អតីតមេដឹមនាំគណបក្សប្រឆាំង លោក សម រង្ស៊ី បានបង្ហាញមូលដ្ឋានច្បាប់ចំនួន៣ ដែលកម្ពុជាត្រូវប្រើដើម្បីតទល់ជាមួយថៃ នៅតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ(ICJ)ក្នុងសំណុំរឿងព្រំដែន ក្រោយទាហានថៃបាញ់សម្លាប់ទាហានខ្មែរម្នាក់ នៅព្រំដែនជួរមុខ ក្នុងតំបន់មុំ៣ ខេត្តព្រះវិហារ។
លោក សម រង្ស៊ី និយាយថា អាវុធបីប្រភេទនោះ គឺកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស សន្ធិសញ្ញាបារាំង សៀម និងច្បាប់សមុទ្រ UNCLOS។
បើតាមសារដែលលោក សម រង្ស៊ី បង្ហោះលើហ្វេសប៊ុករបស់លោកនៅថ្ងៃទី៣ខែមិថុនានេះ សន្ធិសញ្ញាសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ថ្ងៃទី២៣ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៩១ ចែងថា បូរណភាព អធិបតេយ្យភាព និងឯករាជ្យភាពរបស់កម្ពុជា មិនអាចរំលោភបានជាដាច់ខាត។
លោកថា កិច្ចព្រមព្រៀងនេះ មានប្រទេសហត្ថលេខីទាំង១៨ រួមទាំងប្រទេសថៃ និងវៀតណាម ត្រូវតែគោរពបូរណភាព និងអធិបតេយ្យភាពរបស់កម្ពុជា។
អាវុធទីពីរ គឺសន្ធិសញ្ញាបារាំង-សៀម ឆ្នាំ១៩០៥-១៩០៧។ ខ្មែរធ្លាប់ប្តឹងសៀម(ថៃ) ពីរដងពីឆ្នាំ១៩៦២-២០១៣។ បារាំងជាអាណាព្យាបាលរបស់កម្ពុជា Protectorate បានបោះបង្គោលព្រំដែនខ្មែរ-ថៃ ចំនួន ៧៣បង្គោល និងរក្សាផែនទីដើម NGI 1/100,000 ( National Geography institute) ដែលបារាំងបានផ្តល់ច្បាប់ចម្លងផែនទីដើមជូន លោក ហ៊ុន សែន ក្នុងឆ្នាំ២០១៥ តាមរយៈស្ថានទូតបារាំងនៅភ្នំពេញ ហើយសន្យាថា នឹងបញ្ជូនក្រុមអ្នកជំនាញមកវាស់វែង និងបោះបង្គោលព្រំដែនដោយផ្ទាល់ ប្រសិនបើខ្មែរស្នើសុំ។
រីឯ អាវុធទី៣ គឺច្បាប់សមុទ្រ UNCLOS (United Nations Convention on the Law of the Sea) គឺជាសន្ធិសញ្ញាអន្តរជាតិ ដែលបានអនុម័តនៅឆ្នាំ១៩៨២ និងចូលជាធរមាននៅឆ្នាំ១៩៩៤។
ក្នុងន័យនេះ លោក សម រង្ស៊ី ពន្យល់ថា UNCLOS វាបានកំណត់ច្បាប់ស្តីពីសិទ្ធិ និងកាតព្វកិច្ចរបស់បណ្តាប្រទេសក្នុងការប្រើប្រាស់សមុទ្រ រួមទាំងការកំណត់ព្រំដែនសមុទ្រ សិទ្ធិសេដ្ឋកិច្ច ការការពារបរិស្ថានសមុទ្រ និងការដោះស្រាយជម្លោះដែនសមុទ្រ។
លោកបញ្ជាក់ក្នុងន័យដើមថា៖ «យើងលើកទឹកចិត្ត និងជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលខ្មែរ យកករណីប្រាសាទតាមាន់តូច ប្រាសាទតាមាន់ធំ ប្រាសាទតាក្របី តំបន់មុំ៣ កោះគុត/គជ់ និងដែនសមុទ្រត្រួតស៊ីគ្នា ប្តឹងទៅតុលាការអន្តរជាតិ (ICJ) ជាផ្លូវការ ចៀសវាងគ្រាន់តែនិយាយហើយមិនធ្វើ»។
ការលើកឡើងរបស់ លោក សម រស្ស៊ី នេះ ធ្វើឡើងមួយថ្ងៃក្រោយរដ្ឋសភា និងព្រឹទ្ធសភាកម្ពុជា បើកអនុម័តឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ប្តឹងប្រទេសថៃ ទៅតុលាការអន្តរជាតិ(ICJ) ដែលមានទីតាំងនៅទីក្រុងឡាអេ ប្រទេសហូឡង់ ក្នុងសំណុំរឿងវិវាទព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ ។
ការនាំសំណុំរឿងព្រំដែនទៅតុលាការអន្តរជាតិនេះ គឺក្រោយទាហានថៃ បើកការបាញ់ប្រហារ មកលើលេណដា្ឋនកងទ័ពកម្ពុជា នៅតំបន់មុំ៣ ស្រុកជាំក្សាន្ត កាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៥នេះ បណ្តាលឱ្យទាហានខ្មែរម្នាក់ស្លាប់ គឺព្រិន្ទបាលឯក សួន រ៉ោន ។
ជុំវិញបញ្ហានេះ នៅព្រឹកថ្ងៃទី២ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៥ សមាជរបស់រដ្ឋសភា និងព្រឹទ្ធសភាកម្ពុជា បានអនុម័តលើសេចក្ដីថ្លែងការណ៍របស់នាយករដ្ឋមន្ត្រី លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ក្នុងការប្ដឹងថៃទៅកាន់តុលាការអន្តរជាតិ(ICJ)។
ចំពោះមុខសមាជសមាជិករដ្ឋសភា និងព្រឹទ្ធសភា នាថ្ងៃនោះ លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត បានបញ្ជាក់ថា កម្ពុជានឹងប្តឹងករណីនៅចំណុចមុំបី ករណីប្រាសាទតាមាន់ធំ-តាមាន់តូច និងករណីប្រាសាទតាក្របី ទៅកាន់តុលាការICJ បើទោះជាភាគីថៃមិនព្រមក៏ដោយ ក្នុងគោលបំណងដើម្បីបញ្ចៀសការផ្ទុះអាវុធជាថ្មី ជុំវិញភាពមិនច្បាស់លាស់នៃMOU ឆ្នាំ២០០០។
លោកថា៖ «ខ្ញុំសូមបញ្ជាក់ថា ទោះបីជាភាគីថៃមិនឯកភាពជាមួយយើង នៅក្នុងការយកបញ្ហានេះទៅICJ ក៏កម្ពុជានឹងប្តឹងទៅ ICJ លើបញ្ហានេះ»។
ប៉ុន្តែ មេដឹកនាំរូបនេះ មិនបាននិយាយ ដល់ការស្នើសុំឱ្យរដ្ឋសភា អនុម័តលើច្បាប់សមុទ្រ UNCLOS នៅពេលណានោះទេ បើទោះបីគណបក្សប្រឆាំងមើលឃើញថា UNCLOS ជាមូលដ្ឋានច្បាប់រឹងមាំដើម្បីការពារដែនសមុទ្រកម្ពុជា ដែលកំពុងតែរងការរំលោភបំពាន ពីសំណាក់ប្រទេសវៀតណាម និងប្រទេសថៃ។
ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាឃ្លាំមើលកម្ពុជា លោក មែន ណាត ដែលមានបទពិសោធន៍កិច្ចការព្រំដែន ពន្យល់ថា ការដោះស្រាយជម្លោះព្រំដែនទឹក កម្ពុជាត្រូវប្រើមូលដ្ឋានច្បាប់អន្តរជាតិ៣ដែរ គឺទី១ ច្បាប់សមុទ្រអន្តរជាតិ UNCLOS សន្ធិសញ្ញាបារាំង សៀម និងកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស។
លោកគូសបញ្ជាក់ថា មូលហេតុក្រុមលោកតែងតែជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ផ្តល់សច្ចាប័នច្បាប់លើ UNCLOS ដែលគេហៅថាអនុសញ្ញាអង្គការសហប្រជាជាតិ ស្តីពី ច្បាប់សមុទ្រមួយនេះ សំដៅទៅលើកម្ពុជាត្រូវដោះស្រាយវិវាទព្រំដែនទឹកជាមួយប្រទេសជិតខាត រួមមាន វៀតណាម និងថៃ ដែលលោកគិតថា វាជារឿងចាំបាច់ដើម្បីការពារបូរណភាពទឹកដីខ្មែរ។
លោកថា៖ «ច្បាប់ UNCLOSហ្នឹង វាមានមូលដ្ឋានគ្រឹះវា៣យ៉ាង ដែលផ្តល់ផលប្រយោជន៍ដល់កម្ពុជា គឺទី១ ពាក់ព័ន្ធនឹងសមុទ្រដែនដី ទី២ពាក់ព័ន្ធទៅនឹងតំបន់តភ្ជាប់ និងទី៣ពាក់ព័ន្ធនឹងតំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេស ។ អាតំបន់ពិសេសហ្នឹង វាមានជម្រៅរហូតទៅដល់ជាង៣០០គីឡូពីឆ្នេរ អាហ្នឹងហើយដែលអាចការពារអត្ថប្រយោជន៍ប្រទេសដែលជាប់ឆ្នេរដែលមានអាទិភាពខ្ពស់ ទៅការតវ៉ាទៅលើកោះ ដូចជា កោះត្រល់ កោះក្រចកសេះ និងកោះគុតអីជាដើមហ្នឹង»។
យ៉ាងណា លោកគិតថា ការផ្លាស់ប្តូរជំហរថ្មីរបស់រដ្ឋាភិបាល ក្នុងការសម្រេចប្តឹងថៃទៅតុលាការអន្តរជាតិពេលនេះ កម្ពុជានឹងឈានទៅផ្តល់សច្ចាប័នលើច្បាប់សមុទ្រ UNCLOS បើពួកគេគិតពីប្រយោជន៍ជាតិ។
លោកថា៖ «ខ្ញុំមើលទំនោររបស់រដ្ឋាភិបាលបច្ចុប្បន្ន អាចនឹងអាចពិចារណា ពីព្រោះវាមានសម្ពាធដែរ សម្ពាធពីទូតបារាំង សម្ពាធពីអតីតឯកអគ្គរាជទូតជប៉ុនអីហ្នឹង ហើយពួកហ្នឹងធ្លាប់បានជជែកជាមួយមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា រហូតដល់មានសិក្ខាសាលាស្តីអំពីច្បាប់សមុទ្រ កាលពីខែតុលា ឆ្នាំ២០២៤»។
ជម្លោះព្រំដែន វាបានកម្រើកឡើងខ្លាំងនៅក្នុងសភា ចាប់ពីឆ្នាំ២០០៥មក ក្រោយពីលោក ហ៊ុន សែន គំរាមរំលាយស្ថាប័នព្រះមហាក្សត្រ បើព្រះអង្គមិនព្រមឡាយព្រះហស្តលេខា លើសន្ធិសញ្ញាព្រំដែនបំពេញបន្ថែមឆ្នាំ២០០៥ ដែលសន្ធិសញ្ញានេះ ត្រូវបានគណបក្សប្រឆាំងចោទថា ជាសន្ធិសញ្ញាខុសច្បាប់ ធ្វើឡើងតាមការចង់បានរបស់វៀតណាម។
ចាប់ពីពេលនោះមក មេដឹកនាំគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា រងការរិះគន់ថា ធ្វើឱ្យបាត់បង់ចង្កោមកោះជាច្រើនរបស់កម្ពុជា រួមទាំងកោះត្រល់ និងព្រំដែនគោក ធ្លាក់ក្នុងដៃវៀតណាមគ្រប់គ្រង តាមរយៈសន្ធិសញ្ញាព្រំដែនបំពេញបន្ថែមនេះ ។
ដោយឡែក នៅព្រំដែនខាងលិចវិញ ក៏ត្រូវបានអ្នកឃ្លាំមើលបញ្ហាព្រំដែន ដែលមិនចំណុះឱ្យរដ្ឋាភិបាល បានអះអាងថា ត្រូវបានភាគីថៃរំលោភយក ក្នុងនោះរួមទាំងកោះគុតផងដែរ ដែលកម្ពុជាចាំបាច់ ត្រូវផ្តល់សច្ចាប័នលើច្បាប់សមុទ្រអន្តរជាតិ UNCLOS ដើម្បីដោះស្រាយវិវាទដែនសមុទ្រ ។
បើតាមក្រុមអ្នកឃ្លាំមើល កម្ពុជាមានមូលដ្ឋានច្បាប់រឹងមាំ ដើម្បីទប់ទល់ទៅនឹងមហិច្ឆតាបរទេសឈ្លានពាន ដោយមិនចាំបាច់បង្ហូរឈាម នោះគឺកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស សន្ធិសញ្ញាបារាំង សៀម រួមទាំងឯកសារប្រវត្តិសាស្ត្រមួយចំនួនទៀត ។
ការណ៍នេះ មេដឹកនាំត្រូវប្រើច្បាប់ទាំងនេះ ដើម្បីការពារទឹកដី ចៀសវាងបង្ក្រាបបំបិទមាត់អ្នកដែលនិយាយលាតត្រដាងពីមហិច្ឆតាប្រទេសឈ្លាន ជុំវិញការចោទប្រកាន់ថា ដើម្បីតែចង់ការពារអំណាចតពូជ សុខចិត្តកាត់ទឹកដីឱ្យបរទេស ក្បត់នឹងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងជាតិសាសន៍ខ្លួននោះ។
មាត្រា៤៤០ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌកម្ពុជា ចែងថា បទប្រគល់ឱ្យរដ្ឋបរទេសនូវដែនដីជាតិទាំងស្រុង ឬមួយផ្នែក ជាអំពើក្បត់ជាតិ ត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារអស់មួយជិវិត៕
