ករណីពលទាហានលោក សួន រ៉ោន ត្រូវបានទាហានថៃ លួចឆ្មក់ចូលមកបាញ់បណ្តាលឱ្យស្លាប់ កាលពីព្រឹកព្រលឹមថ្ងៃទី២៨ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៥ បានធ្វើឱ្យអ្នកនយោបាយប្រឆាំង លើកយកមកប្រៀបធៀបពីភាពខុសគ្នាយ៉ាងខ្លាំង រវាងទាហាននៅសមរភូមិជួរមុខ ដូចជា លោក សួន រ៉ោន ដែលធ្វើទាហានស្ទើតែចូលនិវត្តន៍ទៅហើយ ទទួលបានឋានន្តរស័ក្តិត្រឹមព្រិន្ទបាលឯក ខណៈកូនមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៃគណបក្សប្រជាជនមួយចំនួន ទើបតែចូលបម្រើកងទ័ពបែរជាពាក់ដល់ផ្កាយព្រោងព្រាត។
គិតមកដល់ត្រឹមថ្ងៃទី២៨ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៥ ជាថ្ងៃដែលទាហានថៃលួចឆ្មក់ចូលមកវាយប្រហារទាំងព្រឹកព្រលឹម លើកងទ័ពកម្ពុជានៅតំបន់មុំបី ក្នុងខេត្តព្រះវិហារ បណ្តាលឱ្យលោកសួន រ៉ោន ទទួលមរណភាព គឺមានរយៈពេល៣០ឆ្នាំហើយ ដែលពលទាហានរូបនេះ បានចូលបម្រើយោធា ឈរជើងនៅខ្សែត្រៀមជួរមុខ តាមបណ្តោយព្រំដែនកម្ពុជា ថៃ។
ប៉ុន្តែ ឋាន្តរស័ក្តិដែលគាត់ទទួលបាន គឺត្រឹមព្រិន្ទបាលឯក(មិនទាន់បានស័ក្តិ១)ផងទេ ដែលវាមានភាពខុសគ្នាដាច់ស្រឡះ បើប្រៀបធៀបជាមួយកូនមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ នៃគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដែលទើបតែចូលបម្រើកងទ័ព តែពួកគេបែជាមានស័ក្តិមានផ្កាយពាក់ព្រោងព្រាតពេញស្មា ហើយថតអួតតាមបណ្តាញសង្គម។
ព្រិន្ទបាលឯក សួន រ៉ោន ជាយុទ្ធជនក្រុម១ វរសេនាតូចអន្តរាគមន៍លេខ៣៩៥ កងពលតូចអន្តរាគមន៍លេខ៩ ចំណុះកងពលធំអន្តរាគមន៍លេខ៣ នៃកងទ័ពជើងគោក គឺជាអតីតទាហានខ្មែរក្រហម ដែលបានចូលបម្រើកងទ័ព តាំងពីវ័យ១៧ឆ្នាំមកម្ល៉េះ ត្រូវបានទាហានថៃលួចឆ្មក់ចូលមកវាយប្រហារបណ្តាលឱ្យស្លាប់ កាលពីព្រឹកព្រលឹមថ្ងៃទី២៨ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៥។
បុរសដែលមិនមានប្រពន្ធមិនមានកូន មានតែម្តាយពិការចាស់ជរារូបនេះ មានទីលំនៅក្នុងភូមិកំពេញ ឃុំយាង ស្រុកជាំក្សាន្ត ខេត្តព្រះវិហារ។
នៅក្នុងជំនួបសំណេះសំណាលជាមួយសហគមន៍ខ្មែរនៅប្រទេសជប៉ុន កាលពីថ្ងៃទី៣១ ខែឧសភា ក្រៅពីចូលរួមរំលែកទុក្ខយ៉ាងក្រៀមក្រំចំពោះមរណភាពរបស់ លោកសួន រ៉ោន លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត បានអំពាវនាវឱ្យខ្មែរគ្រប់និន្នាការនយោបាយ ទុករឿងជម្លោះមិនចុះសម្រុងគ្នាខាងនយោបាយមួយឡែក ហើយងាកមករួបរួមគ្នាលើកទឹកចិត្ត និងផ្តល់កម្លាំងចិត្តដល់កងទ័ពកម្ពុជា ដែលកំពុងត្រៀមប្រយុទ្ធគ្រប់ពេលវេលាដើម្បីការពារបូរណភាពទឹកដី។
លោកថ្លែងថា អ្នកនយោបាយខ្មែរ និងអ្នកគាំទ្រគ្រប់និន្នាការនយោបាយ បើស្រឡាញ់ជាតិពិតប្រាកដ គួរចៀសវាងការបង្ហោះសារ ឬរូបភាពទាំងឡាយណា ដែលបំបាក់ដល់ទឹកចិត្តកងទ័ពដែលកំពុងត្រៀមប្រយុទ្ធនៅខ្សែត្រៀមជួរមុខ និងក៏មិនត្រូវបង្ហោះព័ត៌មានរូបភាព ឬវីដេអូបង្ហាញពីសកម្មភាពចល័តទ័ព និងសព្វាវុធដែលជាការសម្ងាត់របស់កងទ័ពធ្វើឱ្យសត្រូវបានដឹងនោះឡើយ។
លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត បានថ្លែងក្នុងសម្តីដើមថា៖ «តើខ្មែរនៅតែបំផុសស្មារតីឱ្យស្អប់គ្នាឱ្យមិនទុកចិត្តគ្នា ហើយទីបំផុតយកការខ្លាចនៃអ្នកជិតខាង ទៅជាការធ្វើឱ្យខ្មែរលាបពណ៌ខ្មែរគ្នាឯងឈ្លោះតែគ្នាឯង ដូចកាលពីអតីតកាល។ នៅពេលនេះខ្ញុំគិតថា កូនខ្មែរត្រូវជឿជាក់លើខ្លួនឯងបើខ្លាចគេរំលោភបំពានយកប្រៀបលើយើងត្រូវពង្រឹងខ្លួនឯងត្រូវរួមគ្នាថែរក្សាសន្តិភាព ថែរក្សាសាមគ្គីឯកភាពជាតិផ្ទៃក្នុង កុំឱ្យវ៉ៃគ្នាបែកបាក់គ្នាទៀត ថែរក្សាទឹកដីយើងកុំឱ្យមានតំបន់អបគមន៍បែកបាក់គ្នាដូចជំនាន់មុន។ យើងរួមគ្នាការពារប្រទេសយើងសាមគ្គីឯកភាពជាតិ ហើយពង្រឹងជាតិយើងគ្រប់វិស័យ ដើម្បីធ្វើឱ្យកូនខ្មែរកាន់តែខ្លាំង»។
ទាក់ទងទៅនឹងលទ្ធភាពក្នុងការផ្គត់ផ្គង់កងទ័ព និងទំនាក់ទំនងរវាងកងទ័ពនិងប្រជាជន លោកហ៊ុន សែន ប្រធានព្រឹទ្ធសភា បានថ្លែងក្នុងសមាជព្រឹទ្ធសភា និងរដ្ឋសភា នៅថ្ងៃទី២ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៥ថា ទោះបីដំឡើងកងទ័ព១០ដង ឬ២០ដងទៀត ក៏រដ្ឋាភិបាលមិនខ្វះលុយចិញ្ចឹមកងទ័ពដែរ ប៉ុន្តែអ្វីដែលជាសេចក្តីត្រូវការរបស់យើងនៅពេលនេះ ដែលលោកតែងតែបញ្ជាក់ គឺខឿនការពារជាតិរបស់ប្រជាជន ការផ្សារភ្ជាប់រវាងប្រជាជន និងកងទ័ពគឺតែមួយ ដូច្នេះប្រសិនបើសកម្មភាពត្រឹមតែជាកងទ័ព គ្មានការគាំទ្រពីប្រជាជនមិនគ្រប់គ្រាន់ទេ។ នេះបើយោងតាមការចុះផ្សាយរបស់ស៊ីស៊ីថាមស៍។
យ៉ាងណាក្តី បន្ទាប់ពីមរណភាពរបស់ពលទាហានលោកសួន រ៉ោន លោកសម រង្ស៊ី ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាជាតិតស៊ូ បានលើកឡើងពីភាពខុសគ្នារវាងកងទ័ពការពារជាតិ និងកងទ័ពអរគុណសន្តិភាព។
លោកបានបង្ហោះសារលើហ្វេសប៊ុករបស់លោកថា កងទ័ពអរគុណសន្តិភាព គេអង្គុយតែទះដៃនៅក្នុងអង្គប្រជុំ គេបានឡើងបុណ្យស័ក្តិផ្កាយមួយដល់ផ្កាយបួនអស់ហើយ នៅឡើយតែកងទ័ពការពារជាតិ ដែលលះបង់អាយុជីវិត ដើម្បីការពារបូរណភាពដែនដី ប្រឆាំងនឹងការឈ្លានពានពីប្រទេសជិតខាង។
អតីតមេបក្សប្រឆាំងរូបនេះ បានសរសេរក្នុងសំណេរដើមថា៖«យើងត្រូវតែរួមគ្នាលុបបំបាត់វប្បធម៌ ខ្សែរយៈបក្ខពួកនិយមនេះចេញ។ ជំនួសមកវិញយើងត្រូវលើកតម្កើងវប្បធម៌ “សមត្ថភាពនិយម” ផ្តល់កិត្តិយសនិងឋានន្តរស័ក្តិ ដល់ទាហានកងទ័ព ដែលមានសមត្ថភាពពិតប្រាកដ ដោយមិនចាំបាច់ទាល់តែមានខ្សែរយៈ ឬមានបងប្អូនគ្រួសារណាមួយ ដើម្បីបានឡើងតាមជើងខោនោះទេ»។
នៅលើបណ្តាញសង្គមក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានថ្ងៃកន្លងមកនេះ គេឃើញមានការបង្ហោះសារនិងរូបថតកូន លោក ស សុខា មេបញ្ជាការកងរាជអាវុធហត្ថលើផ្ទៃប្រទេស កូនលោក រ័ត្ន ស្រ៊ាង មេបញ្ជាការរងកងរាជអាវុធហត្ថលើផ្ទៃប្រទេស និងកូនលោក ព្រហ្ម ផេង មេបញ្ជាការរងកងទ័ពជើងគោកជាដើម។ល។ ពួកគេនៅវ័យក្មេងដែលទើបចូលបម្រើកងទ័ព ប៉ុន្តែមានពាក់ផ្កាយព្រាតនៅលើស្មា។
អ្នកប្រើបណ្តាញសង្គមមួយចំនួន បានចាត់ទុកការបំពាក់ផ្កាយដល់កូនមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ ដែលទើបចូលបម្រើកងទ័ពថា ជាការបំបាក់ស្មារតីកងទ័ពនៅខ្សែត្រៀមជួរមុខ ដែលបានប្តូរជីវិតដើម្បីការពារជាតិទឹកដី។
សម្រាប់លោក អ៊ុំ សំអាន អតីតតំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បានសរសេរបង្ហោះនៅលើហ្វេសប៊ុករបស់លោកកាលពីពេលថ្មីៗនេះថា លោក ព្រហ្ម លីនកាដែត នៅក្មេងសោះពាក់ផ្កាយមួយ ដោយសារគាត់ជាកូនប្រុសលោក ព្រហ្ម ផេង មេបញ្ជារងកងទ័ពជើងគោក និងជាមេបញ្ជាការកងពលតូចអន្តរាគមន៍លេខ១ និងបានទៅរៀនឬលាងខួរនៅប្រទេសវៀតណាម។
រីឯទាហាននិងប៉ូលីសការពារទឹកដីតាមព្រំដែន ធ្វើការមួយជីវិតមិនបានពាក់សក្តិ៥ផង។ បើទាហាន ប៉ូលីសនិងប៉េអឹមរៀននៅកម្ពុជា ហើយមិនមែនជាកូនអ្នកធំក៏មិនបានពាក់សក្តិ២ផងដែរ។
លោក អ៊ុំ សំអាន អះអាងថា ប៉ូលីស ទាហាន និងប៉េអឹមខ្មែរ ទាល់តែទៅរៀននៅប្រទេសវៀតណាមទើបឡើងសក្តិលឿន បើរៀននៅក្នុងប្រទេសឬប្រទេសផ្សេងមិនងាយបានឡើងសក្តិនោះទេ។
ក្រោមការដឹកនាំដោយលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត មានយុវជនបន្តពូជតាំងពីថ្នាក់លើដល់ថ្នាក់ក្រោម។ ប្រភពដដែល លើកឡើងថា សពលោក សួន រ៉ោន ជាព្រឹន្ទបាលឯក (មិនទាន់ពាក់សក្តិមួយ) និងមានអាយុ៤៧ឆ្នាំ គឺគាត់ការពារទឹកដីជិតដល់ពេលចូលនិវត្តន៍ នៅមិនទាន់បានពាក់ស័ក្តិមួយផង រីឯក្មេងមិនទាន់គ្រប់អាយុខ្លះដែលមានខ្សែជាកូនអ្នកធំបែរជាពាក់សក្តិបួន។ កូនអ្នកធំខ្លះនៅក្មេងសោះពាក់ផ្កាយ ហើយក្រុមគ្រួសារខ្លះពាក់ផ្កាយសឹងតែមួយគ្រួសារ ដែលនេះជាភាពខុសគ្នា រវាងទាហានការពារទឹកដី និងទាហានការពារបក្សនិងការពារត្រកូលហ៊ុន។
វីអូឌី មិនអាចទាក់ទងអ្នកនាំពាក្យក្រសួងការពារជាតិ លោកឈុំ សុជាតិ ដើម្បីស្នើសុំធ្វើអត្ថាធិប្បាយលើការលើកឡើងរបស់អ្នកនយោបាយប្រឆាំងខាងលើនេះបានទេ នៅថ្ងៃទី៣ខែមិថុនានេះ។
យ៉ាងណាក្តី បើតាមមន្ត្រីយោធាម្នាក់នៅកងពលធំអន្តរាគមន៍លេខ៣ នៃកងទ័ពជើងគោកដែលបដិសេធប្រាប់ឈ្មោះ បានអះអាងថា កន្លងមក មេបញ្ជាការនៅតាមអង្គភាពមួយៗ ក៏ធ្លាប់បានស្នើសុំដំឡើងឋានន្តរស័ក្តិដល់ពលទាហានរបស់ខ្លួនផងដែរ ប៉ុន្តែមិនទទួលបានការយល់ព្រមពីថ្នាក់លើនោះទេ រហូតមកដល់ពេលនេះ។
លោកថ្លែងថា លោកមិនដឹងពីហេតុផលដែលកូនមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់មួយចំនួន នៅវ័យក្មេងទើបតែចូលបម្រើកងទ័ព ប៉ុន្តែទទួលបានឋានន្តរស័ក្តិរហូតដល់ពាក់ផ្កាយ មានផ្កាយ១ ផ្កាយ២ឬក៏ផ្កាយ៣នោះទេ។
បើតាមនាយទាហានរូបនេះ បច្ចុប្បន្នពលទាហានទទួលបានប្រាក់ខែតិចបំផុត ចាប់ពី ១លាន៣សែនរៀលឡើង ខណៈប្រពន្ធទាហានទទួលបាន១ម៉ឺនរៀល និងកូនម្នាក់ទទួលបាន១៥០០០រៀល។ លោកថា ប្រាក់ខែទាំងនេះមិនមែនបើកបានទាំងអស់នោះទេ គឺត្រូវគេកាត់ចូលគណបក្សប្រជាជនក្នុង១ខែ ៥ម៉ឺនរៀល កាត់ជួយដល់គ្រួសារទាហានដែលទទួលមរណភាព និងក៏មានការកាត់ផ្សេងៗទៀតផងដែរ៕
