស្រ្តទាំងនោះ ទទួលបានមកពីការបង់ពន្ធរាប់ចាប់តាំងពីក្រុមគណបក្សប្រឆាំង ក្រុមរងគ្រោះដីធ្លី ក្រុមកម្មករ មន្រ្តីសង្គមស៊ីវិលជាដើម។
ប៉ុន្តែសមាជិកសភាទាំងនោះ រងការរិះគន់ថា អង្គុយចាំតែបើកប្រាក់ខែពីរាស្រ្តទាំងដែលពលរដ្ឋកំពុងរងគ្រោះ ពីអំពើឆបោករបស់ក្រុមឧកញ៉ាលក់ដី និងផ្ទះខ្យល់ និងគម្រោងវិនិយោគបោកប្រាស់ក្រោមរូបភាពដាក់លុយស៊ីការប្រាក់ខ្ពស់ ធ្វើឱ្យជនរងគ្រោះធ្លាក់ក្នុងវិបត្តិបំណុលវណ្ឌក ខណៈកម្ពុជាក៏កំពុងស្អុយឈ្មោះលើឆាកអន្តរជាតិ ជុំវិញការរកឃើញថាជាជម្រករបស់ពួកឧក្រិដ្ឋជនជាដើម។
សម្រាប់ តំណាងរាស្រ្តគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ លោក សួន សូរីដា សង្កត់ធ្ងន់ថា ក្នុងស្ថានភាពនៅកម្ពុជានេះ ទាល់តែរាស្រ្តហ៊ានប្រើប្រាស់សិទ្ធិដើម្បីផ្លាស់ប្តូរមេដឹកនាំដោយខ្លួនឯង ទើបអាចជួយសង្រ្គោះប្រទេសជាតិពីគ្រោះថ្នាក់នៅចំពោះមុខនេះបាន។
លោកថា៖ «ក្នុងស្ថានភាពបែបហ្នឹង! តើប្រជាពលរដ្ឋនៅចង់ឲ្យសភាបែបហ្នឹងទៀតដែរឬទេ។ ខ្ញុំគិតថា ប្រជាពលរដ្ឋ មិនចង់បានទេ ពីព្រោះប្រជាពលរដ្ឋចង់ឲ្យសភាហ្នឹង បំពេញតួនាទីរបស់ខ្លួន ដើម្បីបម្រើខ្លួនដែលជាម្ចាស់របស់សភាហ្នឹង! អ៊ីចឹងចាំបាច់ប្រជាពលរដ្ឋត្រូវតែធ្វើការជ្រើសរើសអ្នកតំណាងរបស់ខ្លួនតាមរយៈការបោះឆ្នោត ៥ឆ្នាំម្តង! យើងប្រើប្រាស់សន្លឹកឆ្នោតរបស់យើងគូសជ្រើសរើសបុគ្គលណា ឬក៏បក្សណាដែលមានឆន្ទៈពិតប្រាកដនៅក្នុងការបម្រើផលប្រយោជន៍របស់យើងដែលជាម្ចាស់ឆ្នោត»៕
