នៅចំពេលដែលស្ថានការណ៍នយោបាយ នៅតាមខ្សែបន្ទាត់ព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ កំពុងមានភាពរង្គោះរង្គើសារជាថ្មីទៀតនេះ សម្រាប់សហមេធាវីតំណាងដោយអាណត្តិរបស់ លោក កឹម សុខា បានលើកឡើងថា បើនៅពេលនេះ កូនក្តីរបស់ខ្លួនអាចប្រើប្រាស់សិទ្ធិក្នុងការសំដែងមតិបាន អំឡុងពេលអនុវត្តទោស ម៉្លេះលោក កឹម សុខា ក៏មានជំហរស្របនឹងរដ្ឋាភិបាលដែរ ក្នុងការនាំយកវិវាទនេះ ទៅដោះស្រាយគ្នានៅឯតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ ទីក្រុងឡាអេ។
ដំណាលគ្នានឹងការប្រកាសរបស់រដ្ឋាភិបាលនេះ ក្រុមសហមេធាវីតំណាងដោយអាណត្តិរបស់ លោក កឹម សុខា ក៏បានលើកឡើងដែរថា អ្វីដែលលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន ម៉ាណែត មានបំណងថានឹងបញ្ជូនសំណុំរឿងនេះ ទៅដល់ដៃតុលាការអន្តរជាតិ ជំហរនេះក៏មិនខុសគ្នាដែរ ពីកូនក្តីរបស់ខ្លួន គឺលោក កឹម សុខា។
តាមរយៈសារដែលបង្ហោះនៅលើបណ្តាញសង្គមហ្វេសប៊ុក កាលពីថ្ងៃទី២ ខែមិថុនា លោកស្រី ម៉េង សុភារី ឱ្យដឹងថា កូនក្តីរបស់លោកស្រី គឺអ្នកនយោបាយដែលមានភក្តីភាពចំពោះផលប្រយោជន៍ជាតិជាធំ។ ជាងនេះទៀត ស្ថិតក្នុងស្ថានភាពដូចនេះ ប្រសិនបើលោក កឹម សុខា មានសេរីភាព ប្រាកដណាស់កូនក្តីរបស់លោកស្រី នឹងចេញសារគាំទ្រគោលជំហររបស់រដ្ឋាភិបាល ទាក់ទងជម្លោះព្រំដែននេះ តាមរយៈយន្តការអន្តរជាតិមិនខានឡើយ។
សារក្នុងសម្តីថា៖ «ខ្ញុំដឹងច្បាស់ថា ឯកឧត្តម កឹម សុខា តែងតែតម្កល់ផលប្រយោជន៍ជាតិជាធំ ជាពិសេស ការឯកភាពជាតិ បូរណភាពដែនដី សាមគ្គីភាពចំពោះបញ្ហាជាតិធំៗ។ ខ្ញុំយល់ថា ក្នុងកាលៈទេសៈនេះ ប្រសិនបើឯកឧត្តម កឹម សុខា មានសេរីភាព គាត់ច្បាស់ជាថ្លែងសារគាំទ្រ គោលជំហររបស់រាជរដ្ឋាភិបាលអំពីបញ្ហាព្រំដែនតាមរយៈយន្តការអន្តរជាតិជាមិនខាន »។
ហាក់មិនខុសគ្នាទេ លោកមេធាវី ចាន់ ចេន សហមេធាវីតំណាងដោយអាណត្តិម្នាក់ទៀត របស់លោក កឹម សុខា លើកឡើងតាមរយៈសារនៅលើបណ្តាញសង្គមហ្វេសប៊ុករបស់ខ្លួន កាលពីថ្ងៃទី២ ខែមិថុនាដែរថា ប្រាកដណាស់កូនក្តីរបស់លោក ក៏ជាអ្នកដែលប្រកាន់គោលការណ៍ប្រឆាំងការឈ្លានពានរបស់បរទេស ដូចគ្នាទៅនឹងបំណងរបស់រដ្ឋាភិបាលដែរ។
ជាពិសេស លោក កឹម សុខា តែងប្រកាន់ជានិច្ចនូវស្មារតីសមាគ្គីជាតិ ឯកភាពជាតិ និងរក្សាផលប្រយោជន៍ជាតិជាធំ។ លើសពីនេះទៅទៀត លោក ចាន់ ចេន មានសុទិដ្ឋិនិយមថា ប្រសិនបើកូនក្តីរបស់លោក មានសេរីភាពក្នុងការសំដែងមតិបាន ច្បាស់ណាស់ លោក កឹម សុខា នឹងថ្លែងសារគាំទ្រ ការសម្រេចចិត្តនៅពេលនេះរបស់រដ្ឋាភិបាល។
ប៉ុន្តែស្ថិតក្នុងស្ថានភាពដ៏លំបាក ដែលត្រូវបង្ហាញពីឯកភាពជាតិ និងសាមគ្គីជាធ្លុងមួយផ្ទៃក្នុងកម្ពុជានេះ បែរជា លោក កឹម សុខា ត្រូវរស់នៅដោយការហ៊ុំព័ទ្ធដោយសំណុំរឿង ហើយមិនអាចបង្ហាញពីចិត្តស្មោះស្ម័គ្រពីការឯកភាពជាតិ និងសាមគ្គីជាតិបាន។
សារក្នុងសម្តីដើម៖ «ក្នុងនាមខ្ញុំដែលធ្លាប់ជាសហការី និងជាមេធាវីរបស់ ឯកឧត្តម កឹម សុខា ខ្ញុំយល់ដឹងច្បាស់ណាស់ថា ឯកឧត្តម កឹម សុខា គឺជាមេដឹកនាំដែលប្រកាន់យកនូវគោលការណ៍ប្រឆាំងនឹងអំពើឈ្លានពានរបស់បរទេស ដោយឈរលើស្មារតីសាមគ្គីជាតិ ឯកភាពជាតិ និងតម្កល់ផលប្រយោជន៍ជាតិជាធំ ដូច្នេះក្នុងកាលៈទេសនេះ ខ្ញុំជឿជាក់ថាបើសិនណាជាឯកឧត្តម កឹម សុខា មានសិទ្ធិសេរីភាព គាត់ច្បាស់ជាចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍គាំទ្រនូវគោលជំហ៊ររបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ដែលជ្រើសរើសយកយន្តការណ៍អន្តរជាតិ ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហជម្លោះបូរណភាពទឹកដីជាមួយប្រទេសជិតខាងនេះ »។
បន្ថែមលើសារ ដែលបង្ហោះនៅលើបណ្តាញសង្គមហ្វេសប៊ុក ដែលសំឡេងប្រជាធិបតេយ្យ វីអូឌី ទើបទទួលបាននៅថ្ងៃនេះ លោកស្រី ម៉េង សុភារី សហមេធាវីតំណាងដោយអាណត្តិ បានលើកឡើងថា កង្វល់ដែលបានបង្ហាញនេះ ប្រហែលជាមិនអាចទៅរួចឡើយ។ លោកស្រីបន្តថា កុំថាឡើយសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការសំដែងមតិពីកូនក្តីរបស់លោកស្រី ទាក់ទងផលប្រយោជន៍ជាតិ សូម្បីសិទ្ធិដទៃទៀតទៀត ដែលធានាដោយច្បាប់ក៏ពិបាកនឹងទទួលបាននូវយុត្តិធម៌ណាស់ដែរ។
អ្នកស្រីថា៖ «ថ្មីៗនេះដែរភរិយារបស់ឯកឧត្តម កឹម សុខា ក៏បានត្អូញត្អែរដែរថា ឯកឧត្តម កឹម សុខា ស្នើសុំទៅពិនិត្យភ្នែក ហើយនិងទៅពិនិត្យត្រចៀកតាមវេជ្ជបញ្ជា។ តែតំណាងអយ្យការ នៅមិនទាន់ឆ្លើយតបជាវិជ្ជមានណាមួយតាមការស្នើសុំពីឯកឧត្តម កឹម សុខា ដើម្បីបានទៅពិនិត្យភ្នែក និងត្រចៀក នៅឡើយដែរ »។
ជុំវិញរឿងជម្លោះព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ ជាថ្មីទៀតនៅតំបន់មុំបី ស្ថិតក្នុងភូមិសាស្រ្តខេត្តព្រះវិហារ និងទីតាំងផ្សេងទៀត នៅតាមជួរភ្នំដងរែក បានបង្ខំឱ្យលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន ម៉ាណែត ព្រមានយករឿងក្តីនេះ ទៅដោះស្រាយគ្នានៅតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ ទីក្រុងឡាអេ។ ប៉ុន្តែក្រោយការព្រមាននេះ ភាគីថៃបានព្យាយាមសម្រុះសម្រួល ដោយអះអាងថានឹងដោះស្រាយវិវាទនេះតាមយន្តការដែលមានស្រាប់ គឺតាមរយៈគណៈកម្មការចម្រុះព្រំដែន រវាងប្រទេសទាំងពីរ។
VOD មិនអាចស្នើសុំការអត្ថាធិប្បាយទាក់ទងបញ្ហានេះ ពីអ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក សេង ឌីណា បានទេ នៅថ្ងៃនេះ។
លោក កឹម សុខា ប្រធានគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ ត្រូវបានតុលាការទីក្រុងភ្នំពេញ ចេញសាលក្រមចុះថ្ងៃទី៣ ខែមិនា ឆ្នាំ២០២៣ ផ្តន្ទាទោស ដោយឃុំខ្លួនៅក្នុងផ្ទះ ចំនួន២៧ឆ្នាំ ខណៈសមត្ថកិច្ចចាប់ខ្លួនគាត់ ទាំងពាក់កណ្តាលអាធ្រាត្រ ឆ្លងចូលថ្ងៃទី៣ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៧។
លោកត្រូវបានតុលាការចោទប្រកាន់ ពីបទក្បត់ជាតិ ពាក់ព័ន្ធនឹងសំណុំរឿងដ៏ចម្រូងច្រាស ដែលចោទថាគប់គិតជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក ចង់ផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាល ដែលដឹកនាំដោយ លោក ហ៊ុន សែន។
យ៉ាងណា ភ្លាមៗ ក្រោយតុលាកាប្រកាសសាលក្រមរផ្តន្ទាទោស លោក កឹម សុខា សហរដ្ឋអាមេរិកតាមរយៈស្ថានទូតប្រចាំកម្ពុជា ច្រានចោលទៅនឹងសេចក្តីសម្រេចរបស់តុលាការនេះ។
បើតាមប្រភពនោះ សហរដ្ឋអាមេរិកមានការរំខានចិត្តជាខ្លាំង ចំពោះការផ្តន្ទាទោស លោក កឹម សុខា មេដឹកនាំនយោបាយកម្ពុជា ដែលទទួលបាននូវការគោរព។
ដំណើរការច្រើនឆ្នាំ ដើម្បីបំបិទសំឡេង លោក កឹម សុខា ដោយផ្អែកលើបទសមគំនិត ប្រឌិត គឺជាបរាជ័យនៃប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌កម្ពុជា។
សហរដ្ឋអាមេរិក សង្កត់ធ្ងន់ថា ការបដិសេធសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ និងធ្វើនយោបាយរបស់ លោក កឹម សុខា និងអ្នកនយោបាយផ្សេងទៀត ធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់រដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា បំណងអន្តរជាតិ និងវឌ្ឍនភាពកន្លងមក ដើម្បីក្លាយជាសង្គមពហុបក្សប្រកបដោយបរិយាបន្នមួយ។
សម្រាប់អាមេរិកបានអំពាវនាវឲ្យអាជ្ញាធរអនុញ្ញាតឲ្យប្រជាជនកម្ពុជាទាំងអស់ ប្រើប្រាស់សិទ្ធិមនុស្សជាសាកលក្នុងការប្រមូលផ្តុំគ្នាដោយសន្តិវិធី និងសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ ព្រមទាំងការចូលរួមកសាងប្រព័ន្ធ ប្រជាធិបតេយ្យពិតប្រាកដមួយ។
សម្រាប់លោក អំ សំអាត នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅ នៃអង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្ស លីកាដូ យល់ឃើញថា តាមពិតទៅសិទ្ធិនៃការបញ្ចេញមតិសម្រាប់ជនជាប់ឃុំ មិនត្រូវបានដកហូតនោះឡើយ។
លោកបន្តថា ស្ថិតក្នុងកាលៈទេសៈដូចពេលនេះ លោក កឹម សុខា គួរត្រូវបានលើកទឹកចិត្ត ក្នុងការសំដែងមតិ ព្រោះលោកក៏ជាអ្នកនយោបាយចាស់វង្សា និងមានពិសោធន៍គ្រប់គ្រាន់ក្នុងរឿងនយោបាយនេះថែមទៀតផង។
លោកថា៖ «ខ្ញុំយល់ថា អត់មានអ្វីខុសទេ ពីព្រោះជាការសំដែងមតិរបស់បុគ្គលម្នាក់ៗមានគ្រប់គ្នា។ ជាធម្មតាបុគ្គលមួយរូបៗមានសិទ្ធិក្នុងការសំដែងមតិ ហើយជាពិសេសស្ថិតក្នុងកាលៈទេសៈនេះ បើប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទាំងអស់ ក៏ដូចជាអ្នកនយោបាយទាំងអស់គួរតែមានការសាមគ្គីគ្នា ហើយគាំទ្រទៅលើរាជរដ្ឋាភិបាល នៅក្នុងការប្តឹងទៅតុលាការអន្តរជាតិ »។
យ៉ាងនេះក្តី បញ្ញត្តិមាត្រា១៩ នៃសេចក្តីប្រកាសជាសាកលស្តីពីសិទ្ធិមនុស្ស និងកតិកាសញ្ញាអន្តរជាតិស្តីពីសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិនយោបាយ បានកំណត់ពីការធានាការពារសិទ្ធិសេរីភាពនៃការសម្តែងមតិ និងគំនិតសម្រាប់មនុស្សគ្រប់រូប តាមមធ្យោបាយដោយមិនគិតពីព្រំដែន ដោយផ្ទាល់មាត់ សរសេរ ឬបោះពុម្ពក្តី តាមទម្រង់សិល្បៈ ឬតាមប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយណាមួយតាមការជ្រើសរើសរបស់ខ្លួន ជាដើម៕
